Φίλες και φίλοι ευχαριστώ το Δήμαρχο για την φιλοξενία και για την πολύ ωραία παρατήρηση που έκανε, γιατί με λίγα λόγια είπε πάρα πολλά πράγματα, τα οποία φαντάζομαι ότι θα μας απασχολήσουν και σήμερα. Σήμερα, 18 Οκτωβρίου, μια επετειακή συμβολική ημέρα που μας θυμίζει τη νίκη του ΠΑΣΟΚ το 1981. Έχουμε μια ιστορική οφειλή όλοι μας να τιμήσουμε σιωπηλά για ένα λεπτό τη μνήμη του Γιάννη Χαραλαμπόπουλου, του ανθρώπου με ακατάβλητη αγωνιστικότητα και απαράμιλλη αξιοπρέπεια στάθηκε στο πλευρό του Ανδρέα Παπανδρέου, τίμησε την Παράταξη, το δημόσιο βίο και εμείς τιμούμε τη μνήμη του και στέλνουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια στον φίλο μας σύντροφο Γιώργο, τον γιο του και σε όλη του την οικογένεια

1. 1
ΠΑΝΕΛΛ Η Ν ΙΟ ΣΟΣ ΙΑΛΙΣ Τ ΙΚΟ ΚΙΝΗΜ Α
ΧΑΡ. ΤΡΙΚΟΥΠΗ 50
10680 ΑΘΗΝΑ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ TΗΛ: (210)3665311-12
FAX: (210)3665115
e-mail : pressoffice1@pasok.gr
Αθήνα, 18 Οκτωβρίου 2014
ΟΜΙΛΙΑ
ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ
ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ
ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Φίλες και φίλοι ευχαριστώ το Δήμαρχο για την φιλοξενία και για την πολύ ωραία
παρατήρηση που έκανε, γιατί με λίγα λόγια είπε πάρα πολλά πράγματα, τα οποία
φαντάζομαι ότι θα μας απασχολήσουν και σήμερα.
Σήμερα, 18 Οκτωβρίου, μια επετειακή συμβολική ημέρα που μας θυμίζει τη νίκη του
ΠΑΣΟΚ το 1981. Έχουμε μια ιστορική οφειλή όλοι μας να τιμήσουμ ε σιωπηλά για
ένα λεπτό τη μνήμη του Γιάννη Χαραλαμπόπουλου, του ανθρώπου με ακατάβλητη
αγωνιστικότητα και απαράμιλλη αξιοπρέπεια στάθηκε στο πλευρό του Ανδρέα
Παπανδρέου, τίμησε την Παράταξη, το δημόσιο βίο και εμείς τιμούμε τη μνήμη του
και στέλνουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια στον φίλο μας σύντροφο Γιώργο, τον γιο
του και σε όλη του την οικογένεια.
(Τηρείται ενός λεπτού σιγή)
Όπως είχα την ευκαιρία να πω και προχθές ακόμη και μετά το θάνατό του ο Γιάννης
Χαραλαμπόπουλος με την ισχυρή μνήμη που αφήνει και το αποτύπωμα,
υπερασπίζεται και το έργο της Παράταξης και τη διαδρομή της δημοκρατικής
Παράταξης αλλά και το κύρος του πολιτικού κόσμου.
Φίλες και φίλοι η χώρα βρίσκεται σε μια πολύ περίεργη κατάσταση, έχω την
εντύπωση ότι στο δημόσιο βίο και στο δημόσιο διάλογο έχει χαθεί πλήρως κάθε

2. λογικός ειρμός. Οι πολιτικές δυνάμεις της λεγόμενης αντιμνημονιακής
αντιπολίτευσης είναι ενθουσιασμένες τις τελευταίες μέρες γιατί συνειδητοποιούν ότι
η ολοκλήρωση του προγράμματος προσαρμογής της χώρας και η οριστική και
ασφαλής έξοδος από την κρίση, από το Μνημόνιο από την επιτήρηση της τρόικας,
έχει δυσκολίες.
Επιχαίρουν, είναι ενθουσιασμένοι, βγάζουν άναρθρες κραυγές επειδή καμία
μονομερής ενέργεια από καμία χώρες – μέλος της Ευρωζώνης δεν μπορεί να έχει
ασφαλές αποτέλεσμα.
Και αναρωτιέμαι: είναι ενθουσιασμένοι, επιχαίρουν, ζητωκραυγάζουν για ποιο
ακριβώς λόγο; Γιατί φοβήθηκαν –και ορθά φοβήθηκαν- ότι τώρα αλλάζουν τα
δεδομένα, η χώρα θα απαλλαγεί από αυτή την ταπεινωτική εξάρτηση, θα βγει από το
Μνημόνιο, θα αλλάξει σελίδα και άρα στην πραγματικότητα θα χάσουν την ίδια τη
βάση της ύπαρξής τους; Αυτήν που τους έδωσε μια άλλη δυνατότητα εκλογικής
παρουσίας τα τελευταία χρόνια; Είναι ενθουσιασμένοι και ζητωκραυγάζουν γιατί
διαψεύδονται όλα αυτά που φαντασιώνονται και που επαγγέλλονται για τη δική τους
υποτιθέμενη κυβερνητική πορεία όταν θα πάμε στις εκλογές και όταν κερδίσουν;
Ενθουσιάζονται και ζητωκραυγάζουν επειδή διαψεύδονται προκαταβολικά; Επειδή
βλέπουμε σκηνές από το μέλλον;
Νομίζω ότι αξίζει να βάλουμε τα πράγματα σε μια λογική σειρά.
Αναρωτήθηκα σε μια τηλεοπτική μου συνέντευξη σήμερα τι θα έκανε ο ΣΥΡΙΖΑ ή
οποιοδήποτε Κόμμα της αντιπολίτευσης, εάν είχε την ευθύνη της διακυβέρνησης της
χώρας το 2010. Ποια θα ήταν η επιλογή του και η πρότασή του; Θα ήταν μια
αντιμνημονιακή πορεία με την έννοια της άρνησης μιας διαπραγμάτευσης, μιας
συζήτησης, μιας συμφωνίας με τους διεθνείς εταίρους της χώρας;
Το 2010 ο ΣΥΡΙΖΑ αν είχε την ευθύνη της διαχείρισης της κρίσης θα πρότεινε να
πορευτούμε εκτός Ευρωζώνης; Εκτός των μηχανισμών που υπήρχαν ή που έπρεπε να
δημιουργηθούν; Θα πρότεινε να ακολουθήσουμε μια λύση, η οποία προέβλεπε τη
μονομερή διακοπή της εξυπηρέτησης του χρέους και της καταβολής των
τοκοχρεολυσίων;
Θα πρότεινε με άλλα λόγια το δρόμο της ασύντακτης και άμεσης χρεοκοπίας της
χώρας με ό,τι αυτό σημαίνει για τις περιουσίες των Ελλήνων, για τα ακίνητα, για τις
καταθέσεις, για τα εισοδήματα, για τους μισθούς, για τις συντάξεις, για τις
επιχειρήσεις, για την απασχόληση, για το επίπεδο ανεργίας ή θα ακολουθούσε το
δρόμο μιας διαπραγμάτευσης και της αναζήτησης ενός ευρωπαϊκού και διεθνούς
2

3. πλαισίου συμφωνημένου, αλλά συμφωνημένο σημαίνει ότι μετέχεις σε ένα
συσχετισμό δυνάμεων και ο συσχετισμός δυνάμεων είναι πάρα πολύ δυσμενής, συχνά
δυσβάστακτος γι' αυτόν που αναγκάζεται να καταφύγει σε διεθνή βοήθεια και
δανεισμό, ενώ είναι βέβαια ο συσχετισμός δυνάμεων ευνοϊκός γι' αυτόν που
υπαγορεύει όρους, καθώς προσφέρει βοήθεια ως δανειστής.
Η Ελλάδα μεταξύ 2010 και 2011 αναζήτησε και βρήκε μια διεθνή βοήθεια 250 δις
ευρώ. Τώρα μπορεί αυτό να φαίνεται μηδαμινό, αυτονόητο. Έχω πει άπειρες φορές
ότι η Αργεντινή αγωνίζεται τώρα να κουρέψει ένα δημόσιο χρέος 6 δις δολαρίων για
να μη σέρνεται στις αίθουσες των αμερικανικών Δικαστηρίων και για να μην
ταπεινώνεται ένας υπερήφανος λαός, ο λαός μιας χώρας πλούσιας σε πηγές, πλούσια
σε αγροτική παραγωγή, πλούσια σε δυνατότητες αναπτυξιακές.
Και η Ουκρανία, που είναι στο επίκεντρο της ανατολικής κρίσης, μια χώρα 50
εκατομμυρίων με τεράστιες δυνατότητες, αναζητά ένα πρόγραμμα βοήθειας της
τάξεως των 50 δις δολαρίων.
Ακούμε τώρα ότι ο κ. Ντράγκι και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ενισχύει
περαιτέρω τη ρευστότητα των ελληνικών Τραπεζών με περίπου 15 δις. Μα,
καθημερινά τα χρόνια αυτά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ενισχύει το ελληνικό
τραπεζικό σύστημα με πάμπολλα δισεκατομμύρια, τα οποία είναι στη διάθεση των
ελληνικών Τραπεζών, στην πραγματικότητα με απεριόριστη ρευστότητα, ώστε να
είναι εγγυημένες όλες οι καταθέσεις στο σύνολό τους, έφτασαν μέρες το 2011 που η
μέση διαθεσιμότητα στήριξης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας προς το ελληνικό
τραπεζικό σύστημα έφτανε τα 150 δις ευρώ και η Ελλάδα με τη στήριξη των
Ευρωπαίων εταίρων και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου έκανε το πιο βαθύ, το
πιο ριζοσπαστικό κούρεμα χρέους που έχει γίνει στην παγκόσμια ιστορία,
αφαιρέσαμε από το χρέος μας 180 δισεκατομμύρια ευρώ σε όρους καθαράς παρούσας
αξίας, 80% του ΑΕΠ δηλαδή ένα μεγάλο δημόσιο χρέος μιας φυσιολογικής
ευρωπαϊκής χώρας, χωρίς να ανοίξει ρουθούνι, χωρίς να έχουμε καμία σοβαρή
αμφισβήτηση. Γιατί αυτό αφαιρέθηκε στην πραγματικότητα από τον ιδιωτικό τομέα
το διεθνή και βεβαίως αυτό έγινε εθελοντικά με την εφαρμογή της ελληνικής
νομοθεσίας γιατί το χρέος μας διερχόταν από το ελληνικό Δίκαιο και άρα τη
δυνατότητα να θεσπίσουμε μηχανισμούς, όπως οι ρήτρες συλλογικής δράσης.
Αυτό που έγινε το καταλαβαίνουν τώρα ποιο είναι; Καταλαβαίνουν τι είναι αυτό που
έχουμε καταφέρει όταν αυτοί μιλάνε για ένα αόριστο σχέδιο άλλοτε μονομερών
πρωτοβουλιών, άλλοτε συμφωνημένων λύσεων που θα οδηγήσει στο πάγωμα, στην
3

4. επέκταση, στην αναδιάρθρωση; Έχουν καταλάβει ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος
είναι αυτή τη στιγμή θωρακισμένο γιατί το 87% του ελληνικού δημοσίου χρέους
βρίσκεται εκτός αγορών; Κατέχεται από θεσμικούς εταίρους από τα κράτη - μέλη της
Ευρωπαϊκής Ένωσης, από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, από το Ευρωπαϊκό
Ταμείο Σταθερότητας, από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό σταθερότητας και από το
Διεθνές Νομισματικό Ταμείο;
Μόνο 13% του ελληνικού δημοσίου χρέους είναι εμπορεύσιμο, κατέχεται από τον
ιδιωτικό τομέα και τελεί υπό διαπραγμάτευση στις διεθνείς αγορές. Ασχολούνται όλοι
με την αντίδραση των αγορών και με το είναι ότι ανεβαίνουν οι αποδόσεις των
δεκαετών ομολόγων των ελληνικών. Πόσα είναι τα δεκαετή ομόλογα τα ελληνικά, τα
οποία είναι υπό διαπραγμάτευση; Ελάχιστα.
Γιατί ο μεγάλος όγκος του χρέους δεν είναι εμπορεύσιμος, τελεί υπό θεσμική δηλαδή
πολιτική τελικά, για να μιλάμε καθαρά, διευθέτηση. Αυτή είναι η μεγάλη επιτυχία της
χώρας. Θα παγώσουν το χρέος. Μα, το χρέος έχει μέση διάρκεια 16,5 χρόνια,
δυόμιση φορές παραπάνω από τη μέση διάρκεια των χρεών που έχουν τα κράτη -
μέλη της Ευρωζώνης.
«Θα μειώσουμε τα επιτόκια». Μάλιστα θα μειώσουμε τα επιτόκια. Το μέσο επιτόκιο
του ελληνικού δημοσίου χρέους είναι 2,1%. Το επιτόκιο πριν από τη διευθέτηση, πριν
από το κούρεμα ήταν μεγαλύτερο από 5%. Αντιλαμβάνεστε τι είναι αυτό που έχει
συντελεστεί; Και έχει συντελεστεί η ειλημμένη απόφαση του Eurogroup και του
Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Φεβρουαρίου και του Νοεμβρίου του 2012, που λένε
ότι η Ελλάδα μόλις φτάσει στο τέλος, παρουσιάσει τα επιτεύγματα, δείχνει το
πρωτογενές πλεόνασμα και είναι έτοιμη για έξοδο, θα έχει και περαιτέρω
διευκολύνσεις που επιβεβαιώνουν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους της,
το οποίο είναι ούτως ή άλλως βιώσιμο. Και αυτό θα γίνει τώρα.
Τα 16,5 χρόνια που είναι ήδη πολλά μπορούν να γίνουν ακόμη περισσότερα και το
επιτόκιο του 2,1% που είναι ήδη πολύ μικρό, μπορεί να γίνει ακόμη μικρότερο. Γιατί
πράγματι η Ευρωζώνη και ο ευρωπαϊκός μηχανισμός σταθερότητας δανείζει την
Ελλάδα με επιτόκιο 0,8% δηλαδή με ένα εντυπωσιακά μικρό επιτόκιο, μ ε ένα
επιτόκιο το οποίο έχει χαρακτηριστικά στήριξης και χάριτος για την Ελλάδα.
Αυτή είναι μια επιτυχία. Είναι μια επιτυχία των Κυβερνήσεων της περιόδου αυτής,
είναι μια επιτυχία του ΠΑΣΟΚ και ξέρετε για ποιο λόγο η αντιπολίτευση, πολλοί
αναλυτές, ένα μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης αρνείται να παραδεχτεί το προφανές;
Την αλήθεια; Γιατί αυτό το έχει κάνει το ΠΑΣΟΚ. Γιατί το ΠΑΣΟΚ συγκεντρώνει
4

5. δυστυχώς την απαξίωση, την κριτική, το μίσος από πάρα πολλές πλευρές. Γιατί; Γιατί
δημιούργησε σε ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας την αίσθηση ότι διέψευσε
ιστορικές προσδοκίες, γιατί σήκωσε το βάρος μόνο του την περίοδο 2009-2010, γιατί
δεν φροντίσαμε να γίνει η ανάλογη και η δίκαιη κατανομή της ευθύνης.
Γιατί εμείς φταίμε που δεν αναδείχθηκε η ευθύνη της περιόδου 2004-2009, γιατί δεν
ζητήσαμε την αυξημένη πλειοψηφία στη Βουλή ώστε όλοι να αναλάβουν τις ευθύνες
τους και γιατί αφήσαμε τις λεγόμενες αντιμνημονιακές δυνάμεις από την άκρα Δεξιά
έως τις ριζοσπαστικότερες εκδοχές του αριστερισμού, να αναδεικνύουν ως κοινή
βάση συμπόρευσης και συνεργασίας τους, τον αγώνα εναντίον του Μνημονίου.
Δηλαδή ποιου Μνημονίου;
Το Μνημόνιο λένε είναι η κρίση, το Μνημόνιο έφερε την ύφεση, τις μειώσεις των
μισθών και των συντάξεων, την ανεργία. Το Μνημόνιο. Όχι η κρίση, όχι οι
εσφαλμένες επιλογές που έγιναν μέχρι το 2009, όχι το γεγονός ότι η Ελλάδα είχε
χάσει κάθε αίσθηση ανταγωνιστικότητας και κάθε έλεγχο των δημοσιονομικών της
πραγμάτων μέχρι το 2009, αλλά τα μέτρα διαχείρισης της κρίσης, οι όροι του
δανείου.
Γιατί το Μνημόνιο είναι οι όροι του δανείου. Ποιοι όροι; Ποιου δανείου; Είναι οι
σκληροί, συντηρητικοί και οικονομικά νεοφιλελεύθεροι όροι που επιβάλλει η
κρατούσα κατάσταση στην Ευρώπη και στη διεθνή οικονομία, ναι. Η Ευρώπη είναι
το σπίτι μας, η Ευρώπη είναι το κέλυφος μέσα στο οποίο πορευόμαστε, η Ευρώπη
είναι κατά πλειοψηφία συντηρητική, η Ευρώπη διέπεται από τις αντιλήψεις αυτές
κατά την συντριπτική πλειοψηφία των Κυβερνήσεων και των Κοινοβουλίων.
Ναι, οι λαοί της Ευρώπης με τους οποίους συμπορευόμαστε ψηφίζουν αυτές τις
σκληρές αντιλήψεις, οι οποίες επιβάλλουν σκληρά μέτρα και πολιτικές λιτότητας στις
χώρες που αποκλίνουν από τον κανόνα και ζητούν βοήθεια, ή ακόμη και σε αυτές που
δεν ζητούν βοήθεια όπως είναι για παράδειγμα η περίπτωση της Ιταλίας ή η
περίπτωση της Γαλλίας τώρα, αλλά βεβαίως το είδαμε αυτό στις περιπτώσεις της
Ελλάδας, της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας, της Κύπρου και εν μέρει της Ισπανίας που
ζήτησε βοήθεια για το ισπανικό τραπεζικό σύστημα.
Αυτές οι απόψεις όμως είναι οι απόψεις που εκφράζονται όπως σας είπα, από τους
λαούς και τα Κοινοβούλια των κρατών και έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία να δούμε
πως θα διαμορφώσουμε συσχετισμούς.
Κάποιοι έχουν την εντύπωση ότι η Ευρώπη τους τρέμει, ότι θα εμφανιστούν και με το
ριζοσπαστικό τους λόγο με το δυναμισμό ή με τη γοητεία τους, θα πείσουν ή θα
5

6. υπνωτίσουν τους Ευρωπαίους συνομιλητές οι οποίοι φοβούμενοι ότι μπορεί η
Ελλάδα να γίνει το Πούγγι της Ευρώπης και της Ευρωζώνης θα υποκλιθούν και θα
αποδεχτούν λύσεις, τις οποίες δεν αποδέχονται με εμάς οι οποίοι είμαστε
φυσιολογικοί διαπραγματευτές, συμβατικοί και συμβιβασμένοι υπό την άποψη αυτή.
Γιατί έχουμε αίσθηση των συσχετισμών και γιατί ξέρουμε ότι μπορεί, ναι, και η
Ευρωζώνη να υποστεί συνέπειες. Αλλά οι συνέπειες για την Ελλάδα θα είναι
καταλυτικές και άμεσες, ενώ οι επιπτώσεις για την Ευρωζώνη για την Ευρωπαϊκή
Ένωση θα είναι –αν είναι- μακροπρόθεσμες, αργές, απορροφήσιμες μέσα από μια
κινητοποίηση όλων των δυνάμεων της διεθνούς οικονομίας, ή έστω της δυτικής
οικονομίας. Αυτή είναι η πραγματικότητα.
Λένε τώρα: «βιάστηκε η Κυβέρνηση να πει ότι θα βγει από το Μνημόνιο από το
μηχανισμό στήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Διεθνούς Νομισματικού
Ταμείου» και αυτό προκάλεσε την αντίδραση των αγορών. Διότι οι αγορές δεν
ανέχονται τέτοιου είδους μονομερείς δηλώσεις. Προσέξτε, οι άνθρωποι, οι πολιτικές
ηγεσίες, τα Κόμματα που στηρίζουν όλη τους την ύπαρξη σε μια λεβέντικη
τσαμπουκαλίδικη -και ας μου συγχωρεθεί η λέξη- διαπραγμάτευση με την Ευρώπη, οι
άνθρωποι που τη μια μέρα λένε «θα κινηθούμε μονομερώς» και την άλλη λένε «όχι
και τόσο μονομερώς θα κινηθούμε προσεκτικά γιατί είμαστε σοβαροί», οι ίδιοι
άνθρωποι ασκούν κριτική στην Κυβέρνηση ότι βιάστηκε και είχε ευθύνες επειδή είπε
ότι «κοιτάξτε, το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης τελειώνει 31 Δεκεμβρίου 2014
και έχουμε τη δυνατότητα να συμφωνήσουμε και με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο
την από κοινού ρύθμιση των σχέσεών μας, ώστε να μην υπάρχει τρόικα, να μην
υπάρχει ο έκτακτος μηχανισμός, να μην είναι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο
εγκατεστημένο στην καρδιά της Ευρωζώνης, να μην ταπεινώνεται η Ευρωπαϊκή
Επιτροπή να έχει αρμοδιότητες το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, να λειτουργούμε ως
κανονική χώρα μέσα στους κανονισμούς ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Επαναλαμβάνω σχεδόν κάθε μέρα τα επτά σημεία του Οδικού Χάρτη για την έξοδο
από την κρίση από το Μνημόνιο από την τρόικα, που παρουσίασα στη συζήτηση για
την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης στην Κυβέρνηση πριν από λίγες μέρες στις 11
Οκτωβρίου.
Παντού μιλάω και αυτή είναι η θέση της Κυβέρνησης, για συμφωνία με την
Ευρωπαϊκή Ένωση για συμφωνία με το Eurogroup. Γιατί πρέπει να συμφωνήσουμε
με την τρόικα να κλείσουμε αυτή την αναθεώρηση, να ολοκληρωθεί το ευρωπαϊκό
πρόγραμμα. Γιατί πρέπει να γίνει τοstress test των Τραπεζών και να επιβεβαιώσουμε
6

7. την κεφαλαιακή τους επάρκεια, η οποία είναι πάρα πολύ ισχυρή. Γιατί πρέπει να
επιβεβαιώσουν τη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους, κάτι που το κάνει καθημερινά
ο αρμόδιος επικεφαλής του ευρωπαϊκού μηχανισμού σταθερότητας. Γιατί πρέπει να
πάρουμε τα επιπλέον μέτρα που είναι ήδη υπεσχημένα σε σχέση με τη διάρκεια του
χρέους και σε σχέση με τα επιτόκια, ώστε να το μειώσουμε ακόμη περισσότερο.
Οι αγορές, που είναι ξύπνιες που ξέρουν, λένε ότι «το ελληνικό δημόσιο χρέος
υπολογιζόμενο σωστά, είναι μόλις το 60% του ελληνικού ΑΕΠ πολύ μικρότερο από
το ιταλικό, το πορτογαλικό, ή πολλά άλλα ευρωπαϊκά ΑΕΠ». Είπα ότι πρέπει να
συμφωνήσουμε με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο την ταχύτερη ολοκλήρωση του
προγράμματος, έχοντας ευρωπαϊκή στήριξη και επιτόκια τα οποία είναι καλύτερα
στις αγορές από ό,τι στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Είπα ότι πρέπει να διαμορφώσουμε ένα εθνικό σχέδιο μεταρρυθμίσεων και
διαρθρωτικών αλλαγών, το οποίο το πιστεύουμε και το οποίο το προωθούμε και το
οποίο στέλνει μηνύματα για την ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας και στο εσωτερικό
και στο εξωτερικό.
Και βεβαίως πρέπει έτσι να διαμορφώσουμε με την ίδια λογική και το σύστημα των
κοινωνικών εγγυήσεων μέσα από το πρωτογενές πλεόνασμα και τα μέτρα του
κοινωνικού κράτους, για τα οποία θα μιλήσω ειδικότερα στην ημερίδα σας.
Πουθενά δεν υπάρχει καμία μονομερής κίνηση. Δεν υπάρχουν μονομερείς κινήσεις.
Υπάρχουν συμφωνίες στον κόσμο και ιδίως στην Ευρώπη. Αλλά συμφωνίες σημαίνει
ότι ο καθένας ξέρει τι ζητά, πότε το ζητά, πως το ζητά. Και εμείς ξέρουμε τι ζητάμε,
πότε το ζητάμε, πως το ζητάμε. Όλα είναι τεκμηριωμένα.
Εμείς έχουμε αρχή, μέση και τέλος σε αυτό που λέμε. Και λέμε την αλήθεια. Δεν
καταλαβαίνουν τώρα όλοι πόσο λεπτή και εύθραυστη είναι η κατάσταση; Ναι, η
Ελλάδα μπορεί να αλλάξει σελίδα. Αλλά είχα πει όλες αυτές τις μέρες και όλες αυτές
τις εβδομάδες: προσέξτε, θυσίες πέντε ετών μπορούν να χαθούν μέσα σε πέντε μέρες.
Δεν καταλαβαίνω γιατί χαίρονται και αλαλάζουν. Τι είναι αυτό που βλέπουν; Δεν
βλέπουν το αδιέξοδο των δικών τους προτάσεων και αντιλήψεων; Δεν βλέπουν την
ανάγκη να συσπειρωθούν σε μια εθνική ομάδα διαπραγμάτευσης; Δεν βλέπουν ότι
πρέπει να υπάρξει σταθερότητα, συναίνεση; Ότι πρέπει να υπάρχει σοβαρότητα; Ότι
πρέπει να υπάρχει σχέση ειλικρίνειας και όλα να οικοδομούνται στην αλήθεια;
Τι είναι αυτό που καταλαβαίνουν από τις διεθνείς αντιδράσεις; Φταίει η Κυβέρνηση,
φταίνε τα Κόμματα που στηρίζουν την Κυβέρνηση, λένε. Δεν αντιλαμβάνονται τη
7

8. σημασία που έχει η πολιτική αβεβαιότητα, το τι προβλήματα δημιουργεί διεθνώς και
τελικά εσωτερικά η δική τους στάση σε σχέση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Όλα όσα βλέπουμε είναι όπως είπα και χτες το country risk ο κίνδυνος της χώρας.
Όλοι οι μελετητές, όλες οι Τράπεζες, όλα τα funds, όλοι όσοι ασχολούνται με τη
διεθνή οικονομία εξετάζουν ως πρώτο παράγοντα την πολιτική κατάσταση. Και η
πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα τους εμπνέει βαθιά ανησυχία.
Τι τους εμπνέει ανησυχία; Η δημοκρατία; Η βούληση του ελληνικού λαού; Όχι. Όλες
οι χώρες λειτουργούν δημοκρατικά, σε όλες τις χώρες της Ευρώπης τουλάχιστον του
δυτικού κόσμου τουλάχιστον λειτουργούν δημοκρατικοί κανόνες. Είναι δημοκρατικές
οι αποφάσεις, είναι συχνό φαινόμενο η εναλλαγή των Κυβερνήσεων, η δημοκρατία
βασίζεται στην εναλλαγή των Κυβερνήσεων. Ο πλουραλισμός, η πολυφωνία
βασίζεται στην εναλλαγή των Κυβερνήσεων. Δεν τους φοβίζει αυτό.
Τους φοβίζει η έλλειψη σοβαρότητας, τους φοβίζει η έλλειψη ειλικρίνειας, τους
φοβίζει η έλλειψη συναίνεσης, τους φοβίζει η αποδοχή ενός πλαισίου που είναι κοινά
αποδεκτό από όλες τις μεγάλες και σοβαρές πολιτικές δυνάμεις της Ευρώπης. Θέλουν
να ξέρουν αν η Ελλάδα έχει ένα εθνικό πλαίσιο αναφοράς, αν έχει μια εθνική
στρατηγική, έχει μια ελάχιστη εθνική βάση συναίνεσης.
Αυτό τους φοβίζει. Και είδατε με ποιο τρόπο παρενέβησαν οι θεσμοί με τις δηλώσεις
που έκανε και ο αρμόδιος Επίτροπος, με τις δηλώσεις και κυρίως με τις αποφάσεις
που έλαβε ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για να στηριχθεί η
Ελλάδα και σε αυτή την αβαθή αγορά ομολόγων, στην οποία όπως είπα
προηγουμένως μετέχει μόνο το 13% του ελληνικού δημοσίου χρέους γιατί το 87%
είναι εκτός ιδιωτικού τομέα και εκτός διαπραγμάτευσης.
Αυτή είναι η ευρωπαϊκή στήριξη. Αυτό είναι το πλαίσιο με το οποίο κινούμαστε. Δεν
αρκεί η κυβερνητική σταθερότητα, δεν αρκεί να έχεις μια Κυβέρνηση που λαμβάνει
ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή και που διευθύνει πολιτικά τη χώρα. Γιατί χρειάζεται
μια γενικότερη κινητοποίηση και μια γενικότερη ευθύνη. Χρειάζεται όπως είπα και
προηγουμένως εθνική σταθερότητα, χρειάζεται εθνική πολιτική συναίνεση,
χρειάζεται θεσμική σοβαρότητα.
Όταν έρχονται τα Κόμματα της αντιπολίτευσης και λένε «εμείς θα προκαλέσουμε
πρόωρες εκλογές και μάλιστα επειδή θα προκαλέσουμε πρόωρες εκλογές σας
καλούμε να τις επισπεύσετε τις εκλογές και να εγκαταλείψετε τώρα την εξουσία»,
είναι προφανές ότι λένε «εγκαταλείψτε τη διαπραγμάτευση, μην ασχολείστε, μην
έχετε ως στόχο να κλείσετε τη συμφωνία με την τρόικα, μην ζητήσετε επιβεβαίωση
8

9. του δημοσίου χρέους, μην ζητήσετε πρόωρη συμφωνημένη λύση της σχέσης με το
Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, σταματήστε. Θα τα διαχειριστούμε εμείς». Θα τα
διαχειριστούμε εμείς, ποιοι εμείς; Σε ποιο πλαίσιο; Πότε; Προς ποια κατεύθ υνση;
Ή, κάτι ακόμη χειρότερο: λένε «ό,τι κι αν συμφωνήσετε, εμείς δεν πρόκειται να το
αναγνωρίσουμε». Με ποια αξιοπιστία διαπραγματεύεται η εκάστοτε Κυβέρνηση,
όταν διασπάται η αρχή της συνέχειας του κράτους; Εάν παρακολουθήσετε το πώς
λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, πως λειτουργεί το Συμβούλιο Υπουργών και το
Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, γίνονται διαρκώς εκλογές σε όλα τα κράτη - μέλη. Κανείς δεν
καταλαβαίνει στην πραγματικότητα τι συμβαίνει στις άλλες χώρες. Έχουν τους
εσωτερικούς πολιτικούς τους θεσμούς, εκλογικούς ανταγωνισμούς, εκλογές,
ανατροπές, αλλάζουν οι Κυβερνήσεις, φεύγουν οι Πρωθυπουργοί έρχονται άλλοι,
φεύγουν οι Υπουργοί έρχονται άλλοι.
Δεν διαταράσσεται η συνέχεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν διαταράσσεται η
συνέχεια των κρατικών δεσμεύσεων και των εθνικών στρατηγικών. Λειτουργεί το
σύστημα επί τη βάση των αρχών και των κανόνων του. Παρακολουθούμε διαρκώς τις
αλλαγές αυτές. Υπάρχουν διαρκώς πολύ σημαντικές αλλαγές, αλλά οι αλλαγές αυτές
σέβονται ένα πλαίσιο, το οποίο είναι κοινά παραδεκτό και έχει στρατηγικό ιστορικό
χαρακτήρα.
Αυτό ανατρέπεται όταν έχεις μια δήλωση του τύπου «δεν αναγνωρίζω τίποτε, καμία
δέσμευση, καμία συμφωνία, καμία λύση για τη βιωσιμότητα του χρέους». Αυτό είναι
που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Αυτό είναι το πρόβλημα της χώρας και αυτό
είναι και το πρόβλημα το δικό μας.
Διότι εμείς πρώτον δεν συνειδητοποιήσαμε ποτέ ως Κόμμα, ως Παράταξη ως ομάδα
ανθρώπων πόσο μεγάλο είναι το ιστορικό έργο που έχει συντελεστεί. Ακόμη και
τώρα στη συνείδηση πολλών στελεχών μας και σίγουρα πολλών μελών μας και
αποδεδειγμένα στη συνείδηση πολλών ψηφοφόρων μας αυτό όλο είναι μια ανατροπή,
η οποία είναι απαράδεκτη. Είναι μια προδοσία αρχών και σκοπών. Γιατί αναλάβαμε
την ευθύνη να σώσουμε τη χώρα και πήραμε δύσκολες αποφάσεις.
Εάν τις δύσκολες αποφάσεις τις είχαμε πάρει όλοι μαζί, δεν θα νιώθαμε το βάρος
αυτής της ευθύνης τόσο έντονο. Αλλά εδώ επιτρέψαμε και τη Νέα Δημοκρατία να
περάσει από μια έντονα αντιμνημονιακή φάση και να τροφοδοτήσει συμπεριφορές
ακροδεξιές, συνωμοσιλογικές και η παραδοσιακή Αριστερά, για μια ακόμη φορά,
έδειξε ότι είναι επιρρεπής σε αυτή τη συνωμοσιολογική θεώρηση της ιστορίας
δυστυχώς. Και έτσι κάποιοι βρήκαν οχήματα πολιτικά μέσα από τα οποία θέλησαν να
9

10. εκφράσουν τη διαμαρτυρία τους σε σχέση με αυτό που έχουν μάθει, σε σχέση με
αυτό πάνω στο οποίο είχαν διαπαιδαγωγηθεί.
Ναι, κανείς δεν θέλει την αλλαγή των συνθηκών στο κράτος, κανείς δεν θέλει να
μειωθούν τα δικαιώματα των δημοσίων υπαλλήλων και των εργαζομένων στον
ευρύτερο δημόσιο τομέα. Ναι, υπάρχει μια σύγκρουση αντιλήψεων για το κράτος.
Το ΠΑΣΟΚ, επί δεκαετίες ολόκληρες τροφοδότησε μια συγκεκριμένη αντίληψη για
το κράτος. Μια κρατικιστική αντίληψη. Αυτή έχει διαπαιδαγωγήσει γενιές ολόκληρες
υπαλλήλων, εργαζομένων, επιχειρηματιών γιατί ο κρατισμός δεν είναι μόνο η
διόγκωση της Δημόσιας Διοίκησης και του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Ο κρατισμός
είναι μια νοοτροπία που κυριαρχεί και στην αγορά, μια νοοτροπία που κυριαρχεί και
στην εκπαίδευση, μια νοοτροπία που κυριαρχεί και στον επαγγελματικό
προσανατολισμό, μια νοοτροπία που κυριαρχεί στην αγορά εργασίας, μια νοοτροπία
που κυριαρχεί στην οικονομία, κυριαρχεί στις αγροτικές περιοχές οι οποίες
αντιλαμβάνονται με ένα πολύ συγκεκριμένο τρόπο το πώς λειτουργεί η Κοινή
Αγροτική Πολιτική. Ο κρατισμός λοιπόν είναι μια αντίληψη η οποία διαπερνά όλα τα
στρώματα, όλα τα επίπεδα της κοινωνίας και του εκλογικού Σώματος.
Ο κρατισμός, οι πελατειακές σχέσεις, ο ρόλος του Κόμματος ως ενός μηχανισμού που
διευθετεί προβλήματα σε ατομική ή στην καλύτερη περίπτωση σε μικροκλαδική
βάση. Αυτή είναι μια νοοτροπία η οποία βεβαίως δεν μπορούσε να δεχτεί ότι θα πάμε
αντίστροφα ότι θα μειώσουμε κάποια στιγμή μισθούς και συντάξεις, ότι θα λάβουμε
άλλου τύπου φορολογικά μέτρα, ότι θα θέσουμε ως στόχο την εξυγίανση των
δημοσιονομικών και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της χώρας.
Θα βρουν αυτό ζητάνε αυτοί οι άνθρωποι; Θα βρουν κάποια στιγμή το παρελθόν; Εάν
επικρατήσει μια άλλη αντίληψη στη χώρα, εάν σχηματιστεί μια άλλη Κυβέρνηση εάν
πάμε σε εκλογές αν πετύχει το σενάριό τους, εάν δεν εκλέξουμε Πρόεδρο της
Δημοκρατίας, εάν παρεμποδιστούμε στην ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης με τους
εταίρους, εάν η χώρα πάει εντός Μνημονίου και υπό την επιτήρηση της τρόικας σε
εκλογές τέλη Φεβρουαρίου αρχές Μαρτίου και αναδειχθεί μια Κυβέρνηση, της
οποίας το προανάκρουσμα το είδαμε μπροστά μας. Μια Κυβέρνηση με τους κ.κ.
Τσίπρα και Καμμένο. Τι θα κάνει αυτή η Κυβέρνηση; Πως θα μεταχειριστεί τους
ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ που εγκατέλειψαν το ΠΑΣΟΚ και ψηφίζουν
αντιμνημονιακές λύσεις;
Τι θα κάνουν τα στελέχη μας που τιμήθηκαν από την Παράταξη και οπορτουνίζουν
καιροσκοπούν και τρέχουν πίσω από τέτοιες λύσεις, με χαρακτηριστική
10

11. αναξιοπρέπεια πολλοί από αυτούς. Αυτοί που έγιναν ό,τι έγιναν μέσα στους κόλπους
του ΠΑΣΟΚ και της Παράταξης, που τους πήρε νέα παιδιά άμαθα, αμούστακα και
τους έκανε παράγοντες του δημοσίου βίου ο Ανδρέας Παπανδρέου και οι υπόλοιποι
Πρωθυπουργοί του ΠΑΣΟΚ. Τι θα γίνει με αυτούς;
Τι θα συμβεί; Θα έχουμε επάνοδο στο θεσμικό και μισθολογικό καθεστώς του 2009;
Θα έχουμε ανατροπή των ρυθμίσεων μονοκοντυλιά; Θα λειτουργήσουν πως τα
πράγματα; Τι θα γίνει; Τι νομίζουν ότι θα βρουν;
Στην καλύτερη περίπτωση περιμένουν όλοι μια πολιτική απάτη. Στην καλύτερη
περίπτωση περιμένουν όλοι ότι θα αποδειχθεί πως όλα αυτά είναι ένα ψέμα
προεκλογικό και μια νέα Κυβέρνηση, αυτής της ετερόκλητης σύνθεσης της
αντιφατικής, της προσβλητικής για τη δημοκρατική Παράταξη και την Αριστερή και
Κεντροαριστερή ευαισθησία, δεν θα κάνει τίποτε άλλο θα κάνει ό,τι κάνει και η
σημερινή Κυβέρνηση, χωρίς κύρος χωρίς αξιοπιστία χωρίς διεθνείς διασυνδέσεις,
χωρίς ευρωπαϊκούς συσχετισμούς έχοντας αυτοϋπονομευτεί μέσα από τη διάψευση.
Αλλά βεβαίως αυτό το κάνει μια άλλη ομάδα ανθρώπων, η οποία κάτι μπορεί να
κερδίσει για να γίνουν συμπαθείς οι Ευρωπαίοι και να στείλουν μηνύματα δημοφιλίας
στους Έλληνες (ψιλολόγια δηλαδή) και θα έχουν τιμωρηθεί αυτοί που πήραν τις
δύσκολες αποφάσεις. Θα έχουν τιμωρηθεί.
Αυτό είναι το όπτιμουμ σενάριο, το άριστο. Γιατί υπάρχουν και τα άλλα σενάρια.
Υπάρχουν τα σενάρια της απόλυτης καταστροφής, υπάρχουν τα σενάρια της
ανατροπής δηλαδή της ακύρωσης των θυσιών, του ιδρώτα και του αίματος του
ελληνικού λαού. Γιατί δεν θέλει πολύ για να καταρρεύσει το σύστημα, το οποίο είναι
βεβαίως θετικό πλέον, αλλά εύθραυστο. Προφανώς.
Αλλά αλίμονο αν περιμένουμε μέσα σε καθεστώς σκληρής επιτήρησης, ενώ σ τόχος
μας είναι να μπορέσει να αναπνεύσει η πραγματική οικονομία. Στόχος μας είναι να
μπορέσουμε να προσαρμόσουμε τα δεδομένα που απορρέουν από τη μελέτη
βιωσιμότητας του ελληνικού δημοσίου χρέους ώστε να μην δίνουμε έμφαση πλέον
στο πρωτογενές πλεόνασμα που είναι ένα κεκτημένο, αλλά στον πολύ υψηλό ρυθμό
ανάπτυξης και άρα δημιουργίας θέσεων εργασίας.
Γιατί το μεγάλο θέμα είναι να δημιουργήσεις σε ελάχιστο χρόνο πολλές χιλιάδες
θέσεις εργασίας. Κάτι που είναι εφικτό, λένε οι μελέτες των Τραπεζών. Όχι τα λόγια
των Κομμάτων και των πολιτικών. Εγώ παρουσίασα εδώ στην έκθεση το Μάιο τη
λύση 640.000 θέσεων εργασίας και η Εθνική Τράπεζα παρουσίασε 720.000 θέσεις
εργασίας, περισσότερες από την πρόταση του ΠΑΣΟΚ και της Ελιάς.
11

12. Άρα μιλάμε συγκεκριμένα, συνεσταλμένα, ρεαλιστικά, προσεκτικά.
Φίλες και φίλοι, φυσικά όλα λησμονιούνται. Όπως έχει λησμονηθεί και το ΕΣΥ και η
συμβολή του ΠΑΣΟΚ στο ΕΣΥ, όπως έχει λησμονηθεί η προσπάθειά μας για την
αναδιανομή, η προσπάθειά μας για την καταπολέμηση των ανισοτήτων. Όλα
θεωρούνται κεκτημένα, όλα απορροφώνται.
Η προσπάθεια των βουλευτών μας η ηρωική, η δραματική και στην προηγούμενη
Βουλή –βλέπω εδώ και τον Μιχάλη και τον Βασίλη, ανθρώπους οι οποίοι έδωσαν
μεγάλες μάχες- και σε αυτή τη Βουλή. Δεν τη μαθαίνει κανείς την προσπάθεια αυτή.
Δεν μαθαίνει στην πραγματικότητα κανείς τον αγώνα που δίνουμε για την πλήρη
ιατροφαρμακευτική περίθαλψη όλων των Ελλήνων πολιτών, ανέργων,
ανασφάλιστων, υπερήλικών. Όλων. Κανείς δεν το έχει συνειδητοποιήσει.
Για να καλυφθούν τα κενά του ΕΟΠΥΥ και να λειτουργήσει επιτέλους στη χώρα ένα
σύστημα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας που είναι οφειλή ιστορική του ΠΑΣΟΚ από το
1983. Γιατί από τότε που έγινε το ΕΣΥ ως νοσοκομειακό σύστημα
συμπεριλαμβανομένων και των αγροτικών κυρίως και ημιαγροτικών Κέντρων
Υγείας, δηλαδή πρακτικά από το 1983-’84 από την περίοδο του Παρασκευά
Αυγερινού και του Γιώργου Γεννηματά και μετά υπάρχουν μόνο υποχωρήσεις στο
σύστημα. Το σύστημα ήταν πάντα ημιτελές και τώρα είναι και γερασμένο και
καταβάλλει ο Λεωνίδας Γρηγοράκος, στον οποίο οφείλουμε και την ιδέα μιας
εκδήλωσης και στη Θεσσαλονίκη για τα θέματα υγείας, καταβάλλει δραματικές
προσπάθειες καθημερινές για την ανασυγκρότηση του νοσοκομειακού συστήματος,
αλλά βεβαίως είναι πάρα πολλά αυτά που πρέπει να γίνουν.
Και ο πολίτης δεν το εισπράττει αυτό. Ο πολίτης εισπράττει την ταλαιπωρία και δεν
αναδεικνύεται από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης η θετική όψη του ΕΣΥ,
αναδεικνύεται μόνο η αρνητική. Οι προσπάθειες των γιατρών, των νοσηλευτών και
όλου του υπόλοιπου προσωπικού, η αυταπάρνηση, οι θύλακες αριστείας, οι
ανάργυροι γιατροί αυτοί που δεν έχουν καμία σχέση με το φακελάκι και με τις
αθέμιτες πρακτικές δεν γίνονται θέμα συζήτησης. Κανείς δεν ασχολείται με αυτούς.
Είχαμε μια καταπληκτική επίδοση στη Θεσσαλία στις εκλογές για την περιφερειακή
Αυτοδιοίκηση με τον Καθηγητή Τσιλιμίγκα. Γιατί αυτό; Γιατί οι ιδέες μας είναι
σημαντικές, γιατί ήταν σημαντικό το ψηφοδέλτιο της Ελιάς, αλλά και γιατί είχαμε
έναν υποψήφιο ο οποίος στο πανεπιστημιακό Νοσοκομείο στην κλινική του, την
Καρδιοχειρουργική την Θωρακοχειρουργική, καταβάλλει προσπάθεια καθημερινά
προσφέρει υπηρεσίες κοινωνικές και ξέρει ο κόσμος στη σχετικά περιορισμένη
12

13. κοινωνία της Θεσσαλίας, τι γίνεται. Και συγνώμη που δεν αναφέρω άπειρα άλλα
λαμπρά παραδείγματα που υπάρχουν εδώ στην αίθουσα. Αυτά δεν τα ξέρει κανείς.
Φίλες και φίλοι, σκεφτείτε με τι έχουμε να παλέψουμε. Σκεφτείτε τον κόπο, την
αγωνία και την απογοήτευση. Έχουμε να παλέψουμε με μια Λερναία Ύδρα, συνεχώς
υπάρχει ένα νέο κεφάλι με ένα τεράστιο πρόβλημα. Πρέπει να στηρίξουμε τη χώρα,
να αναλάβουμε πολιτικό κόστος. Πρέπει να σηκώσουμε το πρόσθετο ιδεολογικό
κόστος της συνεργασίας με τον ιστορικό μας αντίπαλο, με τη συντηρητική Παράταξη
που προσχώρησε στη δική μας στρατηγική.
Κανείς δεν θυμάται ότι αυτό έγινε το Νοέμβριο του 2011 από κοινού μ ε τον Λαϊκό
Ορθόδοξο Συναγερμό του κ. Καρατζαφέρη, κανείς δεν θυμάμαι ότι η πρώτη
πρόσκληση απευθύνθηκε τον Ιούνιο του 2011 πριν από τον τότε ανασχηματισμό.
Κανείς δεν θυμάται ή δεν ξέρει ότι θα μπορούσαμε το Μάιο του 2010, όπως είχα
προτείνει, να στριμώξουμε στη γωνία τη Νέα Δημοκρατία και κάθε δύναμη που
θεωρεί ότι είναι φιλοευρωπαϊκή και σοβαρή, και να της ζητήσουμε ψήφο για το
πρώτο Μνημόνιο το πρώτο πρόγραμμα στήριξης, ώστε το ΠΑΣΟΚ να μην είναι
απομονωμένο στη γωνία, ως η μόνη δύναμη που παίρνει δύσκολες αποφάσεις.
Κανείς δεν θυμάται ότι δεν θέλαμε να πάμε στις εκλογές του Μαΐου του 2012 αλλά
τις επέβαλλε η Νέα Δημοκρατία για να γίνει αυτοδύναμη Κυβέρνηση και πήγαμε στις
εκλογές με την Κυβέρνηση Παπαδήμου που ήταν μια Κυβέρνηση συνεργασίας του
ΠΑΣΟΚ με τη Δεξιά και την πιο πολύ Δεξιά.
Και κανείς δεν θυμάται ότι μετά τις εκλογές του Μαΐου του 2012 μπορούσαμε να
σχηματίσουμε Κυβέρνηση μόνο με τη Νέα Δημοκρατία και τη ΔΗΜΑΡ με πολύ
καλύτερους συσχετισμούς από αυτούς που σχηματίσαμε Κυβέρνηση τον Ιούνιο.
Κανείς δεν θυμάται ότι είχαμε προτείνει επίμονα στο ΣΥΡΙΖΑ να είναι στην
Κυβέρνηση αυτή και επαναλάβαμε την πρόταση αυτή τον Ιούνιο του 2012.
Και ελπίζω να θυμάστε ότι το ΠΑΣΟΚ δεν είχε καμία διάθεση να μετάσχει στην
Κυβέρνηση. Δεν έπασχε από κανένα σύνδρομο κυβερνητισμού, γι' αυτό κάναμε την
επιλογή να μη μετέχουμε με πολιτικά στελέχη στην πρώτη φάση της Κυβέρνησης,
αλλά με εξωκοινοβουλευτικές προσωπικότητες αξιοπρεπέστατες και ικανότατες.
Αλλά αυτό είχε ενοχλήσει πάρα πολλά στελέχη μας, τα οποία ήθελαν να έ χουν
προσωπική συμμετοχή στην Κυβέρνηση, ως Υπουργοί.
Και πρέπει να θυμηθούμε ότι αυτά όλα ήταν αποφάσεις συλλογικές της
Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚ που ποτέ άλλοτε δεν είχε κληθεί να πάρει
13

14. τόσο σημαντικές αποφάσεις συλλογικά και δημοκρατικά. Αποφάσεις ομόφωνες ή
αποφάσεις κατά συντριπτικότατη πλειοψηφία.
Έχουμε να στηρίξουμε τη χώρα, να ολοκληρώσουμε τη διαπραγμάτευση. Να
στηρίξουμε την κοινή λογική και να απαντήσουμε σε φαινόμενα ανορθολογισμού και
συνομωσιολογίας. Έχουμε να αποκαταστήσουμε τον ειρμό της λογικής του δημοσίου
διαλόγου. Είδαμε τις αντιφάσεις, τις προκλήσεις οι οποίες είναι κωμικοτραγικές.
Έχουμε να λύσουμε τα προβλήματα της καθημερινότητας, έχουμε να
διαπραγματευτούμε με την τρόικα, έχουμε να διαπραγματευτούμε με τις μεγάλες
ευρωπαϊκές Κυβερνήσεις για μια πολιτική συμφωνία εξόδου. Έχουμε να
διαπραγματευτούμε με το διεθνές τραπεζικό σύστημα, έχουμε να διαπραγματευτούμε
με τους οίκους αξιολόγησης, είναι πολύ σημαντικό αν ανεβάσουν μία δυο μονάδες
την Ελλάδα, για το κόστος δανεισμού.
Έχουμε να διαπραγματευτούμε με τα διεθνή Μέσα Ενημέρωσης που εισπράττουν και
πολλαπλασιάζουν μια αρνητική εικόνα και ταυτόχρονα έχουμε στο εσωτερικό μας
την αδυναμία να κατανοήσουμε απλά πράγματα ότι χρειαζόμαστε συμμαχίες, ότι
χρειαζόμαστε συνεργασίες, ότι πρέπει να εμφανίσουμε το μεγαλύτερο δυνατό
εκλογικό εύρος όπως έγινε με την Ελιά και με το εξαίρετο ψηφοδέλτιό μας.
Έχουμε να αντιμετωπίσουμε όχι μόνο τους αντιπάλους μας, αλλά και αυτούς οι
οποίοι εμφανίζονται να συμφωνούν μαζί μας σε όλες τις επιλογές, αλλά είναι οι
εκφραστές του αντισυμβατικού, είναι οι εκφραστές του νεωτερικού, είναι οι
εκφραστές του αόριστου, της απροσδιοριστίας και αυτοί έχουν μία ασυλία.
Έχει μια ασυλία το Ποτάμι τώρα, είχε μια ασυλία η ΔΗΜΑΡ το 2012. Έσφαζαν το
μόσχο το σιτευτό, γιατί η Αριστερά μετείχε στην Κυβέρνηση. Το ΠΑΣΟΚ ήταν το
ΠΑΣΟΚ το βεβαρημένο με τις ευθύνες, το φθαρμένο. Δεν είχε νόημα να ασχολούνται
μαζί μας, δεν μας άκουγαν. Άκουγαν τη Δημοκρατική Αριστερά και τον επικεφαλής
της και τώρα το ίδιο συμβαίνει με άλλους χώρους και έχουμε και στο εσωτερικό την
ανάγκη να πείσουμε για το αυτονόητο.
Γιατί κάποιοι δεν έχουν πειστεί γι' αυτό που θέλουμε να πειστεί ο κόσμος και κάποιοι
που έχουν εγκαταλείψει την Παράταξη και δεν τηρούν τον απαράβατο κανόνα του
παραβάν, που αγωνίστηκαν για άλλα Κόμματα για άλλα ψηφοδέλτια, που έχουν προ
πολλού διαχωρίσει τη θέση τους, αξιώνουν να έχουν λόγο για το ΠΑΣΟΚ, για το
μικρό ΠΑΣΟΚ, το συμπιεσμένο, το ακρωτηριασμένο. Γιατί; Γιατί ο συμβολισμός
έχει μια τεράστια σημασία και το καταλαβαίνω αυτό. Αλλά ο συμβολισμός και η
14

15. μνήμη και η ιστορία υπάρχει χάριν της Παράταξης και χάριν του έθνους, χάριν των
πολιτών. Δεν υπάρχει για να χρησιμοποιείται για προσωπικές στρατηγικές.
Αντιλαμβάνεστε πόσος κόπος χρειάζεται; Αντιλαμβάνεστε πόσο δύσκολο γίνεται
αυτό, όταν ο λαός δεν ανταποκρίνεται; Γιατί η στήριξη του εκλογικού Σώματος είναι
περιορισμένη, είναι μικρή, είναι άδικα μικρή;
Και τελειώνω με αυτό που είναι η ουσία του θέματος. Αν δεν θέλει ο λαός δεν γίνεται
τίποτε. Η σύνοψη όλης αυτής της συζήτησης είναι η σχέση δημοκρατίας και ευθύνης.
Φτάσαμε στην κρίση και κρεμάσαμε τη χώρα πάνω από τον γκρεμό με δημοκρατικές
αποφάσεις, με συντριπτικές πλειοψηφίες, με αυτοδύναμες κοινοβουλευτικά
Κυβερνήσεις. Ο λαός δεν έχει ευθύνη γιατί πίστεψε σε προτάσεις και εξαγγελίες.
Εδώ, στην Έκθεση γίνονταν αυτά συνήθως, κάθε Σεπτέμβριο. Ψηφίστηκαν αυτά.
Έχουν ψηφιστεί με μεγάλη δημοκρατική πλειοψηφία όλα τα μεγάλα ιστορικά λάθη.
Με μεγάλη δημοκρατική πλειοψηφία απέτυχε να εκλεγεί βουλευτής ο Χαρίλαος
Τρικούπης όταν ειπώθηκε το περίφημο «Ανθ' ημών Γουλιμής». Μετά τη δημιουργία
της Μεγάλης Ελλάδας έχασε παταγωδώς τις εκλογές ο Ελευθέριος Βενιζέλος, στις
εκλογές του ’20 και ακολούθησε η Μικρασιατική Καταστροφή. Έχασε ο Τσόρτσιλ
στο Ηνωμένο Βασίλειο τις πρώτες εκλογές μετά το 2οΠαγκόσμιο Πόλεμο.
Και ξέρουμε πως πορεύτηκε η χώρα μεταπολιτευτικά από τις εκλογές του 1946 και
την αποχή του ΚΚΕ μέχρι και τις εκλογές τώρα του 2012. Εδώ ξεκίνησε μια αίσθηση
αισιοδοξίας γιατί το 2009 ο ελληνικός λαός ψήφισε, χωρίς να ξέρει την κρίση και το
τι πρόκειται να ακολουθήσει, αλλά το 2012 ψήφισε γνωρίζοντας τι έχει συμβεί και
ποιο πρόγραμμα εφαρμόζεται. Και στις εκλογές του 2012 οι πρώτες ήταν ακόμη
καλύτερες, αλλά ας πάρουμε τις δεύτερες του Ιουνίου, σχηματίστηκε μια
εντυπωσιακά μεγάλη πλειοψηφία του εκλογικού Σώματος υπέρ των σοβαρών
ευρωπαϊκών και υπεύθυνων απόψεων. Μια πλειοψηφία μεγαλύτερη του 47%.
Και από το 2012 έως τώρα, με τεράστιες δυσκολίες λόγω της συνεργασίας των
αντιφάσεων, των νοοτροπιών, των δυσκολιών κάναμε μια προσπάθεια η οποία εν
τέλει όπως και να τη δει κανείς, οδηγεί τη χώρα στην έξοδο από την κρίση, το
Μνημόνιο και την τρόικα, στην αλλαγή σελίδας, στην αποκατάσταση των
ανισοτήτων η οποία είναι μπροστά μας, των αδικιών σε μέτρα κοινωνικής
δικαιοσύνης και συνοχής, σε μέτρα ανάπτυξης και προοπτικής.
Αλλά ο κόσμος δείχνει να μη το δέχεται αυτό. Θέλει μια άλλη λύση. Δεν αρέσει σε
πολλούς το γεγονός ότι έχουμε μια Κυβέρνηση συνεργασίας και ευθύνης και ψάχνει
να βρει άλλα σχήματα. Και τα σχήματα τα βλέπουμε ποια είναι, σας μίλησα για το
15

16. δίδυμο των κ.κ. Τσίπρα και Καμμένου, έρχεται ένα νέο Κόμμα που λέει «θα δω, θα
αξιολογήσω μεταξύ των δύο πρώτων Κομμάτων θα σας πω, δεν είμαι σε θέση τώρα,
αργότερα ίσως». Αντιλαμβάνεστε το βάρος που σηκώνουμε;
Διάβασα σε μια μεγάλη εφημερίδα ότι παίρνουμε –λέει- αποστάσεις από την
Κυβέρνηση. Από ποια Κυβέρνηση παίρνουμε αποστάσεις; Την Κυβέρνηση στην
οποία μετέχουμε; Η Κυβέρνηση αυτή έχει συγκροτηθεί επί τη βάση της παραδοχής
ότι εφαρμόζει τη δική μας στρατηγική, για να το πω πολύ απλά, με σεβασμό σε
όλους. Αλλά αυτή είναι η αλήθεια.
Εμείς θέλαμε μια Κυβέρνηση η οποία να είναι προοδευτική. Πάντα το θέλουμε αυτό.
Προοδευτική όμως, όχι ψευτο-προοδευτική, όχι ανεύθυνη, όχι δημαγωγική, όχι
επικίνδυνη, όχι αντιφατική. Προοδευτικό τι σημαίνει; Προοδευτικό σημαίνει το
αληθινό, προοδευτικό είναι αυτό που προστατεύει τα λαϊκά συμφέροντα,
προοδευτικό είναι αυτό που ενισχύει την εθνική ανταγωνιστικότητα, προοδευτικό
είναι αυτό που παράγει κοινωνικό πλούτο και τον αναδιανέμει με κανόνες
Δικαιοσύνης. Δεν είναι αυτό που οδηγεί την χώρα στην ταπείνωση και την πτώχευση.
Πράγματι λοιπόν θέλουμε προοδευτικές λύσεις στη βάση της αλήθειας και της
ευθύνης και αν οι συσχετισμοί δεν το επιτρέψουν ή αν οι ανάγκες το επιβάλλουν
θέλουμε Κυβερνήσεις πολύ μεγάλης εθνικής συνεργασίας με όλες τις
φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις του δημοκρατικού τόξου. Είναι εκείνες οι οποίες θέλουν να
συμπράξουν, αλλά ο λαός θα κρίνει και ο λαός θα μας δώσει το ρόλο.
Αν ο λαός θέλει το ΠΑΣΟΚ να είναι ο εγγυητής όχι της κυβερνητικής σταθερότητας
απλώς, αλλά ο εγγυητής της εθνικής σταθερότητας, της εθνικής στρατηγικής, της
προοδευτικής προοπτικής του τόπου και του έθνους που πρέπει να αποκαταστήσει
την υπερηφάνεια του και την αξιοπρέπειά του, μπορεί να το κάνει. Με την ίδια
ευκολία που δημοκρατικά μπορεί να γίνει η επιλογή της αλήθειας, της ευθύνης και
της ολοκλήρωσης της προσπάθειας, με την ίδια ευκολία μπορεί να γίνει δημοκρατικά
η επιλογή του αδιεξόδου, της ανευθυνότητας και της καταστροφής. Δημοκρατικές
είναι όλες οι λύσεις.
Τώρα όμως κανείς πολίτης δεν μπορεί να πει ότι δεν ήξερε, δεν άκουσε, δεν είδε, δεν
έμαθε. Και εμείς δεν θέλουμε να είμαστε επιμηθείς, δεν θέλουμε να του πούμε μετά
«Είδες; Στά ‘λεγα….!», δεν είναι αυτός ο ρόλος μας, δεν είμαστε ούτε εισαγγελείς,
ούτε εξομολόγοι, ούτε δάσκαλοι που του κουνάμε το χέρι και του λέμε «στά ‘λεγα!».
Οι λαοί μπορεί να κάνουν τις επιλογές τους και ο ελληνικός λαός δικαιούται να κάνει
τη δική του επιλογή. Αλλά και εμείς δικαιούμαστε και υποχρεούμαστε να λέμε την
16

17. αλήθεια γιατί μόνο έτσι οικοδομείται μια σχέση η οποία είναι αξιοπρεπής και έχει και
προοπτική. Δεν μπορούμε να προσχωρήσουμε σε άλλες λογικές.
Όποιοι νομίζουν ότι η Παράταξη θα υπάρχει ως ουρά ή ως καρικατούρα πρακτικών
που αυτή τη στιγμή είναι επικίνδυνες και αδιέξοδες, κάνουν πολύ μεγάλο λάθος. Και
αυτό φαίνεται σε όλα τα παραδείγματα, σε όλους τους χώρους, σε όλες τις ευκαιρίες.
Χαίρομαι λοιπόν που θα το δούμε και σήμερα στο πιο ευαίσθητο ζήτημα, που είναι η
πολιτική υγείας. Σας ευχαριστώ πολύ.
17