1. NBTC AFDELING RESEARCH
MAART 2011
TOERISME IN PERSPECTIEF
2011
ONTWIKKELINGEN MBT T OT INKOMEND EN
BINNENLANDS TOERISME NADER BEKEKEN

2. Toerisme in perspectief 2011
Ontwikkelingen m.b.t. inkomend en binnenlands toerisme nader bekeken
INLEIDING
In dit rapport wordt een beeld geschetst van actuele trends en ontwikkelingen
in het toerisme en de factoren die daarop van invloed zijn. Daarbij wordt eerst
kort ingegaan op ontwikkelingen wereldwijd en in Europa; vervolgens zal nader
stilgestaan worden bij de positie van Nederland. Naast een terugblik op 2010,
wordt tevens een groeiverwachting gegeven voor het lopende jaar (2011). Het
accent in het rapport ligt op het inkomend toerisme, maar daarnaast zal ook
kort het binnenlands toerisme aan de orde komen.
INTERNATIONAAL TOERISME
Na de daling van 4% in 2009 is het internationale wereldtoerisme in 2010 met
Wereldwijde stijging 7% gestegen. Het totaal aantal aankomsten komt hiermee op 935 miljoen, wat
toerisme : +7% hoger ligt dan het niveau van voor de economische crisis.
Groei was er het afgelopen jaar vooral voor Azië en het Midden Oosten
(respectievelijk +13% en +14%). De groei van het aantal internationale
aankomsten in Europa was met 3% meer bescheiden.
Grafiek 1: Groei internationale aankomsten naar regio en aantal aankomsten
2007-2010 (% verandering t.a.v. voorgaande jaar)
30%
935 mln 472 mln 204 mln 151 mln 60 mln 49 mln
2010 2009 2008 2007
19%
20%
15% 14%
13%
10% 10%
10% 8%
7% 7% 6%
5% 5%
3% 3% 3%3%
2% 1%
1%
0%
-2%
Wereld Europa Azië/Pacif ic Amerika Midden Af rika
totaal Oosten
-4% -5% -5%
-10% -6%
Bron: UNWTO
TOERISME IN PERSPECT IEF 2011 | JANUA RI 2011 | NBTC
1/9

3. INKOMEND TOERISME NEDERLAND
Inkomend toerisme 2010
Op basis van cijfers over het inkomend toerisme van het CBS tot en met
Aantal buitenlandse
september heeft het NBTC een prognose gemaakt voor het gehele jaar. Hieruit
gasten stijgt met
blijkt dat het aantal verblijfsgasten ten opzichte van 2009 is gestegen met
11%
11%, wat ruim boven het Europese gemiddelde ligt. Volgens de prognose is
het aantal buitenlandse gasten voor heel 2010 uitgekomen op 11 miljoen. Na
de dalingen in 2008 en 2009 is het aantal gasten hiermee weer terug op het
recordniveau van 2007.
Grafiek 2: Ontwikkeling inkomend toerisme naar Nederland (2002 – 2010)
11.500
11.010 11.000
11.000 10.740
10.500
10.010 10.104
9.912
(x 1.000)
10.000
9.595 9.645
9.500
9.180
9.000
8.500
8.000
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010*
*Prognose NBTC
Bron: CBS
De belangrijkste oorzaak die ten grondslag ligt aan de groei is het herstel van
de wereldeconomie. Een tweede verklaring is het internationale kunst- en
cultuurevenement Holland Art Cities; tentoonstellingen die rond dit evenement
zijn georganiseerd hebben verdeeld over twee jaar enkele honderdduizenden
extra toeristen naar Nederland getrokken (zie box). Een derde verklaring
vormen de relatief lage prijzen van vliegtickets. Om bezettingsgraden in
vliegtuigen op peil te houden zijn de tickets door luchtvaartmaatschappijen
scherp in de markt gezet, wat extra passagiers tot gevolg heeft. De laatste
oorzaak die genoemd kan worden zijn de extra vlieg- en treinverbindingen die
in 2010 met Nederland zijn geopend.
BOX: Holland Art Cities
In 2009 en 2010 stonden de vier grote steden van Nederland in het teken van
kunst en cultuur tijdens het evenement ‘Holland Art Cities’. Voor dit evenement
bundelden tien topmusea in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht hun
krachten. Dat cultuur een belangrijk motief voor een bezoek aan Nederland is
blijkt ook uit tussentijdse resultaten van een onderzoek naar dit evenement.
TOERISME IN PERSPECT IEF 2011 | JANUA RI 2011 | NBTC
2/9

4. Na 1,5 jaar heeft Holland Art Cities bijna €50 miljoen aan extra inkomsten
opgeleverd voor de toeristische sector in Nederland. Ruim 3,7 miljoen mensen
bezochten in deze periode een of meerdere tentoonstellingen in het kader van
Holland Art Cities. Hiervan kwamen 1,6 miljoen mensen uit het buitenland.
230.000 buitenlandse bezoekers gaven aan speciaal voor de tentoonstelling
naar Nederland te zijn gekomen. Deze groep bezoekers gaf bijna €50 miljoen
uit in ons land. Daarnaast gaven 330.000 bezoekers aan dat de bezochte
tentoonstelling voor hen één van de redenen was om naar Nederland te komen.
Deze groep gaf ruim €210 miljoen uit in de Nederlandse winkels, horeca,
hotellerie en musea.
Vrijwel alle herkomstlanden hebben aan de groei over 2010 bijgedragen.
Duitsland, de belangrijkste herkomstmarkt qua bezoekers, laat een stijging
zien van 5% t.o.v. 2009. Net als vorig jaar heeft Nederland geprofiteerd van
de trend bij de Duitse toerist om dichterbij huis op vakantie te gaan.
Groot-Brittannië liet na forse dalingen in de voorafgaande jaren weer groei
zien (+11%). Het economisch herstel en een iets verbeterde koersverhouding
t.o.v. de euro hebben hieraan bijgedragen.
Voor België geldt eenzelfde verhaal als voor Duitsland. Ook Belgen zijn in
2010 dichterbij en korter op vakantie gegaan. Daarnaast heeft een
intensievere marktbewerking geleid tot extra bezoek.
Het aantal verblijfsgasten vanuit Frankrijk is met 17% toegenomen.
Belangrijke redenen zijn de toegenomen frequentie van de Thalys en het
evenement Holland Art Cities (zie box). Culturele evenementen trekken
Flinke stijging traditiegetrouw veel Franse bezoekers.
aantal gasten uit Een groeiend aantal low-cost) vliegverbindingen heeft er mede voor gezorgd
Zuid-Europa dat het inkomend toerisme vanuit Spanje en Italië met 22% is toegenomen.
Ook vanuit Scandinavië zijn een aantal nieuwe verbindingen opgestart.
Samen met een weer aantrekkende zakelijke (reis)markt heeft dit geleid tot
een toename van 12%.
Ook vanuit Rusland zijn meer buitenlandse reizen ondernomen. Nederland
heeft hiervan geprofiteerd met een toename van 19% in het aantal Russische
gasten.
De groei vanuit de intercontinentale herkomstmarkten was het afgelopen jaar
bovengemiddeld. De belangrijkste herkomstmarkt – Verenigde Staten – liet
een krachtig herstel zien na dalingen in 2008 en 2009. In 2010 is het aantal
Amerikanen dat Nederland bezocht met maar liefst 16% gestegen. De
aantrekkende economie en extra vliegverbindingen vormen belangrijke
verklaringen.
De Aziatische herkomstmarkten laten een wisselend beeld zien. Zo is
bijvoorbeeld de Japanse markt gestegen met 23%. Ook het aantal
aankomsten vanuit India is flink gegroeid (+31%). De groei van de economie
in die landen is hier de voornaamste oorzaak van. China laat daarentegen –
uitgaande van CBS-cijfers - een negatief beeld zien*).
*) Een opvallende uitkomst aangezien bronnen in China zelf (i.c. aantal verstrekte visa
en boekingen bij touroperators), maar ook indicatoren in Nederland (bijv. bezoekers aan
specifieke attracties) duiden op een flinke groei vanuit China aan Nederland in 2010
TOERISME IN PERSPECT IEF 2011 | JANUA RI 2011 | NBTC
3/9

5. Tabel 1: Aankomsten van buitenlandse toeristen in Nederland (2006 – 2010)
(x1.000)
2006 2007 2008 2009 2010* +/-
Europa 8.598 8.904 8.285 8.214 8.890 8%
- Duitsland 2.812 2.833 2.669 2.744 2.870 5%
- België 991 1.101 1.109 1.172 1.280 9%
- Gr.-Brittannië 1.913 1.902 1.639 1.409 1.560 11%
- Frankrijk 608 613 575 574 670 17%
- Zwitserland 173 177 152 164 180 10%
- Italië 398 398 370 368 450 22%
- Spanje 392 436 368 351 430 22%
- Scandinavië 375 371 353 326 360 12%
- Rusland 87 95 107 101 120 19%
- Overig Europa 849 979 945 1.004 970 -3%
Amerika 1.325 1.274 1.068 1.018 1.210 19%
- USA 1.047 991 800 767 890 16%
- Canada 134 126 116 104 130 22%
- Brazilië 39 60 61 60 90 42%
Azië 602 617 556 564 640 14%
- Japan 143 130 116 100 120 23%
- China (incl. 108 124 130 147 140 -5%
Hong Kong)
- India 37 42 51 50 70 31%
Australië en 120 121 112 109 150 35%
Oceanië
Afrika 93 92 84 84 110 26%
Totaal 10.738 11.008 10.104 9.921 11.000 11%
Bron: CBS *Prognose NBTC
Hotels hebben qua De groei van het inkomend toerisme wordt in z’n geheel veroorzaakt door de
bezoekers een goed groei van het aantal gasten dat in Nederlandse hotels verbleef (+14%). Het
jaar gehad aantal gasten in verblijfsrecreatieve accommodaties (campings, bungalows en
groepsaccommodaties) stabiliseerde ten opzichte van 2009.
TOERISME IN PERSPECT IEF 2011 | JANUA RI 2011 | NBTC
4/9

6. Verwachtingen inkomend toerisme 2011
De ontwikkeling van de wereldeconomie heeft veel invloed op het
Economisch herstel internationaal toerisme. Het IMF verwacht dat het herstel van de
zet naar verwachting wereldeconomie in 2011 door zal zetten, al is de groeiverwachting iets lager
door dan voor 2010 (4,2%). Voor de meeste Europese economieën wordt een lichte
groei verwacht. Evenals voorgaande jaren zal de groei het hoogst zijn in de
opkomende markten in Azië (zie tabel 2).
Het economisch herstel is onzeker en hoewel de recessie voorbij is, de
gevolgen zijn dat duidelijk nog niet. Verwacht wordt dat in de meeste westerse
economieën de werkloosheid verder zal oplopen en dat de koopkracht onder
druk zal komen te staan door overheden die bezuinigen.
Tabel 2: Economische groeiverwachting (2009 – 2015)
Mutatie t.o.v. voorgaande jaar in %
2009 2010 2011 2015
Europa
Duitsland -4,7 3,3 2,0 1,3
Frankrijk -2,5 1,6 1,6 2,1
Italië -5,0 1,0 1,0 1,3
Groot-Brittannië -4,9 1,7 2,0 2,6
Euro zone -4,1 1,7 1,5 1,7
Amerika
Verenigde Staten -2,6 2,6 2,3 2,6
Canada -2,5 3,1 2,7 2,0
Azië
India 5,7 9,7 8,4 8,1
China 9,1 10,5 9,6 9,5
Japan -5,2 2,8 1,5 1,7
Wereld -0,6 4,8 4,2 4,6
Bron: IMF / oktober 2010
Naast het broze herstel van de wereldeconomie zullen de volgende aanbod en
omgevingsfactoren invloed uitoefenen op het inkomend toerisme in 2011:
Positief / stimulerend Negatief / remmend
. Meer vliegverbindingen . Stijgende kamerprijzen in A’dam
. Enkele grote culturele tentoonstellingen . Stijgende olieprijs
. Pasen valt laat . Introductie weedpass
. Zwakkere euro
TOERISME IN PERSPECT IEF 2011 | JANUA RI 2011 | NBTC
5/9

7. De UNWTO verwacht een verdere groei van het wereldwijde toerisme in 2011,
al zal deze met 4 à 5% minder sterk zijn dan in 2010. De groei zal
voornamelijk voor rekening van opkomende landen komen, de groei voor
Europa wordt verwacht achter te blijven.
Tegen de achtergrond van de hiervoor genoemde omstandigheden/
Het inkomend
ontwikkelingen verwacht het NBTC dat het inkomend toerisme naar Nederland
toerisme zal in 2011
in 2011 met zo’n 3% zal stijgen naar 11,3 miljoen verblijfsgasten. De BRIC-
naar verwachting
landen zullen relatief gezien het hardst groeien, de Europese belangrijke
licht groeien
landen van herkomst zullen een beperkte(re) groei tonen.
Tabel 3: Verwachtingen inkomend toerisme in 2011 naar herkomstgebied
Land van herkomst +/- t.o.v. 2010 Verwachting 2011
(x 1.000)
Duitsland + 3% 2.960
België + 6% 1.350
Groot-Brittannië + 5% 1.640
Frankrijk + 3% 690
Italië + 1% 450
Spanje + 1% 440
Scandinavië (incl. Finland) + 4% 380
Rusland + 10% 130
Overig Europa 0% 1.150
Verenigde Staten + 4% 920
Canada + 5% 130
Brazilië + 10% 90
Japan + 6% 130
China (incl. Hong Kong) + 6% 150
India + 10% 70
Overig wereld 0% 670
Totaal + 3% 11.350
Bron: NBTC
TOERISME IN PERSPECT IEF 2011 | JANUA RI 2011 | NBTC
6/9

8. BOX: trein- en vliegverbindingen
Door de verdere verbetering van de wereldwijde economische situatie worden
er diverse extra vlucht- en treinverbindingen tussen Nederland en andere
bestemmingen gerealiseerd. De Thalys heeft in 2010 haar dagelijkse frequentie
tussen Amsterdam en Parijs van 8 naar 10 verhoogd en het aantal vluchten
tussen Nederland en met name de USA en Zuid-Europa is flink opgeschroefd.
Naast de economische verbetering kan ook de vliegtax die in Duitsland is
ingevoerd per 1 januari in 2011 voor extra vluchtverbindingen zorgen. Toen in
Nederland de vliegtax werd ingevoerd ging dit gepaard met tientallen
vluchtverbindingen die verdwenen van Nederlandse luchthavens, het verlies
van banen en het uitwijken van Nederlandse passagiers naar luchthavens in
het buitenland. De vliegtax die in Duitsland is ingevoerd zal naar verwachting
het omgekeerde effect voor Nederland hebben. Ryanair heeft al besloten flink
te snijden in het aantal bestemmingen dat vanaf Duitsland wordt aangedaan.
Doordat het voor vliegtuigmaatschappijen nu aantrekkelijker is vanuit
Nederland te vertrekken leidt dit mogelijk tot een verplaatsing van de vluchten
naar Nederlandse luchthavens. Dit heeft weer een positief effect op het
inkomend toerisme. Uit eerder onderzoek blijkt dat elke extra vluchtverbinding
20% extra passagiers oplevert. Dit zou een belangrijke economische impuls
kunnen betekenen voor de Nederlandse luchthavens (naast directe en indirecte
werkgelegenheid, ook toerisme, autoverhuur, hotelovernachtingen, etc.).
TOERISME IN PERSPECT IEF 2011 | JANUA RI 2011 | NBTC
7/9

9. BINNENLANDS TOERISME
Binnenlandse vakanties 2010
Aantal binnenlandse Uit cijfers van het ContinuVakantieOnderzoek blijkt dat in 2010 in totaal zo’n
vakanties daalt met 17,7 miljoen vakanties door Nederlanders in eigen land zijn doorgebracht. Ten
een kwart miljoen in opzichte van 2009 betekent dit een daling van 250.000 vakanties (-1%).
2010 Alleen de hotellerie liet een groei zien (+6%), wat mede verklaard kan worden
door de prijsacties die gevoerd zijn. De bungalow- (-5%) en kampeersector
(-3%) lieten beide een daling zien van het aantal vakanties. Belangrijkste
verklaringen voor de daling van het aantal binnenlandse vakanties vormen de
herstellende economie, de extra lange meivakantie en het matige weer in de
tweede helft van de zomer. Allen zorgden zij voor een verschuiving van het
aantal vakanties naar het buitenland. De bestedingen aan binnenlandse
vakanties bleven met 2,8 miljard euro gelijk aan 2009.
De Noordzeebadplaatsen en de Veluwe en Veluwerand zijn evenals andere
jaren het meest bezocht, beide gebieden lieten echter wel een daling van het
aantal vakanties zien.
Het aantal buitenlandse vakanties is in 2010 stabiel gebleven ten opzichte van
Buitenlandse vakanties
2009 (18,4 mln. vakanties). Doordat vliegtickets gunstig in de markt werden
stabiel gebleven
gezet om bezettingsgraden zo hoog mogelijk te houden is het aantal
vliegvakanties in 2010 gestegen (+5%). Dit is ten koste gegaan van het aantal
autovakanties, welke met 1% gedaald zijn. De toename in aantallen
vliegvakanties heeft geleid tot een toename aan vakanties in het Middellandse
Zeegebied (+4%) en in verre reizen (+10%). De bestedingen aan buitenlandse
vakanties daalden het afgelopen jaar met zo’n 100 miljoen euro naar 12,2
miljard euro.
Grafiek 3: Ontwikkeling binnen- en buitenlandse vakanties
20
binnenland buitenland
19 18,7
18,5 18,4 18,4
18,1 18,0 18,0
18 17,8 17,7
17,617,6 17,5
(x mln.)
17,3
17,1 17,1
17 16,8 16,8
16,4
16
15
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Bron: CVO
TOERISME IN PERSPECT IEF 2011 | JANUA RI 2011 | NBTC
8/9

10. De meest populaire bestemming voor een buitenlandse vakantie was afgelopen
jaar Duitsland (3,2 mln. vakanties), ondanks een daling van 8%. De nummer
twee Frankrijk zag het aantal vakanties met 1% stijgen naar 2,9 miljoen.
Binnen Europa waren Turkije (+18%) en Groot-Brittannië (+12%) de
belangrijkste stijgers.
Verwachting binnenlands toerisme 2011
Stabilisatie De verwachting van het CPB is dat het herstel van de Nederlandse economie
Nederlandse zal doorzetten. Voor 2011 wordt een economische groei geraamd van zo’n
vakantiemarkt 1¾%. Tegelijkertijd is de verwachting dat de koopkracht licht zal dalen.
Gelet op de grote samenhang tussen de economische ontwikkeling en het
vakantiegedrag betekent dit waarschijnlijk een verdere stabilisatie van de
vakantiemarkt.
Mede op basis van het onderzoek van NBTC-NIPO Research naar
vakantieplannen voor komende zomer (zie onderstaande box) verwacht het
NBTC dat het aantal binnenlandse vakanties licht zal dalen en het aantal
buitenlandse vakanties licht zal stijgen.
BOX: vakantieplannen zomer 2011
Uit grootschalig onderzoek onder de Nederlandse bevolking van NBTC-NIPO
Research (januari 2011) blijkt dat 71% van de Nederlanders komende zomer
beslist of waarschijnlijk op vakantie wil *). Het aantal Nederlanders met
zomervakantieplannen (11,2 miljoen) ligt daarmee iets hoger dan vorig jaar.
De meeste zomervakantieplannen betreffen een vakantie in het buitenland.
Circa 7,9 miljoen Nederlanders zijn van plan om in de zomer van 2011 naar
het buitenland te gaan. Dat zijn er 65.000 (+1%) meer dan vorig jaar. Van de
buitenlandse bestemmingen zijn Frankrijk en Spanje het meest populair. Italië
en Groot-Brittannië laten de meeste groei zien.
Na twee jaar van groei is de belangstelling voor een vakantie in eigen land licht
gedaald en wel met ongeveer 40.000 plannen (-2%). Hiermee is Nederland
komende zomer de vakantiebestemming voor zo’n 2,5 miljoen Nederlanders.
Zo’n 800.000 Nederlanders hebben nog geen keus gemaakt voor een binnen-
of buitenlandse vakantie.
Van alle vakantiegangers die vooraf iets willen regelen voor komende zomer
heeft ruim 30% dit begin januari reeds gedaan. Vergeleken met vorig jaar ligt
het aantal gerealiseerde boekingen voor de zomervakantie daarmee zo’n 5%
hoger.
*) vakanties van een week of langer
TOERISME IN PERSPECT IEF 2011 | JANUA RI 2011 | NBTC
9/9