1. SULAMA İLE GÜBRELEME

2. FERTİGASYON
Fertigasyon, bitki besin maddelerinin (sıvı veya katı
gübrelerin) sulama sistemleri vasıtasıyla sulama suyu ile
birlikte toprağa veya bitki kök bölgesine uygulanmasıdır.
Fertigasyonda gübrelerin tüm sulama sistemleri ile
uygulanması mümkündür. Ancak, fertigasyon uygulaması
son 20-25 yılda özellikle mikro sulama (damla, mini
yağmurlama, mikro-jet v.b.) sistemleri ile çok hızlı bir
şekilde gelişerek artmıştır.
Fertigasyon, aslında bütün sulama yöntemleri ile
uygulanabilme imkanına sahiptir ancak, damla sulama
yöntemi ile uygulanması nedeniyle damla sulama ile
gübreleme şeklinde ifade edilmelidir.

3. FERTİGASYONUN AVANTAJ VE
DEZAVANTAJLARI
• Fertigasyon, sulanan alanlarda aktif kök
bölgesine besin elementlerinin doğru ve
üniform bir şekilde uygulanmasına olanak
sağlamaktadır, bundan dolayı ürünlerin
yetişme sezonu süresince istemiş oldukları
besin elementlerinin yeterli miktar ve
konsantrasyonda verilmesi mümkün
olmaktadır.

4. • Uygulamanın temel dayanağı bitkide aşırı su
isteği yaratmadan gereksinim duyulan su ve
bitki besin elementlerini bitkiye sağlamaktır.
Toprakta su ve besin elementlerinin kontrolu
sağlanarak yıkanma ve yüzey akış ile besin
elementi kaybı önlenir.
• Yalnızca bitkinin bulunduğu kısım ıslatıldığı için
su ve gübre tasarrufu sağlanırken, aynı
zamanda bitkinin gereksinim duyduğu su ve
besin elementleri de gelişme süresince
karşılanmış olur .

5. • Fertigasyon yetiştiricilikte de bir takım avantajlar
sağlamaktadır. Yetiştirilen bitkilerin gereksinimlerine
göre gübreler istenen zamanda, istenen oran ve
miktarda uygulanabilir.
• İş gücü ve zaman tasarrufu sağlanır. Ürünün verim ve
kalitesi artar.
• Tuzlu koşullar altında doğru ve üniform bir uygulama
yapılabilir . Kimyasal bileşiklerin uygun kullanımı, sıvı
gübrelerin hızlı ve dengeli bir şekilde karışımı
sağlanabilir. Çok az miktardaki mikro (iz) elementler
doğru olarak uygulanabilir. Aksi halde bu elementleri
tarlaya hassas olarak uygulamak çok zordur. Bitkinin
canlılığı korunur, bitki patojenlerinin (hastalık) gelişimi
geciktirilebilir.
•

6. Fertigasyon Sisteminin Dezavantajları
• Tesis ve bakım masrafları gerektirmesi
• Kullanılan gübrelerin çözünebilir özellikte olması
nedeniyle fiyatlarının yüksek olması,
• Suda tam olarak çözünmeyen gübrelerin sistemde
tıkanmalara neden olması,
• Daha fazla bilgi ve dikkat gerektirmesidir.
• Fertigasyon için öncelikle, sulama sistemlerine
ilave alet ve ekipman gerektirmesi ve bunların
pahalı olması ilk yatırım masraflarının da yüksek
olmasına neden olur.

7. Ayrıca, gübrelemede uygulama (enjeksiyon) ekipmanları
ve gübre tanklarının gerekliliği, bazı durumlarda kullanılan
enjeksiyon sistemlerine bağlı olarak istenen konsantrasyonun
sağlanmasının zorluğu, özellikle kimyasalların sulama suyuna geri
dönüşümünün önlenmesi ve uygun olmayan işletim
sistemlerinde damlatıcıların tıkanması başlıca önemli kısıtlardır.
Bunun yanında kullanıcıların yüksek düzeyde bilgi ve tecrübeli
olmaları gerekmektedir.
Fertigasyonda toprakların katyon değişim
kapasitesi, uygulanacak bitki besin elementlerinde katyon-anyon
dengesi, pH, su kalitesi ve tuzluluk düzeyi son derece önemlidir.
Fertigasyon uygulama yöntemleri, gübre konsantrasyonunun
zamanla azaltılması, gübre konsantrasyonunun sabit düzeyde eşit
aralıklarla uygulanması, gübrenin sabit ve aralıklı olarak sabit
konsantrasyonda uygulama şeklinde olabilir. Tüm bu
uygulamaların hangisinin uygun olacağı bitki ve toprak özellikleri
yanında sulama yönetimi ve yapılacak araştırma sonuçlarına bağlı
olarak değişebilir.

8. Fertigasyon uygulama sistemleri ise, bypass (basınç
farklılığı, tank sistemi), venturi (vakum) sistemi ve harici
pompalar (hidrolik pompalar, santrifüj pompalar, silindirik-
merdaneli pompalar)’dır.

9. Fertigasyonda, besin elementleri
kaynağı olan tüm ticari gübreler birlikte
uygulanmaz. Çünkü, kimi besin elementleri
birbiri ile reaksiyona girerek sistem içinde
çökelti oluşturabilmektedir. Buna örnek
kalsiyumlu ve fosforlu gübrelerdir.
Bu nedenle, birlikte kullanılmaması
gereken gübrelerin fertigasyonu için ayrı
gübre tankı kullanılması önerilir ya da aynı
tankta farklı zamanlarda uygulanması
gerekir .

10. FERTİGASYONDA DİKKAT EDİLMESİ
GEREKEN UYGULAMALAR
• Kimyasalların sisteme verilmesi (enjeksiyonu)
mutlaka ince filtreden önce olmalıdır. Ancak
kuvvetli asit veya çok düşük pH koşullarında
filtrenin zarar görmemesi için filtreden sonra
olabilir.
• Katı, suda eriyebilen gübrelerde, iyi bir
karıştırma için çözelti kabının en fazla % 50-
75’i gübre ile doldurulmalıdır.

11. • Sulama sisteminde gübre miktarı en fazla 5 g/L
olmalıdır .
• Kalsiyum içeren bir bileşik ile sülfat içeren bir
bileşik karıştırılmamalıdır. Çünkü sonuçta
çözünmeyen jips karışımı oluşacaktır .
• Kimyasal enjeksiyon sistemlerinde geriye dönüşü
önleyen ekipmanlar kullanılmalıdır (Çekvalfler).
• Fertigasyonda sulama suyunun kalitesi dikkate
alınması gerekli önemli noktadır. Örneğin
Ca+2, Mg+2 ve HCO3- (Bikarbonat) iyonlarınca
zengin sulama suyunda; P içeren gübrelerin
çözülmesi durumunda Ca ve Mg fosfatlar oluşarak
çökelti oluşturur. Bu nedenle, Ca ve Mg içeriği
yüksek sulama sularında fosfor ilavesi
damlatıcıların tıkanmasına neden olur.

12. • Ağır metal içerikleri yüksek olan sularda da
çökelti oluşumu sıkça görülen önemli bir
sorundur. Kompoze gübreler ya da basit
gübreler su ile karıştırıldıkları zaman suyun
sıcaklığı düşer (endothermic effect), bu
nedenle beklenenden daha az miktarda gübre
çözünür ve çözünmeyen kısım dibe
çökmektedir. Gübre çözeltisinin
hazırlanmasından hemen sonra kullanılması
durumunda gübre karıştırılan suyun
sıcaklığının düşeceği anımsanarak çözünen
gübre miktarının azalacağı dikkate alınmalıdır.

13. Sonuç
Özellikle su ve gübreyi daha verimli kullanım açısından
oldukça etkili bir yöntem olan fertigasyon, etkili
kullanıldığında bitkisel üretimde verim ve kalitede
önemli derecede artışların yanı sıra daha az miktarda
kimyasal gübre kullanımına neden olmakta dolayısıyla
ekonomik bir boyut kazanmaktadır.
Ayrıca daha az gübre kullanımı ile özellikle yeraltı
sularına yıkanma ile besin maddesi kaybı ve bu sayede
de kirlilik azalmaktadır. İlk yatırım maliyeti yüksek
olmasına rağmen, fertigasyon uzun vadede hem gübre
ve su tüketim hem de verim ve çevre açısından daha
yararlı bir yöntemdir.

14. Te ş ekkürler