Πίνακες θεωρίας και ασκήσεις

1. ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΜΕΤΑΒΑΤΑ ΡΗΜΑΤΑ
ΕΝΕΡΓΘΣΛΚΑ ΑΜΕΣΑΒΑΣΑ: Θ ενζργεια του υποκειμζνου δεν μεταβαίνει κάπου.
ΡΘΜΑΣΑ Ο παπποφσ αναπαφεται.
Ο ιλιοσ δφει.
ΜΕΣΑΒΑΣΛΚΑ: Θ ενζργεια του υποκειμζνου μεταβαίνει ς’ζνα πρόςωπο ι πράγμα, το
αντικείμενο.
Ο κακθγθτισ παρακινοφςε τουσ μακθτζσ.
ΜΟΡΦΕ΢ ΣΟΤ Ουςιαςτικό ζναρκρο ι άναρκρο: Ο δάςκαλοσ οργανϊνει το μάκθμα. Σο ςχολείο ετοιμάηει
ΑΝΣΛΚΕΛΜΕΝΟΤ εκδρομι ςτο εξωτερικό.
Ουςιαςτικοποιθμζνο επίκετο: Περιποιικθκαν τουσ αρρϊςτουσ.
Ουςιαςτικοποιθμζνθ μετοχι: Τποςτθρίηουν τουσ αδικθμζνουσ.
Αντωνυμία: Σουσ βοικθςαν οι ςυγγενείσ. Εκείνον κζλω. Άλλον ρϊτθςα, άλλοσ απαντάει.
Ἀλλο μζροσ του λόγου ι φράςθ με άρκρο ι χωρίσ: Εγϊ δεν είπα το ναι. Αναηθτά το
«είναι» των πραγμάτων. Άρχιςαν το πθγαινζλα.
Ολόκλθρθ πρόταςθ με άρκρο ι χωρίσ: Μου πρότεινε να ςυνεταιριςτοφμε. Αγνόθςε το ότι
υπιρξε αςυνεπισ ωσ τϊρα, δϊςτου ακόμα μια ευκαιρία.
Εμπρόκετοσ προςδιοριςμόσ: εκφζρεται με τισ προκζςεισ με, ςε, από, για +αιτιατικι: Σο
ςπίτι μου μοιάηει με το δικό ςου. Χαμογζλαςε ευγενικά ςτθν πωλιτρια. Ενδιαφζρεται για
μζνα.
ΜΕΣΑΒΑΣΛΚΑ ΑΝΣΛΚΕΛΜΕΝΟ ΢Ε ΑΛΣΛΑΣΛΚΘ
ΜΟΝΟΠΣΩΣΑ ΕΞΩΣΕΡΛΚΟ: Ο μθχανικόσ ανοίγει δρόμουσ
ΡΘΜΑΣΑ Ε΢ΩΣΕΡΛΚΟ Ι ΢Τ΢ΣΟΛΧΟ: Ηοφςε λιτι ηωι. Χόρεψε ζνα ηωθρό χορό.
ΑΝΣΛΚΕΛΜΕΝΟ ΢Ε ΓΕΝΛΚΘ
Ζμοιαςε του πατζρα του. ΢ου ανικει θ κζςθ αυτι. Σου ζγνεφα μια ϊρα.
ΠΡΟ΢ΟΧΘ: ΢υχνά το αντικείμενο ςε γενικι ςυγχζεται με τθ γενική προςωπική θ οποία:
Είναι γενικι ονόματοσ προςϊπου ι ςυνικωσ προςωπικισ αντωνυμίασ.
΢υνδυάηεται με απρόςωπα ριματα, απρόςωπεσ εκφράςεισ ι και με προςωπικά
ριματα.
Προςδιορίηει το πρόςωπο που μετζχει ςτθ ςθμαςία του ριματοσ και ωφελείται ι
βλάπτεται από τθν ενζργειά του.
Μου πονάει το κεφάλι.
Κράτθςζ μου τθν τςάντα για λίγο.
Σθσ είναι ςτενό το φόρεμα.
Σου φάνθκε ότι άκουςε ομιλίεσ.
Μασ είναι δφςκολο να ςε εμπιςτευτοφμε με τόςα που ζχεισ κάνει.
ΜΕΣΑΒΑΣΛΚΑ ΢Ε ΑΛΣΛΑΣΛΚΘ ΚΑΛ ΓΕΝΛΚΘ Ι ΕΜΠΡΟΚΕΣΟ
ΔΛΠΣΩΣΑ Μου (ζμμεςο) πρόςφερε ζνα μπουκζτο (άμεςο) λουλοφδια.
ΡΘΜΑΣΑ Θ βιβλιοκικθ δανείηει βιβλία (άμεςο) μόνο ςε φοιτθτζσ. (ζμμεςο)
΢Ε ΑΛΣΛΑΣΛΚΘ ΚΑΛ ΑΛΣΛΑΣΛΚΘ Ι ΕΜΠΡΟΚΕΣΟ
Μακαίνει τθν αδερφι του (άμεςο) ποδιλατο. (ζμμεςο)
Γζμιςε το ςπίτι (άμεςο) με λουλοφδια.(ζμμεςο)
ΠΡΟ΢ΟΧΘ: οριςμζνα ριματα ( αποκαλϊ, κεωρϊ, ονομάηω, εκλζγω, παρουςιάηω κ.α)
φαίνονται να ςυντάςςονται με δφο αιτιατικζσ. ΢τθν πραγματικότθτα όμωσ μόνο θ μία είναι
αντικείμενο και θ άλλθ χρθςιμεφει ωσ κατθγοροφμενο ςτο αντικείμενο.
Κεωρεί τον αδερφό του (αντικ.)αναξιόπιςτο.(κατθγοροφμενο του αντικειμζνου)
Με (αντικ.)όριςαν αρχθγό(κατθγοροφμενο του αντικειμζνου) τθσ ομάδασ.

2. ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Στισ προτάςεισ που ακολουθοφν να χαρακτηρίςετε ςυντακτικά τουσ υπογραμμιςμζνουσ όρουσ.
(προςοχή ςτη διάκριςη α) του εμπρόθετου αντικειμζνου από τουσ εμπρόθετουσ επιρρηματικοφσ
προςδιοριςμοφσ, β) του αντικειμζνου ςε γενική από τη γενική προςωπική και γ) του κατηγοροφμενου
του αντικειμζνου ςε αιτιατική από το αντικείμενο ςε αιτιατική.
α. Με τα χριματα του κλθροδοτιματοσ χορθγοφν υποτροφίεσ ςτουσ αριςτοφχουσ.
β. ΢το ςυνζδριο ο υπουργόσ αναφζρκθκε ςτθ μεταρρφκμιςθ.
γ. Πζραςε από το ςπίτι και πιρε από μζνα τισ ςθμειϊςεισ.
δ. ΢τθ ςυνάντθςθ πριν από τον αγϊνα ζλεγε ςτουσ ςυμπαίκτεσ του ότι δε κεωρεί υπολογίςιμουσ τουσ
αντιπάλουσ.
ε. Με τθν πρϊτθ ατυχία αποκαρρφνκθκε και ςταμάτθςε να αςχολείται με το άκλθμα.
ςτ. Σου χρωςτοφςε χάρθ που του περιποιικθκε το τραφμα.
η. Σο διαμινυςε ςε όλουσ και ςε όλουσ τουσ τόνουσ ότι δεν ανζχεται τζτοιεσ ςυμπεριφορζσ.
θ. Σο αυτοκίνθτο διζςχιςε τθ λεωφόρο με ιλιγγιϊδθ ταχφτθτα.
κ. Προςκολλθκικαμε ςε μια ομάδα τουριςτϊν και παρακολουκιςαμε τθν ξενάγθςθ.
ι. Μου είναι αδφνατο να προςαρμοςτϊ ςτθ νζα μου δουλειά.
ια. Κζραςε τουσ φίλουσ του ζνα κραςί για τθν προαγωγι του.
ιβ. Σον ανακιρυξαν νικθτι και του παρζδωςαν το χρυςό μετάλλιο.
ιγ. Μάλωςαν για τθν κλθρονομιά.
ιδ. Μου άλλαξε τθν ϊρα του ραντεβοφ γιατί του προζκυψε μια υποχρζωςθ.
ιε. Με αποκάλεςε δειλό.
2. Στισ προτάςεισ που ακολουθοφν να χαρακτηρίςετε τα ρήματα (μεταβατικά, αμετάβατα, μονόπτωτα,
δίπτωτα) και να υπογραμμίςετε τα αντικείμενα.
α. Κατςοφφιαςε απότομα όταν του ανακοίνωςαν τα νζα.
β. Σου εξιγθςα αναλυτικά το ςχζδιό μου.
γ. Εργάηεται όλθ τθ μζρα αδιαμαρτφρθτα.
δ. Να λζει λόγια ξζρει, πράξεισ δε βλζπω.
ε. Σο άρκρο προτάςςεται πάντοτε του ονόματοσ.
ςτ. Κλθροδότθςε ςτουσ μεταγενζςτερουσ ζνα λαμπρό ςυγγραφικό ζργο.
η. Θ δυςμενισ εξζλιξθ τον πλθμμφριςε αναςφάλεια.
θ. Σου χρειάηεται ζνα γερό μάκθμα.