1. e e-Poradnik
Gazety Prawnej
Wszystko
o prawach pacjenta
Wyjaśnienia i praktyczne porady
Kiedy pacjent ma prawo zmienić
lekarza rodzinnego
Czy szpital może odmówić przyjęcia chorego
Czy pacjent musi wyrazić zgodę na zabieg
W jakich sytuacjach lekarz może odstąpić
od zachowania tajemnicy lekarskiej
Jak korzystać ze świadczeń zdrowotnych
za granicą i nie płacić za to
Czy osoby nieubezpieczone w NFZ
mogą leczyć się nieodpłatnie
Jak ofiara błędu medycznego
może dochodzić swoich praw

2. Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym e-booksweb.pl - Audiobooki, ksiązki audio,
e-booki .

3. SPIS TREŚCI
Ogólne prawa pacjenta .............................................................................................................................. 3
Prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych .................................................................................. 3
Prawo do leków bezpłatnych ................................................................................................................ 5
Prawo do intymności ............................................................................................................................ 7
Prawo do wyrażania zgody na zabieg .................................................................................................. 8
Dostęp do dokumentacji medycznej .................................................................................................. 10
Prawo do dodatkowej konsultacji lekarskiej ...................................................................................... 13
Prawo dochodzenia swoich roszczeń ................................................................................................ 13
Pytania i odpowiedzi ............................................................................................................................ 17
Podstawowa opieka zdrowotna ................................................................................................................ 21
Prawo do wyboru lekarza .................................................................................................................... 21
Jakie obowiązki ma lekarz rodzinny ................................................................................................ 33
Prawo wyboru specjalisty .................................................................................................................... 24
Pomoc medyczna w domu i nocy ...................................................................................................... 25
Transport sanitarny w POZ ................................................................................................................ 26
Pytania i odpowiedzi ............................................................................................................................ 29
Leczenie szpitalne .................................................................................................................................... 33
Prawo do wyboru szpitala .................................................................................................................. 33
Kiedy szpital może zażądać opłaty .................................................................................................... 34
Szczególne prawa dzieci i kobiet w ciąży .......................................................................................... 37
Prawo do informacji ............................................................................................................................ 38
Prawo pacjenta do tajemnicy lekarskiej ............................................................................................ 42
Prawo do zachowania intymności w czasie zabiegów ...................................................................... 45
Prawo do opieki duszpasterskiej ........................................................................................................ 46
Pytania i odpowiedzi ............................................................................................................................ 47
Leczenie za granicą .................................................................................................................................. 51
Prawo do planowego leczenia zagranicą ............................................................................................ 51
Orzecznictwo ETS ................................................................................................................................ 54
Prawo do świadczeń w czasie zagranicznych podróży .................................................................... 56
Prawo do opieki medycznej w czasie nauki za granicą .................................................................... 60
Prawo pracowników do opieki medycznej w UE .............................................................................. 61
Pytania i odpowiedzi ............................................................................................................................ 66
Ubezpieczenie zdrowotne .......................................................................................................................... 71
Kto jest objęty obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego .............................................................. 71
Kto może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego .............................................. 76
Jak zgłosić członków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego ........................................................ 81
Pytania i odpowiedzi ............................................................................................................................ 85
Adres redakcji: 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72
tel. (0 22) 530 40 40; www.gazetaprawna.pl
Redaktor naczelny Gazety Prawnej: p.o. Zbigniew Biskupski
Dyrektor artystyczny Gazety Prawnej: Dominika Raczkowska
Redakcja: Dominika Sikora, Monika Bugaj-Wojciechowska
DTP: Leszek Ogrodowczyk
Biuro Reklamy: 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72
tel. (0 22) 530 44 44; e-mail: reklama@infor.pl
Biuro Obsługi Klienta: 05-270 Marki, ul. Okólna 40
tel. (0 22) 761 30 30, 0 801 62 66 66; e-mail: bok@infor.pl

4. Ogólne prawa pacjenta
Każdy obywatel Polski ma prawo do ochrony zdrowia. Jak wyni-
ka z art. 68 konstytucji, państwo ma obowiązek zapewnienia
wszystkim obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej,
równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowa-
nych ze środków publicznych. Państwo szczególną opieką po-
winno objąć dzieci, kobiety ciężarne, osoby niepełnosprawne
oraz w podeszłym wieku. To oznacza, że władze państwa powin-
ny uwzględniać specyficzne potrzeby zdrowotne tych grup spo-
łecznych.
Prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych
P rawo dostępu do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych jest powiązane z obo-
wiązkiem regularnego, comiesięcznego opłacania składki zdrowotnej.
W przypadku osób pracujących jest ona potrącana od ich miesięcznego wynagro-
dzenia.
Uprawnienia członków rodzin
Członkowie rodzin osób objętych ubezpieczeniem zdrowotnym, które same nie
opłacają składki zdrowotnej, mają dzięki temu również zagwarantowany dostęp
do nieodpłatnych świadczeń medycznych.
Za członka rodziny uznaje się:
■ dziecko własne,
■ dziecko małżonka,
■ dziecko przysposobione,

5. e-Poradnik Gazety Prawnej
4
■ wnuka albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko ob-
ce w ramach rodziny zastępczej, do ukończenia przez nie 18 roku życia, a je-
żeli kształci się dalej, do ukończenia 26 roku życia, natomiast jeżeli ma orze-
czenie o znacznym stopniu niepełnosprawności – bez ograniczenia wieku,
■ małżonka wstępnych pozostających z ubezpieczonym we wspólnym gospodar-
stwie domowym.
Prawo do świadczeń zdrowotnych przysługuje nie tylko ubezpieczonym w NFZ,
ale także:
■ innym osobom posiadającym obywatelstwo polskie i miejsce zamieszkania na
terytorium Polski, które spełniają kryterium dochodowe, o którym mowa
w ustawie o pomocy społecznej,
■ niezależnie od uprawnień z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego wszystkim
dzieciom i młodzieży do ukończenia 18 roku życia oraz kobietom w ciąży,
w okresie porodu i połogu,
■ cudzoziemcom na podstawie przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego w Unii Europejskiej oraz na podstawie umów międzynarodowych.
Osoby, które nie mają ww. uprawnień, mogą ubezpieczyć się dobrowolnie na
podstawie umowy zawartej z NFZ. W takim przypadku same opłacają składkę.
Prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych ustaje po 30 dniach od dnia wy-
gaśnięcia obowiązku opłacania składki zdrowotnej do NFZ. W przypadku
uczniów, którzy ukończyli szkołę średnią lub wyższą, prawo do bezpłatnej opie-
ki medycznej wygasa po upływie czterech miesięcy od zakończenia nauki lub wy-
kreślenia z listy uczniów lub studentów.
Osoby bezdomne
W przypadku osób bezrobotnych, bezdomnych lub niemających żadnego inne-
go tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego składka jest opłacana przez państwo
(np. za pośrednictwem gmin). Dzięki temu również one mają prawo do bezpłat-
nych świadczeń. Muszą jednak wystąpić ze specjalnym wnioskiem np. do gmi-
ny o pokrycie kosztów na wykonanie planowego zabiegu lub operacji. Zgodnie
z ustawą z 27 sierpnia 2004 r. o finansowaniu świadczeń zdrowotnych ze środ-
ków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) decyzję w tej
sprawie wydaje wójt (burmistrz lub prezydent). Jeżeli do placówki ochrony
zdrowia trafia nieubezpieczony pacjent z zagrożeniem zdrowia lub życia, który
wymaga natychmiastowej pomocy, to o pokrycie kosztów jego leczenia występu-
je sam świadczeniodawca. To on składa odpowiedni wniosek do wójta (burmi-
strza lub prezydenta) o refundację kosztów udzielonych bezdomnemu świad-
czeń medycznych.

6. Ogólne prawa pacjenta
5
Niezbędne potwierdzenie
Pacjent, który chce uzyskać bezpłatne świadczenie opieki zdrowotnej, ma obo-
wiązek przedstawienia świadczeniodawcy dokumentu potwierdzającego jego
prawo do tych usług. Dowodem ubezpieczenia jest każdy dokument, który po-
twierdza, że składka na ubezpieczenie zdrowotne jest regularnie opłacana.
Takimi dokumentami są:
■ dla osób pracujących i członków ich rodzin, zgłoszonych do ubezpieczenia
– aktualna rodzinna legitymacja ubezpieczeniowa albo zgłoszenie do ubezpie-
czenia (druk ZCZA lub ZCNA) wraz z ważną (podstemplowaną) legitymacją
studencką lub szkolną w przypadku osób jeszcze uczących się,
■ legitymacja emeryta lub rencisty, a dla osób jeszcze jej nieposiadających – od-
cinek emerytury lub renty,
■ w przypadku studentów ubezpieczonych przez uczelnie – ważna legityma-
cja studencka wraz z dokumentem potwierdzającym zgłoszenie do ubez-
pieczenia,
■ dla osób pracujących na własny rachunek i ubezpieczających się w NFZ dobro-
wolnie – aktualne potwierdzenie przelewu składki.
Dzięki przedstawieniu świadczeniodawcy jednego z wyżej wymienionych
dokumentów automatycznie potwierdzamy nasze prawo do bezpłatnych
usług medycznych. W przypadku stanu nagłego, czyli gwałtownego pogor-
szenia stanu zdrowia lub zagrożenia życia, dokumenty te pacjent może
przedstawić w późniejszym terminie, nie później jednak niż 30 dni od daty
rozpoczęcia udzielania mu świadczeń, jeżeli chory nadal przebywa w szpi-
tali. Jeśli nie jest to możliwe (np. w przypadku osób samotnych), dokument
taki pacjent musi dostarczyć maksymalnie po siedmiu dniach od wyjścia ze
szpitala. W razie jego nieprzedstawienia chory zostanie obciążony kosztami
udzielonego mu świadczenia. W przypadku dziecka do szóstego miesiąca
życia taki dokument nie jest potrzebny, ale w tym czasie rodzice powinni
wyrobić mu numer PESEL.
Prawo do leków bezpłatnych
P rawo do kupowania leków refundowanych ze środków publicznych mają
wszyscy pacjenci. Część z nich, ze względu np. na wiek czy stan zdrowia,
ma jednak prawo do bezpłatnego zaopatrzenia w leki.
Z prawa do bezpłatnych leków korzystają wybrane grupy pacjentów. Dotyczy ono
inwalidów wojennych, ich małżonków, wdów i wdowców po poległych żołnie-
rzach i zmarłych inwalidach wojennych uprawnionych do renty rodzinnej, a tak-

7. e-Poradnik Gazety Prawnej
6
że osób represjonowanych oraz cywilnych i niewidomych ofiar działań wojen-
nych.
Aby osoby te dostały lek bezpłatnie, produkty te muszą łącznie spełniać dwa
warunki:
■ być oznaczone symbolem Rp oraz
■ figurować w Rejestrze produktów leczniczych dopuszczonych do obrotu na te-
renie Polski.
Żeby lekarz mógł wystawić receptę na bezpłatne leki, inwalida wojenny lub
np. jego współmałżonek muszą mu przedstawić dokument potwierdzający przy-
sługujące im uprawnienia (np. książeczkę inwalidy). Należy pamiętać, że bez-
płatne leki dla inwalidów wojskowych oraz innych osób uprawionych z tego
tytułu przysługują do wysokości limitu cen leków określonych w wykazach
refundacyjnych.
Zasłużeni krwiodawcy
Również osoby, które posiadają tytułu Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi,
mają prawo do bezpłatnych leków, które są objęte wykazami leków podstawo-
wych i uzupełniających. Za leki podstawowe (czyli takie, które służą ratowaniu
życia lub ich przyjmowanie jest niezbędne w stosowanej kuracji) obowiązywać
będzie odpłatność ryczałtowa. Opłata ta nie może jednak przekraczać 0,5 proc.
minimalnego wynagrodzenia. Natomiast za leki uzupełniające (czyli takie, któ-
re wspomagają działanie leków podstawowych) została określona odpłatność
w wysokości 30 proc. albo 50 proc.
Osoba posiadająca tytuł Honorowego Dawcy Krwi musi posiadać dokument po-
twierdzający prawo do bezpłatnych leków. Przedstawia go zarówno lekarzowi,
jak i aptekarzowi.
Tańsze leki
Niezależnie jednak od tego, czy mamy prawo do bezpłatnych leków, każdy pa-
cjent może kupić tańsze zamienniki leków przepisanych na recepcie. To aptekarz
ma obowiązek poinformowania pacjenta o takiej możliwości. Może mu wskazać
lek, który ma taką samą nazwę międzynarodową, dawkę, a także działanie te-
rapeutyczne jak lek wskazany przez lekarza, tyle że jest on tańszy. Jeżeli jednak
aptekarz tego nie zrobi, sam pacjent ma prawo się zapytać o możliwość zamie-
nienia przepisanego leku na jego tańszy odpowiednik.
Należy jednak pamiętać, że farmaceuta nie może zaproponować kupna tańsze-
go zamiennika, jeżeli na recepcie lekarz umieścił adnotację, zgodnie z którą
przepisany preparat nie może być zamieniony.

8. Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym e-booksweb.pl - Audiobooki, ksiązki audio,
e-booki .