φύλλο εργασίας, σημειώσεις, βιβλιογραφία - δικτυογραφία

1. Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων - Κ. Καρυωτάκης
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
1. Σε ποια ποιητική συλλογή του Κ. Καρυωτάκη ανήκει το έργο;
2. Ποιο είναι το θέμα του ποιήματος;
3. Τι αποκαλύπτει ο τίτλος του ποιήματος;
4. Να εντοπίσετε στοιχεία για τη ζωή των ποιητών που αναφέρονται στο
κείμενο : Βερλέν, Ουγκό, Πόε, Μποντλέρ.
5. Γιατί ο Καρυωτάκης χρησιμοποιεί πληθυντικό για τους παραπάνω
ποιητές;
6. Να εντοπίσετε την αντίθεση που υπάρχει στις δύο πρώτες στροφές.
7. Να εντοπίσετε τα ακόλουθα εκφραστικά μέσα : μεταφορές, συνεκδοχή,
παρομοίωση, οξύμωρο σχήμα, επαναλήψεις, παρηχήσεις.
8. Ποιο είναι το τίμημα της δόξας των ποιητών;
9. Να εντοπίσετε την τεχνική της κλιμάκωσης του θέματος των άδοξων
ποιητών.
10. Στιχουργική του ποιήματος : μέτρο, ομοιοκαταληξία.
11.Τι είναι η μπαλάντα και ποια τα χαρακτηριστικά της; Να τα εντοπίσετε στη
«Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων.
12. Να μελετήσετε την εισαγωγή του σχολικού εγχειριδίου (σελ.171) και να
εντοπίσετε τα χαρακτηριστικά της νεότερης λογοτεχνίας (πρώτη δεκαετία
του μεσοπολέμου, 1922 -1930) στη Μπαλάντα του Καρυωτάκη.
13. Να εντοπίσετε στοιχεία του συμβολισμού στο ποίημα.
Παράλληλα κείμενα
ΣΑΠΦΩ, 58D. = 55LP. = 55V
«Όταν θα κείτεσαι νεκρή, θα κείτεσαι ανύπαρκτη
κι ούτε πια ανάμνηση για σένα ούτε καμιά νοσταλγία
ποτέ δε θα υπάρξει· γιατί δε μετέχεις στης Πιερίας τα ρόδα*.
Μα και στου Άδη τα δώματα ανύπαρκτη θα γυρνάς με τις μαύρες σκιές
των νεκρών, ένα τίποτε».
στης Πιερίαςτα ρόδα:στηνποίηση

2. Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων - Κ. Καρυωτάκης
Γιάννη Ρίτσου, «ΠΟΙΗΤΕΣ»
Στον Κώστα ΚΑΡΥΩΤΑΚΗ
Ω, δε χωρεί καμία αμφισβήτηση, ποιητές
είμαστ' εμείς με κυματίζουσα την κόμη
-- έμβλημ' αρχαίο καλλιτεχνών -- και χτυπητές
μάθαμε φράσεις ν' αραδιάζουμε κι ακόμη
μια ευαισθησία μας συνοδεύει υστερική,
που μας πικραίνει ένα χλωμό, σβησμένο φύλλο,
μακριά ένα σύννεφο μαβί. Χιμαιρική
τη ζωή μας λέμε και δεν έχουμ' ένα φίλο.
Μένουμε πάντα σιωπηλοί και μοναχοί,
όμως περήφανα στα βάθη μας κρατούμε
το μυστικό μας θησαυρό, κι όταν ηχεί
η βραδινή καμπάνα ανήσυχα σκιρτούμε.
Θεωρούμε ανίδεους, ανάξιους κι ευτελείς
γύρω μας όλους, κι απαξιούμε μια ματιά μας
σ' αυτούς να ρίξουμε, κι η νέα ξανά σελίς
το θρήνο δέχεται του ανούσιου έρωτά μας.
Αναμασάμε κάθε μέρα τα παλιά
χιλιειπωμένα αισθήματά μας· εξηγούμε
το τάλαντό μας: «κελαηδούμε σαν πουλιά»·
την ασχολία μας τόσ'ωραία δικαιολογούμε.
Για μας ο κόσμος όλος μόνο είμαστ' εμείς,
και τυλιγόμαστε, μανδύα μας, ένα τοίχο.
Μ' έπαρση εκφράζουμε τα πάθη της στιγμής
σ' έναν -- με δίχως χασμωδίες -- μουσικό στίχο.
Γύρω μας κι άλλοι κι αν πονούν κι αν δυστυχούν,
κι αν τους λυγίζει, αν τους φλογίζει η αδικία --
ω, τέτοια θέματα πεζά ν' ανησυχούν
τους αστρικούς μας στοχασμούς, είναι βλακεία.

3. Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων - Κ. Καρυωτάκης
Σημειώσεις
Καρυωτάκης Κώστας
Ο Κώστας Καρυωτάκης γεννήθηκε στην Τρίπολη το 1896. Την περίοδο
1913 - 1917 σπούδασε νομικά και συγχρόνως γράφτηκε και στη Φιλοσοφική
Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, χωρίς να την τελειώσει. Πολύ νωρίς έμαθε
γαλλικά και αργότερα γερμανικά. Το 1919 εξέδωσε μαζί με κάποιο φίλο του
το σατιρικό περιοδικό Γάμπα. Το 1920 διορίστηκε υπάλληλος στο Υπουργείο
Εσωτερικών και υπηρέτησε σε διάφορες νομαρχίες της χώρας. Για ν’
αποφύγει τις μεταθέσεις μετατάχτηκε στο Υπουργείο Πρόνοιας. Έτσι, είχε την
ευκαιρία να ταξιδέψει στην Ιταλία και τη Γερμανία, τη Ρουμανία και τη
Γαλλία. Μετατέθηκε στην Πάτρα χωρίς καμιά δικαιολογία από την υπηρεσία
του και ύστερα στην Πρέβεζα, γεγονός που τον βύθισε σε απελπισία, αφού
στην μικρή επαρχιακή πόλη απουσίαζε η πνευματική κίνηση.
Απογοητευμένος απόλυτα από τη ζωή και μη έχοντας ούτε την παραμικρή
ελπίδα για κάποια, έστω πνευματική ανάταση, ζώντας μέσα σ’ ένα
περιβάλλον θλιβερό και άχαρο από κάθε πλευρά, αηδιασμένος από τον
περίγυρό του και έχοντας μέσα του την πεισιθανάτια αγωνία, έγραψε το
ποίημα «Πρέβεζα» και ύστερα έθεσε τέρμα στη ζωή του, τον Ιούλιο του 1928,
σε ηλικία μόλις 32 χρονών.
Στα Γράμματα εμφανίστηκε πολύ νωρίς, αφού σε ηλικία
δεκατεσσάρων ετών διακρίθηκε σε διαγωνισμό του περιοδικού Διάπλασις
των Παίδων. Η πρώτη του ποιητική συλλογή, Ο πόνος των ανθρώπων και των
πραγμάτων, κυκλοφόρησε το 1919 και είναι επηρεασμένη από τον
συμβολισμό. Ακολούθησε η συλλογή Νηπενθή (1921), που βραβεύτηκε σε
ποιητικό διαγωνισμό του 1920. Οι δύο αυτές συλλογές αποτελούν κατά
κάποιο τρόπο συνέχεια του ρομαντικού κλίματος της πρώτης αθηναϊκής

4. Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων - Κ. Καρυωτάκης
σχολής, κύριο γνώρισμα της οποίας ήταν η μελαγχολία. Επίσης, στα πρώτα
αυτά ποιήματα συναντούμε ορισμένα από τα βασικά χαρακτηριστικά
γνωρίσματα της ποιητικής του Καρυωτάκη: πρόωρο ψυχικό γήρας, το
εφήμερο της χαράς, η νοσταλγία του παράδεισου της παιδικής ηλικίας, η
συμβολιστική υποβολή, ο πόνος, η λύπη και η γλωσσική ανορθοδοξία.
Η δεύτερη περίοδος περιλαμβάνει τη συλλογή Ελεγεία και Σάτιρες
(1927), όπου ο ποιητής αποκτά τη δική του φωνή και γίνεται ο
αντιπροσωπευτικός της γενιάς του και της εποχής του. Αξιοποιεί στο έπακρο
τη μαθητεία του στο γερμανικό συμβολισμό και διεισδύει ταυτόχρονα στη
σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα, που, όπως έγραψε σε επιστολή του,
συμβιβάζεται περισσότερο με το δικό του πεσιμισμό παρά με άλλες
αισιόδοξες στάσεις. Στη συλλογή Ελεγεία και Σάτιρες διακρίνονται όλα τα
χαρακτηριστικά της ποίησής του: Το αίσθημα του αδιεξόδου απέναντι στην
καταπίεση της εξουσίας, η συνειδητοποίηση της μοναξιάς του ανθρώπου, η
έλλειψη ιδανικών. Χρησιμοποιώντας τη σάτιρα καταφέρνει να ασκήσει
δριμύτατη κριτική στο κοινωνικό σύστημα, που κυριαρχείται από τους
γραφειοκράτες υπαλλήλους και τους ανθρώπους που του υποτάσσονται
αδιαμαρτύρητα. Σχεδόν σε όλους τους στίχους υπάρχει ένα οξύτατο πνεύμα
σαρκασμού και μια ανελέητη ειρωνεία που δεν μένει στην επιφάνεια, αλλά
προχωρεί σε βάθος τέτοιο, που μας θυμίζει Αριστοφάνεια σάτιρα. Στις δύο
τελευταίες συλλογές των ποιημάτων του ο Καρυωτάκης ενσωμάτωσε
μεταφράσεις γαλλικών και γερμανικών ποιημάτων.
Ο τρόπος του θανάτου του ποιητή επισφράγισε το έργο του και την
αντίληψη που είχε για τον κόσμο. Με το τραγικό τέλος του ο Καρυωτάκης
δημιούργησε ένα μύθο γύρω από το πρόσωπό του στο χώρο της ελληνικής
λογοτεχνίας. Με το έργο του εξέφρασε με τον πιο αυθεντικό τρόπο το κλίμα
της παρακμής, της απαισιοδοξίας και της απογοήτευσης. Σε αντίθεση με τον
Παλαμά, τον Σικελιανό και τον Βάρναλη, ο Καρυωτάκης δεν πιστεύει στο

5. Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων - Κ. Καρυωτάκης
ρόλο του ποιητή - προφήτη που εμπνέει το σεβασμό και καθοδηγεί την
κοινωνία. Στα ποιήματά του διατυπώνει το αδιέξοδο που υπάρχει στη σχέση
ποίησης και ζωής, ατόμου και κοινωνίας. Αυτό το χάσμα, δεν το δείχνει μόνο
με το περιεχόμενο των ποιημάτων του αλλά και με τη μορφή,
διαταράσσοντας τη μετρική ορθοδοξία του στίχου, με αποτέλεσμα να
προκαλείται χαλαρότητα στο ρυθμό. Με αυτό τρόπο, ο ποιητής προετοιμάζει
το έδαφος για τον ελεύθερο στίχο, που θα υιοθετήσουν οι ποιητές της γενιάς
του ’30. Σε ό,τι αφορά τη γλώσσα, ο Καρυωτάκης αναμειγνύει λέξεις της
καθαρεύουσας και της δημοτικής, εκπλήσσοντας εκείνους που πίστευαν στην
καθαρή γλώσσα της ποίησης.
Η ποίηση του Καρυωτάκη είναι σοβαρή χωρίς φιλαρέσκειες και
συναισθηματισμούς. Αναβλύζει τον πόθο της ζωής αλλά και την αίσθηση της
πραγματικότητας, το ανικανοποίητο, το μάταιο, το αδιέξοδο. Ο Καρυωτάκης
ξεπέρασε τον ηθογραφικό ρεαλισμό της γενιάς του ’80 και έδωσε έναν
νεοαστικό ρεαλισμό, ο οποίος, εμπλουτισμένος με τα υπαλληλικά του
βιώματα, έγινε γραφειοκρατικός. Παρόλο που ο ποιητής δεν ασχολήθηκε
ενεργά με την πολιτική, είδε σ’ αυτήν, όπως και σε άλλες λειτουργίες της
κοινωνίας, μιαν αιτία της εξαχρείωσης και της πολιτιστικής υπανάπτυξης του
λαού. Το ποίημα «Στο άγαλμα της Ελευθερίας που φωτίζει τον κόσμο» είναι
χαρακτηριστικό της πολιτικής σάτιρας του Καρυωτάκη. Την ποιητική γραφή
του Καρυωτάκη μιμήθηκαν οι νεότεροι ποιητές της γενιάς του
(καρυωτακισμός), χωρίς όμως να μπορέσουν να φτάσουν στην υψηλή τέχνη
του προτύπου τους.
Εκτός από το ποιητικό έργο, ο Καρυωτάκης άφησε και πεζά κείμενα
και εξαιρετικές μεταφράσεις. Το πεζογραφικό του έργο είναι περιορισμένο σε
έκταση, αλλά και η πλειονότητα των πεζών που έγραψε ξεφεύγουν από τα
τυπικά γνωρίσματα της πεζογραφικής γραφής και πλησιάζουν στην ποιητική

6. Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων - Κ. Καρυωτάκης
πρόζα. Το σημαντικότερο ίσως από όλα τα πεζά του, «Τρεις μεγάλες χάρες»,
το συναντάμε σε όλες τις ανθολογίες πεζογραφίας.
http://www.potheg.gr/TT.aspx?lan=1&Type=WRITER&writerId=7711195&Tex
tType=BIO
βιβλιογραφία
1. Αγγελάτος Δ., Διάλογος και ετερότητα: η ποιητική διαμόρφωση του Κ. Γ.
Καρυωτάκη, Αθήνα 1994, Σοκόλης.
2. Αθανασόπουλος Βαγγέλης, «Η διαλεκτική της εικονοποιίας στην ποίηση
του Καρυωτάκη», Φιλολογική, Απρίλιος – Μάιος - Ιούνιος 1997, τχ. 91, σσ. 26-
30.
3. Αλεξιάδου Θεοδούλη, «Ετερότητα και οικειότητα στο έργο του Κ.
Καρυωτάκη. Το βάρος του εαυτού και η αδερφή ψυχή.», LeDoubledanslalitté
raturené o- hellé nique. Histoire et littérature, XIXe Colloque International des
Néohellénistes des Universités francophones, Nancy, 23-25 Μαΐου 2005,
Èditions Plaxandre, Besançon 2006, σσ. 386-403.
δικτυογραφία
βιογραφικά
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%8E%CF%83%
CF%84%CE%B1%CF%82_%CE%9A%CE%B1%CF%81%CF%8
5%CF%89%CF%84%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82
Κ. Καρυωτάκης
http://www.greek-
language.gr/Resources/literature/education/literature_h
istory/search.html?details=52

7. Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων - Κ. Καρυωτάκης
μπαλάντα
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%80%CE%B1%
CE%BB%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B1_(%CF%80%CE%
BF%CE%AF%CE%B7%CF%83%CE%B7)
συμβολισμός
http://www.greek-
language.gr/Resources/literature/education/literature_h
istory/search.html?details=113
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%85%CE%BC%
CE%B2%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8
C%CF%82
γενιά του ‘20
http://www.greek-
language.gr/Resources/literature/education/literature_h
istory/search.html?details=95
διαδικτυακός
πίνακας για τον
Κ. Καρυωτάκη
http://linoit.com/users/ginazaza/canvases/%CE%9A%CF
%8E%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%82%20%CE%9A%CE%
B1%CF%81%CF%85%CF%89%CF%84%CE%AC%CE%BA%C
E%B7%CF%82