Φύλλο εργασίας στο κατηγορούμενο του υποκειμένου και αντικειμένου με παραείγματα και αναλυτική θεωρία.

1. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ «ΤΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ»
Α. Ορισμός Κατηγορουμένο, Συμφωνία με Υποκειμενο και Συνδετικά
Ρήματα
1.Στα παρακάτω παραδείγματα να εντοπίσετε τα ρήματα, τα
υποκείμενα και τα κατηγορούμενα (ρωτώντας τι είδους/ τι λογης).
Παραδείγματα Μετάφραση
Οὐδεὶς γίγνεται σοφός. Κανείς δεν γίνεται σοφός
Οὗτος κατέστη εὐεργέτης Αυτός έγινε ευεργέτης
Τὸ χωρίον ὑπαρχει ὀχυρόν Η τοποθεσία είναι οχυρή
Σὺ τυγχάνεις ἐπιστήμων τούτων
Εσύ τυχαίνει να είσαι
γνώστης αυτών
Ἀχίτων διατελεῖς Συνεχώς είσαι χωρίς χιτώνα
Ἡμεῖς ἔφυμεν γυναῖκες Εμείς γεννηθήκαμε γυναίκες
Οὗτοι πεφύκασιν ἀγαθοί
Αυτοί είναι από τη φύση τους
καλοί
Οὐκ ἀποβαίνετε δίκαιοι Δε φαίνεστε δίκαιοι
Σὺ ἐκβήσει σοφός. Συ θα γίνεις σοφός
Ἀλκιβιάδης αιρειται στρατηγός.
Ο Αλκιβιάδης εκλέγεται
στρατηγός
Μιλτιάδης ἐχειροτονήθη στρατηγός.
Ο Φίλιππος είναι ό,τι κι αν
πει κανείς
Ταῦτα νομίζεται ἆθλα Αυτά θεωρούνται βραβεία
Φίλιππός φαίνεται ἀξιόπιστος
Ο Φίλιππος φαίνεται
αξιόπιστος
Ἡ ἐπιβουλὴ ἐδόκει δήλη Η επιβουλή ήταν ολοφάνερη
Ὁ δὲ τόπος Ἀρμενία ἐκαλεῖτο
Η περιοχή ονομαζόταν
Αρμενία
Ὁ ἀνὴρ ὠνομάζετο σοφιστής
Οἱ Ἕλληνες ὠνόμαζον τὰς Ἀθήνας ἄστυ
Οι Αθηναίοι εκλέγουσι Αλκιβιάδην
στρατηγόν
Εγώ ορίζω σε βοηθόν
Η γυνή χρηται τω ανδρί φίλω
Ο άντρας ονομαζόταν
σοφιστής
Οι Έλληνες ονόμαζας την
Αθήνα πόλη
Οι Αθηναίοι εκλέγουν τον
Αλκιβιάδη στρατηγό
Εγώ ορίζω εσένα βοηθό.
Η γυναίκα χρησιμοποιεί τον
άνδρα ως φίλο

2. 2. Μπορείτε να συνάγετε τον κανόνα; Τι είναι το κατηγορούμενο;
Κατηγορούμενο είναι:
3. Που αναφέρεται το κατηγορούμενο; Σε ποια πτώση τίθεται;
 Οἱ ποταμοί εἰσι μεγάλοι
 Οὗτοι καλοῦσιν αὐτοὺς νομοθέτας.
Κατηγορούμενο του Υποκειμένου:
Κατηγορούμενο του Αντικειμένου:
4. Συμφωνία Κατηγορουμένο με Υποκείμενο. Συμφωνεί το
κατηγορούμενο σε πτώση, γένος και αριθμό;
5. Ποια διαδικασία ακολουθούμε για να βρουμε το κατηγορούμενο;
6. Ποια η απαραίτητη προυποθεση για να έχουμε κατηγορούμενο
είτε στο υποκείμενο είτε στο αντικείμενο;

3. 7.Μπορείτε μέσω των παραδειγμάτων να συνοψίσετε τα συνδετικά
ρήματα;
Παραδείγματα Μετάφραση συνδετικό
Η γυνή εστί αγαθή
Οὐδεὶς γίγνεται σοφός.
Η γυναίκα είναι καλή
Κανείς δεν γίνεται σοφός
Οὗτος κατέστη εὐεργέτης Αυτός έγινε ευεργέτης
Τὸ χωρίον ὑπαρχει ὀχυρόν Η τοποθεσία είναι οχυρή
Σὺ τυγχάνεις ἐπιστήμων τούτων
Εσύ τυχαίνει να είσαι
γνώστης αυτών
Ἀχίτων διατελεῖς Συνεχώς είσαι χωρίς χιτώνα
Ἡμεῖς ἔφυμεν γυναῖκες Εμείς γεννηθήκαμε γυναίκες
Οὗτοι πεφύκασιν ἀγαθοί
Αυτοί είναι από τη φύση τους
καλοί
Οὐκ ἀποβαίνετε δίκαιοι Δε φαίνεστε δίκαιοι
Σὺ ἐκβήσει σοφός. Συ θα γίνεις σοφός
Ἀλκιβιάδης αιρειται στρατηγός.
Ο Αλκιβιάδης εκλέγεται
στρατηγός
Μιλτιάδης ἐχειροτονήθη στρατηγός.
Ο Φίλιππος είναι ό,τι κι αν
πει κανείς
Ταῦτα νομίζεται ἆθλα Αυτά θεωρούνται βραβεία
Φίλιππός φαίνεται ἀξιόπιστος Ο Φίλιππος φαίνεται
αξιόπιστος
Ἡ ἐπιβουλὴ ἐδόκει δήλη Η επιβουλή ήταν ολοφάνερη
Ὁ δὲ τόπος Ἀρμενία ἐκαλεῖτο
Η περιοχή ονομαζόταν
Αρμενία

4. Β. Μέρη του Λόγου που τίθενται ως υποκείμενο
1. Στα παρακάτω παραδείγματα να εντοπίσετε τα κατηγορούμενα και να ορίσε
τι μέρος του λόγου είναι
Παραδείγματα Μέρος του λόγου
1. Ὁ Ἀριστείδης ἐστί δίκαιος.
(Ο Αριστείδης είναι δίκαιος)
2. Ἡ πόλις φρούριον κατέστη.
(Η πόλη έγινε φρούριο)
3. Η ρητορική εστί τουτο.
(Η ρητορική είναι αυτό)
4. Οἱ ἐθελονταὶ ἦσαν δισχίλιοι.
(οι εθελοντές ήταν δυο χιλιάδες)
5. Το λακωνίζειν εστί φιλοσοφειν.
(Τα λίγα λόγια είναι φιλοσοφία)
6. Ούτος εστί ο φέρων τα όπλα.
(Αυτός είναι αυτός που έχει τα όπλα)
7. Περικλέους γνώμη εστί νενικηκυια.
(Η γνώμη του Περικλή έχει νικήσει)
8. Ἡ ἀγορὰ ἦν πλησίον.
(Η αγορά ήταν κοντά)
9. Φίλιππος εστί ός απέκτεινε τους
εχθρούς.
(Ο Φίλιππος είναι αυτός που σκότωσε
τους εχθρούς)

5. 10. Φίλιππός ἐστιν ὅ,τι ἄν εἴποι τις.
(Ο Φίλιππος είναι ότι και αν πει κανείς)
11. Οι οπλίται ήσαν αμφί τους
πεντακοσίους.
(Οι οπλίτες ήταν περίπου πεντακόσιοι)
12. Αυτό εστί υπερ ταυτα κάλλει.
(Αυτό είναι πάνω από τα άλλα ως προς
την ομορφιά)
13. Οι στρατιώται ησαν εν όπλοις .
(Οι στρατιώτες ήταν ένοπλοι)

6. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ «ΤΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ»
Α. Ορισμός Κατηγορουμενου, Συμφωνία με το Υποκείμενο και
Συνδετικά Ρήματα
1.Στα παρακάτω παραδείγματα να εντοπίσετε τα ρήματα, τα
υποκείμενα και τα κατηγορούμενα (ρωτώντας τι είδους/ τι λογης).
Παραδείγματα Μετάφραση
Οὐδεὶς γίγνεται σοφός. Κανείς δεν γίνεται σοφός
Οὗτος κατέστη εὐεργέτης Αυτός έγινε ευεργέτης
Τὸ χωρίον ὑπαρχει ὀχυρόν Η τοποθεσία είναι οχυρή
λΣὺ τυγχάνεις ἐπιστήμων τούτων
Εσύ τυχαίνει να είσαι
γνώστης αυτών
Ἀχίτων διατελεῖς Συνεχώς είσαι χωρίς χιτώνα
Ἡμεῖς ἔφυμεν γυναῖκες Εμείς γεννηθήκαμε γυναίκες
Οὗτοι πεφύκασιν ἀγαθοί
Αυτοί είναι από τη φύση τους
καλοί
Οὐκ ἀποβαίνετε δίκαιοι Δε φαίνεστε δίκαιοι
Σὺ ἐκβήσει σοφός. Συ θα γίνεις σοφός
Ἀλκιβιάδης αιρειται στρατηγός.
Ο Αλκιβιάδης εκλέγεται
στρατηγός
Μιλτιάδης ἐχειροτονήθη στρατηγός.
Ο Φίλιππος είναι ό,τι κι αν
πει κανείς
Ταῦτα νομίζεται ἆθλα Αυτά θεωρούνται βραβεία
Φίλιππός φαίνεται ἀξιόπιστος
Ο Φίλιππος φαίνεται
αξιόπιστος
Ἡ ἐπιβουλὴ ἐδόκει δήλη Η επιβουλή ήταν ολοφάνερη
Ὁ δὲ τόπος Ἀρμενία ἐκαλεῖτο
Η περιοχή ονομαζόταν
Αρμενία
Ὁ ἀνὴρ ὠνομάζετο σοφιστής
Οἱ Ἕλληνες ὠνόμαζον τὰς Ἀθήνας ἄστυ
Οι Αθηναίοι εκλέγουσι Αλκιβιάδην
στρατηγόν
Εγώ ορίζω σε βοηθόν
Η γυνή χρηται τω ανδρί φίλω
Ο άντρας ονομαζόταν
σοφιστής
Οι Έλληνες ονόμαζας την
Αθήνα πόλη
Οι Αθηναίοι εκλέγουν τον
Αλκιβιάδη στρατηγό
Εγώ ορίζω εσένα βοηθό.
Η γυναίκα χρησιμοποιεί τον
άνδρα ως φίλο

7. 2. Μπορείτε να συνάγετε τον κανόνα; Τι είναι το κατηγορούμενο;
Κατηγορούμενο είναι: το όνομα το δίνει στο υποκείμενο ή στο
αντικείμενο μια ιδότητα μέσα από του συνδετικό ρήμα.
3. Που αναφέρεται το κατηγορούμενο; Σε ποια πτώση τίθεται;
 Οἱ ποταμοί εἰσι μεγάλοι
 Οὗτοι καλοῦσιν αὐτοὺς νομοθέτας.
Α. Κατηγορούμενο του Υποκειμένου: το κατηγορούμενο στο
υποκείμενο μέσα από το συνδετικό ρήμα. Τίθεται σε πτώση
ονομαστική, για να συμφωνεί με το υποκείμενο.
Β. Κατηγορούμενο του Αντικειμένου:το κατηγορούμενο στο
αντικείμενο μέσα από συνδετικό ρήμα ενεργητικής φωνής ή
διάθεσης. Τίθεται κατά 99% σε πτώση αιτιατική, για να συμφωνεί
με το αντικείμενο.
4. Συμφωνία Κατηγορουμένο με Υποκείμενο. Συμφωνεί το
κατηγορούμενο σε πτώση, γένος και αριθμό;
Όταν το κατηγορούμενο είναι:
 Επίθετο: συμφωνεί με το υποκείμενο σε πτώση, γένος και
αριθμο.
 Οποιοδήποτε όνομα: συμφωνεί με το υποκείμενο μόνο σε
πτώση.
5. Ποια διαδικασία ακολουθούμε για να βρουμε το κατηγορούμενο;
Για να βρούμε το κατηγορούμενο πρέπει πρώτα:
α) να έχουμε εντοπίσει το ρήμα
β) το ρήμα να είναι συνδετικό
γ) να έχουμε βρει το υποκείμενο
δ) να κάνουμε την ερώτηση: τι λογής + ρήμα + υποκείμενο, π.χ.
Ὁ Σωκράτης ἐστί σοφός
α) εντοπίζουμε το ρήμα: το ρήμα είναι το ἐστί
β) είναι το ρήμα συνδετικό; ναι

8. γ) βρίσκουμε το υποκείμενο: ποιος ἐστί; > Ὁ Σωκράτης
δ) ρωτάμε: τι λογής ἐστί (είναι) ο Σωκράτης; > σοφός > κατηγορούμενο
6. Ποια η απαραίτητη προυποθεση για να έχουμε κατηγορούμενο
είτε στο υποκείμενο είτε στο αντικείμενο;
Απαραίτητη προυπόθεση για να έχουμε κατηγορούμενο είτε στο
υποκείμενο είτε στο αντικείμενο είναι να υπάρχει ΣΥΝΔΕΤΙΚΟ
ΡΗΜΑ.
6.Μπορείτε μέσω των παραδειγμάτων να συνοψίσετε τα συνδετικά
ρήματα;
Παραδείγματα Μετάφραση συνδετικό
Η γυνή εστί αγαθή
Οὐδεὶς γίγνεται σοφός.
Η γυναίκα είναι καλή
Κανείς δεν γίνεται σοφός
ειμί
γίγνομαι
Οὗτος κατέστη εὐεργέτης Αυτός έγινε ευεργέτης καθίσταμαι
Τὸ χωρίον ὑπαρχει ὀχυρόν Η τοποθεσία είναι οχυρή ὑπάρχω
Σὺ τυγχάνεις ἐπιστήμων τούτων
Εσύ τυχαίνει να είσαι γνώστης
αυτών
τυγχάνω
Ἀχίτων διατελεῖς Συνεχώς είσαι χωρίς χιτώνα διατελῶ
Ἡμεῖς ἔφυμεν γυναῖκες Εμείς γεννηθήκαμε γυναίκες ἔφυν
Οὗτοι πεφύκασιν ἀγαθοί
Αυτοί είναι από τη φύση τους
καλοί
πέφυκα
Οὐκ ἀποβαίνετε δίκαιοι Δε φαίνεστε δίκαιοι ἀποβαίνω
Σὺ ἐκβήσει σοφός. Συ θα γίνεις σοφός ἐκβαίνω
Ἀλκιβιάδης αιρειται στρατηγός.
Ο Αλκιβιάδης εκλέγεται
στρατηγός
αἰροῦμαι
Μιλτιάδης ἐχειροτονήθη στρατηγός.
Ο Φίλιππος είναι ό,τι κι αν πει
κανείς
χειροτονοῦμαι
Ταῦτα νομίζεται ἆθλα Αυτά θεωρούνται βραβεία νομίζομαι
Φίλιππός φαίνεται ἀξιόπιστος Ο Φίλιππος φαίνεται
αξιόπιστος
φαίνομαι
Ἡ ἐπιβουλὴ ἐδόκει δήλη Η επιβουλή ήταν ολοφάνερη δοκῶ
Ὁ δὲ τόπος Ἀρμενία ἐκαλεῖτο
Η περιοχή ονομαζόταν
Αρμενία
καλοῦμαι

9. ΣΥΝΔΕΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ
Για Κατηγορούμενο στο Υποκειμενο
Όσα
σημαίνουν
είμαι
Τα ρήματα
εκλογής
Τα κλητικά
ρήματα
Τα δοξαστικά
ρήματα
ειμί
γίγνομαι
ὑπάρχω
τυγχάνω
(= είμαι)
εκλέγομαι
αἱροῦμαι
αποδείκνυμαι
χειροτονουμαι
(= εκλέγομαι)
καλοῦμαι
λέγομαι
ὀνομάζομαι
όνομα έχω
προσαγορεύομαι
ακούω
(= ονομάζομαι)
νομίζομαι
κρίνομαι
φαίνομαι
δοκω
δοκουμαι
υπολαμβάνομαι
(= θεωρούμαι)
ἔφυν
πέφυκα
(= είμαι από
τη φύση
μου)
λαγχάνω
λαγχάνομαι
(=εκλέγομαι
με κλήρο)
διάγω
διατελώ
διαμένω
(=είμαι
διαρκώς)
καθίσταμαι
ἀποβαίνω
ἐκβαίνω
(= γίνομαι)

10. ΣΥΝΔΕΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ
Για Κατηγορούμενο στο Αντικείμενο
Διάφορα Ρήματα Τα
ρήματα
εκλογής
Τα κλητικά
ρήματα
Τα
δοξαστικά
ρήματα
δέχομαι
(= αποδέχομαι
κάποιονως κάτι)
έχω
(= έχω κάποιονως
κάτι)
παρέχω
(= δείχνω,
παρουσιάζω)
εκλέγω
αἱροῦμαι
αποδείκνυμι
χειροτονω
(= εκλέγω
κάποιον
κάτι)
καλω
ονομάζω
προσαγορεύω
(= ονομάζω
κάποιον
κάτι)
ηγουμαι
κρίνω
νομίζω
υπολαμβάνω
(=θεωρώ
κάποιονως
κάτι)
κτωμαι
(= κάνω κάποιονκάτι) λαγχάνω
(= ορίζω
κάποιον
κάτι)με
κλήρο
Λαμβάνω
ποιω
τίθημι
(= θεωρώ κάτι
ως)
παρασκευάζω
(= καθιστώ κάποιον
κάτι)
καθίστημι
ορίζω
τάττω
(=ορίζω/
διορίζω
κάποιον
κάτι)
χρωμαι
(=χρησιμοποιω,
θεωρώ, έχω
κάποιονως
κάτι)
Εξαίρεση:
συντάσσεται με
2 δοτικές
τυγχάνω
(= βρίσκω κάποιον
κάτι)
Εξαίρεση:συντάσσεται
με δυο γενικές
ίσταμαι
(=
τοποθετώ
κάποιονως
κάτι)
φυλάττω
(=φυλάττω κάποιον
κάτι)

11. Β. Μέρη του Λόγου που τίθενται ως υποκείμενο
Στα παρακάτω παραδείγματα να εντοπίσετε τα κατηγορούμενα και να ορίσε τι
μέρος του λόγου είναι
Παραδείγματα Μέρος του λόγου
1. Ὁ Ἀριστείδης ἐστί δίκαιος.
(Ο Αριστείδης είναι δίκαιος)
Επίθετο
2. Ἡ πόλις φρούριον κατέστη.
(Η πόλη έγινε φρούριο)
Ουσιαστικό
3. Η ρητορική εστί τουτο.
(Η ρητορική είναι αυτό)

12. Αντωνυμια
4. Οἱ ἐθελονταὶ ἦσαν δισχίλιοι.
(οι εθελοντές ήταν δυο χιλιάδες)
Αριθμητικό
5. Το λακωνίζειν εστί φιλοσοφειν.
(Τα λίγα λόγια είναι φιλοσοφία)
Άναρθρο Απαρέμφατο
6. Ούτος εστί ο φέρων τα όπλα.
(Αυτός είναι αυτός που έχει τα όπλα)
Επιθετική Μετοχή
7. Περικλέους γνώμη εστί νενικηκυια.
(Η γνώμη του Περικλή έχει νικήσει)
Κατηγορηματική Μετοχή
8. Ἡ ἀγορὰ ἦν πλησίον.
(Η αγορά ήταν κοντά)
Επίρρημα
9. Φίλιππος εστί ός απέκτεινε τους
εχθρούς.
(Ο Φίλιππος είναι αυτός που σκότωσε
τους εχθρούς)
Αναφορική Πρόταση

13. 10. Φίλιππός ἐστιν ὅ,τι ἄν εἴποι τις.
(Ο Φίλιππος είναι ότι και αν πει κανείς)
Αναφορικουποθετική Πρόταση
11. Οι οπλίται ήσαν αμφί τους
πεντακοσίους.
(Οι οπλίτες ήταν περίπου πεντακόσιοι)
Αμφί/ περι/ προς/ κατά/ εις /ως +
αιτιατικη= ποσό κατά προσέγγιση
12. Αυτό εστί υπερ ταυτα κάλλει.
(Αυτό είναι πάνω από τα άλλα ως προς
την ομορφιά)
Υπερ+ Αιτιατική= Υπέρβαση του
Μέτρου
13. Οι στρατιώται ησαν εν όπλοις .
(Οι στρατιώτες ήταν ένοπλοι)
Εν+ Δοτική= Κατάσταση