οι γυναίκες στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις

Οι γυναίκεσ ςτισ Ελλθνικζσ Ζνοπλεσ Δυνάμεισ Ν.Γ.

ΕΙ΢ΑΓΩΓΘ

Η ιςότθτα μεταξφ ανδρϊν και γυναικϊν αποτελεί αναπόςπαςτο μζροσ τθσ
κοινωνικισ πολιτικισ όλων των ανεπτυγμζνων κρατϊν και αναγνωρίηεται ωσ
κρίςιμoσ παράγοντασ για τθν κοινωνικι τουσ ςυνοχι και ανάπτυξθ.
Η παροφςα μελζτθ επικεντρϊνεται ςτθν απόδοςθ των πραγματικϊν
δεδομζνων, όπωσ ζχουν διαμορφωκεί ςιμερα ςτισ Ζνοπλεσ Δυνάμεισ, αλλά και
ςτθν παρουςίαςθ του νομοκετικοφ πλαιςίου που διζπει τθν αρχι τθσ ιςότθτασ ςτισ
Ζνοπλεσ Δυνάμεισ. Στόχοσ είναι μζςα από τθν παροφςα ζρευνα να εντοπιςτοφν, να
καταγραφοφν και να αιτιολογθκοφν τυχόν αδυναμίεσ, αςάφειεσ και προβλιματα
που το υπάρχον κεςμικό και νομοκετικό πλαίςιο δθμιουργεί τόςο ςτισ γυναίκεσ που
εργάηονται ςτισ Ζνοπλεσ Δυνάμεισ όςο και ςε αυτζσ που επικυμοφν να εργαςτοφν
ςτο ίδιο το ςτράτευμα. Η επίτευξθ του προαναφερκζντοσ ςτόχου πραγματοποιείται
με τθν αναλυτικι καταγραφι τθσ ςχετικι ευρωπαϊκισ, κοινοτικισ και εκνικισ
νομοκεςίασ ςε κζματα ιςότθτασ και με τθν αναλυτικι παρουςίαςθ τθσ υφιςτάμενθσ
κατάςταςθσ των γυναικϊν ςτισ Ζνοπλεσ Δυνάμεισ ςτθν Ελλάδα.
Η μεκοδολογία υλοποίθςθσ αναλφεται ςτο πρϊτο μζροσ όπου καταγράφεται
και αναλφεται το νομοκετικό πλαίςιο που επθρεάηει ζμμεςα τθν ίςθ μεταχείριςθ
των γυναικϊν ςτισ Ζνοπλεσ Δυνάμεισ και ςτο δεφτερο μζροσ όπου αναλφονται τα
ςυμπεράςματα και προτείνονται λφςεισ. Αναλυτικότερα ςτο πρϊτο μζροσ
καταγράφονται το νομοκετικό πλαίςιο τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ και οι Κοινοτικζσ
Οδθγίεσ που αναφζρονται ςτθν ιςότθτα των φφλων, θ εναρμόνιςθ τθσ Ελλθνικισ
νομοκεςίασ με το κοινοτικό Δίκαιο κακϊσ και το ειδικό νομοκετικό πλαίςιο τθσ
χϊρασ μασ που διζπει τισ γυναίκεσ ςτισ Ζνοπλεσ Δυνάμεισ. Στο δεφτερο μζροσ όπου
καταγράφονται τα ςυμπεράςματα τθσ παροφςασ μελζτθσ για τισ γυναίκεσ ςτισ
Ζνοπλεσ Δυνάμεισ και τθν ιδεολογικι αντίλθψθ των γυναικϊν ςτθν Ελλάδα ςιμερα
για τισ Ζνοπλεσ Δυνάμεισ προτείνονται προσ το Υπουργείο Εκνικισ Άμυνασ
ςυγκεκριμζνεσ τροποιθτικζσ παρεμβάςεισ που κα αμβλφνουν τθν ανιςότθτα των
φφλων ςε επίπεδο νομοκετικοφ και κεςμικοφ πλαιςίου ςτισ Ζνοπλεσ Δυνάμεισ, αλλά
και ςε κζματα ιςότθτασ και αξιοποίθςθσ του ανκρϊπινου δυναμικοφ.
Η ςφγχρονθ αντίλθψθ για τθν ιςότθτα των ευκαιριϊν ανάμεςα ςτα δφο
φφλα περιλαμβάνει τθν απαγόρευςθ των ζμμεςων δυςμενϊν διακρίςεων ςε βάροσ
των γυναικϊν, ενϊ παράλλθλα επιβάλλει τθν κακιζρωςθ κετικϊν δράςεων που
ςυμβάλλουν ςτθν ποιοτικότερθ αναβάκμιςθ των ςυνκθκϊν εργαςίασ, τθν
εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κατάρτιςθ, τθν οικονομικι αναγνϊριςθ και τθν
κοινωνικι προςταςία.
Οι πολιτικζσ ιςότθτασ όπου εφαρμόηονται διεκνϊσ, χαρακτθρίηονται από
μζτρα προςταςίασ τθσ μθτρότθτασ ςε ςυνδυαςμό με τθν οικογενειακι και
Νίκθ Γκοτςοποφλου, Δικθγόροσ, Διδάκτωρ Νομικισ Πανεπιςτθμίου Hull Αγγλίασ
1/46
Διεφκυνςθ: Σόλωνοσ 92, Ακινα, 10680, Σθλ. 210-3625320, Fax. 210-3641498
Website: http://www.gotsopoulou.gr | E-mail: nicgotso@otenet.gr


επαγγελματικι ηωι, κακϊσ και τθν προςταςία τθσ ανκρϊπινθσ αξιοπρζπειασ τθσ
εργαηομζνθσ γυναίκασ, μθτζρασ, ςυηφγου από προςβολζσ λόγω φφλου. Οι πολιτικζσ
αυτζσ ενδιαφζρουν εξίςου και τα δφο φφλα. Στθν πρακτικι όμωσ οι γυναίκεσ είναι
εκείνεσ που προςφεφγουν ςτθν αξιοποίθςθ των προςτατευτικϊν ρυκμίςεων όχι
μόνο τθσ μθτρότθτασ, που από τθ φφςθ τθσ απευκφνεται ςτισ γυναίκεσ, αλλά και ςε
άλλεσ ρυκμίςεισ εξίςου προςτατευτικζσ που ενδυναμϊνουν το ρόλο τθσ γυναίκασ
όχι μόνο ςτο επαγγελματικό ςτίβο, άλλα και ςτο κοινωνικό επίπεδο.
Αξίηει να αναφερκεί ότι θ ιςότθτα των γυναικϊν ςτθν απαςχόλθςθ, θ οποία
επιβάλλει όμοια αντιμετϊπιςθ των ανδρϊν και γυναικϊν, ζχει κατθγορθκεί ότι
αντιμετωπίηει τισ γυναίκεσ με ανδρικοφ τφπου κριτιρια και ουςιαςτικά εμπεριζχει
ζμμεςεσ διακρίςεισ ςε βάροσ των γυναικϊν, αφοφ δεν αναγνωρίηει τθν ταυτότθτα
του φφλου.
Αντίκετα, θ ιςότθτα ευκαιριϊν ειςάγει μεταβολζσ ςτο ανδρικό πρότυπο του
εργαηόμενου. Λειτουργεί διορκωτικά και παιδευτικά για τθν αντιμετϊπιςθ του
δθμοκρατικοφ ελλείμματοσ, οδθγεί ςτθν αποκατάςταςθ τθσ κζςθσ τθσ γυναίκασ
ςτθν αγορά εργαςίασ και επιδρά ςτισ δομζσ οργάνωςθσ και διοίκθςθσ του
ανκρϊπινου δυναμικοφ. Αναγνωρίηει ζτςι, τθν ταυτότθτα του φφλου, τουσ
κοινωνικοφσ ρόλουσ, τισ επαγγελματικζσ αξίεσ και τισ πρακτικζσ ςτουσ χϊρουσ
εργαςίασ.
Η διεκδίκθςθ των κοινωνικϊν δικαιωμάτων των γυναικϊν και τθσ ιςότθτασ
των φφλων υπιρξε μακρά και επίπονθ διαδικαςία. Η νομοκεςία για τθν ιςότθτα
μεταξφ ανδρϊν και γυναικϊν αποτζλεςε ιςχυρά κατοχυρωμζνο και αναπόςπαςτο
μζροσ του κοινοτικοφ κεκτθμζνου, κακϊσ το νομικό πλαίςιο τθσ ευρωπαϊκισ
κοινότθτασ εξαςφαλίηει ότι οι γυναίκεσ και οι άνδρεσ είναι ίςοι απζναντι ςτο νόμο.
Η πιο πρόςφατθ επιτυχία ιταν θ επζκταςθ του κοινοτικοφ κεκτθμζνου πζρα
από τον τομζα τθσ απαςχόλθςθσ. Το Δεκζμβρίο του 2004 το Συμβοφλιο1 εξζδωςε
τθν οδθγία για τθν εφαρμογι τθσ ίςθσ μεταχείριςθσ ανδρϊν και γυναικϊν ςτθν
πρόςβαςθ ςε αγακά και υπθρεςίεσ και τθν παροχι αυτϊν, με βάςθ το άρκρο 13 τθσ
Συνκικθσ ΕΚ. Η οδθγία εφαρμόηεται ςε αγακά και υπθρεςίεσ που προςφζρονται
εκτόσ του χϊρου τθσ ιδιωτικισ και οικογενειακισ ηωισ. Θεςπίηει τθν αρχι ότι οι
αναλογιςτικοί παράγοντεσ που βαςίηονται ςτο φφλο κα πρζπει να καταργθκοφν.
Η Επιτροπι, μζςα από ζνα κείμενο πζντε οδθγιϊν, εξζδωςε τθν
αναδιατυπωμζνθ πρόταςθ με ςκοπό τθν αποςαφινιςθ τθσ αρχισ τθσ ίςθσ
μεταχείριςθσ ανδρϊν και γυναικϊν ςε κζματα εργαςίασ και απαςχόλθςθσ. Το

1 εο
Οδεγία 2004/113/ΔΚ ηνπ ΢πκβνπιίνπ, ηεο 13 Γεθεκβξίνπ 2004, γηα ηελ εθαξκνγή ηεο
αξρήο ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο αλδξώλ θαη γπλαηθώλ ζηελ πξόζβαζε ζε αγαζά θαη ππεξεζίεο
θαη ηελ παξνρή απηώλ (ΔΔ L 373, 21.12.2004, ζ. 37). Η νδεγία εθαξκόδεηαη ζε αγαζά θαη
ππεξεζίεο πνπ δηαηίζεληαη ζην θνηλό θαη πξνζθέξνληαη εθηόο ρώξνπ ηεο ηδησηηθήο θαη
νηθνγελεηαθήο δσήο.

2/46


Συμβοφλιο κζςπιςε μια γενικι προςζγγιςθ το Δεκζμβριο του 2004, θ δε ζκδοςθ
γνϊμθσ από το Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο ανακοινϊκθκε τθν άνοιξθ του 2005.
Η ελλθνικι εμπειρία και πρακτικι καταδεικνφει ότι οι πολιτικζσ ιςότθτασ
μεταξφ των δφο φφλων που επιδιϊκεται να εφαρμοςκοφν ςε ζναν δφςκολο τομζα
ιδιαίτερα για τθ χϊρα μασ όπωσ αυτό των Ενόπλων Δυνάμεων, διακρίνονται από
μια ςταδιακι αλλά αργι βελτίωςθ.
Μετά τθ κζςπιςθ του Συντάγματοσ το 1975, ζγινε μια προςπάκεια θ
νομοκεςία ςτο ςυγκεκριμζνο τομζα να διζπεται από τθ ςυνταγματικι αρχι τθσ
ιςότθτασ των φφλων. Στο πλαίςιο, αυτό το 1975 καταργικθκε θ μιςκολογικι
διάκριςθ μεταξφ ανδρϊν και γυναικϊν.2 Ζτςι φτάνουμε και ςτθ δθμιουργία του
Ν.705/1977 όπου και ψθφίηεται θ «Στράτευςθ των Ελλθνίδων» ςτισ ελλθνικζσ
Ζνοπλεσ Δυνάμεισ. Αυτό αποτζλεςε τθν αφετθρία για τθν κατάρτιςθ και κζςπιςθ
νόμων, προεδρικϊν διαταγμάτων και υπουργικϊν αποφάςεων που ςκοπό είχαν τθν
νομοκετικι προςταςία των γυναικϊν ςτισ Ζνοπλεσ Δυνάμεισ. Ζνα πλαίςιο που
βαςίςτθκε αρχικά όπωσ ιταν φυςικό, ςτθ νομοκεςία που διζπει τθν βαςικι αρχι
τθσ ιςότθτασ των δφο φφλων ςτθν εκπαίδευςθ, τθ μόρφωςθ και τθν απαςχόλθςθ.

ΜΕΡΟ΢ ΠΡΩΣΟ
ΝΟΜΟΘΕΣΙΚΟ ΠΛΑΙ΢ΙΟ ΠΟΤ ΕΠΘΡΕΑΗΕΙ ΕΜΜΕ΢Α ΣΘΝ Ι΢Θ ΜΕΣΑΧΕΙΡΙ΢Θ ΣΩΝ
ΓΤΝΑΙΚΩΝ ΢ΣΙ΢ ΕΝΟΠΛΕ΢ ΔΤΝΑΜΕΙ΢

Α. Ευρωπαϊκοί κανονιςμοί και κοινοτικζσ οδηγίεσ

Η ιςότθτα των φφλων απαςχόλθςε για πρϊτθ φορά τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ
και κατ’ επζκταςθ το κοινοτικό δίκαιο ςτο πλαίςιο τθσ άμβλυνςθσ του
ανταγωνιςμοφ των επιχειριςεων με κζςπιςθ του αρ.1193 τθσ Συνκικθσ τθσ ΢ϊμθσ.
Σταδιακά, προχϊρθςε ςτθ διαμόρφωςθ του κοινωνικοφ προςϊπου τθσ Ενωμζνθσ
Ευρϊπθσ, διαμορφϊνοντασ και πραγματοποιϊντασ τθ κεςμικι ιςονομία των
φφλων, θ οποία πλζον φαίνεται να αποτελεί μια αδιαμφιςβιτθτθ πραγματικότθτα.
Ζτςι λοιπόν θ Ευρωπαϊκι Κοινότθτα, αφοφ από τθν αρχι τθσ ίδρυςισ τθσ
κεςμοκζτθςε τθν αρχι τθσ ίςθσ αμοιβισ, προχϊρθςε μζςα από μια ςειρά
νομοκετικϊν διατάξεων και μζτρων πολιτικισ ςτθν ιςότθτα ςτον τομζα τθσ
απαςχόλθςθσ. Και αυτό, ζχοντασ ςαν πρωταρχικό ςτόχο τθ διαςφάλιςθ ίςων
δικαιωμάτων πρόςβαςθσ ςτθν απαςχόλθςθ, ςτθν επαγγελματικι κατάρτιςθ, τισ
ςυνκικεσ εργαςίασ και τθν κοινωνικι προςταςία. Στθ διάρκεια των δεκαετιϊν 1970-
80 εκδόκθκε ζνασ ςθμαντικόσ αρικμόσ οδθγιϊν που αφοροφςαν τθν ίςθ
μεταχείριςθ των δφο φφλων ςτθν απαςχόλθςθ. Η ουςιαςτικότερθ όμωσ εξζλιξθ

2
Νόκνο 705, 20/26.9.1977, «΢ηξάηεπζε Διιελίδσλ». Ννκνζεηηθή θάιπςε ησλ ππεξεηνύλησλ
γπλαηθώλ ζηηο Διιεληθέο έλνπιεο δπλάκεηο
3
Βι. ΢εκ. Νν 3
3/46


ςθματοδοτικθκε με τθν υπογραφι τθσ Συνκικθσ του Άμςτερνταμ, θ οποία τζκθκζ
ςε ιςχφ τθν 1θ Μαΐου 1999, όπου ενιςχφεται ςθμαντικά θ νομικι βάςθ για τθν
προϊκθςθ των δικαιωμάτων των γυναικϊν. Η Ευρωπαϊκι Κοινότθτα ζχει ςαν κφριο
ςτόχο να εξαλειφκοφν οι ανιςότθτεσ και να προαχκεί θ ιςότθτα ςτο επίπεδο τθσ
απαςχόλθςθσ και τθσ κοινωνικισ προςταςίασ. Για πρϊτθ φορά, θ ιςότθτα ορίηεται
ωσ βαςικόσ ςτόχοσ τθσ Κοινότθτασ, ενϊ όλα τα κράτθ-μζλθ υποχρεοφνται να
λαμβάνουν υπόψθ τουσ τθν αρχι τθσ ιςότθτασ ςε όλεσ τισ πολιτικζσ τουσ.
Σιμερα ζνασ μεγάλοσ αρικμόσ κοινοτικϊν οδθγιϊν4, ςε ςυνδυαςμό με τθν
πλοφςια νομολογία διακοςίων περίπου αποφάςεων του Δικαςτθρίου των
Ευρωπαϊκϊν Κοινοτιτων, ςυνιςτοφν το εδραιωμζνο κοινοτικό κεκτθμζνο για τθν
ιςότθτα των φφλων ςτθν απαςχόλθςθ. Ωςτόςο, παρά το πλοφςιο νομοκετικό ζργο
τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ οι διακρίςεισ εισ βάροσ των γυναικϊν κυρίωσ και οι
ανιςότθτεσ ςτθν απαςχόλθςθ και τθν επαγγελματικι εκπαίδευςθ ςτθν πρακτικι
παραμζνουν. Το 2002 το μιςκολογικό χάςμα ζφκανε το 16%, ενϊ θ ανεργία ζπλθττε
το 8,7% των γυναικϊν ζναντι 6,9% των ανδρϊν5. Να ςθμειωκεί ότι το ποςοςτό των
γυναικϊν φοιτθτϊν που εξειδικεφονται ςτισ τεχνολογίεσ τθσ πλθροφορικισ και τθσ
επικοινωνίασ δεν ξεπερνάει ςε καμία περίπτωςθ το 20%.
Η Ευρωπαϊκι Κοινότθτα, με τθ ςυνκικθ τθσ ΢ϊμθσ κεςμοκζτθςε τθν αρχι
τθσ ίςθσ αμοιβισ για γυναίκεσ και άνδρεσ (άρκρο 119/1975). Ραρά το γεγονόσ ότι θ
κεςμοκζτθςθ αυτι αποςκοποφςε ςτθ διαςφάλιςθ ίςων όρων ανταγωνιςμοφ μεταξφ
των ζξι ιδρυτικϊν κρατϊν τθσ Κοινότθτασ αποτζλεςε ωςτόςο, τθ βάςθ για τθν
περαιτζρω νομικι κατοχφρωςθ τθσ ιςότθτασ των φφλων ςτισ εργαςιακζσ ςχζςεισ.
Από το 1975 και μετά, υιοκετικθκε ζνασ ςθμαντικόσ αρικμόσ κοινοτικϊν
μζςων, με τα οποία αποςαφθνίςτθκε και αναπτφχκθκε θ βαςικι αυτι αρχι τθσ
κοινοτικισ νομοκεςίασ. Και αυτό είχε ςαν ςτόχο τθν ιςότθτα των δικαιωμάτων
πρόςβαςθσ ςτθν απαςχόλθςθ, ςτθν επαγγελματικι κατάρτιςθ, ςτισ ςυνκικεσ
εργαςίασ και ςτθν κοινωνικι προςταςία. Ρρζπει βζβαια να λαμβάνεται υπόψθ, ότι
μεγάλθ υπιρξε και θ ςυμβολι αλλά και θ επιρροι των κοινωνικϊν κινθμάτων ςτθν
Ευρϊπθ μετά το 1968, ςυμπεριλαμβανομζνου και του φεμινιςτικοφ κινιματοσ.
Η παρακάτω καταγραφι των κοινοτικϊν οδθγιϊν6 αλλά και των προτάςεων
αναφζρεται κυρίωσ ςτθ νομικι κατοχφρωςθ και τθ κακοριςμζνθ πολιτικι, για τθν
ιςότθτα των φφλων ςτθν αγορά εργαςίασ, όπωσ αναπτφχκθκε από τθν Συνκικθ τθσ
΢ϊμθσ (1975) μζχρι ςιμερα:

4
Βι. Πνιηηηθέο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, http:// www.esfhellas.gr/index .
asp?lang=08node=51
5
DECI, Employment Outlook (2002) & EWCS, Eurostat (200) (European Working Conditions
Surveys).
6
Βι.: Δπίζεκε Δθεκεξίδα ησλ Δπξσπατθώλ Κνηλνηήησλ (πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε Ννκνζεζία
ηεο ΔΔ). http:// www. Europa.eu.int/eur-lex
4/46


1. Οδθγία 75/117/ΕΟΚ του Συμβουλίου τθσ 10θσ Φεβρουαρίου για τθν
προςζγγιςθ των νομοκεςιϊν των κρατϊν-μελϊν, ςχετικά με τθν εφαρμογι τθσ
αρχισ τθσ ίςθσ αμοιβισ για άνδρζσ και γυναίκεσ, θ οποία ςυμπλθρϊνει το άρκρο
141, απαιτϊντασ ίςθ αμοιβι για “εργαςία ςτθν οποία αποδίδεται ίςθ αξία”.
2. Οδθγία 76/207/ΕΟΚ του Συμβουλίου τθσ 9θσ Φεβρουαρίου 1976 για τθν
υλοποίθςθ τθσ αρχισ τθσ ίςθσ μεταχείριςθσ ανδρϊν και γυναικϊν όςο αφορά τθν
πρόςβαςθ ςτθν απαςχόλθςθ, τθν επαγγελματικι επιμόρφωςθ και προαγωγι κακϊσ
και τισ ςυνκικεσ εργαςίασ, θ οποία διευρφνει τθν εμβζλεια του άρκρου 141, (πρϊθν
119 τθσ Συνκικθσ τθσ ΢ϊμθσ), κεςπίηοντασ τθν αρχι τθσ ίςθσ μεταχείριςθσ όςο
αφορά τθν πρόςβαςθ ςτθν απαςχόλθςθ και παρζχοντασ ευκαιρία για προϊκθςθ
μζτρων κετικισ δράςθσ, όπωσ τροποποιικθκε από τθν Οδθγία 2002/73ΕΚ

3. Οδθγία 79/7/ΕΟΚ του Συμβουλίου τθσ 19θσ Δεκεμβρίου 1978 για τθν
προοδευτικι υλοποίθςθ τθσ αρχισ τθσ ίςθσ μεταχείριςθσ ανδρϊν και γυναικϊν ςε
κζματα κοινωνικισ αςφάλιςθσ, με τθν οποία εφαρμόηεται προοδευτικά θ αρχι τθσ
ίςθσ μεταχείριςθσ, όςον αφορά τα νομικά ςυςτιματα κοινωνικισ αςφάλιςθσ.
4. Οδθγία 86/378/ΕΟΚ του Συμβουλίου τθσ 24θσ Ιουλίου 1986 για τθν
εφαρμογι τθσ αρχισ τθσ ίςθσ μεταχείριςθσ ανδρϊν και γυναικϊν ςτα
επαγγελματικά ςυςτιματα κοινωνικισ αςφάλιςθσ (όπωσ τροποποιικθκε από τθν
οδθγία 96/97ΕΚ τθσ 20θσ Δεκεμβρίου 1996).
5. Οδθγία 86/613/ΕΟΚ του Συμβουλίου τθσ 11θσ Δεκεμβρίου 1986 για τθν
εφαρμογι τθσ ίςθσ μεταχείριςθσ ανδρϊν και γυναικϊν που αςκοφν ανεξάρτθτθ
δραςτθριότθτα, ςυμπεριλαμβανομζνθσ τθσ γεωργικισ, κακϊσ και τθν προςταςία
τθσ μθτρότθτασ.
6. Οδθγία 92/85/ΕΚ του Συμβουλίου τθσ 19θσ Οκτωβρίου 1992 ςχετικά με τθν
εφαρμογι μζτρων που αποβλζπουν ςτθ βελτίωςθ τθσ υγείασ και τθσ αςφάλειασ
κατά τθν εργαςία των εγκφων, λεχϊνων και γαλουχουςϊν εργαηομζνων (ειδικι
οδθγία κατά τθν ζννοια του άρκρου 16, παράγραφοσ 1, τθσ κοινοτικισ οδθγίασ
89/391/ΕΚ).
7. Οδθγία 96/34ΕΚ του Συμβουλίου τθσ 3θσ Ιουνίου 1996 ςχετικά με το πλαίςιο
για τθ γονικι άδεια που ςυνιφκθ από τθν UNISE, τθν CEEP και τθν CES, θ οποία
αποςκοπεί ςτο ςυνδυαςμό οικογενειακισ και επαγγελματικισ ηωισ. Αυτι ιταν θ
πρϊτθ οδθγία ςχετικά με τθν εφαρμογι μιασ ςυμφωνίασ πλαιςίου που
δθμιουργικθκε από τουσ κοινοτικοφσ εταίρουσ ςε κοινοτικό επίπεδο.
8. Οδθγία 97/80/ΕΚ του Συμβουλίου τθσ 15θσ Δεκεμβρίου 197 ςχετικά με το
βάροσ απόδειξθσ ςε περιπτϊςεισ διακριτικισ μεταχείριςθσ λόγω φφλου, ςφμφωνα
με τθν οποία το βάροσ απόδειξθσ φζρουν οι κατθγοροφμενοι για διακριτικι
μεταχείριςθ ςτο χϊρο εργαςίασ και καλοφνται να αποδείξουν ότι δεν ζχει

5/46


παραβιαςκεί θ αρχι τθσ ίςθσ μεταχείριςθσ. Η Οδθγία αυτι επεκτάκθκε με τθν
Οδθγία 98/52/ΕΚ.
9. Οδθγία 97/81/ΕΚ του Συμβουλίου τθσ 15θσ Δεκεμβρίου 1997 ςχετικά με τθν
ςυμφωνία πλαίςιο για τθν εργαςία μερικισ απαςχόλθςθσ που δθμιουργικθκε από
τθν UNICE, το CEEP, και τθν CES, θ οποία αποςκοπεί ςτον ςυνδυαςμό οικογενειακισ
και επαγγελματικισ ηωισ.
10. Οδθγία 2004/113/ΕΚ του Συμβουλίου τθσ 13θσ Δεκεμβρίου 2004, για τθν
εφαρμογι τθσ ίςθσ μεταχείριςθσ ανδρϊν και γυναικϊν ςτθν πρόςβαςθ ςε αγακά
και υπθρεςίεσ.
Με τθν ζναρξθ ιςχφοσ τθσ Συνκικθσ του Άμςτερνταμ7 τθν 1θ Μάιου του 1999, οι
προςπάκειεσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ για τθν επίτευξθ ιςότθτασ των φφλων
ενιςχφκθκαν. Η Συνκικθ του Άμςτερνταμ ιταν ιδιαίτερα ςθμαντικι για τθν
προϊκθςθ των δικαιωμάτων των γυναικϊν ςε ολόκλθρθ τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και
αποτζλεςε ζνα ςθμαντικό βιμα προόδου. Και αυτό είναι εμφανζςτερο ςτα άρκρα
τθσ Συνκικθσ που αφοροφν τθν εφαρμογι τθσ ιςότθτασ ςτθν αγορά εργαςίασ:
α. Στο Άρκρο 2 τθσ Συνκικθσ ΕΚ διακθρφςςεται θ προαγωγι τθ ιςότθτασ
ανδρϊν και γυναικϊν ωσ κεμελιϊδεσ κακικον τθσ Κοινότθτασ
β. Στο Άρκρο 3 παρ. 2 προβλζπεται θ εξάλειψθ των ανιςοτιτων μεταξφ των
φφλων ςτουσ ςτόχουσ, τισ ςτρατθγικζσ και τισ δράςεισ τθσ Κοινότθτασ και
ςυγκεκριμζνα, ότι ςε όλεσ τισ ειδικζσ δραςτθριότθτεσ που απαρικμοφνται ςτο
άρκρο 3, παρ. 1 θ Κοινότθτα κα πρζπει να επιδιϊκει τθν εξάλειψθ των ανιςοτιτων
και τθν προαγωγι τθσ ιςότθτασ των δφο φφλων.
γ. Στο Άρκρο 141 παρ.1 ορίηεται ότι ι ίςθ αμοιβι κα πρζπει να ιςχφει όχι μόνο
για όμοια εργαςία, αλλά και για εργαςία τθσ αυτισ αξίασ.
δ. Στο Άρκρο 137 παρ. 1 θ Κοινότθτα καλείται να υποςτθρίξει τισ δράςεισ των
κρατϊν μελϊν που αποςκοποφν ςτθν προϊκθςθ τθσ ιςότθτασ μεταξφ ανδρϊν και
γυναικϊν, όςο αφορά τισ ευκαιρίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ και τθν ίςθσ μεταχείριςθ.
ε. Το Άρκρο 141 παρ. 3 αποςκοπεί ςτθν εφαρμογι των αρχϊν των ίςων
ευκαιριϊν και τθσ ίςθσ μεταχείριςθσ ςε κζματα εργαςίασ και απαςχόλθςθσ. Τα
μζτρα αυτά εγκρίνονται ςτο πλαίςιο τθσ διαδικαςίασ ςυναπόφαςθσ. Το άρκρο 141
αποτελεί τθ νομικι βάςθ για τα μζτρα τθσ Κοινότθτασ που αφοροφν τισ ίςεσ
ευκαιρίεσ και τθν ίςθ μεταχείριςθ ανδρϊν και γυναικϊν ςε ηθτιματα απαςχόλθςθσ.
ςτ. Στο Άρκρο 141 παρ. 4 προβλζπεται θ κζςπιςθ μζτρων που προβλζπουν
ειδικά πλεονεκτιματα, τα οποία διευκολφνουν το υπο-εκπροςωποφμενο φφλο να
ςυνεχίςει μία επαγγελματικι δραςτθριότθτα ι προλαμβάνουν ι αντιςτακμίηουν τα
μειονεκτιματα ςτθν επαγγελματικι ςταδιοδρομία.
7
http://europa.eu.int/eur-lex/el/treaties/selected/livre545.html

6/46


η. Στο άρκρο 13, διατυπϊνεται θ ρθτι εντολι για ανάλθψθ δράςθσ για τθν
καταπολζμθςθ των διακρίςεων, μεταξφ άλλων, λόγω φφλου. Σε αντίκεςθ με το
άρκρο 137 παρ. 1 και το άρκρο 141, τα μζτρα βάςει του άρκρου 13 υπόκεινται ςτθ
ομοφωνία, με απλι διαβοφλευςθ από το Κοινοβοφλιο.

Οι ακόλουκεσ νομοκετικζσ πράξεισ8 ςχετικά με τθν ιςότθτα των φφλων
κεςπίςτθκαν με βάςθ τισ διατάξεισ τθσ Συνκικθσ του Άμςτερνταμ:
1. Οδθγία 2002/73/ΕΚ του Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, τθσ
θσ
23 Σεπτεμβρίου 2002, που τροποποιεί τθν οδθγία 76/207/ΕΟΚ του Συμβουλίου για
τθν εφαρμογι τθσ αρχι τθσ ίςθσ μεταχείριςθσ ανδρϊν και γυναικϊν όςο αφορά τθν
πρόςβαςθ ςτθν απαςχόλθςθ ςτθν επαγγελματικι εκπαίδευςθ και προϊκθςθ και τισ
ςυνκικεσ εργαςίασ. Η ςυγκεκριμζνθ οδθγία ζχει εφαρμογι από τισ 5 Οκτωβρίου
2005.
2. Κανονιςμόσ αρικ.806/2004/ΕΚ του Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου και του
Συμβουλίου ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ ιςότθτασ των φφλων ςτθ ςυνεργαςία για
τθν ανάπτυξθ, ο οποίοσ εγκρίκθκε ςτισ 21 Απριλίου 2004 ςφμφωνα με το άρκρο 179
τθσ Συνκικθσ ΕΚ.
3. Η οδθγία 2004/113 του Συμβουλίου για τθν εφαρμογι τθσ αρχισ τθσ ίςθσ
μεταχείριςθσ ανδρϊν και γυναικϊν ςτθν πρόςβαςθ ςε αγακά και υπθρεςίεσ.
Αξιοςθμείωτεσ είναι και οι προτάςεισ κακϊσ και οι γνωματεφςεισ που
εκφράηονται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο9 κακϊσ και από το Συμβοφλιο που
αναφζρονται ςτθν ιςότθτα και ςτθν ίςθ μεταχείριςθ μεταξφ ανδρϊν και γυναικϊν
και ενδεικτικά αναφζρουμε τισ ακόλουκεσ:
i. Ρρόταςθ απόφαςθσ για τθν τροποποίθςθ τθσ απόφαςθσ 2001/51/ΕΚ του
Συμβουλίου για τθ κζςπιςθ προγράμματοσ κοινισ δράςθσ ςχετικά με τθν κοινοτικι
ςτρατθγικι για τθν ιςότθτα μεταξφ γυναικϊν και ανδρϊν, κακϊσ και τθσ απόφαςθσ
848/2004ΕΚ του Συμβουλίου για τθν κζςπιςθ προγράμματοσ κοινοτικισ δράςθσ για
τθν προϊκθςθ οργανϊςεων που δραςτθριοποιοφνται ςε ευρωπαϊκό επίπεδο ςτον
τομζα τθσ ιςότθτα μεταξφ των δφο φφλων.
ii. Ρρόταςθ οδθγίασ του ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για
τθν εφαρμογι τθσ αρχισ των ίςων ευκαιριϊν και τθσ ίςθσ μεταχείριςθσ ανδρϊν και
γυναικϊν ςε κζματα εργαςίασ και απαςχόλθςθσ.
iii. Γνωμοδότθςθ τθσ Επιτροπισ των Ρεριφερειϊν για τθν Ανακοίνωςθ τθσ
Επιτροπισ ςτο Συμβοφλιο, ςτο Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο, ςτθν Ευρωπαϊκι
Οικονομικι και Κοινωνικι Επιτροπι και ςτθν επιτροπι των Ρεριφερειϊν ςχετικά με

8
http://europa.eu.int/comm/emloyment/social/empl&esf/com894.com894.pdf
9
΢πκβνύιην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (2004), Κνηλή Έθζεζε γηα ηελ Απαζρόιεζε
2003/2004, Βξπμέιιεο, 7069/04 SOC 113 ECOFIN 77.
7/
46


τθ κζςπιςθ κατευκυντιριων γραμμϊν για το δεφτερο γφρο τθσ κοινοτικισ
πρωτοβουλίασ EQUAL που αφορά τθ διακρατικι ςυνεργαςία για τθν προαγωγι
νζων μεκόδων καταπολζμθςθσ των διακρίςεων και ανιςοτιτων πάςθσ φφςεωσ ςε
ςχζςθ με τθν αγορά εργαςίασ «Ελεφκερθ κυκλοφορία καλϊν ιδεϊν».

iv. Ρρόταςθ κανονιςμοφ του Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου
ςχετικά με τθν ίδρυςθ Ευρωπαϊκοφ Ινςτιτοφτου για τθν ιςότθτα των φφλων
Λαμβάνοντασ υπόψθ ότι θ εφαρμογι τθσ νομοκεςίασ δεν αποτελεί από μόνθ
τθσ επαρκι προχπόκεςθ για τθν προαγωγι πραγματικισ ιςότθτασ προχϊρθςε ςε
μια ςειρά από προςπάκειεσ10 που ςκοπό είχαν τθν προϊκθςθ ειδικϊν μζτρων
πολιτικισ και που αποςκοποφςαν ςτθν προαγωγι τθσ ιςότθτασ ανδρϊν και
γυναικϊν μζςω διαδοχικϊν πολυετϊν προγραμμάτων:
Απόφαςθ του Συμβουλίου τθσ 20θσ Δεκεμβρίου 2000 για τθν Κοινοτικι
Στρατθγικι-Ρλαίςιο ςχετικά με τθν ιςότθτα των φφλων (2001-2005), θ οποία
εγκρίκθκε από το Συμβοφλιο μετά από διαβοφλευςθ με το Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο,
ςφμφωνα με το άρκρο 13 ΣΕΚ. Με τθν απόφαςθ αυτι κεςπίηεται το Ρζμπτο
Ρρόγραμμα Δράςθσ για τθν ιςότθτα των Φφλων, με ςτόχο τθν προαγωγι και
διάδοςθ των αξιϊν και πρακτικϊν ςτισ οποίεσ βαςίηεται θ πολιτικι ιςότθτασ, τθ
βελτίωςθ τθσ κατανόθςθσ του ηθτιματοσ αυτοφ, τθν ανάπτυξθ τθσ ικανότθτασ των
ενδιαφερομζνων φορζων να δράςουν με αποτελεςματικό τρόπο και τθν
διευκόλυνςθ τθσ εφαρμογισ του Κοινοτικοφ Ρλαιςίου για τθν ιςότθτα των φφλων.
Απόφαςθ αρικ. 803/2004/ΕΚ του Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου και του
Συμβουλίου για τθν κζςπιςθ προγράμματοσ κοινοτικισ δράςθσ (2004-2008), με
ςτόχο τθν πρόλθψθ και τθν καταπολζμθςθ τθσ βίασ ςε βάροσ παιδιϊν, νζων και
γυναικϊν και τθν προςταςία των κυμάτων και των ομάδων κινδφνου (Ρρόγραμμα
Daphne II), θ οποία εγκρίκθκε ςφμφωνα με το άρκρο 152 Συνκικθ ΕΚ (πολιτικι για
τθ δθμόςια υγεία).
Η χρθματοδότθςθ προγραμμάτων που ειςιγαγε το Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο
(NOW, DAPHNE, LEADER, URBAN, ΑΡΑΣΧΟΛΗΣΗ), ζχουν βοθκιςει αρκετά ςτον
περιοριςμό των ανιςοτιτων που υπάρχουν ςτον τομζα τθσ απαςχόλθςθσ, ςτθν
πρόςβαςθ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και ςτθν προςταςία των γυναικϊν από τθν
εκμετάλλευςθ. Ανάλογεσ πρωτοβουλίεσ11 ζχουν αναλθφκεί και ςτο πλαίςιο του Γϋ

10
Βι. :Πνιηηηθέο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, http:// www.esfhellas.gr/index .
asp?lang=08node=51
11
Βι.: http://europa.eu.int/comm/emloymentsocial/firsttime.html θαη Δπξσπατθή Δπηηξνπή
(2004), Πεξηζζόηεξεο θαη θαιύηεξεο ζέζεηο απαζρόιεζεο γηα όινπο. Η Δπξσπατθή
ζηξαηεγηθή γηα ηελ απαζρόιεζε, Γεληθή Γηεύζπλζε Απαζρόιεζεο θαη Κνηλσληθώλ
Τπνζέζεσλ, Λνπμεκβνύξγν : Τπεξεζία Δπίζεκσλ Δθδόζεσλ ησλ Δπξσπατθώλ Κνηλνηήησλ
text at: http:// europa.eu.int/emlpoymentsocial/publications/2004/ke5703055Mκel.pdf
8/
46


Κ.Ρ.Σ., ιδιαίτερα μζςα από το πρόγραμμα EQUAL, με ςτόχο τθ μείωςθ τθσ ανεργίασ.
Θεωρθτικά, θ νζα αυτι πολιτικι παρζχει περιςςότερεσ ευκαιρίεσ για τθν αλλαγι
τθσ κυρίαρχθσ κουλτοφρασ ςτθν απαςχόλθςθ, ςτθν πολιτικι, ςτο ςυνδικαλιςμό,
ςτθν οικονομία, ςτθν οικογζνεια.
Η ΕΕ ζχει να παρουςιάςει πλοφςιο νομοκετικό ζργο ςχετικά με τθν ιςότθτα
των φφλων ςτθν αγορά εργαςίασ. Ζνα νομοκετικό πλαίςιο που ζχει, ςε μεγάλο
βακμό, ενςωματωκεί ςτισ εκνικζσ νομοκεςίεσ και πολιτικζσ. H διαςφάλιςθ τθσ
ιςότθτασ απαιτεί πολυδιάςτατθ προςζγγιςθ που να περιλαμβάνει ζνα ςυνδυαςμό
μζτρων πολιτικισ ςε όλουσ τουσ τομείσ.
Η ιςότθτα των φφλων και θ ενςωμάτωςθ τθσ διάςταςθσ του φφλου ςε όλεσ
τισ πολιτικζσ αφοροφν τθν παροχι ςτισ γυναίκεσ ίςων ευκαιριϊν ςτθν κοινωνία,
ςτθν εκπαίδευςθ, ςτθν οικονομία, ςτθν αγορά εργαςίασ και ςτα κεντρικά και τοπικά
όργανα πολιτικισ εξουςίασ.

Β. Εναρμόνιςη τησ Ελληνικήσ Νομοθεςίασ με το Κοινοτικό Δίκαιο

Με τθν ανακεϊρθςθ του Συντάγματοσ το 2001 προςτζκθκε μια νζα ρφκμιςθ
που κατοχφρωνε ςυνταγματικά τθν λιψθ κετικϊν μζτρων υπζρ τθσ ιςότθτασ
κακιερϊνοντασ δυναμικι πολιτικι για τθν ιςότθτα των φφλων.
Οι διατάξεισ του ςυντάγματοσ12 που αφοροφν τθν ιςότθτα των φφλων
εμπλουτίςτθκαν με τθν κζςπιςθ ςυγκεκριμζνων δικαιωμάτων που κατοχυρϊνονται
με διεκνείσ ςυμβάςεισ οι οποίεσ είναι οι ακόλουκεσ:
1. N. 46/75 για τθν κφρωςθ τθσ Διεκνοφσ Σφμβαςθσ 100/51 για τθν
ιςότθτα αμοιβισ μεταξφ ανδρϊν και γυναικϊν.
2. Ν. 1302/82 για τθν κφρωςθ τθσ Διεκνοφσ Σφμβαςθσ 103/52 για τθν
προςταςία τθσ μθτρότθτασ.
3. Ν.1342/8313 για τθν κφρωςθ τθσ Διεκνοφσ Σφμβαςθσ του ΟΗΕ του
1979 για τθν εξάλειψθ όλων των μορφϊν διάκριςθσ κατά των γυναικϊν (CEDAW),
που υπογράφτθκε από τθν Ελλάδα ςτισ 2 Μαρτίου 1982, κυρϊκθκε νομοκετικά από
τθ Βουλι χωρίσ καμιά επιφφλαξθ και ζγινε νόμοσ του κράτουσ ςτισ 30 Απριλίου
1983.

12
«Οη εζληθέο πνιηηηθέο γηα ηελ ηζόηεηα ησλ θύισλ ζηελ απαζρόιεζε». Κνηλνηηθή
Πξσηνβνπιία EQUAL.
13
«Οη εζληθέο πνιηηηθέο γηα ηελ ηζόηεηα ησλ θύισλ ζηελ απαζρόιεζε». Κνηλνηηθή
Πξσηνβνπιία EQUAL.Βι. :Παξάξηεκα ζει 75

9/46


4. Ν.1423/84 για τθν κφρωςθ τθσ 122/64 Διεκνοφσ Σφμβαςθσ για τθν
πολιτικι τθσ απαςχόλθςθσ, ςφμφωνα με τθν οποία παίρνονται μζτρα για τθν
αντιμετϊπιςθ τθσ ανεργίασ και τθσ υποαπαςχόλθςθσ, τα οποία πρζπει να
εξαςφαλίηουν εργαςία για όςουσ το επικυμοφν ανεξάρτθτα από φφλο, φυλι,
κρθςκεία.
5. Ν.1424/84 για τθν κφρωςθ τθσ 111/58 Διεκνοφσ Σφμβαςθσ Εργαςίασ
για τθ διάκριςθ ςτθν απαςχόλθςθ και ςτο επάγγελμα θ οποία απαγορεφει κάκε
διάκριςθ που βαςίηεται ςτθ φυλι, το φφλο, ςτθ κρθςκεία κλπ.
6. Ν. 1426/84 για τθν κφρωςθ του Ευρωπαϊκοφ Κοινωνικοφ Χάρτθ τθσ
Διεκνοφσ Σφμβαςθσ, με τον οποίο διαςφαλίηονται χωρίσ διάκριςθ φφλου όλα τα
κοινωνικά δικαιϊματα (εργαςία, προςταςία μθτρότθτασ, δικαίωμα για
επαγγελματικό προςανατολιςμό και επαγγελματικι εκπαίδευςθ, προςταςία τθσ
υγείασ, δικαίωμα ςτθν κοινωνικι αςφάλιςθ).
7. Ν.1576/85 για τθν κφρωςθ τθσ 156/81 Διεκνοφσ Σφμβαςθσ για τθν ιςότθτα
ευκαιριϊν και τθν ίςθ μεταχείριςθ των εργαηομζνων και των δφο φφλων, που
αφορά ειδικότερα τουσ εργαηομζνουσ με οικογενειακζσ υποχρεϊςεισ.
8. Ν.3304/2005 που αναφζρεται ςτθν εφαρμογι τθσ ίςθσ μεταχείριςθσ
ανεξαρτιτωσ φυλετικισ ι εκνοτικισ καταγωγισ, κρθςκευτικϊν ι άλλων
πεποικιςεων, αναπθρίασ, θλικίασ ι γενετιςιου προςανατολιςμοφ. Σκοπόσ του
παρόντοσ νόμου είναι θ κζςπιςθ του γενικοφ πλαιςίου ρυκμίςεωσ για τθν
καταπολζμθςθ των διακρίςεων λόγω φυλετικισ ι εκνοτικισ καταγωγισ κακϊσ και
για τθν καταπολζμθςθ των διακρίςεων –άμεςων ι εμμζςων- λόγω κρθςκευτικϊν ι
άλλων πεποικιςεων, αναπθρίασ , θλικίασ ι γενετιςιου προςανατολιςμοφ ςτον
τομζα τθσ απαςχόλθςθσ και τθσ εργαςίασ, ςφμφωνα με τισ Οδθγίεσ 200/43/ΕΚ του
Συμβουλίου τθσ 29θσ Ιουνίου 2000 και 2000/78/ΕΚ του Συμβουλίου τθσ 27θσ
Νοεμβρίου 2000, ϊςτε να διαςφαλίηεται θ εφαρμογι τθσ αρχισ τθσ ίςθσ
μεταχείριςθσ.
Αξίηει όμωσ να ςθμειωκεί ότι και πριν τθν ζνταξθ τθσ Ελλάδασ ςτθν ΕΟΚ είχε
ολοκλθρωκεί θ μεταβατικι περίοδοσ προςαρμογισ του κοινοφ δικαίου με τθν αρχι
τθσ ιςότθτασ ανεξαρτιτωσ φφλου ι άλλθσ διάκριςθσ ωσ τθν αμοιβι (άρκρο 116
παρ.3 του Σ.1975). Επομζνωσ, θ ελλθνικι ζννομθ τάξθ πριν από τθν ζνταξθ τθσ
Ελλάδασ ςτθν ΕΟΚ ιταν ιδθ ευκυγραμμιςμζνθ με τον κανόνα του άρκρου 119 τθσ
Συνκικθσ τθσ ΢ϊμθσ για τθν ιςότθτασ των φφλων ςτθν αμοιβι και μάλιςτα διζκετε
ευρφτερθ νομικι κατοχφρωςθ τθσ ιςότθτασ των φφλων λόγω τθσ ςυνταγματικισ
κατοχφρωςθσ των κοινωνικϊν δικαιωμάτων.

Στθν φιλοςοφία του 14ςυντάγματοσ τοποκετικθκε και ο νομοκζτθσ. Ζτςι
λοιπόν θ ελλθνικι νομοκεςία για τθν ιςότθτα των φφλων είναι θ ακόλουκθ:

14
Οδεγόο Καιώλ πξαθηηθώλ γηα ηελ ζπκθηιίσζε νηθνγελεηαθήο θαη επαγγεικαηηθήο δσήο
10/ 46


i. Με το Νόμο 133/75 επιλκε θ εφαρμογι τθσ ίςθσ αμοιβισ ςτθν εργαςία
αρρζνων και κθλζων και κακιζρωςθ του 45ωρου (Κφρωςθ όρων τθσ ΕΓΣΣΕ τθσ
26.2.1975).
ii. Σφμφωνα με το Δθμοςιοχπαλλθλικό Κϊδικα Ρ.Δ. 611/77 που αποτελεί τθν
κατ’ εξοχιν νομοκεςία για τθν πρόςβαςθ ςτθν απαςχόλθςθ ςτο δθμόςιο τομζα,
κακϊσ επίςθσ και το Νόμο 1320/83, δεν υπάρχουν διακρίςεισ για το διοριςμό ςε
κζςεισ ςτθ δθμόςια διοίκθςθ.
iii. Με το Ν. 1082/80 απαγορεφτθκε θ απόλυςθ τθσ εγκφου.
iv. Με το Ν. 1250/82 κακιερϊκθκε ο πολιτικόσ γάμοσ ωσ ιςότιμοσ με τον
κρθςκευτικό.
v. Με το Ν. 1239/83 το Οικογενειακό Δίκαιο εκςυγχρονίςτθκε και
προςαρμόςτθκε ςτθν ςυνταγματικι επιταγι τθσ αρχισ τθσ ιςότθτασ των δφο
φφλων.
Ζτςι καταργικθκαν:
 Η ζννοια τθσ πατριαρχικισ οικογζνειασ που αντικαταςτάκθκε από τθν
οικογζνεια τθσ ιςότθτασ.
 Ο κεςμόσ τθσ προίκασ και ορίςτθκε ότι και οι δυο ςφηυγοι
υποχρεϊνονται να ςυμβάλλουν, ανάλογα με τισ δυνάμεισ τουσ, ςτθν αντιμετϊπιςθ
των αναγκϊν τθσ οικογζνειασ.
 Η γυναίκα διατθρεί το οικογενειακό τθσ επϊνυμο και μετά το γάμο
υποχρεωτικά.
 Το 18ο ζτοσ ωσ χρόνοσ ενθλικίωςθσ των νζων και κατϊτατο όριο για
τθν τζλεςθ γάμου και για τα δφο φφλα.
 Η ανατροφι και θ εκπαίδευςθ των παιδιϊν πρζπει να γίνεται χωρίσ
διάκριςθ φφλου.
 Η επιλογι ςυςτιματοσ κοινοκτθμοςφνθσ.
 Ο εκςυγχρονιςμόσ των διατάξεων του διαηυγίου και θ κεςμοκζτθςθ
του ςυναινετικοφ διαηυγίου.
 Η απόλυτθ εξομοίωςθ των δικαιωμάτων των παιδιϊν που
γεννικθκαν “χωρίσ γάμο” των γονιϊν τουσ με τα δικαιϊματα των παιδιϊν που
γεννικθκαν “μζςα ςτο γάμο”, και θ νομικι ενίςχυςθ τθσ κζςθσ τθσ ανφπαντρθσ
γυναίκασ.
Σφμφωνα με τον Αςτικό Κϊδικα (άρκρο 288) ο εργοδότθσ ζχει τθν υποχρζωςθ να
μεταχειρίηεται με τον ίδιο ακριβϊσ τρόπο όλουσ τουσ εργαηόμενουσ, εκτόσ εάν θ
διαφορετικι μεταχείριςθ προβλζπεται από τον νόμο.

11/46


Με τον Ν. 1414/84 για τθν εφαρμογι τθσ ιςότθτασ των δφο φφλων ςτον
τομζα των εργαςιακϊν ςχζςεων15 και ςε εναρμόνιςθ με τισ 75/117 και 76/207
οδθγίεσ τθσ ΕΟΚ προβλζπονται:
1. Η εξάλειψθ κάκε μορφισ διάκριςθσ, άμεςθσ ι ζμμεςθσ, ςτισ
εργαςιακζσ ςχζςεισ, που βαςίηεται ςτο φφλο.
2. Η δυνατότθτα πρόςβαςθσ ςτθν απαςχόλθςθ με τισ ίδιεσ
προχποκζςεισ για άνδρεσ και γυναίκεσ.
3. Η ίςθ αμοιβι για ίςθσ αξίασ εργαςία.
4. Κδιοσ επαγγελματικόσ προςανατολιςμόσ για αγόρια και κορίτςια.
5. Η απαγόρευςθ καταγγελίασ τθσ ςχζςθσ εργαςίασ για λόγουσ που
αναφζρονται ςτο φφλο. Με τον ίδιο νόμο ιδρφεται Γραφείο Ιςότθτασ ςε κάκε
Επικεϊρθςθ Εργαςίασ.
6. Επίςθσ ρυκμίηεται το όριο θλικίασ ειςόδου ςτο επάγγελμα ενιαία και
για τα δφο φφλα.
Με το Ν. 1483/84 προςτατεφονται και διευκολφνονται οι εργαηόμενοι με
οικογενειακζσ υποχρεϊςεισ ςτον οποίο προβλζπεται μεταξφ άλλων:
i) Η απαγόρευςθ διάκριςθσ των εργαηομζνων λόγω των οικογενειακϊν
τουσ υποχρεϊςεων.
ii) Η γονικι άδεια απουςίασ.
iii) Η άδεια απουςίασ για αςκζνεια εξαρτωμζνων μελϊν
iv) Το μειωμζνο ωράριο εργαηομζνων γονζων που ζχουν παιδιά με
ςοβαρι νόςο.
v) Η άδεια απουςίασ γονζων για τθν παρακολοφκθςθ τθσ ςχολικισ
προόδου των παιδιϊν.
vi) Η νομικι υποχρζωςθ των εργοδοτϊν για τθν δθμιουργία
βρεφονθπιακϊν ςτακμϊν.
vii) Η προςταςία από τθν απόλυςθ για λόγουσ οικογενειακϊν
υποχρεϊςεων.
viii) Το δικαίωμα ςτθν πλιρθ απαςχόλθςθ για τουσ εργαηόμενουσ που
ηιτθςαν μειωμζνθ απαςχόλθςθ λόγω οικογενειακϊν υποχρεϊςεων.
ix) Η προςταςία τθσ εγκφου από απόλυςθ κατά τθ διάρκεια τθσ
εγκυμοςφνθσ και ζνα ζτοσ μετά τον τοκετό, εκτόσ αν πρόκειται για ςπουδαίο λόγο.
Με το Ν. 1539/85 θ άδεια μθτρότθτασ αυξάνεται ςτον ιδιωτικό τομζα από
δϊδεκα ςε δεκατζςςερισ εβδομάδεσ, ενϊ ςτο δθμόςιο τομζα γίνεται δεκαζξι

15
Βι. :Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθώλ Κνηλνηήησλ, Πξνο κηα Κνηλνηηθή ΢ηξαηεγηθή
12/ 46

εβδομάδεσ. Με το Ν.1541/85 χορθγείται επίδομα τοκετοφ και λοχείασ ςτισ
αγρότιςςεσ που είναι αςφαλιςμζνεσ ςτον ΟΓΑ.
Με το Ν.1576/85 προβλζπεται αςφαλιςτικι κάλυψθ των ατόμων που
αμείβονται με το κομμάτι και εργάηονται για λογαριαςμό μιασ ι περιςςοτζρων
επιχειριςεων. Με τον ίδιο Νόμο (άρκρο 30) ο αναςφάλιςτοσ ςφηυγοσ, οι γονείσ και
τα αδζλφια αποκτοφν δικαίωμα αςφάλιςθσ ςε Ταμείο ι ςε Κλάδο Αςκζνειασ τθσ
αςφαλιςμζνθσ ι ςυνταξιοφχου των οργανιςμϊν αρμοδιότθτασ του Υπουργείου
Υγείασ, Ρρόνοιασ και Κοινωνικϊν Αςφαλίςεων.
Με το Ν.1849/89 εξαςφαλίηεται χρόνοσ ςυνολικισ άδειασ μθτρότθτασ 15
εβδομάδων ςτον ιδιωτικό τομζα και προβλζπεται χοριγθςθ επιδόματοσ γάμου
ςτουσ άγαμουσ γονείσ, ςτουσ χιρουσ και διαηευγμζνουσ.
Με το Ν.1892/90 κακιερϊνεται θ μερικι απαςχόλθςθ και ρυκμίηονται τα κζματα που αφοροφν ςτθν κατοχφρωςθ
των δικαιωμάτων των μερικϊν απαςχολοφμενων ςτα ελάχιςτα όρια αποδοχϊν, ςτισ ετιςιεσ άδειεσ με αποδοχζσ, ςτθν
κοινωνικι αςφάλιςθ και γενικά ςτθν εφαρμογι όλων των διατάξεων τθσ εργατικισ νομοκεςίασ.

Σφμφωνα με το Ν.1892/90 (άρκρο 63) χορθγείται επίδομα επί τριετίασ ςτθ
μθτζρα που αποκτά τρίτο παιδί. Στθ μθτζρα που κεωρείται πολφτεκνθ
καταβάλλεται μθνιαίο επίδομα ίςο προσ ενάμιςθ θμερομίςκιο ανειδίκευτου
εργάτθ, πολλαπλαςιαηόμενο με τον αρικμό των άγαμων παιδιϊν τθσ μζχρι
θλικίασ 25 ετϊν. Το επίδομα αυτό καταβάλλεται ζωσ ότου παφςει θ πολφτεκνθ
να ζχει άγαμα παιδιά θλικίασ μζχρι 25 ετϊν. Επίςθσ ςτθ μθτζρα που δε
δικαιοφται πλζον το παραπάνω επίδομα χορθγείται ιςόβια ςφνταξθ, ίςθ προσ το
τετραπλάςιο του θμερομιςκίου του ανειδίκευτου εργάτθ. Τα παραπάνω
επιδόματα καταβάλλονται ςτθ μθτζρα ανεξάρτθτα από κάκε άλλο επίδομα,
μιςκό, ςφνταξθ, αμοιβι κλπ.
Με το Ν. 2085/92 για τθ Δθμόςια Διοίκθςθ προβλεπόταν ςε κάκε υπθρεςιακό
ςυμβοφλιο, για τθ νόμιμθ ςυγκρότθςθ του, θ ςυμμετοχι μιασ τουλάχιςτον
γυναίκασ που να διακζτει τα απαραίτθτα τυπικά και ουςιαςτικά προςόντα. Η
ρφκμιςθ αυτι ζχει καταργθκεί με το Ν.2190/94.
Ζτςι λοιπόν, ζνασ πλοφςιοσ κοινωνικόσ διάλογοσ16 επακολοφκθςε με
ςυλλογικζσ διαπραγματεφςεισ για τθν ιςότθτα των φφλων ςτισ εργαςιακζσ ςχζςεισ.
Οι ρυκμίςεισ για τθν ιςότθτα των φφλων μζςω ςυλλογικϊν ςυμβάςεων
εργαςίασ ξεκίνθςαν ςτθν Εκνικι Γενικι Συλλογικι Σφμβαςθ εργαςίασ (ΕΓΣΣΕ) 1975
με τθν κζςπιςθ τθσ ίςθσ αμοιβισ αρρζνων – κθλαίων, (ςταδιακι ιςότθτα αμοιβισ
ανδρϊν και γυναικϊν από τθν 1-1-1975 ζωσ τθν 1-3-1978), και επακολοφκθςαν το
1984 άρκρο 4, άδειεσ μθτρότθτασ 14 εβδομάδων και επίδομα γάμου 10%.
Εν ςυνεχεία, θ ΕΓΣΣΕ του 1989 ςτο άρκρο 4, προνόθςε για τθν χοριγθςθ του
επιδόματοσ γάμου 10% ςε όλουσ τουσ ζγγαμουσ εργαηομζνουσ ανεξαρτιτωσ φφλου
και ςτο άρκρο 5 για τθν άδεια μθτρότθτασ χρονικοφ διαςτιματοσ 15 εβδομάδων.

16
Πνιπδσγόπνπινο Υξ. : « Ο δεθάινγνο ηεο Γ΢ΔΔ γηα ηελ αλάπηπμε ηεο απαζρόιεζεο θαη
ηηο εξγαζηαθέο ζρέζεηο», Γ΢ΔΔ
13/ 46


Η ΕΓΣΣΕ του 1993 ςτο άρκρο 7, αφξθςε το χρονικό διάςτθμα τθσ άδειασ
μθτρότθτασ από 15 ςε 16 εβδομάδεσ. Στο άρκρο 8 κεςπίςτθκε γονικι άδεια χωρίσ
αποδοχζσ για τθν ανατροφι των παιδιϊν, ςτο άρκρο 9 χορθγικθκε γονικι άδεια
κθλαςμοφ και φροντίδασ νθπίων ωσ 2 ετϊν και για τον άνδρα εναλλακτικά με τθν
μθτζρα, ενϊ ςτο άρκρο 11 ζχουμε τθν Σφςταςθ Επιτροπισ Ιςότθτασ.
Η ΕΓΣΣΕ του 1996 -1997 προζβθ ςτθν αναπροςαρμογι των γονικϊν αδειϊν
ςφμφωνα με το Ρρωτόκολλο και τθν Συμφωνία Κοινωνικισ Ρολιτικισ τθσ ΕΕ και με
το άρκρο 11 ςφςτθςε τον φορζα για τθν ιςότθτα των φφλων.
Η ΕΓΣΣΕ του 2000-2001 ςτο άρκρο 8 αφξθςε τθν άδεια τθσ μθτρότθτασ ςε 18
εβδομάδεσ. Στο άρκρο 11 δόκθκε άδεια 12 θμερϊν ετθςίωσ ςε κάκε εργαηόμενο
γονζα που ζχει 3 παιδία για τθν μζριμνα των παιδιϊν. Στο άρκρο 20 διακθρφχκθκαν
αρχζσ για τθν ρφκμιςθ άλλων μορφϊν απαςχόλθςθσ
Η ΕΓΣΣΕ του 2002-2003 ςτα άρκρα 6 και 7 παρζχει βελτιϊςεισ ςτισ άδειεσ
φροντίδασ παιδιϊν με ειδικι ρφκμιςθ για τουσ εργαηόμενουσ μονογονεϊκϊν
οικογενειϊν, χιρουσ, διαηευγμζνουσ , που ζχουν τθν επιμζλεια παιδιϊν.
Και τζλοσ θ ΕΓΣΣΕ 2004-2005 ςτα άρκρο 8 χορθγεί άδεια κθλαςμοφ 9
εβδομάδων μετά τον τοκετό, ενϊ ςτο άρκρο 98 δίνει τθ δυνατότθτα χοριγθςθσ
ιςόχρονθσ ςυνεχόμενθσ άδειασ με αποδοχζσ αντί του μειωμζνου ωραρίου. Επίςθσ
ςτο άρκρο 12 τθσ παροφςασ ΕΓΣΣΕ δίνεται άδεια 10 θμερϊν ετθςίωσ ςε γονείσ που
ζχουν παιδί θλικίασ ζωσ 16 ετϊν που πάςχει από νόςθμα που απαιτεί μετάγγιςθ
αίματοσ. Τζλοσ, ςτο άρκρο 18 παρζχεται μελζτθ για τθν ευκυγράμμιςθ του
εςωτερικοφ δικαίου με το κοινοτικό δίκαιο για τθν απαγόρευςθ τθσ ςεξουαλικισ
παρενόχλθςθσ και εξειδίκευςθ των όρων για τισ περιπτϊςεισ θκικισ παρενόχλθςθσ
ςτο χϊρο εργαςίασ.
Από το 1980 μζχρι ςιμερα ζχουν πραγματοποιθκεί ςθμαντικζσ νομοκετικζσ
αλλαγζσ για τθ διαςφάλιςθ τθσ ιςότθτασ μεταξφ ανδρϊν και γυναικϊν και τθν
εξάλειψθ όλων των μορφϊν διακρίςεων κατά των γυναικϊν. Κάτι τζτοιο αποτελεί
και θ τροποποίθςθ και θ ανακεϊρθςθ του Οικογενειακοφ Δικαίου και θ ειςαγωγι
νζων νόμων ςχετικά με τθν εξάλειψθ των διακρίςεων ςτθν πρόςβαςθ των γυναικϊν
ςτθν εκπαίδευςθ, ςτθν επαγγελματικι κατάρτιςθ, ςτθν απαςχόλθςθ και ςτισ
εργαςιακζσ ςχζςεισ.

Γ. ΝΟΜΟΘΕΣΙΚΟ ΠΛΑΙ΢ΙΟ ΠΟΤ ΔΙΕΠΕΙ ΣΙ΢ ΓΤΝΑΙΚΕ΢ ΢ΣΙ΢ ΕΝΟΠΛΕ΢ ΔΤΝΑΜΕΙ΢

Μετά τθ κζςπιςθ του Συντάγματοσ το 1975, ζγινε μια προςπάκεια θ νομοκεςία
ςτο ςυγκεκριμζνο τομζα να διζπεται από τθ ςυνταγματικι αρχι τθσ ιςότθτασ των
φφλων. Στο πλαίςιο αυτό το 1975 καταργικθκε θ μιςκολογικι διάκριςθ μεταξφ
ανδρϊν και γυναικϊν. Αυτό είχε ςαν αποτζλεςμα τθ δθμιουργία του νόμου705
του 1977 όπου και ψθφίηεται θ «Στράτευςθ των Ελλθνίδων» ςτισ Ελλθνικζσ
Ζνοπλεσ Δυνάμεισ. Αυτό αποτζλεςε και το εφαλτιριο μιασ ςειράσ από νόμων,
14/46

προεδρικϊν διαταγμάτων και υπουργικϊν αποφάςεων που ςκοπό είχαν τθν
νομοκετικι κάλυψθ των γυναικϊν ςτισ Ζνοπλεσ Δυνάμεισ. Ζνα πλαίςιο που
βαςίςτθκε αρχικϊσ ςτο νομοκετικό κακεςτϊσ που διζπει τθν απαςχόλθςθ με
βάςθ τθν αρχι τθσ ιςότθτασ των δφο φφλων.
Ζτςι λοιπόν επιχειρείται μια πρϊτθ προςζγγιςθ ςτο κζμα μζςα από τον
Υπαλλθλικό Κϊδικα17 που νομοκετείται με το Ρροεδρικό Διάταγμα 611/1977 όπου
ςτο άρκρο 19 γίνεται ιδιαίτερθ μνεία για τον διοριςμό των γυναικϊν. Συγκεκριμζνα
αναφζρει ςτθ παρ.1 ότι οι γυναίκεσ μποροφν να διορίηονται ςε όλεσ τισ πολιτικζσ
κζςεισ του Κράτουσ ι ςε νομικά πρόςωπα δθμοςίου δικαίου με όρουσ ίςουσ με
αυτϊν των ανδρϊν.
Στθν παρ.2 ο νομοκζτθσ εξειδικεφει περιςςότερο το ηιτθμα καταδεικνφοντασ τισ
κζςεισ που μποροφν να λαμβάνουν οι γυναίκεσ, λζγοντασ ότι ςτισ Ζνοπλεσ
Δυνάμεισ, τθν Χωροφυλακι, τθν Αςτυνομία Ρόλεωσ, τθν Ρυροςβεςτικι, τθν
Δαςοφυλακι και τθν Αγροφυλακι οι γυναίκεσ μποροφν να καταλαμβάνουν
βοθκθτικζσ υπθρεςίεσ οι οποίεσ πάντα κα ορίηονται από τα διάφορα Ρροεδρικά
διατάγματα των αρμοδίων υπουργϊν. Στθν παρ.3, με βάςθ τθν αρχι τθσ
ιςότθτασ των γυναικϊν, αναφζρεται ότι ςτο ςφνολο των διατάξεων που ιςχφουν
για τουσ άνδρεσ ςτισ Ζνοπλεσ Δυνάμεισ ιςχφουν και για τισ γυναίκεσ εκτόσ των
διατάξεων που αφοροφν τθν εκπλιρωςθ τθσ ςτρατιωτικισ κθτείασ.
Ο Ν. 705/197718 αποτελεί το εναρκτιριο νομοκετικό ςθμείο αφοφ
αναφζρεται αποκλειςτικά ςτθν ςτράτευςθ των γυναικϊν. Ζτςι λοιπόν ςτο Άρκρο 1
κάνει λόγο για το ποιεσ γυναίκεσ υποχρεοφνται ςε ςτράτευςθ. Στθν παρ.1 αναφζρει
ότι όλεσ οι γυναίκεσ που βρίςκονται ςε θλικία από το εικοςτό μζχρι το τριακοςτό
δεφτερο ζτοσ τθσ θλικίασ τουσ μποροφν να είναι υπόχρεεσ ςτράτευςθσ για εκτζλεςθ
ςτρατιωτικισ υπθρεςίασ ςτισ Ζνοπλεσ δυνάμεισ.
Η εκπλιρωςθ αυτι γίνεται πάντα ςφμφωνα με τθν παρ.2 του ςυγκεκριμζνου
άρκρου μόνο ςε καιρό πολζμου ι επιςτράτευςθσ. Το κάλεςμα αυτό αφορά είτε
γενικά για όλεσ τισ γυναίκεσ είτε αναφζρεται ςε οριςμζνεσ κατθγορίεσ είτε ακόμα
και ςε οριςμζνεσ γεωγραφικζσ περιφζρειεσ και πάντοτε ανάλογα με τισ ανάγκεσ
των Ζνοπλων δυνάμεων.
Σφμφωνα με τθν παρ.3, ο Υπουργόσ Εκνικισ Άμυνασ και κατόπιν ειςθγιςεων του
Συμβουλίου Αρχθγϊν των Ζνόπλων Δυνάμεων (ΣΑΓΕ), μπορεί να καλεί γυναίκεσ
ςε ςτράτευςθ ςε όλθ τθ χϊρα ι ςε οριςμζνεσ περιφζρειεσ, ι για κάποιεσ
ειδικότθτεσ, εφόςον οι ανάγκεσ των Ζνοπλων Δυνάμεων το επιβάλουν. Ρρζπει να
ςθμειωκεί όμωσ ότι ο νομοκζτθσ δίνει τθν διακριτικι ευχζρεια ςτον κακ’ φλθ
Υπουργό να αποφαςίηει, χωρίσ να γίνεται λόγοσ ποιεσ ειδικότθτεσ κρίνονται ωσ
απαραίτθτεσ και με ποια κριτιρια κα γίνεται το κάλεςμα των γυναικϊν ςτισ
Ζνοπλεσ Δυνάμεισ.

17
Τπνπξγείν Απαζρόιεζεο θαη Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο.
18
Σξάπεδα Ννκηθώλ Πιεξνθνξηώλ
15/ 46

Στθν παρ.4 αναφζρει ότι οι γυναίκεσ ςε καιρό πολζμου μποροφν να παρζχουν τισ
υπθρεςίεσ τουσ ςε δθμόςιεσ υπθρεςίεσ ςε νομικά πρόςωπα δθμοςίου δικαίου ι
κοινωφελι ιδρφματα, κακϊσ επίςθσ και ςτουσ τομείσ τθσ εκπαίδευςθσ τθσ
κοινωνικισ εργαςίασ, υγείασ, πρόνοιασ και τεχνικϊν υπθρεςιϊν, ςφμφωνα πάντα
με τθν απόφαςθ του Υπουργοφ Εκνικισ Άμυνασ και του αρμόδιου υπουργοφ. Ο
νομοκζτθσ για να διαςφαλίςει τθν αξιοπρζπεια και τθν προςωπικότθτα των
γυναικϊν αναφζρει ότι ςε καιρό ειρινθσ και μόνο ςε παραμεκόριεσ περιοχζσ και
ςε ζκτατεσ και επιτακτικζσ ανάγκεσ μποροφν να παρζχουν οι γυναίκεσ τισ
υπθρεςίεσ τουσ ςτουσ παραπάνω τομείσ τθσ δθμόςιασ ηωισ.
Ζνα άλλο ςθμείο ιςότθτασ ανδρϊν και γυναικϊν ςτισ Ζνοπλεσ Δυνάμεισ, αποτελεί
και το άρκρο 2 όπου προςδιορίηει τον τρόπο με τον οποίο προςδιορίηεται θ
θλικία των γυναικϊν, θ οποία εξιςϊνεται με τισ αντίςτοιχεσ διατάξεισ που
ιςχφουν και για τουσ άνδρεσ.
Στο άρκρο 3 γίνεται μια διάκριςθ τθσ κθτείασ κακϊσ επίςθσ και θ διάρκεια τθσ
ςτρατιωτικισ υποχρζωςθσ. Στθν παρ.1 θ προσ ςτράτευςθ υποχρζωςθ διακρίνεται
ςε υποχρζωςθ κθτείασ και ςε υποχρζωςθ εφεδρικι.
Στθν παρ.2 ορίηεται θ διάρκεια τθσ κθτείασ ςε 14 μινεσ. Και πάλι ο νομοκζτθσ
δίνει το δικαίωμα ςτον Υπουργό Εκνικισ Άμυνασ να παρατείνει τθν κθτείασ ςε 24
μινεσ φςτερα από ειςιγθςθ του ΣΑΓΕ. Επίςθσ ςτθν παρ.3 ο Υπουργόσ Εκνικισ
Άμυνασ μπορεί να αποφαςίςει τθν προςωρινι ι οριςτικι ι αόριςτθ απόλυςθ
ςτρατευςίμων γυναικϊν οριςμζνων κατθγοριϊν ι ειδικοτιτων και νωρίτερα από
τθ λιξθ τθσ κθτείασ τουσ.
Στθν παρ.4 ορίηεται ωσ χρόνοσ τθσ εφεδρικισ υπθρεςίασ, ο χρόνοσ που ορίηεται
από τθ διαταγι προςκλιςεωσ, κακϊσ επίςθσ μπορεί να παρατακεί μζχρι τθ λιξθ
τθσ ανάγκθσ που επζβαλε αυτι τθν εντολι.
Το άρκρο 4 περιφρουρεί τθν προςωπικότθτα των γυναικϊν, αναφζροντασ τισ
εξαιρζςεισ λόγω ςωματικισ ακαταλλθλότθτασ. Ορίηει ςτισ παρ. 1 και 2, ότι
εξαιροφνται τθσ ςτρατεφςεωσ οι γυναίκεσ που ζχουν κρικεί αρμοδίωσ λόγω
ςωματικισ βλάβθσ ι πακιςεωσ ακατάλλθλεσ για τθν εκπλιρωςθ των
ςτρατιωτικϊν υποχρεϊςεων.
Στο άρκρο 5 «καταγράφεται» το κοινωνικό πρόςωπο των κοινωνικϊν διατάξεων
μζςα από τθν αναφορά που γίνεται για τθν απαλλαγι τθσ υποχρζωςθσ
ςτράτευςθσ γυναικϊν. Μάλιςτα, κατθγοριοποιεί με πολφ εξειδικευμζνο τρόπο
τισ διάφορεσ περιπτϊςεισ, καταδεικνφοντασ ζτςι τθν ευαιςκθςία που ζχει το
κράτοσ για τθν Ελλθνίδα γυναίκα. Ζτςι, κάνει λόγο για τισ μθτζρεσ, για τισ
γυναίκεσ που ςτεροφνται γονείσ και οι οποίεσ ζχουν ανιλικο αδελφό ι αδελφι.
Επίςθσ αναφζρεται ςτισ γυναίκεσ που είναι μόνεσ ι είναι μεγαλφτερεσ ςε μια
οικογζνεια που είναι πολφτεκνθ και ζχει ανιλικο τζκνο. Επίςθσ μθτζρεσ που είναι
χιρεσ κακϊσ και για γυναίκεσ που ζχουν απολζςει το ςφηυγό τουσ κατά τθν
διάρκεια τθσ υπθρεςίασ τουσ ςτισ Ζνοπλεσ Δυνάμεισ. Επίςθσ, ςεβόμενο και το
κρθςκευτικό αίςκθμα τθσ κοινωνίασ, ο νομοκζτθσ απαλλάςςει από τθν
ςτρατιωτικι υποχρζωςθ τισ γυναίκεσ που ζχουν αςπαςτεί το μοναχικό ςχιμα και

16/46

μονάηουν ςε Ορκόδοξεσ Μονζσ και ςτθν Αγιοταφικι Αδελφότθτα. Ακόμα και ςαν
τζκνο υπολογίηει και τα κετά παιδιά μζχρι τθσ θλικίασ των 12 ετϊν.
Με τον παρόντα Νόμο, ςτο άρκρο 6, δφναται θ δυνατότθτα ςτισ γυναίκεσ για
εκελοφςια κατάταξθ ςτισ Ζνοπλεσ Δυνάμεισ, ορίηοντασ ωσ θλικία κατάταξθσ από
δζκα οκτϊ ζωσ τριάντα δφο ετϊν. Αυτό μπορεί να γίνει ανεξαρτιτωσ
καταςτάςεωσ ςτθν οποία ζχει περιζλκει θ χϊρα είτε για τθν εκπλιρωςθ
ςτρατιωτικισ υποχρζωςθσ είτε για επαγγελματικι αποκατάςταςθ. Ρρζπει να
ςθμειωκεί ότι κατά το άρκρο 23 του Ν. 1911/1990 δφναται θ δυνατότθτα
γυναίκεσ ζφεδρουσ ι κατά απονομι αξιωματικοί προερχόμενεσ από εκελόντριεσ
του ν.705/1977, και εφόςον ζχουν ςυμπλθρϊςει 5ετι πραγματικι υπθρεςία ωσ
ζφεδροι Αξιωματικοί, να μποροφν να μονιμοποιθκοφν κατόπιν αιτιςεωσ τουσ
ςτθν οικεία ειδικότθτα τθροφμενθσ τθσ μεταξφ των ςειράσ αρχαιότθτασ, με το
βακμό που φζρουν κατά το χρόνο τθσ μονιμοποίθςισ τουσ, ανεξάρτθτα από τθν
φπαρξθ ι μθ οργανικϊν κζςεων. Η μονιμοποίθςθ ενεργείται με Ρροεδρικό
Διάταγμα κατόπιν προτάςεωσ του Υπουργοφ Εκνικισ Άμυνασ και φςτερα από
απόφαςθ του Ανϊτερου Αεροπορικοφ Συμβουλίου.
Το άρκρο 7 παρ. 1, αναφζρει ότι ο Υπουργόσ Εκνικισ Άμυνασ ορίηει τισ
ειδικότθτεσ που κα καλυφκοφν από τισ γυναίκεσ ςτρατεφςιμεσ, εφζδρων ι
εκελουςίωσ καταταςςόμενεσ. Ορίηει επίςθσ, ότι βακμολογικϊσ εξελίςςονται όπωσ
και οι άνδρεσ που ανικουν ςτισ ίδιεσ κατθγορίεσ. Επίςθσ, ορίηει ςτθν παρ.2 ότι ο
Υπουργόσ ορίηει και τα προςόντα των προσ κατάταξθ καλουμζνων γυναικϊν αλλά
και το χρόνο για τον οποίο κα αναλάβουν τθν υποχρζωςθ κθτείασ ι εφεδρικισ
ςτρατιωτικι υπθρεςίασ. Στθν παρ.3 του ίδιου άρκρου, εκφράηεται θ δυνατότθτα
ςτισ γυναίκεσ που το επικυμοφν να παραμείνουν ωσ μόνιμεσ ι ωσ εκελόντριεσ και
για τισ οποίεσ κα ιςχφουν οι ίδιεσ διατάξεισ που ιςχφουν και για τουσ άνδρεσ.
Στο άρκρο 8 του παρόντοσ νόμου, ο νομοκζτθσ δίνει το δικαίωμα ςτον Υπουργό
Εκνικισ Άμυνασ και με τθν ςφμφωνθ γνϊμθ του ΣΑΓΕ, να «καταςτρατθγιςει»
όλουσ τουσ προθγοφμενουσ λόγουσ απαλλαγισ των γυναικϊν εφόςον
ςυντρζχουν ςθμαντικοί λόγοι ςε περίοδο πολζμου.
Ζνα ςαφζσ ςθμείο ιςότθτασ των δφο φφλων αποτελεί το άρκρο 9, όπου
τοποκετεί ςτθν ίδια βακμίδα τισ γυναίκεσ που κατατάςςονται με τουσ άνδρεσ.
Ορίηει ότι διζπονται και αυτζσ από τισ ίδιεσ διατάξεισ και κανονιςμοφσ που
ιςχφουν και για τουσ άνδρεσ ζκτοσ από εκείνεσ που δεν προςδιορίηουν το φφλο
και τθν αποςτολι τουσ.
Στο άρκρο 9 τζλοσ, μεριμνεί και προςτατεφει, για τισ γυναίκεσ που
κατατάςςονται ςτισ Ζνοπλεσ Δυνάμεισ, δίνοντάσ τουσ το επιπλζον «προςόν» τθσ
προςαφξθςθσ κατά 5% ςε όςεσ ζχουν επιτφχει ςε διαγωνιςμοφσ για πρόςλθψθ
ςτο Δθμόςιο, ςε Νομικά πρόςωπα δθμοςίου δικαίου, οργανιςμοφσ κοινισ
ωφζλειασ και ςε τράπεηεσ για το κακοριςμό τθσ ςειράσ επιτυχίασ τουσ. Η
παραπάνω διάταξθ ιςχφει για μια πενταετία αλλά μπορεί να παρατακεί και για
μια πενταετία ακόμα με απόφαςθ του Υπουργικοφ Συμβουλίου.

17/46

Τζλοσ με τα άρκρα 11 και 12 μεταβιβάηει όλεσ τισ ςχετικζσ λεπτομζρειεσ όπωσ οι
φορείσ που κα παρακολουκοφν τθν εκπλιρωςθ των ςτρατιωτικϊν υποχρεϊςεων
των Ελλθνίδων, τισ υγειονομικζσ εξετάςεισ, τισ διατάξεισ για τισ απαλλαγζσ, τθν
εκπαίδευςθ των γυναικϊν, τισ υπθρεςίεσ ςτισ οποίεσ υποχρεοφνται να
υπθρετιςουν οι γυναίκεσ κακϊσ και οποιαδιποτε άλλθ λεπτομζρεια για τθν
εφαρμογι του παρόντοσ νόμου, ςτον Υπουργό Εκνικισ Άμυνασ όπου
λαμβάνοντασ υπόψθ του και τθ γνϊμθ του ΑΣΕΔ προχωράει ςτα ςχετικά
Ρροεδρικά Διατάγματα.
Ζχοντασ λοιπόν ςαν βάςθ τον προθγοφμενο νόμο ο νομοκζτθσ ζρχεται να
καλφψει τα κενά και τισ λεπτομζρειεσ που αφοροφν τθν ςτράτευςθ των γυναικϊν.
Ζτςι λοιπόν με το Ρροεδρικό Διάταγμα 468/1978 κακορίηονται οι
ειδικότθτεσ που κα καταλαμβάνουν οι γυναίκεσ είτε ωσ εκελόντριεσ είτε ωσ μόνιμεσ
ςτρατεφςιμεσ. Σε μια προςπάκεια ιςότθτασ το παρόν Ρροεδρικό Διάταγμα ορίηει
ςτο άρκρο 1 πωσ ό,τι ιςχφει για τουσ άνδρεσ περί ςτρατολογίασ (Ν.720/70), περί
οργάνων Ανϊτατθσ Διοικιςεωσ και ελζγχου των Ενόπλων Δυνάμεων (Ν. 660/77)
κακϊσ και για τθν Ιεραρχία και προαγωγϊν Ανκυπαςπιςτϊν και Μόνιμων και
Εκελοντϊν οπλιτϊν ςτισ Ζνοπλεσ Δυνάμεισ (Ν.Δ. 445/75), ιςχφει και για τθσ γυναίκεσ
που επιςτρατεφονται ι κατατάςςονται ςτισ Ζνοπλεσ Δυνάμεισ.
Επίςθσ ορίηει (άρκρο 2), ότι οι αρμόδιοι φορείσ που παρακολουκοφν τθν
εκπλιρωςθ των ςτρατιωτικϊν υποχρεϊςεων των Ελλθνίδων είναι παρόμοιοι με
αυτϊν που παρακολουκοφν και το άρρεν προςωπικό.
Στο άρκρο 3 καταγράφονται όλεσ οι ειδικότθτεσ τισ οποίεσ καλοφνται να
καλφψουν οι γυναίκεσ ςτρατεφςιμεσ είτε ωσ εκελόντριεσ είτε ωσ μόνιμεσ
υπαξιωματικοφσ ςε κάκε κλάδο των Ενόπλων Δυνάμεων (Στρατό Ξθράσ, Ρολεμικό
Ναυτικό και Ρολεμικι Αεροπορία).

Α' ΣΤ΢ΑΤΟΥ - ΞΗ΢ΑΣ

Α/Α Αρικ. Ειδικότθτα Στρατεφςεωσ Μόνιμεσ Ραρατθριςεισ
Κϊδικα Κλθρωτζσ ι ι Εκελόν-
πρότακτεσ τριεσ
(α) (β) (γ) (δ) (ε) (ςτ)

1 0111 Γραφζασ ΝΑΙ ΝΑΙ
2 0112 Γραφζασ Κζντρου Επικοινωνιϊν ΝΑΙ ΝΑΙ

18/46


3 0114 Σχεδιαςτισ (Γραφζασ) ΝΑΙ ΝΑΙ
4 0121 Ταχυδρομικόσ ΝΑΙ ΟΧΙ
5 0122 Ταξινόμοσ ΝΑ ΟΧΙ
6 0123 Διαχειριςτισ Επιταγϊν ΝΑΙ ΟΧΙ
7 0141 Γραφζασ Στατιςτικισ ΝΑΙ ΟΧΙ
8 0142 Δθμοςιογράφοσ (Γραφζασ) ΝΑΙ ΟΧΙ
9 0145 Δοκιμαςτισ Γραφζασ ΝΑΙ ΟΧΙ
10 0149 Ιατροί Γραμματείσ ΝΑΙ ΟΧΙ
11 0181 Στρατολόγοσ ΟΧΙ ΝΑΙ
12 0184 Διοικθτικόσ ΟΧΙ ΝΑΙ
13 0189 Κοινωνικόσ Λειτουργόσ ΝΑ ΟΧΙ
14 0191 Στατιςτικόσ ΟΧΙ ΝΑΙ
15 0192 Ρρογραμματιςτισ Η/Υ ΟΧΙ ΝΑΙ
16 0193 Αναλυτισ Συςτιματοσ Η/Υ ΟΧΙ ΝΑΙ
17 0194 Βοθκόσ Ερευνθτι ΝΑΙ ΝΑΙ
18 0195 Χειριςτισ Η/Υ (Τερματικοφ) ΝΑΙ ΝΑΙ
19 0211 Στρατ. Διερμθνζασ Ιταλικισ ΝΑΙ ΟΧΙ
20 0212 Στρατ. Διερμθνζασ Γαλλικισ ΝΑΙ ΝΑΙ
21 0221 Στρατ. Διερμθνζασ Αγγλικισ ΝΑΙ ΝΑΙ
22 0222 Στρατ. Διερμθνζασ Γερμανικισ ΝΑΙ ΝΑΙ
23 0231 Στρατ. Διερμθνζασ Αλβανικισ ΝΑΙ ΟΧΙ
24 0232 Στρατ. Διερμθνζασ Βουλγαρικισ ΝΑΙ ΟΧΙ
25 0234 Στρατ. Διερμθνζασ Σερβικισ ΝΑΙ ΟΧΙ
26 0235 Στρατ. Διερμθνζασ ΢ουμανικισ ΝΑΙ ΟΧΙ
27 0252 Στρατ. Διερμθνζασ Τουρκικισ ΝΑΙ ΝΑΙ
28 0521 Ερμθνευτισ Αεροφωτ/φιϊν ΝΑΙ ΟΧΙ
29 0531 Ανακριτισ Αιχμαλϊτων ΝΑΙ ΟΧΙ
30 0621 Κρυπτογράφοσ ΝΑΙ ΟΧΙ
31 0711 Σιτιςτισ ΝΑΙ ΟΧΙ

19/46


32 0712 Αποκθκάριοσ ΝΑΙ ΟΧΙ
33 0714 Τεχνικόσ Αποκθκάριοσ ΝΑΙ ΟΧΙ
34 0716 Τεχνικόσ Γραφζασ ΝΑΙ ΟΧΙ
35 0761 Μουςικόσ ΝΑΙ ΝΑΙ
36 0781 Φροντιςτισ ΟΧΙ ΝΑΙ
37 1231 Οδθγόσ αυτοκινιτου ΝΑΙ ΝΑΙ
38 5111 Διαβιβαςτισ ΝΑΙ ΟΧΙ
39 5212 Χειριςτισ Ρίνακα ΝΑΙ ΝΑΙ
40 5317 Χειριςτισ Αςυρμάτων Μζςων ΝΑΙ ΝΑΙ
41 5321 Χειριςτισ Τθλετφπων -
Κρυπτομθχανϊν ΝΑΙ ΝΑΙ
42 5323 Χειριςτισ ΢αντάρ ΝΑΙ ΝΑΙ
43 5354 Χειριςτισ μζςων ΗΡ –Ακροατισ ΝΑΙ ΝΑΙ
44 7116 Νοςοκόμοσ –Τραυματιοφορζασ ΝΑΙ ΝΑΙ
45 7118 Αξ/κόσ Νοςθλεφτρια ΝΑΙ ΝΑΙ
46 7119 Βοθκόσ Αδελφι- Νοςοκόμοσ ΝΑΙ ΝΑΙ
47 7131 Βοθκόσ Ακτινολογικοφ- Εργαςτθρίου ΝΑΙ ΝΑΙ
48 7132 Βοθκόσ Μικροβ.- Εργαςτθρίου ΝΑΙ ΝΑΙ
49 7133 Βοθκόσ Εργαςτθρίου-΢αδιοϊςοτόπων ΝΑΙ ΝΑΙ
50 7134 Βοθκόσ Αιμοδυναμικοφ-Εργαςτθρίου ΝΑΙ ΝΑΙ
51 7136 Βοθκόσ Ρακολογικοφ-Εργαςτθρίου ΝΑΙ ΝΑΙ
52 7137 Βοθκόσ Βιοχθμικοφ-Εργαςτθρίου ΝΑΙ ΝΑΙ
53 7138 Βοθκόσ Νευροφυςιολογικοφ
Εργαςτθρίου ΝΑΙ ΝΑΙ
54 7141 Βοθκόσ Αναλιψεωσ και Αιμοδοςίασ ΝΑΙ ΝΑΙ
55 7142 Βοθκόσ Αναιςκθςιολόγου ΝΑΙ ΝΑΙ
56 7143 Βοθκόσ Χειρουργείου ΝΑΙ ΝΑΙ
57 7144 Βοθκόσ Γαςτρεντερολόγου ΝΑΙ ΟΧΙ
58 7153 Βοθκόσ Φυςιοκεραπευτι ΝΑΙ ΟΧΙ

20/46


59 7211 Βοθκόσ Φαρμακείου ΝΑΙ ΟΧΙ
60 7311 Βοθκόσ Οδοντιάτρου ΝΑΙ ΟΧΙ
61 7312 Οδοντοτεχνίτθσ ΝΑΙ ΟΧΙ
62 7421 Ραραςκευαςτισ Εργαςτθρίου ΝΑΙ ΟΧΙ
63 7501 Γιατρόσ χωρίσ ειδικότθτα ΝΑΙ ΟΧΙ
64 7601 Φυςιοκεραπευτισ ΝΑΙ ΟΧΙ
65 7604 Διαιτολόγοσ ΝΑΙ ΟΧΙ
66 8017 Βιβλιοδζτθσ ΝΑΙ ΟΧΙ
67 8413 Τεχνίτθσ Ενςφρματων μζςων ΝΑΙ ΟΧΙ
68 8414 Τεχνίτθσ Τθλετφπων ΝΑΙ ΟΧΙ
69 8421 Τεχν.Αςυρμάτων Υψθλισ Ιςχφοσ ΝΑΙ ΝΑΙ
70 8422 Τεχν. Αςυρμάτων Χαμθλισ Ιςχφοσ ΝΑΙ ΟΧΙ
71 8718 Τεχνίτθσ Γραφομθχανθμάτων ΝΑΙ ΟΧΙ
72 8719 Τεχνίτθσ Κινθματογραφικϊν
Μθχανϊν ΝΑΙ ΟΧΙ
73 8731 Στοιχειοκζτθσ ΝΑΙ ΟΧΙ
74 8751 Χειριςτισ Κινθματογραφικισ
Μθχανισ Ρροβολισ ΝΑΙ ΟΧΙ
75 8753 Φωτογράφοσ ΝΑΙ ΟΧΙ
76 8781 Τεχνίτθσ Συςτθμάτων Ελζγχου
Ρυρόσ ΝΑΙ ΝΑΙ
77 8774 Χειριςτισ Ρλυντθρίων ΝΑΙ ΟΧΙ
78 8853 Ταπετςιζρθσ ΝΑΙ ΟΧΙ
79 8854 Ταπθτουργόσ ΝΑΙ ΟΧΙ
80 8872 ΢άφτθσ ΝΑΙ ΟΧΙ
81 8911 Ρολιτικόσ Μθχανικόσ ΝΑΙ ΟΧΙ
82 8912 Τυπογράφοσ - Μθχανικόσ ΝΑΙ ΟΧΙ
83 8914 Χθμικόσ Μθχανικόσ ΝΑΙ ΟΧΙ
84 8916 Φυςικόσ Μθχανικόσ ΝΑΙ ΟΧΙ

21/46


Β' ΡΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ (Υπθρεςία Ξθράσ)

1 Διαχειριςτισ ΝΑΙ ΝΑΙ
2 Διαχειριςτισ (Χειρ.τθλετφπου) ΝΑΙ ΝΑΙ
3 Διαχειριςτισ (Χειρ. Κρυπτ. μθχανισ) ΝΑΙ ΝΑΙ
4 Διαχειριςτισ Υλικϊν ΝΑΙ ΝΑΙ
5 Διαχειριςτισ/Χειριςτισ Η/Υ ΝΑΙ ΝΑΙ
6 Σθματωρόσ ΝΑΙ ΝΑΙ
7 Σθματωρόσ Ρλθροφοριϊν ΟΧΙ ΝΑΙ
8 Τθλεγραφθτισ ΝΑΙ ΝΑΙ
9 Τθλεγραφθτισ Ρλθροφοριϊν ΟΧΙ ΝΑΙ
10 Τθλεγραφθτισ – Ελεγκτισ
Εναζριασ Κυκλοφορίασ ΟΧΙ ΝΑΙ
10α Ρρογραμματιςτισ Η/Υ ΝΑΙ ΝΑΙ
11 Ρρογραμματιςτισ/Αναλυτισ Η/Υ ΟΧΙ ΝΑΙ
12 Μθχανικόσ ΝΑΙ ΝΑΙ
13 ΢αδιοεντοπιςτισ ΝΑΙ ΝΑΙ
14 ΢/Ε - Ελεγκτισ Εναζριασ Κυκλοφορίασ ΟΧΙ ΝΑΙ
15 ΢/Ε Ρλθροφοριϊν ΟΧΙ ΝΑΙ
16 Θαλαμθπόλοσ ΝΑΙ ΝΑΙ
17 Χαρτογράφοσ ΝΑΙ ΝΑΙ
18 Ηλεκτροτεχνίτθσ ΝΑΙ ΝΑΙ
19 Ηλεκ/κόσ - ΢αδιοεντοπιςτισ ΝΑΙ ΝΑΙ
20 Ηλεκ/κόσ - Ηχοεντοπιςτισ ΝΑΙ ΝΑΙ
21 Ηλεκ/κόσ - Συνεννοιςεωσ ΝΑΙ ΝΑΙ
22 Ηλεκτρονικόσ - Διευκφνςεωσ Βολισ ΝΑΙ ΝΑΙ
23 Ηλεκτρονικόσ - Υφάλων όπλων
Ηλεκ/κόσ - Αυτομ. Συςτθμάτων ΝΑΙ ΝΑΙ
24 Ηλεκ/κόσ - Αυτομ. Συςτθμάτων ΝΑΙ ΝΑΙ
22/46

οι γυναίκες στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις

οι γυναίκες στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

La actualidad más candente (16)

Destacado

Destacado (15)

Similar a οι γυναίκες στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις

Similar a οι γυναίκες στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις (20)

Último

Último (20)

οι γυναίκες στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις