П.Наранцэцэг багшийн лекц

1. НҮДНИЙ ӨВЧНИЙ АСАРГАА
СУВИЛГАА
П.Наранцэцэг ЭМШУИС-ЭМТС
магистрант
ТЭРГҮҮЛЭХ ЗЭРЭГТЭЙ

2. АВАХ ХҮНД НЭГЭН ҮГ Ч ЭРДЭНЭ
ОРХИХ ХҮНД МЯНГАН СУРГААЛЬ Ч УЛИГ
НОЁН ХУТАГТ ДАНЗАНРАВЖАА

3. ОЮУТАН ГЭДЭГ ДҮҮРГЭЖ
БАЙХ САВ БИШ
ДҮРЭЛЗЭЖ БАЙХ БАМБАР МӨН.

4.  ДЭЛХИЙН НҮДНИЙ ХӨГЖЛИЙН ТҮҮХ
НҮДНИЙ ХӨГЖЛИЙГ 2 ҮЕ ШАТ БОЛГОН ҮЗЭХ
ҮНДЭСТЭЙ
1. МАНАЙ ОН ТООЛЛЫН ӨМНӨХ МЭӨ 2000
ОНООС МАНАЙ ОН ТООЛЛЫН 18 Р ЗУУН ХҮРТЭЛ
БУЮУ 3500 ЖИИЙН АСАР УРТ ХУГАЦААГ
ХАМАРДАГ.
2. ШИНЖЛЭХ УХААН ХӨГЖИЖ ИРСЭН СҮҮЛИЙН 2
ЗУУНЫГ ХАМАРНА .19 ЗУУНЫ 2 Р ХАГАСТ
ОФТАЛЬМОЛОГИЙН ХӨГЖИЛ НЭЛЭЭД
ХУРДАЦТАЙ ХӨГЖСӨН.

5.  ФРАНЦ, ГОЛЛАНД, ГЕРМАН, АНУ, ШВЕД, ЧЕХ
ЗЭРЭГ УЛС ОРОНД НҮДНИЙ ШИНЖЛЭХ
УХААН ИЛҮҮ ЭЧИМТЭЙ ХӨГЖИЖ ШИНЭ
ШИНЭ НЭЭЛТҮҮД ОНОЛУУД ҮҮСЭЖ
ХӨГЖСӨН.
 20-21 Р ЗУУНД ЗХУ, ИСПАНИ, ЯПОН, АНГЛИ,
БЕЛЬГИ, АНУ, ГРЕК, БАНГЛАДЕШ ЗЭРЭГ
ОРНУУДАД ХҮҮХДИЙН НҮД СУДЛАЛ, МЭС
ЗАСЛЫН БОЛОН ЭМЧИЛГЭЭ
ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ОЛОН ДЭВШИЛТЭТ
АРГУУД НОМ ТОВХИМОЛ ЗОХИОГДСОН.

6.  МОНГОЛ УЛСЫН НҮД СУДЛАЛЫН ШИНЖЛЭХ
УХААНЫГ ҮНДЭСЛЭГЧ НЬ МУ-ЫН АРДЫН ЭМЧ,
ДОКТОР, ПРОФЕССОР РЕНЧИНГИЙН НЯМАА 1923-2007
ЮМ. НЯМАА БАГШИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААГ
ҮРГЭЛЖЛҮҮЛЭН МУ-ЫН АРДЫН ЭМЧ, ДОКТОР,
ПРОФЕССОР Ж.БААСАНХҮҮ, ГАВЬЯАТ ЭМЧ
С.МАНЛАЙ, ГАВЬЯАТ ЭМЧ Э.САНЖАА, ГАВЬЯАТ ЭМЧ
Д.ЛХАГВАДОЛГОР, ГАВЬЯАТ ЭМЧ Ч.ОРОСОО, ГАВЬЯАТ
ЭМЧ А.СҮРЭНЖАВ, Ж.ТУМБААШ, Ч.БАЯРМАА НАР
ДУНД ҮЕИЙН ТӨЛӨӨЛӨЛ БОЛОН ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА
ЯВУУЛЖ БУЙ П.БҮРЭНЖАРГАЛ, С.УДВАЛ Ж.БАТТУЯА,
Ц.МӨНХЦЭЦЭГ ГЭХ МЭТ ...ШАВЬ НАР НЬ НЭР
ТӨРТЭЙГЭЭР ҮРГЭЛЖЛҮҮЛЭН ДЭЛХИЙН НҮД
СУДЛАЛЫН ХӨГЖЛИЙН ТҮҮХТЭЙ ХӨЛ НИЙЛҮҮЛЭН
АЛХАХЫН ТӨЛӨӨ НЭГ ЗОРИЛГОТОЙГООР АЖИЛЛАЖ
БАЙНА.

7. СОХРОЛ ГЭДЭГ НЬ НҮДНИЙ ҮЙЛ ЗҮЙ БОЛОН
МЭДРЭЛИЙН ТАЛААС ХАРАХ ЧАДВАР АЛДАГДАХЫГ
ХЭЛДЭГ.
 СОХОР ХҮМҮҮСТЭЙ ХОЛБООТОЙ ХЭД ХЭДЭН
АНХААРАХ ЗҮЙЛ БАЙДАГ.
-СОХОР ХҮМҮҮСИЙН ИХЭНХ НЬ НӨХӨН СЭРГЭЭХ АРГА
ХЭМЖЭЭ АВАГДААГҮЙН УЛМААС БИЕ ДААН
АЖИЛЛАХ, ӨӨРӨӨ ЯВАХ ЧАДВАРГҮЙ БАЙДАГ
-ХЭДЭН АРВАН ЖИЛ ХАРААТАЙ ЯВЖ БАЙГААД
ХАРААГҮЙ БОЛСОН ХҮМҮҮСТ СЭТГЭЛ ГУТРАЛ,
ТАВГҮЙРХЭЛ УУР УЦААРТАЙ БАЙДАЛ ИЛЭРДЭГ.
-НЭГ НҮД НЬ СОХОР ЭСВЭЛ СУЛ ХАРААТАЙ ИХЭНХ ХҮН
БҮРЭН СОХРОХ БИЙ ГЭСЭН БАЙНГЫН АЙДАСТАЙ
БАЙДАГ
-ЗАРИМ ХҮН ЭМЧЛЭГДЭЖ ХАРАА ОРОХ БОЛОМЖТОЙ
ГЭДГЭЭ МЭДЭХГҮЙ ИТГЭЛ АЛДАРСАН БАЙДАГ.

8.  ДЭЛХИЙ ДЭЭР 285 САЯ ХҮН ХАРАА АЛДАЛТТАЙ,
ҮҮНИЙ 39 САЯ НЬ СОХОР, 246 САЯ НЬ СУЛ
ХАРААТАЙ БАЙДАГ.
 СОХРОЛ СУЛ ХАРААНЫ ГОЛ ШАЛТГААН НЬ
ТУХАЙН ӨВЧНИЙ ЭМНЭЛ ЗҮЙ ЭМГЭГ ЖАМААС
ШАЛТГААЛАХЫН ЗЭРЭГЦЭЭ ЕРӨНХИЙ
МЭРГЭЖЛИЙН ЭМЧ, ЭМНЭЛГИЙН АЖИЛТАН
НАРЫН ӨВЧНИЙГ ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН АНХАН
ШАТНЫ НЭГЖ ДЭЭР ЭРТ ИЛРҮҮЛЭХ ЧАДВАР,
АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ, АНХАН ШАТНЫ ТУСЛАМЖ
ДАРААГИЙН ШАТЛАЛД ЗОХИХ ЦАГТ НЬ
ШИЛЖҮҮЛЖ ЗӨВЛӨГӨӨ АВХУУЛАХ ЗЭРГЭЭС
ШУУД ШАЛТГААЛНА.

9. НҮД СУДЛАЛЫН ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ҮНДСЭН
БҮРЭЛДХҮҮН:
 СУУРЬ ШИНЖЛЭХ УХААН
 ЭМНЭЛЗҮЙН ШИНЖЛЭХ УХААН
 НЭМ- ийн ШИНЖЛЭХ УХААН ГЭСЭН 3
ШАТЛАЛААР ЯВАГДАНА.
НҮДНИЙ ЭМГЭГИЙН АНХАН ШАТНЫ ТУСЛАМЖ
НҮДНИЙ ЭМГЭГИЙН ХОЁРДАХЬ ШАТНЫ
ТУСЛАМЖ
НҮДНИЙ ЭМГЭГИЙН ГУРАВДАГЧ ШАТНЫ
ТУСЛАМЖ

11.  ХАРАХ ЭРХТЭН 4 ҮНДСЭН ХЭСГЭЭС
БҮРЭЛДЭН ТОГТДОГ.
1. ЗАХЫН ТУСГАХ ХЭСЭГТ:НҮДНИЙ АЛИМ
ДАЙВАР
2. ДАМЖУУЛАХ ЗАМД:ХАРААНЫ МЭДРЭЛ,
ТҮҮНИЙ ЗӨРЛӨГ, ХАРААНЫ ЗАМ
3. ТАРХИНЫ ГАДРЫН ДООРХИ ТӨВД: ГАДНА
ӨВДГӨНЦӨР БИЕ, ХАРААНЫ ЦАЦРАГ,
ГРАЦИОЛОГИЙН ЦАЦРАГ
4. ИХ ТАРХИНЫ ГАДРЫН ДАГЗНЫ ХЭСЭГТ
ОРШИХ ХАРААНЫ ДЭЭД ТӨВҮҮД БАГТАНА

12. НҮДНИЙ ДАЙВАР ЭРХТЭНД НҮДНИЙ АЛИМНЫ
БУЛЧИНГУУД, ХӨМСӨГ, ЗОВХИ, САЛСТ, НУЛИМСНЫ
АППАРАТ ОРНО.
ЗОВХИ НЬ НҮДИЙГ ХАЛХАЛЖ ГАДНЫ НӨЛӨӨНӨӨС
ХАМГААЛАХ ҮҮРЭГТЭЙ БӨГӨӨД ЗОВХИНЫ АНИХ
ХӨДӨЛГӨӨНӨӨР ЯЛГАРСАН НУЛИМСЫГ НҮДНИЙ
ГАДАРГУУГААР ЖИГД ТАААДАГ.
ЗОВХИНЫ БҮТЦИЙГ АВЧ ҮЗВЭЛ:
 АРЬС
 СЭВСГЭР ХОЛБОГЧ ЭД
 БУЛЧИНЛАГ ДАВХАРГА
 ЗОВХИНЫ МӨГӨӨРС
 САЛСТ ГЭСЭН ХЭСГЭЭС БҮТНЭ.

13.  НУЛИМСНЫ АППАРАТ НЬ НҮДИЙГ ТОГТМОЛ
ЧИЙГЛЭГ БАЙЛГАЖ САЛСТАД ОРСОН ГАДНЫ
БИЕТ ТООС БИЧИЛ БИЕТ БОЛОН САЛСТЫН
ӨВЧНИЙ ҮЕД ГАРСАН НУУХ ЗЭРГИЙГ ЦЭВЭРЛЭХ
АЧ ХОЛБОГДОЛТОЙ.
 НҮДНИЙ УХАРХАЙ БА НҮДНИЙ БУЛЧИНГИЙН
АППАРАТ:НҮДНИЙ УХАРХАЙ НЬ ГАВЛЫН ЯСНЫ
ӨМНӨ, НҮҮРНИЙ ЯСНЫ ДЭЭД ХЭСЭГТ ОРШИХ
БӨГӨӨД ОГТОЛСОН ПИРАМИД ХЭЛБЭРТЭЙ, 4-
5СМ ОРЧИМ ГҮН, 30 СМ 3 БАГТААМЖТАЙ
ХӨНДИЙ ЮМ.

14. Нүд ба харааны эрхтэний бүтэц,зохион байгуулалт
Нүдний алим:Зөв биш бөмбөлөг хэлбэртэй
ойролцоогоор 24 мм диаметртэй 7-8 гр жинтэй
байна.Нүдний алим 3 давхар бүрхэвч болон тунгалаг
орчнуудаас бүрдэнэ.
1. Холбогч эдээс бүтсэн гадна давхарга:
Нүдэнд тодорхой хэлбэр олгож дотор хэсгийг
хамгаалах үүрэгтэй.
2. Нүдний дунд талын бүрхэвч нь судаслаг бүрхүүл:
юм.Энэ нь дотроо 3 хэсэгт хуваагдах ба өмнөд
хэсгийн солонговч дунд хэсгийн сормосовч, арын
хэсгийг жинхэнэ судаслаг бүрхүүл гэж нэрлэдэг.
3. Торовч:харааны анализаторийн захын рецепторийн
үүрэг гүйцэтгэх бөгөөд тархины урд хэсгээс
хөгжинө.Хүүхэд төрсний дараах 1 жилийн хугацаанд
нарийн бүтэц нь бүрэлдэж бий болдог.

15. Нүдний тунгалаг орчин :
Болор:Болрын бүтцэд цусны болон цусны болон
мэдрэлийн судас байхгүй учраас үрэвслийн эмгэг
үүсдэггүй.
Шиллэг бие:Нүдний алимын ихэнх зайг цэлцгэр тунгалаг
шиллэг бие эзлэнэ.Ерөнхий багтаамж нь 4 мл бөгөөд 99%
нь ус,үлдсэн 1 % нь витрозин,муцин гэдэг уураглаг бодис
зэргийг агуулна.
Эвэрлэг бүрхүүл:
Зургааны нэг хэсгийг
эзэлдэг.Өнгөгүй,тунгалаг,гялтгар,толирхог
гадаргуутай гүдгэр хэлбэртэй,диаметр нь 10-11
мм,зузаан 0,6-1 мм байна.Цусны судасгүй,мэдрэлийн
судлаар баялаг байна.
3.

16. Асаргаа сувилгааны зарчим
Орчин :
Даралт ,болорын мэс засал,гэмтэл,гэх мэт
өвчнүүдийн мэс заслын дараа цэвэрхэн
хагалгааны өрөөнд 6 хүнтэй байхаар зохион
байгуулагдсан байна.
Хувцаслалт:Хөвөн зөөлөн биед эвтэйхэн олон
товчгүй,том товчтой,угладаг тавчик өмсүүлнэ.
Хооллолт :Хамгийн их анхаарах чухал зүйлийн нэг
нь юм.Халуун ногоогүй,давс бага хоол идүүлнэ.
Сэтгэл зүй:Эмчлүүлэгчийн айж сандарч тэвдэх
байдалд орохоос урьдчилан сэргийлж ,сэтгэл
ханамжтай тайван байдлыг хангана.Муу мэдээг
болгоомжтой дуулгах хэрэгтэй.Ар гэрийхэнтэй
харилцах харилцаандаа анхаарах нь чухал.

17. Өөрийгөө асрах чадвар:
Эмчлүүлэгчийг сувилагч ямар ч нөхцөлд өөрийгөө
асран сувилах арга ажиллагаанд байнга сургаж
байх хэрэгтэй байдаг.
Эмчлүүлэгчийг өөрөө өөртөө үйлчилж чадаж
байна уу үгүй юу бие засах газар өөрөө очиж чадаж
байна уу гэдэгт анхаарлаа хандуулах нь
зүйтэй.Хараагүй хүнд хөдөлгөөн чиг баримжаа
зааж сургана.

18. НҮД ШИНЖЛЭХ АРГУУД
Харааны эрхтэний тойм үзлэгээс эхлэн
дагалдах хэсэг нүдний алимын ил
харагдах хэсгийг үзсэний дараа нүдний
угийн байдлыг шинжилдэг.
Эрүүл нүд нь :
 Эврэвч нь тунгалаг толин
 Хүүхэн хараа хар
 Тунгалаг салстын цаанаас хатуувч
буюу уураглаг бүрхүүл цагаан
харагдана
 Зовхи хэвийн нээгдэж хаагдана

19. Сивцевийн хүснэгтээр шалгана.
10-12 эгнээ үсэг бүхий үсэгтэй байх ба эгнээ бүр нь
10/1 –ээр жижгэрсэн байна.5 метрийн зайнаас
шалгана.
Хэрэв эмчлүүлэгч 5 м зайнаас хараа шалгах
хүснэгтэн дээр дүрсийг ялган хэлж чадахгүй бол
энгийн арга болох гарын хуруу тоолуулдаг.
0,5м-0,01
3м-0,06
4м-0,08
5м-0,1 болно.

20. Тухайн эмчлүүлэгч дүрсийн хараа байхгүй байхгүй
гэрлийн зүг чигийг зөв мэдэрч байвал гэрэл
мэдэрч байна гэж үзнэ.
Огт гэрэл мэдрэхгүй бол 0 гэж үзнэ.
Хязгаарын хараа шалгах:
Хязгаарын харааг клиникт харааны талбай гэж
нэрлэх бөгөөд савханцар эс зонхилж байрласан шар
толбоноос бусад торлогийн талбайн үйл ажиллагаа
юм.Клиникт хамгийн их шалгадаг хараа нь
Периметрийн арга юм .Эрдэмтэн Ферстер 1857 онд
периметр гэдэг багажийг зохион бүтээжээ.Орчин
үед комьпютерийн төв ба захын харааг шалгагч
приметрээр шалгах болсон.

21. Нүдний дотоод даралтыг шинжлэх арга
Нүдний дотоод даралтыг тэмтрэн үзэх болон
тонометрийн тусламжтайгаар хэмжиж
тодорхойлно.
• Тэмтрэх аргыг нүдний гэмтэл,эвэрлэгийн
шархлаа,сорвижилтийн үед тонометр хэрэглэж
болохгүй учраас хэрэглэнэ.
• Манай оронд хамгийн өргөн хэрэглэдэг нь
Маклаков ба Щиотцын тонометр юм.
• Маклаковын тонометр нь 10 г жинтэй хоёр үзүүр
нь шаазан гадаргуутай 4 см урттай төмөр цилиндр
юм.Хэмжихээс өмнө спиртээр ариутгаж арчсаны
дараа тусгай будгаар хоёр талыг нь будна.

22. Эмчлүүлэгчээ дээш харуулан хэвтүүлж 0,5 % ын
дикайны уусмал 2 дуслаар 2-3 удаа дусааж мэдээ
алдуулан 10 гр ын тусгай бариулаар хавчин барьж
нэг гараар шинжлүүлэгчийн зовхийг тэлж нөгөө
гараар тонометрийг эвэрлэгийн төв дээр зөөлөн
тавьж өөрийн нь жингээр дараад авна.
Үйлчилсэн жингийн хүчинд эвэрлэгийн төв
хавтгайд хүрэлцсэн газраа тонометрийн будаг салж
үлдсэнээс болж төв дундаа цагаан талбай
үүснэ.Түүний хэвийг цэнхэр спиртээр нэг норгосон
цаасанд буулгаж Полякийн шугамаар
хэмжинэ.Хэвийн хэмжээндээ 16-22 мм тай тэнцүү
байна.

24. Салстын өвчин / коньюктивит /
Салст нь гадна орчинтой шууд харьцдаг цусны
судсаар баялаг учир өвчлөмтгий чанартай.Нүдний
бүх өвчлөлийн дотроос 30% ийг эзлэнэ.
Шалтгаан:
Хурц,архаг вирус,бактери,физик,химийн
шалтгаант гадны харшлаас үүсэлтэй мөн бие
махбодийн дотоод шалтгаант гэж байна.
Салстын цочмог үрэвсэл
Шинж тэмдэг:
Эмчлүүлэгчийн нүдний алим,зовхины салст
улайж,хараа муудаагүй ч гэсэн идээтэй нуух гарна.

25. Анхдагч авах арга хэмжээ:
Эмчлүүлэгч болон түүний гэр бүлийн гишүүд
антибиотиктэй дусаалга өдөрт олон удаа
дусаах,антибиотиктэй тос хавчуулах фурацилиний
уусмалаар угаана.
Харшлын гаралтай салстын үрэвсэл
Шинж тэмдэг:
Эмийн бодисоос гаралтай үед
Зовхи улайх,загатнах,арьсан дээр цэврүү туурч болно.
Ургамалын гаралтай үед
Нүд хорсох,аргаж загатнах,гэрэлд гялбах,нулимс
гоожно.Мөн амьсгалын дээд зам ба хамар нармайны
үрэвсэл хамт явагдана.
Авах арга хэмжээ:
Харшил үүсгэж буй зүйлийг зогсоох.Кортизоны эм
хэрэглэнэ.Эмчийн заавраар харшилын эсрэг эм хэрэглэнэ.

26. НАСАНД ХҮРЭГСДИЙН 10-15 % Д ТОХИОЛДДОГ БАНУЛИМС
ЯЛГАРАЛТ БАГАССАНААС МӨН НУЛИМСНЫ УУРШИЛТ
ЯВАГДСАНААС ҮҮСДЭГ ЮМ.
ШАЛТГААН:
ТОДОРХОЙ ШАЛТГААНГҮЙГЭЭР ЦЭВЭШИЛТИЙН БОЛОН
ЦЭВЭРШИЛТИЙН ӨМНӨХ ШАТНЫ ЭМЭГТЭЙЧҮҮДЭД
ЭЛБЭГ ТОХИОЛДОНО.
- ХОЛБОГЧ ЭДИЙН ЭМГЭГҮҮДИЙН ЯЛАНГУЯА ҮЕ МӨЧНИЙ
ҮРЭВСЭЛ, САЛСТЫН СОРВИЖИЛ ҮҮСГЭДЭГ ЭМГЭГҮҮД,
ЭМИЙН БЭЛДМЭЛҮҮД, НУЛИМСНЫ БУЛЧИРХАЙН НЯНГЫН
БОЛОН ВИРУСЫН ГАРАЛТАЙ ҮРЭВСЭЛ, ХАВДАР, АМИН ДЭМ
А ГИЙН ДУТАГДАЛ, ЭВРЭВЧИЙН ЛАЗЕР МЭС ЗАСЛЫН
ДАРАА ГЭХ МЭТ.

27. ШИНЖ ТЭМДЭГ:
НҮДЭНД ЮМ ОРСОН МЭТ БОЛОХ, АРГАХ, ТООХ, ХАЛУУ
ОГИХ, ХОРСОХ, ЦАЙВАР УНЖРАЛДСАН НУУХ ГАРАХ, ХАРАА
ҮЕҮЕ БҮРЭЛЗЭХ, ЗАГАТНАХ, ГЭЭЛД ГЯЛБАХ, ЯДРАХ, ЗОВХИ
ХҮНДРЭХ, УЙЛАХ БОЛОН СОНГИНО АРИЛГАХАД НУЛИМС
ГАРАХГҮЙ БАЙХ, НУЛИМС БУЛИНГАРТАЙ БОЛОХ,
ХӨӨСРӨХ, НУЛИМС АЛГА БОЛОХ .
АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ:
ТӨВИЙН ХАРААГ ШАЛГАНА
ХИЙМЭЛ НУЛИМС ӨДӨРТ 4 УДАА ДУСААНА
АНТИБИОТИКТОЙ ТОС ӨДӨРТ 2 УДАА ХАВЧУУЛАХ
ХАЛУУН ЖИН ЗОВХИНД ОРОЙДОО 10-15МИНУТ ТАВИХ
МАССАЖ ХИЙХ
ОРЧНЫГ ЧИЙГШҮҮЛЭХ
ХАМГААЛАЛТЫН НҮДНИЙ ШИЛ ЗҮҮХ

29. Нярайн салстын үрэвсэл :
Нярай хүүхэд төрөхийн замаар ээжээсээ гонококкын
Халдвар дамжсанаас хүүхдэд төрсний дараах эхний хоногуудад
илрэнэ.
Шинж тэмдэг:
Нярай хүүхдийн нүд улайж зовхи хавагнан нуухтана.Нярайн
салстын үрэвсэл нь сохролд хүргэх магадлал ихтэй өвчин учир
хэсгийн болон ерөнхий эмчилгээг цаг алдалгүй эрчимтэй хийж 3
дахь шатны эмнэлэг рүү явуулна.
Эмчилгээ:Нүдэнд антибиотиктаэй дусаалга өдөрт 4-6
удаа,антибиотиктэй тос хавчуулна.Нүдний нуухыг байн байн
угааж цэвэрлэнэ.
Урьдчилан сэргийлэлт
Хүүхэд төрмөгц салстад нь 1% ийн нитрат мөнгөний уусмалыг
дусааж өгнө.
Төрөхийн ажилтан эх баригчид нь сая төрсөн нярай бүрт дусааж
өгөх хэрэгтэй.

32. Салстын дистрофийн өөрчлөлт
Өөхөнцөр:
Шалтгаан: Салхи,шороо,бохирдсон агаарын цочролын нөлөөгөөр
ахимаг насны хүмүүст тохиолдоно.
Шинж тэмдэг:
Ихэвчлэн нүдний алимны дотор хэсгийн салст дээр шаравтар
өнгөтэй өөх мэт овгор үүсэхийг хэлнэ.Хараанд хор нөлөө байхгүй.
Урьдчилан сэргийлэх:
Хөдөлмөр хамгааллын дэглэм сахих боломжтой үед ажлын нөхцөл
байдлыг өөрчлөх
Далавчин хальс / Pterygium /
Шинж тэмдэг:
Нүдний дотор булангаас улбар өнгөтэй гурвалжин хэлбэрийн
хальс гадагшаа түрэн ургахыг хэлнэ.
Шалтгаан:
Ахимаг насны хүмүүст салхи шороотой нөхцөлд ажилладаг
ажиллагсдад тохиолдож байна.
Мэс засал эмчилгээ хийнэ.

34. Зовхины арьсны өвчин
Цус хурах :
Нүдний гэмтэл зарим өвчний үед
тохиолдоно.Аяндаа шимэгдэж арилна.
Харшлын дерматит :
Удаан хугацаагаар антибиотик,зарим витамин
атропин мэт нүдний эмүүдийг хэрэглэх,үс
хөмсөгний будаг,түүнчлэн химийн төрөл бүрийн
бодисууд зовхины арьсны дерматитыг үүсгэнэ.
Шинж тэмдэг:
Арьсны хаван улайлт жижиг тууралтууд
ажиглагдахын дээр маш их загатнах онцлогтой.
Шалтгааныг зогсоох арга хэмжээ авна.

35. Зовхины буглаа:
Шалтгаан:
Өвдөг хатиг зовхины гэмтэл хамрын дайврын
үрэвсэл болон бие махбодийн идээт голомт
сепсисийн үед үсэрхийлэх замаар өвчлүүлнэ.
Шинж тэмдэг:
Зовхины арьс улайж хатууран нэвчдэс цугларч
биеийн халуун нэмэгдэж тунгалагийн булчирхай
цочирно.
Авах арга хэмжээ:
Буглаа өөрөө гадагшаа хагаран эдгэрч болно.
Бүлээн жин, УВЧ шарлага Альбуцид 30 % нүдэнд
дусаах зэрэг арга хэмжээ авна.
Шаардлагатай үед ерөнхий эмчилгээ хийнэ.

36. Зовхины ирмэгийн өвчин
Өвдөг:Сормуусны уг түүний тослогийн булчирхайн
идээт цочмог үрэвсэл юм.
Шалтгаан:
Стафилококкоор үүсгэгдэнэ.
Авах арга хэмжээ:Бүлээн жин УВЧ туяа шарлагыг
хэрэглэнэ.Идээлсэн үед халуун илчийг хориглох ба
хүйтэн зүйлээр хайрах өөрөө шахаж оролдохыг эрс
хориглоно.
Халазион:
Зовхины гүнд нягт бөөрөнхий зүйл тэмтрэгдэн
зовхи эргүүлж үзэхэд хэсэг газраа салст улайж
хөхөрсөн зузаарсан байдаг.
Заримдаа шимэгдэж алга болох эсвэл өөрөө хагарч
эдгэрч болно.Шаардлагатай үед мэс засал хийж
авна.Авсан материалыг заавал гистологийн
шинжилгээнд өгнө.

37.  ХҮНИЙ НҮДНИЙ ДООД ЗОВХИНД 60-70 ОРЧИМ СОРМУУС, ДЭЭД
ЗОВХИНД ТҮҮНЭЭС 2 ДАХИН ИХ СОРМУУС УРГАДАГ.ГАНЦ
НЭГХЭНЭЭС БҮР ОЛОН ТООГООР БУРУУ БАЙРЛАЛААР УРГАДАГ.
ШАЛТГААН:
НҮДЭНД ГАРСАН ӨВДӨГНИЙ ДАРАА НЭГ ХОЁР БУЮУ ТҮҮНЭЭС
ОЛОН СОРМУУС БУРУУ УРГАНА, ГЭМТЛИЙН ДАРАА, ХИМИЙН
ТҮЛЭГДЭЛ, СОРВИЖИЛИЙН ДАРАА БУРУУ УРГАНА.
ШИНЖ ТЭМДЭГ:
НҮД ЗАГАТНАХ, ТОРОХ, ҮРЭВСЭХ, СОРМУУС НҮДНИЙ АЛИМЫГ
ЦОЧРООСНООС НУЛИМС ГООЖИХ ЗОВИУР ИЛРЭНЭ.
АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ:
ТӨВИЙН ХАРААГ ШАЛГАНА
ГАНЦ НЭГ ЦӨӨН БУРУУ УРГАСАН СОРМУУСЫГ ХАВЧУУРААР
ТҮҮЖ АВНА
ОЛОН ТООНЫ СОРМУУС БУРУУ УРГАСАН БОЛ МЭС ЗАСЛААР
ЭМЧИЛНЭ.

39. Нүдний даралт/ Глаукома /
Нүдний дотоод даралт хэвийн
хэмжээнээс нэмэгдэж,харааны үйл зүй муудаж
нүдний уганд өвөрмөц өөрчлөлт үүсэхийг эрт
дээр үеэс глауком гэж нэрлэж иржээ.Энэ өвчин
ихэвчлэн 40 дээш насанд хүйс хамаарахгүйгээр
тохиолдоно,удам дамждаг өвчин юм.Харааны
мэдрэлийг гэмтээж харааг байнга муудуулж
улмаар хараагүй болгож хөдөлмөрийн чадварыг
алдагдуулдаг.
Ангилал:
Төрөлхийн,анхдагч,хоёрдогч,хэлбэрийн гэж
ангилна.

40. Төрөлхийн нүдний даралт
Шалтгаан:Халдварт өвчин,рентген туяаны нөлөө витамины
дутагдал нөлөөлж ургийн нүдний хөгжилд гажиг нөлөө
үзүүлнэ.
Шинж тэмдэг:
Төрсний дараахан эсвэл цөөн жилийн дараа 3-6 настайд
илрэнэ.Гэрэлд гялбах нулимс гоожих хүүхэд тайван бус хоол
нойрондоо муудна,нүд аажмаар томроно.
Авах арга хэмжээ:
Мэс засал эмчилгээ хийнэ.
Анхдагч нүдний даралт
Шалтгаан:
Олон төрлийн шалтгаанаас үүсэх ба хувь хүний нүдний
бүтцийн зарим онцлог наснаас хамаарсан өөрчлөлтүүд
бодисын солилцоо ТМС ба дотоод шүүрлийн булчирхайн үйл
зүйн хямрал гэх мэт олон төрлийн эмгэг жам нөлөөлөн
нөхцөлдүүлдэг юм.Мөн сэтгэл санааны хямрал доош бөхийж
олон жилээр хүнд ажил хийх толгойноосоо байнга хэт халах
даарах цусны даралтын эсрэг эм хэрэглэх зэрэг шалтгаанаас
нүдний дотоод даралт огцом ихэсдэг.

41. Шинж тэмдэг:
Нүд гэнэт хүчтэй хатгуулж толгой таллаж өвдөнө,огиулж
бөөлждөг,нүд бүрэлзэж хараа муудна гэрэл лаа дэн харахад
олон өнгийн цагираг харагдана.
Харанхуй нөхцөлд удаан байвал нүд чинэрч өвдөн ном унших
ойр зуурын ажилд зүүх ойрын харааны шилний хэм жээ
дахин дахин өөрчлөгдөнө,шөнийн хараа муудна,харааны
талбай багасан хунигдаж мэдрэгдэнэ.
Хоёрдогч нүдний даралт
Шалтгаан:
Судаслагийн үрэвсэл,болорын шалтгаант,гэмтлээс
гаралтай,хавдраас гаралтай гэх мэт.
Шинж тэмдэг:Анхдагч нүдний даралтын шинжтэй адил
Авах арга хэмжээ:
Эмчийн заавраар Пилокарпин 1% оор 5минут,30м,1,2 цагаар
дусаана.Мөн Диакарб уулгаж,Маннитол 200,0 дуслаар хийж
дараагийн шатны арга хэмжээг авна.Үүнд:Лазер,мэс засал
эмчилгээ хийнэ.

42. Цаашид анхаарах зүйл:
 Нүдний эмчийн хяналтанд байж 3 сард 1 удаа үзүүлж
эмчилгээ хийлгэнэ.
 Сэтгэл хөдлөл сэтгэл санааны цочрол хямралаас
зайлсхийж ажил болон гэртээ тайван байх
 Өвдөгнөөс доош тонгойхгүй хэт халуун,хэт хүйтэн газар
ажиллахгүй хүнд юм өргөхгүй 10 кг дээш биеийн
хүчний хүнд хөдөлмөр хийх шөнийн ээлжинд
ажиллахыг хориглоно.
 Спиртийн төрлийн ундаа дарс,шар айраг,айраг уухыг
хориглоно.Кофе,халуун ногоо хэрэглэхгүй.
 Сайн гэрэлтүүлэгтэй орчинд юм оёх,ном сонин
уншиж,зурагт үзэж болно.
 Унтахдаа толгойгоо өндөрлөж 8 цагаас доошгүй тайван
гүн унтах нойргүйтсэн үедээ харанхуй өрөөнд удаан
байхгүй байх
 Халуун плитка,зуухны дэргэд удаан байхгүй байх.
 Халуун усаар толгойгоо угаах халуун ванн,саунд суухгүй
байх.
 Нарны болон хэт ягаан туяанаас сэргийлж ногоон юмуу
цэнхэр туяатай шил зүүнэ.

44. Болорын өвчин
Нүдэнд хугалах линзийн үүрэг гүйцэтгэгч
болор нь хучсан уут,гадар буюу холтослог үе
дотор үе буюу мөхлөгөөс тогтдог.Болрын
бүрэлдхүүнд ус уураг давс,эрдэс,гэх мэт
бодисууд орно.
Нас ахих тутам болрын химийн найрлага
тогтоц өөрчлөгдөх тунгалаг чанарт нөлөөлөн
бүдэгшил үүсэхэд хүргэнэ.
Ангилал:
Төрөлхийн ба олдмол бүдэгшил гэж байна.
Шалтгаан:
Хөгшрөлтийн,өвчний
хүндрэлийн,гэмтлийн,цацраг туяаны нөлөө,бие
махбодийн ерөнхий өвчний хүндрэл диабет
янз бүрийн хордлого гэх мэт.

45. Шинж тэмдэг:
Эхний үед нүдний өмнө утас хялгас мэт юм хөвж
утаа манан дунд харагдах юм олширч харж болно.
Зарим үед зовиур илрэхгүйгээр хараа аажим
муудна.
Төрөлхийн болрын бүдэгшил
Удамшил ба эхийн хэвлий доторхи шалтгаанаас
үүсч гол төлөв хоёр нүдэнд үүснэ.Ихэнхдээ нүдний
ба биемахбодийн бусад гажигтай хослон
тохиолдож болно.
Авах арга хэмжээ:
Гуравдагч шатны эмнэлэгт мэс заслын эмчилгээ
хийнэ.
Урьдчилан сэргийлнэ.
Каталин,квинакс,Тауфон,Рибофлавин зэрэг
эмүүдийг дусааж өгнө.Ингэснээрээ бүдэгших
хугацааг хойшлуулна.

46. Дакриоцистит
Шалтгаан:Төрөлхийн,гэмтлийн,бусад
шалтгаантай үүснэ.
Шинж тэмдэг:
Нулимс гоожих эхэндээ тогтмол бус зөвхөн
гадаа агаарт гарах хүйтэн салхинд явахад
илэрдэг байснаа цаашдаа тогтмол болж ямарч
нөхцөлд нулимс гоожиж зарим тохиолдолд
нулимсны сувгаас идээ ялгарч болно.
Мөн өвдсөн талын нүдэнд нулимс мэлтэлзэн
доод зовхины дотор талд буурцаг хэлбэрийн
овгор үүссэн байна.
Авах арга хэмжээ:
Эвэрлэгийн үрэвслээс урьдчилан сэргийлж
нүдэнд антибиотик дусаах арга хэмжээ авч мэс
засал хийлгэнэ.

47. Шилэнцэрийн өвчин
Эрүүл үед тунгалаг байдалтай шиллэг бие нь
эмгэг өвчний үед бүдэгшиж тунгалаг чанараа
алддаг.
Шалтгаан:
Судаслагийн өвчин,ойрын
харалган,гэмтэл,гадны бие орох,цусны даралт
ихдэх өвчин,чихрийн шижин,торлогийн
өөрчлөлт,судаслагийн хавдрын үед хэсэгчилсэн
буюу бүтэн цус харваж болно.Энэ үед богино
хугацаанд хараа алдаж болно.
Шинж тэмдэг:
Нүдний өмнө хар өнгийн утас мэт зүйл бий
болно нүдэнд оч гарна,аажим хараа муудаж
хараа алдах аюултай.
Авах арга хэмжээ:
Нүдийг боож хэвтрийн дэглэм
сахина.Гуравдагч шатны эмнэлэгт эмчлүүлэхээр
явуулна.

48. Торлогийн өвчин,торлогийн хууралт
Торлогийн өвчин нь гол төлөв бие махбодын
ерөнхий өвчин болон зүрх судасны дотоод
шүүрлийн булчирхайн эмгэг бусад өвчнөөс
шалтгаалан үүснэ.
Шинж тэмдэг:
Хараа өнгө таних чадвар муудна.
Шалтгаан:
Зүрх судасны өвчний үед судасны бөглөрөлт
чихрийн шижин өвчин хэрлэг
өвчин,хөгшрөлтийн өөрчлөлт,миопи зэргээс
шалтгаалан үүснэ.
Урьдчилан сэргийлэлт
Өвдөгнөөс доош тонгойхгүй байх
Хүнд юм өргөхгүй байх

49.  ХАРАХ ЭРХТЭНИЙ ГЭМТЭЛ ГЭДЭГ НЬ АХУЙН
ХАА-н ХИМИ ТУЯА ТҮЛЭГДЛИЙН ГЭХ МЭТ
НӨХЦӨЛД НҮД ГЭМТЭЖ НҮДНИЙ ХАРААНЫ
ЧАДАЛ БУУРАХ БУЮУ АЛДАГДАХЫГ
ХЭЛНЭ.НҮДНИЙ ГЭМТЭЛИЙГ НҮДНИЙ АЛЬ
ХЭСГИЙГ ХАМАРСАН БАЙДЛААР НЬ УХАРХАЙ,
ДАЙВАР ЭРХТЭН, НҮДНИЙ АЛИМНЫ ГЭМТЭЛ
ГЭЖ АНГИЛДАГ.ХАРИН ШАЛТГААНААР НЬ
МЕХАНИК ГЭМТЭЛ, ТҮЛЭГДЭЛ, ХИМИЙН БОДИС,
ТУЯАНЫ ГЭМТЭЛ, ДОРГИЛТ, ХОРДЛОГЫН
ГЭМТЭЛ ГЭЖ АНГИЛНА.МЕХАНИК ГЭМТЭЛИЙГ
БИТҮҮ ГЭМТЭЛ БА НЭВТЭРСЭН, НЭВТЭРЭЭГҮЙ
ШАРХ ГЭЖ АНГИЛАХ БӨГӨӨД ГЭМТЛИЙН
ЗЭРГЭЭР НЬ ХӨНГӨН, ДУНД, ХҮНД ЗЭРГИЙН
ГЭМТЭЛ ГЭЖ АНГИЛДАГ.

50. НҮДНИЙ АЛИМЫН БҮРЭН БҮТЭН БАЙДАЛ
АЛДАГДАХГҮЙГЭЭР ГЭМТЭХИЙГ НҮДНИЙ БИТҮҮ ГЭМТЭЛ
ГЭЖ НЭРЛЭДЭГ.
ЗОВИУР:ӨВЧТӨН МОХОО ЗҮЙЛЭЭР ЦОХИГДОЖ БОЛОН
ДАРАГДАЖ ГЭМТСЭН НҮДНИЙ АЛИМНЫ САЛСТ БОЛОН
ЗОВХИНЫ АРЬСАН ДОР ЦУСАН ХУРАА ҮҮССЭН
ХАВАГНАСАН, НҮД ӨВДӨХ, ХАРАА БҮРЭЛЗЭХ, АЛЬ ЭСВЭЛ
СОХРОХ, ГЭРЭЛД ГЯЛБАХ, НУЛИМС ГООЖИХ, ӨВДӨХ
ЗОВИУР ГАРНА.
АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ:ТӨВИЙН ХАРАА ШАЛГАНА.
ХӨНГӨВТӨР ТОХИОЛДОЛД ХҮЙТЭН ЖИН
ТАВИНА.ЭВРЭВЧИЙН ШАЛБАРХАЙ ҮҮССЭН ҮЕД ХИЙМЭЛ
НУЛИМС ӨДӨТ 4-6 УДАА ДУСААНА.АНТИБИОТИКИЙН
ДУСААЛГА ӨДӨРТ 4 УДАА САЛСАД ЦУС ХУРАЛТТАЙ ҮЕД
АСКОРУТИН УУЛГАХ, ВИКАСОЛ БУЛЧИНД ТАРИНА.ТОРОВЧ
ХОВХОРСОН ХАРАА ЭРС МУУДСАН ХҮНД ХЭЛБЭРИЙН
ДОРГИЛТИЙН ҮЕД 3 Р ШАТЛАЛ РУУ ШИЛЖҮҮЛНЭ.

52.  ЗОВИУР ШИНЖ ТЭМДЭГ:ЗОВХИ
ХӨНДҮҮРЛЭЖ ӨВДӨНӨ, ХАВДАНА, НУЛИМС
ГООЖНО.
ЗОВХИ ХАВДСАН САЛСТАД ЦУС ХАРВАЛТ
ТОХИОЛДОНО, ӨНГӨЦ БОЛОН ГҮН ШАРХ
ТОХИОЛДОЖ БОЛНО.
АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ:ТӨВИЙН ХАРАА
ШАЛГАНА.
НҮДНИЙ АЛИМ ГЭМТСЭН ЭСЭХИЙГ
ШАЛГАНА.ЗОВХИЙГ БОЛГООМЖТОЙ
ЦЭВЭРЛЭНЭ.ШАРХНААС ЦУС ИХ ГАРЧ
БАЙВАЛ ЦУС ТОГТООХ АРГА ХЭМЖЭЭ
АВНА.ЗОВХИНД ХАМГААЛАХ БООЛТ ХИЙНЭ.

54.  НҮДЭНД ҮЙЛЧЛЭХ ХУРЦ БОЛОН МОХОО
ИМЭГТЭЙ ЗҮЙЛИЙН ҮЙЛЧЛЭЛ БОЛОН
ХҮЧТЭЙ ЦОХИЛТЫН УЛМААС НҮДНИЙ
САЛСТАД УРАГДАЛ ҮҮСДЭГ.
 ШИНЖ ТЭМДЭГ:НҮД ӨВДӨНӨ, ТОРНО,
САЛСТ УЛАЙСАН, САЛСТ УРАГДАЖ
ХУЙЛАРСАН, САЛСТЫН БОЛОН САЛСТАН
ДООРХ ЦУС ХАРВАЛТ ЭЛБЭГ ТОХИОЛДОНО.
 АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ:АНТИБИОТИКТОЙ
ТОСОН ТҮРХЛЭГ ӨДӨРТ 2 УДАА,
АНТИБИОТИКИЙН ДУСААЛГА ӨДӨРТ 4 УДАА

56.  ШИНЖ ТЭМДЭГ:НҮД ХӨНДҮҮРЛЭЖ ӨВДӨНӨ,
ХАВДАНА, НУЛИМС ГООЖИНО, АЛИМЫН
САЛСТАД ИХ ХЭМЖЭЭНИЙ ЦУС ХУРАЛТТАЙ,
ЭРҮҮЛ НҮДТЭЙ ХАРЬЦУУЛАХАД ГЭМТСЭН
ТАЛЫН НҮДНИЙ ӨМНӨД ХОРГО ГҮНЗГИЙ ЭСВЭЛ
ГҮЕХЭН БАЙНА.ӨМНӨД ХОРГОД НӨЖИРЧ
БҮЛЭНТСЭН ЦУСТАЙ, ХҮҮХЭН ХАРААНЫ
ХЭЛБЭР ЗӨВ БУС НҮДНИЙ АЛИМНЫ ХӨДӨЛГӨӨН
ХЯЗГААРЛАГДСАН, ШАРХААР НҮДНИЙ ДОТООД
БҮТЭЦ ГАРСАН, ГЭМТЛИЙН ГАРАЛТАЙБОЛОР
БҮДЭГШСЭН, БОЛРЫН БАЙРЛАЛ ӨӨРЧЛӨГДСӨН.
 АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ:ЦУС ТОГТООХ АРГА
ХЭМЖЭЭ АВНА, НҮДЭНД ХАМГААЛАХ БООЛТ
ТАВИНА, ДАРАЛТТАЙ БООЛТ ТАВЬЖ
БОЛОХГҮЙ.ЦАГ АЛДАЛГҮЙ АНТИБИОТИК
ЭМЧИЛГЭЭ ХИЙНЭ.

58.  ЭВРЭВЧ БОЛОН САЛСТАД ГАДНЫ БИЕТ ОРЖ
БОЛНО.
 ШИНЖ ТЭМДЭГ:ТОРНО, НУЛИМС ГООЖИНО,
ЭВРЭВЧИД ЗЭВНИЙ ХҮРЭЭТЭЙ БОЛОН
ХҮРЭЭГҮЙ ГАДНЫ БИЕТ ХАРАГДАНА.САЛСТ
УЛАЙХ, ЗОВХИ ХАВДАХ, ЗУНЫ ЦАГТ ЯЛАА
НҮДЭНД ӨТӨӨ ЦАЦСАНААС НҮД ХҮЧТЭЙ
ЦОЧИРЧ ӨВДӨНӨ.

60. НҮДНИЙ ТҮЛЭГДЛИЙГ ХАЛУУНЫ ХИМИЙН , ТУЯАНЫ
ТҮЛЭГДЭЛ ГЭЖ АНГИЛДАГ.ХАЛУУНЫ ТҮЛЭГДЭЛ НЬ
ХАЙЛСАН МЕТАЛЛ, ХАЛУУН УС, ТОС БОЛОН БУСАД
БУЦЛАМ ШИНГЭН, ГАЛЫН ДӨЛӨӨР ТҮЛЭГДЭХИЙГ
ХЭЛНЭ.ХИМИЙН ТҮЛЭГДЭЛ НЬ ХҮЧИЛ БАШҮЛТЭЭ
ТҮЛЭГДСЭНЭЭС ҮҮСЭХ БӨГӨӨД ШҮЛТЭЭР ТҮЛЭГДЭХЭД
УГ ШҮЛТЛЭГ БОДИС НЬ НҮДНИЙ ГҮН РҮҮ НЭВЧИН ОРЖ
ҮХЖИЛ ҮҮСГЭДЭГ.
ШИНЖ ТЭМДЭГ:НҮД ХҮЧТЭЙ ХОРСОЖ ӨВДӨНӨ, УЛАЙНА,
ХАРАА БҮРЭЛЗЭЖ МУУДНА, 4 ЗЭРЭГТ ХАРААГАА АЛДАНА.
1-Р ЗЭРЭГ.САЛСТ УЛАЙЖ, ЦУСНЫ СУДАС ТЭЛЭГДЭН, ЭВРЭВЧ
ДЭЭР ӨНГӨЦ ШӨРХЛӨӨ ҮҮСНЭ.
2-Р ЗЭРЭГ.САЛСТ ИШЕМИ БОЛСОН УЧИР ЦАГААН САААЛ
ӨНГӨТЭЙ ЭВРЭВЧ БҮДЭГШСЭН,ГАДАГУУ НЬ ЦАГААН
ӨНГӨТЭЙ БОЛНО
3-Р ЗЭРЭГ.ЭВРЭВЧИЙН ГҮН ХЭСГҮҮД БҮДЭГШСЭН, ГАДАГУУ
НЬ ГҮН ЦАГААН ӨНГӨТЭЙ БОЛНО
4-Р ЗЭРЭГ.ЭВРЭВЧ БОЛОН САЛСТЫН ГҮНД НЕКРОЗ ҮҮСНЭ.

61. АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ:
НҮДИЙГ 10-30 МИНУТЫН ХУГАЦААНД УСААР
САЙТАР УГААЖ ЦЭВЭРЛЭН, ЗОВХИНЫ
САЛСТАД НААЛДСАН ШИГДСЭН ЗҮЙЛ
БАЙВАЛ АВНА.
ХЭСЭГ ГАЗРЫН МЭДЭЭ АЛДУУЛАХ
ДУСААЛГЫГ 10-15 МИНУТ ДУСААНА.НҮДЭНД
АНТИБИОТИКТОЙ ДУСААЛГА, ТОС
ХАВЧУУЛНА.
3 Р ШАТЛАЛД ШИЛЖҮҮЛНЭ.

62. ЗОВИУР :
Өвдөлт, гэрэлд гялбах, гадны биет орсон мэт торох хараа муудах, нүд
улайр , загатнах, хорсох, нуухтах
ШИНЖ ТЭМДЭГ:
Шалтгаанаас хамаарч шинж тэмдэг янз бүр байна.
ШАЛТГААН:
Хэрэглэгч цэвэрлэгч уусмалаа өөр компанийн уусмалаар сольсон үед,
линз цэвэрлэх энзимийг хэрэглээд линзийг дутуу зайлсан
тохиолдолд, линз хуучирсан, линзтэйгээ унтсан, контакт линз
буруу байрлах үед үүснэ.
АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ:
Контакт линз зүүхийг зогсооно.
Антибиотикийн дусаалга өдөрт 6-8 удаа дусаана.Антибиотиктай
тосыг нүдэнд өдөрт 3-6 удаа хавчуулна.Нөөцлөгч бодисгүй хиймэл
нулимс дусаана.

63. Энэ нь бэлгийн замаар халддаг ба хувийн ариун цэвэр
муу байснаас үүсдэг.
ЗОВИУР
Загатнах, багазэрэг улайх шинж өгнө
ШИНЖ ТЭМДЭГ
Зовхиболонсормуус дээрбөөс амьдаараа эсвэл өндөг нь
байдаг.Сормуусны угт цусархаг тав тогтсон байна.
АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ
Механик аргаар түүнэ.
Антибиотиктай тос түрхэнэ, бөөсийг үхүүлдэг тос,
шампунь хэрэглүүлнэ.Бүхбиеийн угаалга хийж өгнө.

65. ЗОВИУР
Шөнийн харалган, нүд хуурайших, торох, нүд өвдөх, хараа муудах
ШИНЖ ТЭМДЭГ
Салст эвэршсэнээс лимбийн захаар гурвалжин саарал үүсэх,
нулимсны задралын хугацаа богиносох, шархлах, цоорох,
сорвижих шинж илэрнэ.
ШАЛТГААН
Хоол тэжээлийн хомсдол, архаг архидалт, гэдэсний үрэвсэлт өвчин
гэх мэт
ЭМЧИЛГЭЭ
Насанд хүрэгчдэд ба 1с дээш насны хүүхдэд 200 000 ед –р өдөрт 4 удаа
уулгах ба тарих
Жирэмсэн ба 1-с доош насны хүүхдэд 100 000 4-6 уух
Нярайд 50 000 урьдчилан сэргийлэх журмаар уулгах
Хоол тэжээлийн дутагдал арилгах, цайраар баялаг хоол хүнс өгөхийг
зөвлөх

66. НҮД УГААХ:
ЭВРЭВЧ, САЛСТЫН ХӨНДИЙД ИХЭВЧЛЭН ШИНГЭН, ХИМИЙН
БОДИС ОРСНООС ГЭМТЭЭЖ ЦОЧРООХ, НУУХ, ИДЭЭ ИХТЭЙ
ҮРЭВСЛИЙН ҮЕД НҮДИЙГ УГААХ АРГЫГ
ХЭРЭГЛЭДЭГ.ХЭРЭВ НҮДНИЙ САЛСТАД ШОХОЙ ШҮЛТ,
БОРЫН БОЛОН БУСАД ХҮЧИЛ ЗЭРЭГ ХИМИЙН ИДЭВХТЭЙ
БОДИС ХУУРАЙ НУНТАГ БАЙДЛААР ОРСОН БОЛ ЭХЛЭЭД
САЛСТЫГ МЕХАНИК АРГААР ЦЭВЭРЛЭН, ХИМИЙН
БОДИСЫН ХЭСГИЙГ ЗОВХИНЫ АРААС ГҮЙЦЭД АВСНЫ
ДАРАА АЛСТЫГ УГААНА.НҮДЭНД ШҮЛТ БУЮУ ТҮҮНТЭЙ
ТӨСТЭЙ ҮЙЛЧИЛГЭЭТЭЙ БОДИС ОРСОН ҮЕД 3 % ИЙН
БОРЫН ХҮЧЛИЙН УУСМАЛЫГ ХЭРЭГЛЭНЭ.ХҮЧЛИЙН
ТҮЛЭГДЭЛТЭНД 2 % ИЙН НАТРИЙН ГИДРОКАРБОНАТЫН
УУСМАЛЫГ ДУСААНА.

67.  НҮДЭНД ЭМ ДУСААХДАА ЭМЧЛҮҮЛЭГЧИЙГ
САНДАЛ ДЭЭР СУУЛГАХ БА ОРОНД НЬ
ХЭВТҮҮЛЖ БОЛНО.ХАРЦЫГ ДЭЭШ ЧИГЛҮҮЛЭН
ТОЛГОЙГ НЬ БАГА ЗЭРЭГ ГЭДИЙЛГЭЭД ДООД
ЗОВХИЙГ ҮЛ ЯЛИГ ХӨНДИЙРҮҮЛЭН ТАТАЖ
СОРМУУСТ ХҮРЭЛЦЭХГҮЙ ЗАЙНААС
ДУСААНА.ДУСААГУУРЫГ СОРМУУСАНД
ХҮРГЭВЭЛ БИЧИЛ БИЕТЭН ДУСААГУУР
ТӨДИЙГҮЙ ТҮҮГЭЭР ДАМЖИН ЭМТЭЙ САВАНД
ОРЖ ТААТАЙ ОРЧИНД ҮРЖИХИЙГ
АНХААРААРАЙ.

68. НҮДЭНД ТОС ХАВЧУУЛАХДАА БАЙРЛАЛ НЬ ЭМ
ДУСААХТАЙ АДИЛ БАЙДАГ БӨГӨӨД САВТАЙ
ТОСОО САЛСТЫН НУГАЛААСНЫ ДАГУУ
ДООД ЗОВХИНЫ САЛСТАД ШАХНА.ТОСЫГ
ШАХАХДАА САВНЫ ХОШУУГ НҮДНИЙ
ДОТОР БУЛАНГААС ГАДАГШ
ЧИГЛҮҮЛНЭ.ТОС ЦИЛИНДР ХЭЛБЭР ҮҮСГЭН
ЗОВХИНЫ ДАГУУ ШАХАГДАН ГАРСААР
ЗОВХИНЫ ГАДНА ӨНЦГӨӨС ХАЛИХАД НЬ
ДООД ЗОВХИЙГ СУЛЛАЖ ТАВИБАЛ ЗОВХИ
АЯНДАА ТОСЫГ ХАВЧИЖ АВНА.

69. НҮДНИЙ ЯНЗ БҮРИЙН ӨВЧНҮҮДИЙН ДАРАА
БОЛОНХАГАЛГААНЫ ДАРАА ХАЛУУН БУЮУ ХҮЙТЭН
ЖИНГ ТАВЬЖ БОЛДОГ.ХАЛУУН ЖИН ТАВИХДАА БҮЛЭЭН
УС ХИЙЖ САМБАЙГААР ОРООСОН ЖИЖИГ ШИЛ ЭСВЭЛ
НЯГТ ДААВУУГААР ХИЙСЭН ЖИЖИГ УУТАНД ШАР БУДАА
ХИЙЖ ХУУРАЙ ХАЛААГУУРТ ХАЛААГААД ХЭРЭГЛЭЖ
БОЛНО.НЭГ ЗЭРЭГ 2 НҮДЭНД ЖИН ТАВЬЖ БОЛОХ БА ЖИН
ТАВЬСНААС 1-2 ЦАГИЙН ТУРШ ДУЛААН ГАЗАР БАЙХ НЬ
ЗҮЙТЭЙ.ЖИН ТАВИХДАА ХЭТ ХАЛУУН ЖИН ТАВЬЖ
ЭМЧЛҮҮЛЭГЧИЙН ЗОВХИЙГ ТҮЛЭХЭЭС
БОЛГООМЖЛОХ.ЗОВХИНЫ ХАГАЛГААНЫ ДАРАА ЦУС
ИХЭЭР ГАРЧ ГЕМАТОМ ҮҮСЭХЭЭС УРЬДЧИЛАН
СЭРГИЙЛЭХ ЗОРИЛГООР ХҮЙТЭН ЖИН ТАВЬЖ
БОЛНО.ХҮЙТЭН ЖИНГ 30 МИНУТААС НЭГ ЦАГ ХҮРТЭЛ
ХУГАЦААНД ТАВЬЖ БОЛНО.

70. НҮДНИЙ ГЭМТЭЛ БУЮУ МЭС ЗАСЛЫН ДАРАА
НҮДИЙГ ГЭРЭЛ САЛХИ, ХҮЙТЭН ЗЭРЭГ ЦОЧРОЛ
ӨГӨХ ГАДААД ОРЧНЫ НӨЛӨӨЛЛӨӨС
ХАМГААЛАХ ЗОРИЛГООР БООЛТ ХИЙДЭГ.МӨН
САЛСТ БОХИРДОХООС УРЬДЧИЛАН СЭРГИЙЛЭХ
ЗОРИЛГОТОЙ.ГЭВЧ НҮДЭНД БООЛТ ХИЙХ НЬ
ҮРГЭЛЖ САЙН ТАЛТАЙ БАДАГГҮЙ.БИЧИЛ БИЕТ
САВХАНЦАРААС ҮҮССЭН САЛСТЫН ҮРЭВСЛИЙН
ҮЕД НҮДЭНД БООЛТ ХИЙЖ БОЛОХГЗЙ.НҮД
ШИГЭЭХ МЭС ЗАСЛЫН ДАРАА ДАРАЛТТАЙ
БООЛТ ХИЙНЭ.БУСАД МЭС ЗАСЛЫН ҮЕД
ХАМГААЛАХ БООЛТ ХИЙНЭ.

71. Мэс заслын өмнө сувилагч хэрхэн өвчтөнийг
бэлтгэх вэ?
 Мэс засал хийх нүдэнд өргөн хүрээний
үйлчилгээтэй Oflox, Gatiquim 0,3% ийн 1*4 удаа
дусааж халдвараас сэргийлнэ.
 Артерийн даралт үзэж тэмдэглэнэ.Артерийн
даралт өндөр байгаа тохиолдолд эмчийн
заалтаар буулгана.
 Орой 20 цагаас эхлэн хүнд хоол идэхгүй байхыг
зөвлөнө.Өглөө хөнгөн юм идэж цай ууна.
 Анхаарч бэлтгэх нэг чухал зүйл нь
эмчлүүлэгчийн сэтгэл зүйг бэлтгэнэ.

72.  Эмч сувилагч 2 хагалгааны өмнө эмчлүүлэгч
түүний ар гэрийхэнтэй уулзаж мэс заслын үр
дүнгийн талаар тайлбарлаж айдсаас гаргаж
ойлгуулж тайван амраана.
Асаргаа сувилгааны зарчим:
Орчин
 Эхний ээлжинд анхаарах зүйл бол орчин юм.
 Өрөөний дулаан чийгшилийг хэвийн хэмжээнд
байлгах агаарын солилцоог цаг тутам хийх
 Эмчлүүлэгчийг мэс засал хийлгээд өрөөнд орж
ирэхээс өмнө ариутгалын бодисын болон
кварцын ариутгал хийгдсэн цэвэр мэс заслын
өрөөнд оруулна.

73.  ªðººíä 6 õ¿íýýñ èë¿¿ã¿é ýì÷ë¿¿ëýã÷ áàéõ ¸ñòîé
áºãººä ýð¿¿ë àþóëã¿é îð÷èíã á¿ðä¿¿ëæ
ýì÷ë¿¿ëýã÷èéã õàìãààëàõàä ñóâèëàã÷
àíõààðíà. ¯¿íä Îðíîîñ óíàõ ,ÿâàõ ãýýä
îé÷èõ,õàëòèðõààñ ñýðãèéëíý.ªºðººð õýëáýë
îð÷íîîñ øàëòãààëñàí ñºðºã ¿çýãäýë á¿ðýýñ
õàìãààëíà.
 Мэс засал хийлгэснээс 4-5 дахь өдрөөс гадаа
гарч болно.Гарахдаа бараан өнгийн шил зүүх
хэрэгтэй байдаг.Шороотой,салхитай үед
болгоомжтой байх аль болох гадаа гарч
явахгүй байх нь чухал нүдэнд боолт хийх
шаардлагагүй

74. Äàðààãèéí øàòàíä ýì÷ë¿¿ëýã÷èéí õîîëëîëòîíä
àíõààðàë õàíäóóëíà.
 Ìýñ çàñëààñ ãàðààä 2 öàãèéí äàðàà
ýì÷ë¿¿ëýã÷èéã õîîëëîíî .
 Ýì÷ë¿¿ëýã÷èéí õîîëëîëòîíä ñóâèëàã÷ ìàø èõ
àíõààðàõ õýðýãòýé.Ýìíýëýãò õýâòýæ áàéõ ¿åäýý
áîëîí ýìíýëãýýñ ãàðààä ÿìàð õîîë óíä
õýðýãëýõèéã ýì÷ë¿¿ëýã÷ áîëîí àð ãýðèéõýíä íü
çààæ ñóðãàíà.
 ̺í õîîë óíäíû àðèóí öýâýð õ¿ðòýýìæ óíäíû
óñ íü áóöàëñàí ýñýõ ýìýý óñààð óóæ ÷àäàæ
áàéíà óó ãýäýãò àíõààð÷ õàíäàíà.

75.  ªâ÷ëºëä òîõèðñîí íîìåðèéí õîîë èäýõýýñ ãàäíà
âèòàìèíààð áàÿëàã,äàâñ áàãà ,õàëóóí íîãîîã¿é
õîîëûã õýðýãëýõèéã çºâëºíº.
 Ìýñ çàñëààñ 2 öàãèéí äàðàà çàæëàõã¿é øèíãýí
øºë áóþó áàíòàí èä¿¿ëíý.
 Õàòóó çàæëàõàä õ¿÷ øààðäàõóéö ç¿éëñèéã,/
÷èõýð,àëèì õàòóó ìàõòàé ,õàëóóí íîãîîòîé õîîë
èäýõã¿é/ áàéõ òàëààð çºâëºíº.
 ̺í øèíãýí óóõ ç¿éëä íü àíõààð÷ ãààçòàé
óíäàà óóëãàõã¿é.Õîíîãò1.5-ëýýñ èë¿¿ãүé øèíãýí
óóëãàíà.

76.  Õýðýâ ýì÷ë¿¿ëýã÷ òàìõè òàòäàã áîë òàìõèíû
óòàà ìýñ çàñàë õèéëãýñýí í¿äýíä õýðõýí ìóóãààð
íºëººëөхийг хэлж өгнө.
 Àðõè , ïèâî ,àéðàã ã.ì ç¿éëñèéã óóõûã õîðèãëîæ
õýðýãëýхгүй байхыг хэлж ойлгуулна.
 Цаашид витаминаар баялаг давс бага,халуун
ногоогүй хоол өгнө.
Хувцаслалт
 ̺í àãààðûí òåìïåðàòóð ,ºðººíèé òåìïåðàòóðò
çîõèöîõ õóâöàñûã ºìñ¿¿ëíý.
 Õºâºí 纺ëºí ìàòåðèàëààð õèéñýí õóâöàñ 纺ëºí
óëòàé óëàâ÷ ºìñãºíº.

77.  Áèåíä òààðñàí õºäºëæ ÿâàõàä ÷ºëººòýé õóâöàñûã
ñóâèëàã÷ ñîíãîæ ºìñ¿¿ëíý.
Ñýòãýë ç¿é :
 Ìýñ çàñëûí дараа àíõààðàõ ÷óõàë ç¿éë áîë
ýì÷ë¿¿ëýã÷èéí ñýòãýë ç¿éí àñóóäàë þì.
 Ñóâèëàã÷ ýì÷ë¿¿ëýã÷èéí àéæ ñàíäàð÷ òýâäýõ
áàéäàëä îðîõîîñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ ,ñýòãýë
õàíàìæòàé òàéâàí áàéäëûã õàíãàíà.
 Ýì÷ë¿¿ëýã÷èéã ñýòãýë ç¿éí õ¿íä ñòðåññò îðóóëàõ
íýã õýö¿¿ ç¿éë íü ìýäýý ìóó äóóëãàõ ÿâäàë þì.

78.  Èíãýæ ñòåðññò îðóóëàõã¿éí òóëä ýì÷ë¿¿ëýã÷
õ¿ëýýí àâàõ õýìæýýíä íü ÿðüæ ºãººä äàðàà íü
øàíàëãààãàà õºíãºëºõºä íü òóñëàõûã õè÷ýýæ
àæèëëàõ íü ç¿éòýé.Ñýòãýëèéã íü þó çîâîîæ
áàéãààã èëð¿¿ëýýä òîõèðñоí àðãà õýìæýýã àâ÷
ºãíº.
 Í¿äíèé äàðàëòûí ìýñ çàñàëä îðñîí
ýì÷ë¿¿ëýã÷ ìýñ çàñàëä îðîõîîñ àéõ òýð ë
àéäñààñ ýõëýí ìýñ çàñëûí äàðàà áîîëò àâàõàä
õàðàà îðîõ ¿ã¿éäýý ýðãýëçñýí,ºâäºëò
íàìäàõã¿é áàéõ áèé ãýñýí àéäàñ áàéäàã.

79.  Õàãàëãàà îðîõûí óðüä îðîé ýì÷ ñóâèëàã÷
õî¸óëàà óóëçàí ýì÷ë¿¿ëýã÷ áîëîí àð ãýðèéõýíä
òàéëáàðëàæ îéëãóóëíà.
 Õýðýâ ìýñ çàñàëä îðñíû äàðàà ýì÷ë¿¿ëýã÷èéã
äýýðõ àéäñààñ ãàðãàõã¿é áîë õî¸ðäîã÷ õ¿íäðýë
õóðäàí ¿¿ñíý.
 ¯¿íä: Öóñíû äàðàëò èõñýõ ,òîëãîé ºâäºõ õîîë
óíäàà èäýæ óóõã¿é áàéõ ãýõ ìýò õ¿íäðýë ¿¿ñ÷
áîëíî.
Ýäãýýð áýðõøýýëýýñ ñóâèëàã÷ õýðõýí ãàðãàõ âý?
 Àð ãýðèéõýíòýé ñóâèëàã÷ õàìòàð÷ àæèëëàí
ýì÷ë¿¿ëýã÷òýé àð ãýðèéõýíийг íü óóëçóóëæ
òóëãàìäñàí àñóóäëûã øèéäâýðëýíý.

80.  Ìýñ çàñëûí äàðààãèéí øàò áîëîõ 24 öàãèéí
äàðàà áîîëò àâàõ õ¿ðòýë ñóâèëàã÷ ýì÷ë¿¿ëýã÷èéã
ãàíöààðàíã íü îðõèæ áîëîõã¿é.
 Öàã òóòàì õàðèëöàæ ººðò íü òóñëàõ õ¿í áàéãàà
ãýäãèéã îéëãóóëæ ÷àäñàíààð àéäñààñ ñàëãàæ
÷àäíà.Ãýõäýý õóäëàà ìýäýýëýë õýçýý ÷ ºãºõã¿é.
Өөрийгөө асрах чадвар :
 Äàðààãèéí øàòàíä ñóâèëàã÷ ýì÷ë¿¿ëýã÷òýé
àæèëëàæ áàéõ ¿åäýý õààíà ÷ òý𠺺ðèé㺺 àñðàí
ñóâèëàõ àðãà àæèëëàãààíä áàéíãà ñóðãàæ áàéõ
õýðýãòýé áàéäàã.
 Óäààí õóãàöààãààð äýýøýý õàðæ õýâòñýíýýð
õ¿ç¿¿ òîëãîé áèå ÷èëýõ ,øýýñ õ¿ðýõ ãýõ ìýò
çîâèóðóóä èëýð÷ áîëíî.
 Ýíý ¿åä èëëýã õèéæ ºãºõ îéð îéðõîí ýðã¿¿ëýõ
àðãà õýìæýýã àâíà.

81.  Ýì÷ë¿¿ëýã÷èéã ìýñ çàñàëä îðîîä ãàðñíû äàðàà
ýì÷ë¿¿ëýã÷èéã áàéíãà õýâòýýä áàéíà óó õîîë
öàéãàà èäýæ óóñàí ýñýõ ººðºº ººðòºº ¿éë÷èëæ
÷àäàæ áàéíà óó ¿ã¿é þó áèå çàñàõ ãàçà𠺺ðºº
î÷èæ ÷àäàæ áàéíà óó ãýäýãò àíõààðëàà
õàíäóóëæ àñðàí ñóâèëàõ íü ç¿éòýé.
 Õàðààã¿é õ¿íä ÷èã õºäºë㺺í áàðèìæààã çààæ
ñóðãàíа.
 Áàñ çàðèì íýã àñóóäëûã ñóâèëàã÷ èëð¿¿ëæ
øèéäâýð ãàðãàíà.

82.  ¯¿íä: Ýì÷ë¿¿ëýã÷ õîîë öàé èäýæ óóâàë áèå
çàñàõàä òºâºãòýé ìýò ñàíàãäàí äóðã¿éöýõ
 Ýì÷ ñóâèëàã÷ íàðûí äóòóó ,áóðóó ìýäýýëýë
ºãñíººð ñýòãýë ç¿éí õÿìðàëààñ á¿ðýí ãàð÷
÷àäàõã¿é áàéõ õîîëëîëò ,õóâöàñëàëò
òîõèðîîã¿éãýýñ õ¿íäðýë áýðõøýýë òîõèîëäîæ
áîëíî.
 ̺í öààøèä ñàõèõ äýãëýìèéã çààæ ñóðãàíà.Ар
гэрийхэнд хоолны зөвлөгөө өгч давс бага
халуун ногоогүй хоол,үзэмний шүүс авч
ирэхийг зөвлөнө.

83. Мэс заслын дараа эмнэлэгт:
 2 цаг хэвтрийн дэглэм сахина.
 Дараа нь тонгойхгүй ,хүчилж ханиахгүй байх
бөгөөд босож суух,өрөөн дотуур зөөлөн алхах
явах гэх мэт биеийн чилээг гаргана.
 Мөн чихэр ,алим,хатуу мах гэх мэт зүйлсийг
идүүлэхгүй .
 Эмнэлэгт байх хугацаандаа эргэлтээр ирсэн
халуун савтай хоол цайгаа өргөж явахгүй.
 Эмээ ойр ойрхон дусаалган.

84. Гэрт:
 Эмнэлгээс гарсны дараа гэртээ үргэлжлүүлэн 2
сар эмчийн бичсэн заалтын дагуу эмээ дусаана.
 Улиралд 1 удаа эмчид үзүүлнэ.
 Нар салхинаас хамгаалан бараан өнгийн шил
зүүнэ.
 10 кг –аас дээш хүнд юм өргөхгүй байх.
 Цаашид 7-14 хоногт эмчид очиж мэс засал
хийсэн оёдлоо авхуулна.
 3 сар хүнд хөдөлмөр эрхлэхгүй байна.

85. Ерөнхий сувилахуй /угаалга /
 Эмнэлэгт хэвтэхдээ усанд ороогүй бол хэвтэнгүүт
усанд оруулж бүх биеийг нь угааж өгнө.
 Өглөө:эмчлүүлэгчийг босгож 00-д оруулсны
дараа шүд, гар нүүрийг нь угааж орыг засаж
,цэвэрлэж өгнө.
 Нүдийг фурациллиний уусмалаар арчиж
цэвэрлэж өгсний дараа эмийг нь нүдэнд дусааж
өгнө./сувилагч заавал гараа угаасан байна./
 Өдөр:00-д орсны дараа гарыг нь угаалгана.
 Орой:Нүүр ,гар,шүдийг нь угаалгаж унтуулна.
 Хэвтсэнээс 2-3 дахь хоногт буюу мэс засалд орсны
2 дахь хоногт толгойг зөөлөн угааж өгнө.

86. Төрөлжсөн сувилахуй :
 Өглөө эм дусаахын өмнө Фурациллины 1:5000
уусмалыг хөвөнд шингээн нүдийг арчиж цэвэрлэж
өгнө.
 Мэс заслын өмнө бол даралтын эм
 Пилокарпин 1- 2%-2дtt-15 минут,30 м,1цаг ,2 цаг
 Тимолол 0,25% дусааж өгөх бол мэс заслын дараа
үрэвслийн эсрэг эм
 Левомицетин 0,25%-2 gtt-6 удаа
 Дексаметазон 1% -2 gtt-4 дусааж өгнө.
 Мэс заслаас 24 цагийн дараа боолт авч сувилагч
фурациллинтэй хөвөнгөөр арчиж,цэвэрлэж
өгнө.Цаашид боолт хийхгүй.


87. Сувилгааны үйл ажиллагааны 5 шатлал:
 Үнэлгээ
 Ажиглана.Асуумж авч ажиглалт хийснээр эмчлүүлэгчийн
талаар нилээд их мэдээлэлтэй болно.
 Биеийн байдалд сайн,дунд ,муу гэсэн үнэлгээ өгөхөөс
гадна,биеэ авч яваа байдал өөрөө бие даан явж чадаж
байна уу үгүй юу хүний тусламж авч байгаа эсэхийг
ажиглана.
 Ухаан санаа ,сэтгэцийн байдалд үнэлгээ өгнө.
 Арьс салст дээр ил тууралт шарх байгаа эсэх нүд
хавдаж,хавагнаж ,улайсан,нуухтсан эсэхийг ажиглана.
 Асуултанд үнэн зөв хариулж байна уу үгүй юу ,миний
асуусан асуултанд хэрхэн хандаж буй байдлаар нь сэтгэл
зүйн хувьд ямар байгааг нь ажиглан мэдэж болно.

88.  Мэдээллийг цуглуулахдаа /юуны түрүүнд /
ярилцахын өмнө эмчлүүлэгчийн нэр,нас
,хүйсболон бага зүйлийг карт болон түүхээс
мэдэж авна.
 Ярилцаж мэдээлэл авахын өмнө сувилагч заавал
өөрийн нэр ,албан тушаалаа танилцуулна.
 Мөн эмчлүүлэгчийн нэрийг асууж хэн гэж
дуудвал тохиромжтойг нь асууж мэдэх хэрэгтэй.
 Асаргаа сувилгаа хийх гэж буй зорилгоо
танилцуулна.Тайван хэн ч саад болохооргүй
тохилог орчинг бүрдүүлэх нь зүйтэй.

89.  Ингэснээр нүдний даралт өвчний улмаас
хараагаа алдаж харвалт өгсөн эсэхийг ажиглан
мэдэж болно.
 Асуухдаа:Тухайн даралттай эмчлүүлэгчийн гол
зовиурыг асууж мэднэ.Зайлшгүй хариулт авах
асуултыг бэлтгэж асууна.Одоо илэрч буй гол
зовиурыг асууж мэднэ.
 Зовиур нь :Толгой таллаж хатгуулж өвдөнө.
 Нүдээр хатгуулж өвдөнө.
 Нүд улайсан,хүүхэн хараа өргөссөн байна.Удсан
тохиолдолд хараа муу гэсэн зовиуртай байна.

90.  Нүд бүрэлзэнэ
 Гэрэл харахад солонгорно
 Огиудас хүрч бөөлжинө
 Өвдөлт хэзээ эхэлсэнийг асууж тодруулна
 Хоолны дуршилыг асууна.
 Хорт зуршил хэрэглэдэг үгүйг нь асууна.
 Ажиглалт асуумжаар илэрсэн эмнэлзүйн
шинж тэмдэгийг илрүүлж баталгаажуулахад
бодит үзлэгийн зорилго оршдог.
 Ямар нэгэн нүдний дусаалга өвдсөн нүдэнд
хэрэглэж буй эсэхийг тодруулна.
 Нүд нуухтдаг эсэхийг тодруулна.

91.  Бодит үзлэг
 Бодит үзлэгийн үед олж авсан мэдээлэлд үнэлгээ
өгч илүү өргөн дэлгэр мэдлэгтэй болно.
 Эмчлүүлэгчийн биеийн байдлаас шалтгаалан
зовиур бүхий эрхтэнээс үзлэгээ
эхлэнэ.Үүнд:Нүдний даралтыг тэмтэрч шалгана.
/Тонометр байхгүй,яаралтай үед /
 2 гарын долоовор дунд хурууны өндгөөр маш
зөөлөн 2 нүдийг ээлжлэн дарж үзнэ.Үзэхэд
даралттай талын нүд хатуурсан байна.
 Мөн тонометрээр нүдний даралтыг хэмжинэ,захын
хараа шалгаж хаалттай юмуу нээлттэй өнцөгтэй
гэдгийг олж мэднэ.

92.  Хараа шалгана.Үүнд үсэг уншихгүй бол хуруу
тоолуулна,хуруу тоолохгүй үед гэрэл мэдэрч байгаа
эсэхийг гэрлийн зүг чиг ,өнгө мэдэрч байгаа эсэхийг
олж мэднэ.
 Артерийн даралт үзнэ пульс тоолно амьсгал тоолно
температур үзнэ .
 Нүдний даралтаас гадна дагалдах өвчин байгаа
эсэхийг илрүүлнэ.
 Үүнд ханиалгаж буй эсэх
 Зүрхний хэм алдагдал
 Шингэний балансийг хянана.
 Дагалдах өвчин илэрсэн тохиолдолд эмчид мэдээлнэ.
 Эмчлүүлэгчээс бүрэн үнэлгээ цуглуулсаны дараа товч
тэмдэглэл хөтлөнө.

93.  Энэ нь дараах шатлалуудыг явуулах үнэлгээ өгөх
мэргэжил нэгт нөхөдтэйгээ туршлага солилцох үр дүнг
ажиглахад ач холбогдолтой.
 Мэдээлэл өгөх
 Тухайн эмчлүүлэгчийн талаар олж авсан мэдээллээ
мэргэжил нэгт нөхөд ,эмчлүүлэгч түүний ар гэрийхэнд
үнэн зөв цэгцтэй хэлж өгнө.
 Эмчлэгч эмч жижүүр эмч Эмчлүүлэгчид
Сувилагч
Ар гэрийхэнд ахлах сувилагчид дараагийн ээлжийн
сувилагчид

94. Сувилгааны онош
 Бий болсон болон бий болох асуудал
 Сувилгааны оношийг зөв тавьснаар
сувилгааны төлөвлөгөө
боловсруулна.Сувилгааны онош гэдэг нь
аливаа эрсдэл,үүсч болзошгүй хүндрэлээс
урьдчилан сэргийлэхэд оршино.

95. Онош Шалтгаан Төлөвлөгөө
Өвдөж Нүдний  Эмчийн заалтаар өвдөлт
байна даралт огцом намдаана.
ихэссэнээс  Толгойд хүйтэн жин тавина.
Огиулж Нүдний  Эмчийн заалтаар эмийн
,бөөлжсөн даралт эмчилгээ
ихэссэнээс  Амыг буцалсан усаар
зайлуулна
 Арчиж цэвэрлэж өгнө
Стресстэй, Хараа  Эмч, сувилагч
айдастай алдсанаас эмчлүүлэгчтэй уулзаж
тайлбарлаж ойлгуулна
 Ярилцана

96. Хэрэгжүүлэлт :
 Сувилагч үйлдлийг төлөвлөгөөний дагуу хийнэ.
 Сувилагч үйлдлийг гүйцэтгэхдээ гарч болох
хүндрэлээс урьдчилан сэргийлж ажиллана.
 Хийсэн бүх үйлдлээ сувилгааны картанд бичиж
тэмдэглэнэ.
Дүгнэлт :
 Эмчлүүлэгчид илэрч байгаа зовиур шаналгаа
,эмгэг шинжүүд арилсан,багассан ,хэвээрээ
эсэхийг үнэлж дүгнэнэ.
 Өвчтөний сэтгэл ханамжийн байдлаар үнэлнэ.

97. Хүндрэл :
 Хугацаа алдсанаас хараа алдана.
 Мэс заслын дараах хүндрэл мэс заслын дараа
үрэвсэл үүсч болно .
 Оёдол задарч болно.
Хориглох зүйл
 Өвдºãíººñ äîîø òîíãîéõã¿é
 õàëóóí õ¿éòýí ãàçàð àæèëëàõã¿é
 10 êã-ààñ äýýø õ¿íä ç¿éë ºðãºõã¿é.
 Íàðíû õýò ÿãààí òóÿàíààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ
õàìãààëàëòòàé øèë ç¿¿нэ

98.  14 õîíîãèéí äîòîð õàëóóí ñàâòàé
õîîë öàéãàà ºðãºæ ÿâàõã¿é áàéõûã
çºâëºíº.
 Õàëóóí óñààð òîëãîéãîî
óãààõã¿é,õàëóóí ñàóí âàííä ñóóõã¿é
áàéõ.
 Óäàìøëûí ºâ÷èí òóë íàñàíä õ¿ðñýí
ãýð á¿ëèéí ãèø¿¿äèéã ýìíýëãèéí
¿çëýãò õàìðóóëíà.

99. Зөвлөгөө
 Ìýñ çàñëûí äàðàà íýã ñàð ýì÷èéí áè÷èæ ºãñºí
ýìèéã çààëòûí äàãóó äóñààíà.
 Ýìíýëãýýñ ãàðñíû äàðàà 7-14 õîíîãèéí äîòîð
î¸äëîî àâõóóëíà.
Ýì äóñààõ àðãà
 Ǻâõºí ýì÷èéí áè÷ñýí ýìèéã äóñààíà.
 Í¿äýíä ýì äóñààõäàà äîîä çîâõèéã òàòàæ ñàëñòàä
íýãýýñ õî¸ð äóñëûã äóñààíà.
 Äóñààãóóðûã ñîðìóóñàíä õ¿ðãýõã¿é

100. Анхаарах зүйл:
 Цаашид сайн гэрэлтүүлэгтэй орчинд юм
оёх ,ном сонин унших ,зурагт үзэж болно.
 Удамшлын өвчин тул насанд хүрсэн гэр
бүлийн гишүүдийг эмнэлгийн үзлэгт
хамруулна.
 ЭМБ олгох сургалт явуулна.