5. 5
Ο Ζλλθνασ εφευρζτθσ Ήρων, που ζηθςε ςτθν Αίγυπτο πριν από 2.000 περίπου
χρόνια, απζδειξε πρϊτοσ ότι ο ατμόσ μπορεί να χρθςιμοποιθκεί για τθν περιςτροφικι
κίνθςθ αντικειμζνων. Καταςκεφαςε, ςαν παιχνίδι, μια περιςτρεφόμενθ μεταλλικι ςφαίρα
που περιείχε νερό και ιταν ςτερεωμζνθ πάνω ςε φωτιά. Με το βράςιμο, το νερό
μεταβαλλόταν ςε ατμό που ξζφευγε από πίδακεσ. Η βίαιθ ζξοδοσ του ατμοφ ζκανε τθ
ςφαίρα να γυρίηει.
Η χρθςιμοποίθςθ του ατμοφ για τθ διεξαγωγι με επιτυχία ςοβαροφ ζργου ζγινε
μόλισ ςτισ αρχζσ του 18ου αιϊνα. Σα ορυχεία άνκρακα και καςςίτερου τθσ εποχισ
ςκάβονταν όλο και πιο βακιά και τα προϊόντα τουσ είχαν αυξανόμενθ ηιτθςθ.
Σα τρζνα που μασ άνοιξαν καινοφριουσ κόςμουσ ζτρεξαν για πρϊτθ φορά ςτθ
Βρετανία τον 19ο αιϊνα. Ευρωπαίοι και Βορειοαμερικάνοι μθχανικοί υιοκζτθςαν γριγορα
τθν ιδζα να κζςουν ατμοκίνθτουσ ςυρμοφσ ςε ράγιεσ και τα ταξίδια με τρζνο διαδόκθκαν
ςτισ περιςςότερεσ χϊρεσ του κόςμου. Σον 20ο αιϊνα οι πετρελαιοκίνθτεσ και
θλεκτροκίνθτεσ μθχανζσ ζφεραν επανάςταςθ ςτουσ ςιδθροδρόμουσ παρζχοντασ
αποτελεςματικζσ και ταχφτατεσ μεταφορζσ ανκρϊπων και αγακϊν.
ιμερα υπάρχουν ακόμα και θλεκτρικά τρζνα αλλά και μαγνθτικά. Αυτά
λειτουργοφν ςε θλεκτρικοφσ και ςε μαγνθτικοφσ ςιδθρόδρομουσ.
ΙΣΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ
7. 7
Ατμομθχανζσ:
το πρϊτο βαγόνι ιταν τοποκετθμζνα τα εξαρτιματα και το δεφτερο ιταν οι δεξαμενζσ
καυςίμων. το κάλαμο καφςθσ υπιρχαν τα αναμμζνα κάρβουνα που ηζςταιναν το νερό
ςτο λζβθτα, παράγοντασ ατμοφ. Ο ατμόσ χρθςιμοποιείται για να κινεί ζνα ςφμβολο μπρόσ
πίςω. Η παλινδρομικι κίνθςθ του εμβόλου περιςτρζφει τουσ τροχοφσ με τθ βοικεια ενόσ
δωςτιρα ςφνδεςθσ και ενόσ ςτροφάλου. Απαιτοφνταν περίπου τρεισ ϊρεσ ςκλθρισ
εργαςίασ για να κινθκεί μια ατμομθχανι.
Ηλεκτρικό Σρζνο:
Ήταν εφοδιαςμζνα με μπαταρίεσ οι οποίεσ ιταν βαριζσ και απαιτοφςαν ςυχνά
επαναφόρτιςθ. Δοκιμάςτθκαν διάφορεσ τάςεισ τροφοδοςίασ. Μερικζσ μθχανζσ ζπαιρναν
ρεφμα από εναζρια καλϊδια, ενϊ άλλεσ από μία Σρίτθ θλεκτροφόρα τροχιά.
ιμερα οι υπόγειοι ςιδθρόδρομοι (μετρό) κινοφνται πάντα με θλεκτριςμό γιατί ο τρόποσ
αυτόσ είναι ο πιο οικονομικόσ και διατθρεί ςε χαμθλά επίπεδα και τθν ατμοςφαιρικι
ρφπανςθ.
Μθχανζσ Diesel:
Ο κινθτιρασ περιςτρζφει μια γεννιτρια παραγωγισ θλεκτρικισ ενζργειασ. Αυτι με τθ
ςειρά τθσ τροφοδοτεί θλεκτροκινθτιρεσ που δίνουν κίνθςθ ςτουσ τροχοφσ. Μπαίνουν ςε
λειτουργία ςτιγμιαία και επειδι παράγουν οι ίδιεσ θλεκτρικό ρεφμα είναι ςυνικωσ
ςυνεχοφσ ρεφματοσ και όχι εναλλαςςόμενου.
Μαγνθτικά Σρζνα:
Η αρχι λειτουργίασ ενόσ μαγνθτικοφ τρζνου είναι πωσ ταλαντϊνεται ςε ζνα μαγνθτικό
πεδίο και κινείται με ϊκθςθ ενόσ γραμμικοφ κινθτιρα. Σο μαγνθτικό τρζνο ταξιδεφει πολφ
γριγορα αφοφ δεν υπάρχει τριβι.
ΑΡΧΗ ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΑ
8. 8
Πλεονεκτιματα
Σο τρζνο από τότε που δθμιουργικθκε βοικθςε ςτθν εφκολθ και αςφαλι μετακίνθςθ
ανκρϊπων, ηϊων και αντικειμζνων. Η επικοινωνία των περιοχϊν ζγινε ευκολότερθ κακϊσ
μποροφν να ςταλκοφν υλικά αλλά και ηωντανοί οργανιςμοί.
Μειονεκτιματα
Για να δθμιουργθκοφν οι ςιδθρόδρομοι καταςτρζφεται ζνα μζροσ τθσ γθσ.
Με τισ εγκαταςτάςεισ ρεφματοσ ςπαταλιζται μεγάλθ ποςότθτα ενζργειασ.
Παλαιότερα οι ατμομθχανζσ προκαλοφςαν ρφπουσ ςτθν ατμόςφαιρα.
Εάν υπάρχει ςτακμόσ κοντά ςε κατοικιςιμθ περιοχι προκαλείται θχορφπανςθ.
Τπάρχει μεγάλοσ κίνδυνοσ για κάνατο ηϊων αλλά μερικζσ φορζσ και απρόςεκτων
ανκρϊπων που βρίςκονται μπροςτά ςτο τρζνο όταν κινείται.
9. 9
Η μεταφορά με τρζνο μειϊνει τθ ρφπανςθ του περιβάλλοντοσ (λόγο
θλεκτροκίνθςθσ) αλλά και αποτελεί αςφαλζσ μζςο μεταφοράσ ηωικϊν και φυτικϊν
προϊόντων, ςτερεϊν και υγρϊν καυςίμων αλλά και ανκρϊπων.
Σα τρζνα δεν περνοφν μζςα από αςτικά κζντρα, ςε αντίκεςθ με τα αυτοκίνθτα, με
αποτζλεςμα να μθν υπάρχει θχορφπανςθ.
Βοθκοφν ςτθ πιο γριγορθ μεταφορά των ανκρϊπων μακριά από τθ κυκλοφοριακι
ςυμφόρθςθ.
Πολλζσ φορζσ τα τρζνα χρθςιμοποιοφνται ςε πάρκα διαςκζδαςθσ και ζτςι βοθκοφν
και ςτθ διαςκζδαςθ των ανκρϊπων.
ΧΡΗΙΜΟΣΗΣΑ ΣΟΤ ΣΡΕΝΟΤ ΣΗ
ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ