Παρατακτική και υποτακτική σύνδεση, οδηγίες και υλικό για συγγραφή άρθρου με θέμα τον τουρισμό.

1. Ε Ν Ο ΤΗ Τ Α 1 Η , Η Ε Λ Λ ΑΔ Α Σ ΤΟ Ν Κ Ο Σ Μ Ο
Β΄ ΜΕΡΟΣ: ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ (ΠΑΡΑΤΑΞΗ)
Παρατακτική σύνδεση : όμοιες προτάσεις (κύριες + κύριες, δευτερεύουσες + δευτερεύουσες),
ισοδύναμες «παρατάσσονται» και συνδέονται μεταξύ τους με παρατακτικούς συνδέσμους:
 συμπλεκτικούς: Σήκωσα το τηλέφωνο και σχημάτισα τον αριθμό.(καταφατική σύνδεση)
Το δελτίο καιρού ανέφερε πως ούτε θα βρέξει ούτε θα χιονίσει.
(αποφατική / αρνητική σύνδεση)
 αντιθετικούς: Ήθελα να ταξιδέψω, αλλά ο καιρός με εμπόδισε.
Κατάλαβε ότι ήταν ψέμα. Ωστόσο δεν είπε τίποτε. (Δεν είπε ωστόσο τίποτε.)
Όχι μόνο θα έρθουμε, αλλά και θα μείνουμε. (επιδοτική αντιθετική σύνδεση)
Δε θέλω τίποτε άλλο παρά να μιλήσω απλά.
 διαχωριστικούς: Γράψε μου ή τηλεφώνησε μου.
Τις ελεύθερες ώρες είτε διαβάζω λογοτεχνία είτε ακούω μουσική.
 συμπερασματικούς: Βρέχει· επομένως η εκδρομή αναβάλλεται.
Καταλάβατε τη θεωρία· μπορούμε λοιπόν να περάσουμε στις ασκήσεις.
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ (ΥΠΟΤΑΞΗ)
Υποτακτική σύνδεση : Μια δευτερεύουσα πρόταση, επειδή δεν μπορεί να σταθεί μόνη της στο λόγο,
στηρίζεται σε μιαν άλλη, ισχυρή (συνήθως κύρια αλλά και δευτερεύουσα), από την οποία εξαρτάται
(«υποτάσσεται» σ' αυτήν).
α. Η υποτακτική λοιπόν σύνδεση γίνεται με τους ακόλουθους συνδέσμους:
 ειδικούς: Νομίζω ότι έχω δίκιο.
 αιτιολογικούς: Δε θα βγω απόψε, επειδή έχω πονοκέφαλο.
 τελικούς: Ο θείος μου πήγε στην Αθήνα, για να κλείσει μια δουλειά.
 αποτελεσματικούς: Ήμουν τόσο συγκινημένος, ώστε δεν μπορούσα να συγκρατήσω τα δάκρυα
μου.
 ενδοιαστικούς: Στη Ζάκυνθο φοβούνται μήπως ξαναγίνει σεισμός.
 χρονικούς: Όταν πηγαίνω στο χωριό, ξαναθυμάμαι τα παιδικά μου χρόνια.
 υποθετικούς: «Αν δεν κλάψει το παιδί, η μάνα δεν του δίνει να φάει».
 εναντιωματικούς: Αν και πεινούσα, δεν έφαγα τίποτε.
β. Υποτακτική σύνδεση έχουμε και σε τρία ακόμα είδη δευτερευουσών προτάσεων, οι οποίες δεν
εισάγονται με συνδέσμους αλλά:
 με το μόριο να (βουλητικές προτάσεις): Όλοι θέλουμε να μας επαινούν.
 με ερωτηματικές αντων. ή ερωτημ. επιρρήματα (πλάγιες ερωτήσεις): Δεν ήξερε πώς να αντιδράσει.
 με αναφορικές αντων. ή αναφ. επιρρήματα (αναφορικές προτάσεις): Το δώρο που μου πρόσφερες
μου έδωσε χαρά.
ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ Σ ΑΠΟ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ
 Έφτασε νύχτα, γιατί ήταν πολύ αργά, όταν ξεκίνησε.(Η χρονική όταν ξεκίνησε εξαρτάται από την
αιτιολ. γιατί ήταν πολύ αργά)
Πολλές δευτερεύουσες (εξαρτημένες από την ίδια πρόταση)
 Όμοιες δευτερεύουσες μπορεί να εξαρτώνται από την ίδια την πρόταση: Ξέρω καλά από πού
έρχεσαι, ποιος σε στέλνει και τι θέλεις. (τρεις πλάγιες ερωτηματικές εξαρτώνται από την ίδια
πρόταση).

2.  Ανόμοιες δευτερεύουσες μπορεί να εξαρτώνται από την ίδια πρόταση: Όταν πλησιάζουν
εκλογές, τα κόμματα δραστηριοποιούνται έντονα, για να αυξήσουν τον αριθμό των ψηφοφόρων
τους. (εδώ δύο δευτερεύουσες: μία χρονική και μία τελική, εξαρτώνται από την ίδια πρόταση).
Δ Ι Α Δ Ο ΧΙ Κ Η Υ Π Ο Τ Α Ξ Η
 Από μια δευτερεύουσα πρόταση (που εξαρτάται από μια κύρια) ενδέχεται να εξαρτάται μια άλλη
δευτερεύουσα, από αυτή τη δευτερεύουσα μια άλλη δευτερεύουσα, κ.ο.κ., και έτσι έχουμε «διαδοχική
υπόταξη»: Ο κ. Ιωάννου σταμάτησε για μια στιγμή, επειδή ξέχασε τι ακριβώς είχε συζητηθεί στη
χτεσινή συνεδρίαση τον συμβουλίου, στην οποία έγινε λόγος για θέματα οικολογικά.
Ε ΄ ΜΕΡΟΣ :ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΛΟΓΟΥ
ΘΕΜΑ: Η εφημερίδα του σχολείου σας διοργανώνει αφιέρωμα στον τουρισμό, με αφορμή το
κλείσιμο και φέτος της «υψηλής» τουριστικής περιόδου. Γράψτε ένα άρθρο παρουσιάζοντας,
τόσο τα οφέλη όσο και τους κινδύνους που προκύπτουν στη χώρα μας μέσω του τουρισμού.
ΤΟ ΑΡΘΡΟ
 δημοσιογραφικό κείμενο που αναφέρεται σε επίκαιρο θέμα γενικού ενδιαφέροντος
 του κειμένου προηγείται τίτλος
 η επιχειρηματολογία αναμειγνύεται με τις προσωπικές αξιολογήσεις/απόψεις/σχόλια του συγγραφέα-
δημοσιογράφου
 το ύφος είναι ζωντανό - άμεσο
Σχεδιάγραμμα – χρήσιμο υλικό για το θέμα
Ορισμός (<αγγλ. tourism<γαλλ. tour<γαλλ. ρ. tourner<λατιν. tornare<αρχ. ελλ. τόρνος): το να ταξιδεύει
κανείς σε άλλους, από τον τόπο διαμονής του, τόπους για αναψυχή· κατ’ επέκταση το σύνολο των
υπηρεσιών ή οργανισμών που εξυπηρετούν τους τουρίστες· (συνεκδ.) το σύνολο των τουριστών που
επισκέπτονται έναν τόπο σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Οφέλη τουρισμού
Συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας
 αξιόλογη πηγή πλούτου, εισροή συναλλάγματος, ίδρυση τουριστικών επιχειρήσεων, θέσεις
εργασίας, εμφάνιση νέων επαγγελμάτων, παροχή εργασίας/καταπολέμηση ανεργίας, ανάπτυξη
εμπορίου, αναπτυξιακά έργα υποδομής (δρόμοι, αεροδρόμια, λιμάνια), ενίσχυση υπαίθρου-
περιφερειακή ανάπτυξη, αποκέντρωση, τροχοπέδη στην αστυφιλία/μετανάστευση
Συμβάλλει στην πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας μας
 προβολή ιστορικής κληρονομιάς, γλώσσας
 διαμόρφωση θετικής διεθνούς κοινής γνώμης, προώθηση εθνικών θεμάτων
 γνωριμία ηθών, εθίμων, πολιτισμού, ανθρώπων, χώρων, παιδείας, νοοτροπίας…
 αλληλεπίδραση, γόνιμη αφομοίωση, εμπλουτισμός, ανανέωση
 προώθηση συναδέλφωσης/αλληλοκατανόησης/ανεκτικότητας απέναντι στο διαφορετικό
 προστασία πολιτιστικής κληρονομιάς, αναβίωση εθίμων, αναστήλωση μνημείων, γνώση ιστορίας
με στόχο την προσέλκυση τουριστών

3. Αρνητικά στοιχεία τουρισμού
 μεγάλος αριθμός επισκεπτών σε μικρή περιοχή/σύντομη τουριστική περίοδο, επιβάρυνση του
οικοσυστήματος
 τουριστικές υποδομές κακής ποιότητας/ αισθητικής, άναρχη δόμηση, καταστροφή του
περιβάλλοντος
 απουσία κρατικού ελέγχου για τη διασφάλιση υψηλής ποιότητας προσφερομένων υπηρεσιών
 ψευδαίσθηση οικονομικής ανάπτυξης, τυχοδιωκτισμός, υιοθέτηση συμπεριφορών που
στοχεύουν στο εύκολο-γρήγορο κέρδος
 καλλιέργεια αντιπαραγωγικού πνεύματος, παραμέληση άλλων παραγωγικών τομέων: γεωργία,
αλιεία, κτηνοτροφία
 εγκλωβισμός των νέων σ’ ένα μονομερές ενδιαφέρον τουριστικής ανάπτυξης / μορφωτικές
ελλείψεις
 έμφαση στο «μαζικό τουρισμό», χαμηλού επιπέδου τουρίστες, ανεξέλεγκτη ψυχαγωγία
 βανδαλισμοί, εγκληματικότητα, βία, ναρκωτικά, συμπλοκές με τον τοπικό πληθυσμό
 εμπορευματοποίηση της παράδοσης, ξενομανία, αλλοίωση πολιτισμικής εικόνας, νόθευση
φυσιογνωμίας λαού μας
 τάσεις δουλοπρέπειας απέναντι στους τουρίστες
Από το βιβλίο «Τουρισμός και Ανάπτυξη», Ηγουμενάκης Νίκος
Η συμβολή του τουρισμού και
ειδικότερα του διεθνούς τουρισμού
στην ανάπτυξη της οικονομίας μιας
χώρας υποδοχής και φιλοξενίας
τουριστών, μπορεί κάτω από
προϋποθέσεις να είναι πραγματικά
σημαντική, αφού εξασφαλίζει σε αυτή
συναλλαγματικούς πόρους,
δημιουργεί ευκαιρίες απασχόλησης,
αυξάνει ή συμπληρώνει τα
εισοδήματα του πληθυσμού των
αστικών κέντρων και της περιφέρειας,
προκαλεί αξιόλογες οικονομικές
εισροές στους τόπους της τουριστικής
ανάπτυξης κλπ. Για να είναι, όμως,
θετική η συμβολή του διεθνούς
τουρισμού στην ανάπτυξη της
οικονομίας μιας χώρας υποδοχής και
φιλοξενίας τουριστών, θα πρέπει να απαραίτητα η όλη προσπάθεια να είναι ορθολογιστικά
προγραμματισμένη και να επιχειρείται αρμονικά με τους άλλους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας
και κυρίως τους βασικούς, δηλαδή τη γεωργία, με την ευρύτερη έννοια του όρου, και τη βιομηχανία.
Πάνω απ' όλα, όμως, δεν θα πρέπει να λησμονείται ότι ο διεθνής τουρισμός μπορεί, κάτω από
προϋποθέσεις, να συμβάλει αποφασιστικά στην αναπτυξιακή προσπάθεια μιας χώρας υποδοχής και
φιλοξενίας τουριστών, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να αποτελέσει πανάκεια για την πλήρη ή
μερική αντιμετώπιση των οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων της.

4. Ο Αύγουστος της αρπαχτής
Ένας μπάρμπας, από αυτούς που
φωτογραφίζουν οι τουρίστες ή γίνονται
καρτ ποστάλ, στην προβλήτα ενός
κυκλαδίτικου νησιού, εκεί όπου είναι
στοιβαγμένοι χιλιάδες τουρίστες υπό
καύσωνα, πουλάει λουκούμια και δίνει
δώρο ένα μικρό μπουκάλι παγωμένο νερό.
Μαζί του και ο γαϊδουράκος που
κουβαλούσε τα νερά. Κάποιος
γλωσσομαθής Έλληνας ακούει την τιμή του
λουκουμιού στα αγγλικά, εκατό ευρώ το
ένα, και ρωτάει αν μπορεί να πουλήσει
λουκούμια με τέτοια τιμή. «Είναι για τους
τουρίστες», είπε, «και ένα να πουλήσω την
ημέρα φτάνει, δεν πάμε για πολλά».
Η τουριστική Ελλάδα αγωνίζεται για να πλουτίσει εδώ και τώρα. Με ένα μήνα δουλειά, άντε δύο,
όχι μονάχα θέλει να ζήσει τους υπόλοιπους έντεκα, αλλά θέλει να πιάσει την καλή. Και δεν είναι λίγοι
αυτοί που τα κατάφεραν. Όλοι μας έχουμε την εμπειρία «του καλού παιδιού» που είχε μια
ψευτοπαράγκα, σ’ ένα υπέροχο μέρος, όπου ο πατέρας ψάρευε, η μάνα μαγείρευε και η αδελφή στη
λάντζα. Εμείς κατασκηνώναμε και είχαμε πρόσβαση στο φτωχό σε νερό, αυτοσχέδιο ντους, μ’
αντάλλαγμα να τρώμε μονίμως εκεί. Την επόμενη χρονιά έκανε τα πρώτα υποτυπώδη δωμάτια και το
αυτοκίνητο αντικατέστησε το τρακτέρ. Την τρίτη χρονιά πήρε ένα δάνειο, αναβάθμισε το μαγαζί και τα
δωμάτια, τα φρέσκα ψάρια γίνηκαν κατεψυγμένα, όπως και ο μουσακάς, που ερχόταν από την Αθήνα, το
αυτοκινητάκι ήταν πια τέσσερα επί τέσσερα κι η βαρκούλα έγινε φουσκωτό με βαριά μηχανή. Όταν πια
τηλεφωνάς να κλείσεις δωμάτιο, δεν σε θυμάται και σε περίπτωση που θα σε θυμηθεί, όταν σου δίνει
δωμάτιο, σου κάνει τη χάρη. (Είναι κλεισμένα, αλλά για σένα...)
Είναι εδώ και κάποια χρόνια που ο Αύγουστος, το κατ’ εξοχήν καλοκαίρι, γίνεται κόλαση στα
τουριστικά μέρη. Οι ντόπιοι που δεν έχουν τουριστικές επιχειρήσεις ή περιμένουν να περάσει αυτή η
τουριστική κατοχή ή φεύγουν. Για ποιο λόγο να υποβάλεις εθελοντικά τον εαυτό σου σε μια ταλαιπωρία
που θα σου στοιχίσει πανάκριβα και το μόνο που θα έχεις αποκομίσει από τις διακοπές σου θα είναι
φριχτές ιστορίες αισχροκέρδειας; Γι’ αυτό και πολλοί έχουν καθιερώσει ταξίδια στο εξωτερικό, που αν
δεν στοιχίζουν φτηνότερα, τουλάχιστον δεν είναι κατά πολύ ακριβότερα από την οποιαδήποτε
κατοικημένη βραχονησίδα που έγινε τουριστική.
Αυτό που θα μπορούσε να κάνει βιώσιμο τον τουρισμό θα ήταν μια άλλη αντίληψη ήπιας
ανάπτυξης με σεβασμό στο περιβάλλον και στην υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών που θα είχαν ένα
καθαρό ελληνικό χρώμα, όπως αυτό θα έβγαινε από τις παραδόσεις και τον πολιτισμό αυτού του τόπου.
Και αυτό χάθηκε σχεδόν οριστικά και θα συνεχίσουμε έτσι μέχρι την πλήρη καταστροφή.
Και για να μη φανεί πως είμαστε υπερβολικοί, ας δούμε τι γράφει για μας ο καλύτερος
τουριστικός οδηγός του κόσμου, ο Lonely Planet: «Θα είμαστε πολύ ευτυχείς αν δεν είχαμε ποτέ ξανά την
ευκαιρία στη ζωή μας να ξαναζήσουμε στην Ελλάδα: τα σκουπίδια της, την ατμοσφαιρική μόλυνση, τη
δαιμονική οδήγηση, τους επιθετικούς εστιάτορες, την καταστροφή του περιβάλλοντος από την άναρχη
δόμηση, την εξαφάνιση κάθε είδους παραδοσιακής ζωής και κάθε άνδρας, γυναίκα, παιδί θέλει να τα
πιάσει γρήγορα από τους τουρίστες». Και αν αυτά τα γράφει ο πιο έγκυρος οδηγός, δεν χρειαζόμαστε
άλλο καθρέφτη για το τι προσφέρουμε.
Περικλής Κοροβέσης, εφ. Ελευθεροτυπία, 19/8/2002