Valorisatie van organische nevenstromen : lopende CINBIOS projecten in Vlaanderen. Presentatie door Willem Dhooghe (FlandersBio) tijdens IFEST 2012, op donderdag 16 februari 2012 in Flanders Expo. www.ifest.be

1. CINBIOS
Een zicht op de Vlaamse biogebaseerde
economie vandaag en morgen
VITO Workshop, 24 november, Brussel

2. CINBIOS – industriële biotechnologiecluster
Een gezamenlijk initiatief van:
Financieel ondersteund door IWT
CINBIOS is een essentiële schakel tussen ondernemingen uit diverse
industriële sectoren, en tussen deze bedrijven en de kenniscentra
(universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstituten) op het vlak van
industriële biotechnologie.
Page 2

3. CINBIOS – doelstellingen
Het doel is om het innovatieproces te ondersteunen via:
Het centraliseren en ontsluiten van nationaal en internationaal beschikbare
wetenschappelijke informatie en technologische kennis
Het opstarten van vraaggedreven onderzoeksprojecten binnen de CINBIOS
werkgroepen.
Het breed valoriseren van de beschikbare academische en industriële kennis
en expertise in industriële biotechnologie
CINBIOS wil Vlaanderen als industriële
biotechnologieregio internationaal verder
op de kaart zetten.
Website (www.cinbios.be)
Page 3

4. CINBIOS – Dienstverlening en bereik
CINBIOS leden (71: 56 bedrijven)
Dienstverlening
Partner matches
Innovatie gerelateerde adviezen
bedrijfsbezoeken
Innovatie audits
Steunaanvragen IWT/EU
acties in samenwerking met andere intermediairen
Communicatie
Workshops en seminaries
Website (www.cinbios.be), folders, Life Sciences guide, ...
Page 4

5. CINBIOS –Seminaries/workshops/Forum (2010-2011)
Workshop “Fermentatie en Biokatalyse”
Knowledge for Growth/Ind Biotech track (>1000)
Workshop “Valorisatie van Nevenstromen”
KBBE preconference site visit Gent
Forum for Industrial Biotechnology & Biorefineries
Seminarie Tweede generatie biobrandstoffen
Page 5

6. CINBIOS – in samenwerking (2010-2011)
VITO: I-SUP congres “Sustainable Chemistry” symposium
EWI: The Knowledge Based BioEconomy 2020 Conference
VCM: Een nieuwe markt voor mest
FMMC: Microtechnology to facilitate chemical synthesis
OVAM: Workshop Biobased economy
IWT: Partnering event Waste & side stream valorisation
Buitenland
Rewin, Bicore en BOM: Biobased Innovations Business Development
Bedrijfsbezoek Japanse delegatie, i.s.m. FIT
Page 6

7. CINBIOS Projecten
TWOL studie: ecoclusters: VITO & UGent
VIS traject Valorisatie van organisatie nevenstromen
ARBOR Interreg project Biomassa voor Bio-Energie
Strategisch Initiatief, 13 partners, 6 regio’s
Samenwerkingen:
IPBO, FMMC, FIT, POM O&W-Vl, ..
FISCH, TETRA

8. ARBOR

9. Projectfiche
ARBOR: Accelerating Renewable Energies through valorisation of Biogenic
Organic Raw Material
ARBOR = Strategisch Initiatief, dwz gestuurd door INTERREG/Europa
INTERREG IVB, NWE
MISSIE: stimuleren van innovatieve en duurzame aanpak voor productie van
energie uit biomassa

10. Missie en doel
DOELSTELLINGEN
Het wegwerken van technologische en logistieke barrières bij de uitbouw van een
efficiënte en performante waardeketen voor de conversie van biomassastromen naar
energie en de valorisatie van reststromen uit de conversieprocessen,
Het evalueren van de duurzaamheids‐ en economische aspecten van de
verschillende energie‐conversietechnologieën,
Benchmarken van de stimulerende en belemmerende elementen in het regulatoire en
beleidskader aanwezig in de verschillende NWE regio’s,
Het ontwikkelen van regionale strategieën voor een meer geïntegreerde, ecologische en
economisch zinvolle valorisatie van biomassastromen voor elektriciteitsopwekking, warmte
en koeling.
Op Vlaams niveau: vormen van integrerend platform tussen de diverse beleidsdomeinen
en stakeholders, met links naar vele andere projectmatige initiatieven via de leden van de
stuurgroep

11. Partners
Partners Vlaanderen Co-partners Vlaanderen Stuurgroep Vlaanderen
Admins. (VEA, AO)

12. WP 1‐2‐3
WP1 • Stimulating sustainable production,
collection and preparation of biomass
WP2 • Conversion and utilisation of biomass
to energy
WP3 • Sustainability assessment and
strategy development

13. WP1‐2‐3
WP 1 : Stimulating sustainable production, collection and preparation of biomass
Action 1 : Establishment of the transnational task force on biomass
Action 2 : Benchmark report on biomass in NWE
Action 3 : Development of agro‐side streams for bio‐energy
Action 4 : Development of closed loop systems of biomass valorisation by local authorities
Action 5 : Development of synergy parks
Action 6 : Development of low‐impact energy crops
WP2 : Conversion and utilisation of biomass to energy
Action 7 : Inventory of existing methods of gas, liquid and solid biomass conversion in partner countries
Action 8 : Evaluate energy content and emission properties of different biomass sources
Action 9 : Create an Inventory and evaluation of methods for the valorisation of end products of biomass
conversion
Action 10 : Innovation and technology watch ‐ identify the current state‐of‐the‐art and ongoing progress
WP 3 : Sustainability assessment and strategy development
Action 11 : Policy assessment
Action 12 : Environmental assessment
Action 13 : Economic assessment
Action 14 : Strategy Development
Communication & Dissemination

14. Acties in Vlaanderen
Action 1: Establishment of the necessary platforms
Nationale Taskforce (NTF)
Per regio op te richten
Waarborgt kennisuitwisseling binnen de regio’s
Laat cofinanciers en lokale stakeholders toe om project op te volgen
Begeleidt de lokale acties/pilots
Samenstelling
Projectpartners
Cofinanciers
Lokale stakeholders
Page 14

15. Acties in Vlaanderen
Action 2: Benchmarking Report "biomass for bio‐energy within the NWE region"
Uitgebreid rapport over gebruik van biomassa voor energie
Gegevens per projectregio (incl. Vlaanderen) + vergelijkingen tussen de regio’s
Draft inhoud rapport:
Biomassa in de nBAP, NREAP en andere plannen
Statistieken biomassa (beschikbaarheid en benutting voor energie)
Scenario’s en doelstellingen biomassa
Steunmechanismen voor elektriciteit en warmte uit biomassa
Per regio enkele best practices
Overzicht van andere biomassaprojecten
Minimaal: uitwisseling informatie
Maximaal: samenwerking
Vb: Graskracht, verKOH, Energieconversieparken,…
Up date rapport aan einde van het project (appendix)
Page 15

16. Acties in Vlaanderen
Action 3 : Development of agro‐side streams for bio‐energy
Actie door Inagro en UGent
In Vlaanderen jaarlijks > 400 000 ton DS korrelmaïsstro, 6500 ton DS spruitstokken,
10800 ton DS prei‐afval, 16500 ton DS bloemkoolbladeren, ….
=> Kunnen deze stromen gevaloriseerd worden voor energie?
Technische en logistieke uitdagingen, invloed op nutriënten‐ en koolstofbalans, …
3 stappen:
Beperkte algemene analyse
Focus op de piloten maïsstro, prei‐afval en stengels van spruitstokken: regionale verzameling,
eventuele voorbehandeling van deze biomassa en afvoer naar pilootvergister Inagro
Proefladingen naar de commerciële installaties van Eneco
Link met gelijklopend initiatief binnen PCG (Kruishoutem) en WUR (Nl)
Page 16

17. Acties in (Vlaanderen)
Action 4 : Development of closed loop systems of biomass valorisation by local
authorities
Actie door Stoke‐on‐Trent City Council, Province of Utrecht, IZES
Valorisatie van biomassa van de gemeenschap door de gemeenschap
regionaal, provinciaal, gemeentelijk niveau
3 concrete piloten:
Valorisatie van houtig afval uit landschap en groen‐onderhoud door Stoke‐on‐Trent via pirolyse
Valorisatie van landschapsgras door Provincie Utrecht via droge vergisting en biogasinjectie
Valorisatie van GFT en slibs uit waterzuivering in Saarland
Valorisatie van biomassa uit landschap in Bliesgau
In Vlaanderen duidelijke link met GrasKracht en inzet op mogelijkheden van sociale
tewerkstelling bij verzamelen en voorbereiden van deze biomassa‐stromen (trekker
Ugent)
Page 17

18. Acties in Vlaanderen
Action 5 : Development of Synergy Parks
Ervaren projectpartner Wageningen
Optimalisatie benutting biomassa op bedrijventerrein + agrarisch ommeland
2 stappen:
Inventarisatiefase vraag en aanbod via gerichte bevraging
Ontwikkeling van synergieën
Sterke nadruk op samenwerking met alle stakeholders (bedrijven, landbouwers,
terreinbeheerder,…) vanuit ervaring bedrijventerreinmanagement
Maken van keuzes op basis van resultaten uit andere acties
Exacte locatie: Roeselaere, Leuven, NL, Saarland
Page 18

19. Acties in Vlaanderen
Action 6 : Development of low‐impact energy crops
Actie door Inagro, POM West‐Vl, DLV plant en UGent
Focus op productie van biomassa op zo duurzaam mogelijke wijze
Opzet van piloten in Vlaanderen rond volgende concepten:
3 types van multifunctioneel KorteOmloopHout: 1) combinatie met natuur/biodiversiteit, 2)
agroforestry, 3) als buffer op industrieterreinen
Productie van biomassa in treatment wetlands (afvalwaterzuivering / mestverwerking)
Productie van BCL‐biomassa voor energie
Biomassa‐productie voor energie via tussenteelten (bv. rogge)
(Biomassa‐productie op bufferstroken)
Page 19

20. Acties in Vlaanderen
Action 9 : Create an Inventory and evaluation of methods for the valorisation
of end products of biomass conversion
→Focus op nutriëntrecuperatie uit digestaat
Inventarisatie en evaluatie (LCA en economisch) van technieken voor
nutriëntrecuperatie uit digestaat
Veldproeven met digestaatderivaten als kunstmeststof voor openluchtteelten
Nutriënthergebruik in horticultuur
Onderzoek vermarkting van gerecupereerde nutriëntstromen en regelgevende
aspecten
Demonstraties nutriëntverwerking (op basis van hernieuwbare energie) en
nutriëntrecuperatie
Homologatie digestaatafzet in (Noord‐)Frankrijk
Page 20

21. Acties in Vlaanderen
Action 14: Strategy development for pilot regions and transfer
Expertise projectpartners IZES en CRTE
Strategie op basis van:
Analyses beleid
Analyses milieu‐impact (LCA)
Analyses economische aspecten
Specifiek voor Vlaanderen: Regionale biomassastrategie voor de aanwending van
organisch afval, energiegewassen en mest als inputstromen voor anaerobe vergisting
Regio West‐Vlaanderen als test case
Belangrijke input voor verdere uitstippeling Vlaams beleid
Aandacht voor transfereerbaarheid naar andere NWE‐regio’s; o.m. via Transnational
Advisory Board (TAB)
Page 21

22. VIS-traject: Valorisatie van Organische Nevenstromen
Ingediend bij IWT
Aanvragers:
Partners
Bio Base Europe Pilot Plant
Hogeschool Gent
Universiteit Antwerpen
VITO
Boerenbond
Universiteit Gent
Page 22

23. VIS-traject: Valorisatie van Organische Nevenstromen
Projectduur: 4 jaar
Startdatum: 1 september 2011
3 luiken:
ontwikkeling databank van organische nevenstromen en expertises in
Vlaanderen
Ontwikkeling 2de generatie technologie voor afvaloliën en –vetten en
lignocellulose-rijke nevenstromen
disseminatie en implementatie in Vlaanderen
> 60 Intentie en Interesseverklaringen
gebruikersgroep
Page 23

24. VIS-traject: Valorisatie van Organische Nevenstromen

25. VIS-traject: Valorisatie van Organische Nevenstromen
Planning
WP’s Y1 Y2 Y3 Y4
WP1 - Inventarisatie en karakterisatie
WP2 - Lignocellulose nevenstromen
WP3 - Olie- en vetrijke nevenstromen
WP4 - Implementatie 2de generatie technologie
WP5 - Netwerking en dienstverlening
WP6 - Coördinatie
WP 1-4: gedetailleerd werkplan
WP 1: enquête voor invullen databank

26. VIS-traject: Valorisatie van Organische Nevenstromen
Werkpakketleiders
WP1 Kathy Elst VITO
WP2&3 Wim Soetaert BBEPP
WP4 Thierry Vanelslander Universiteit Antwerpen
WP5 Willem Dhooge FlandersBio
WP6 Sofie Dobbelaere Universiteit Gent
Projectverantwoordelijken
HoGent Ingeborg Stals
VITO Karolien Vanbroekhoven
Boerenbond Ilse Geyskens
BBEPP Jan Voets
Universiteit Antwerpen Tom Pauwels
essenscia Tine Schaerlaekens
Universiteit Gent Sofie Dobbelaere
FlandersBio Willem Dhooge

27. CINBIOS – contactgegevens
Voor bijkomende informatie, bezoek www.cinbios.be of contacteer
de CINBIOS-experten:
Willem Dhooge, PhD
Projectmanager Industriële Biotechnologie, FlandersBio
Email: Willem.Dhooge@FlandersBio.be
Tel: +32 (0)9 241 80 46
Sofie Dobbelaere, PhD
Technologisch Adviseur Industriële Biotechnologie, Universiteit Gent
Email: Sofie.Dobbelaere@UGent.be
Tel: +32 (0)9 264 59 05
Page 27