1. Лекц №3
Н.Ариунжаргал
Олон улсын маркетингийн орчин, олон
улсын маркетинг ба энгийн
маркетингийн ялгаа

2. Олон улсын маркетинг
Олон улсын маркетинг нь олон улсын
түвшинд маркетингийн үйл ажиллагаа явуулах
бүхий л үйл ажиллагааг хамран судална.
Олон улсын хэрэглэгчдийн зан төлөвийн
онцлог, нийгэм соѐл, нөхцөл байдал, орчны
хүчин зүйлсийг судлан түүнд тохирох
маркетингийн хөтөлбөр болох
бүтээгдэхүүн, үнэ, хуваарилалт, идэвхжүүлэлти
йн бодлогыг хэрхэн явуулахыг төлөвлөн
зохион байгуулж, үйл ажиллагааг хянах арга
зүйг судлах болно.

3. Олон улсын маркетингийн орчин
Олон улсын маркетинг нь олон
улсын түвшинд бизнесийн үйл
ажиллагаа явуулж байгаагаараа
энгийн маркетингаас ялгардаг.
Тиймээс олон улсын
маркетингийн гол судлах зүйл нь
орчны хүчин зүйлс байдаг.

4. Орчны хүчин зүйлсийг:
a. Макро
b. Микро

5. Микро хүчин зүйлсэд
 Хэрэглэгч
 Өрсөлдөгч
 Зуучлагч
 бэлтгэн нийлүүлэгч
 Харилцагч
 тухайн байгууллага өөрөө ордог.

6. Макро хүчин зүйлсэд
 Улс төр
 Эдийн засаг
 Нийгэм соѐл
 Технологи
 Хууль эрх зүй

7. Олон улсын маркетингийн орчин
Мөн маркетингийн орчныг
гадаад, дотоод орчин гэж ангилан авч үздэг.
Байгууллагын дотоод орчинд тухайн
байгууллагын дотоод функц болгоны үйл
ажиллагааг авч үздэг. Жишээ нь:
маркетинг, хүний
нөөц, санхүү, үйлдвэрлэл, удирдлагын үйл
ажиллагааг авч үзэх. Бусад орчны хүчин
зүйлсийг маркетингийн гадаад орчинд
хамааруулан авч үзэж судалдаг.

8. Олон улсын маркетингийн орчин
 Гадаад дотоод орчны хүчин
зүйлсийг судлан шинжлэх
судалгааны арга нь SWOT
шинжилгээний арга байдаг.

9. Олон улсын маркетингийн орчин
 Олон улсын маркетингийн удирдан
чиглүүлэх 4 үйл ажиллагаа гэж байдаг.
1. Угсаатан зүйд түшиглэсэн удирдлага. 1
үндэстэн дээр төвлөрөх
2. Олон үндэстэнд түшиглэсэн удирдлага.
Улс орон бүрт ялгаатай үйл ажиллагаа
явуулах.
3. Бүс нутагт түшиглэсэн удирдлага. Хойд
Америкийн Чөлөөт хэлэлцээрээр Канад,
Мексик, АНУ гурван улсын эдийн засгийн бүс
нутгийг хөгжүүлэх хэлэлцээр гэх мэт. /NAFTA/
4. Газар зүйд түшиглэсэн удирдлага.

10. Олон улсын маркетингийг судалснаар
Маркетингийн элементүүдийг олон
улсын түвшинд хэрхэн үр дүнтэй удирдан
явуулах, үйл ажиллагаандаа хэрхэн
хэрэглэх вэ? гэсэн суурь мэдлэг олж авна.
Олон улсын маркетингийг судалсанаар
тухайн зах зээл дээр маркетинг явуулахад
юуг анхаарах, олон улсын зах зээл рүү
нэвтрэх арга замууд, гарах саад
бэрхшээл, учирч болох эрсдэлийг тодорхой
түвшинд ойлгон онол практикийн чиг
баримжаатай болох болно.

11. Олон улсын маркетинг болон
энгийн маркетингийн ялгаа, онцлог
 Энгийн маркетинг болон олон улсын
маркетингийн гол ялгааг илэрхийлэх
саад бэрхшээлүүд юм.
 Олон улсын түвшинд маркетингийн
үйл ажиллагаа явуулахад дараах
төрлийн ялгаа, саад бэрхшээлүүд
тулгардаг.

12. Олон улсын түвшинд маркетингийн үйл
ажиллагаа явуулахад учирах саад бэрхшээлүүд
 1. Хэлний бэрхшээл. Улсууд нь албан ѐсны
нэг хэлтэй, хоѐр хэлтэй, олон хэлийг
зөвшөөрсөн гэх мэт олон янз байдаг. Бусдад
өөрсдийгөө ойлгуулах гол хэрэгсэл бол хэл
байдаг.
 2. Соёлын бэрхшээл. Тухайн улсын соѐлыг
сайн судалж мэдэхгүйгээр маркетингийн ямарч
амжилттай үйл ажиллагаа явуулж чадахгүй.

13. 3. Хуулийн бэрхшээл. Маркетингийн үйл ажиллагаатай
холбогдох хууль тогтоомжуудын гол үндэслэл
болгодог зүйлс нь дараах байдалтай байна. Өөрөөр
хэлбэл хуулийн суурь үндэслэл нь:
a. Хоригууд. Жиш нь: архи тамхи, садар самуун
байдлыг хориглох
b. Хязгаарлалтууд. Жишээ нь: хүүхэд 21 нас хүртэлээ
архи хэрэглэхгүй
c. Үүрэг. Жиш нь: үйлдвэрлэж байгаа хүнсний
бүтээгдэхүүнд үйлдвэрлэгчид савалгаандаа
найрлагийг зааж өгөх ѐстой.
d. Орчины стандарт. Жиш нь: дулаан
ялгаруулалт, ямар орчинд яаж хадгалах

14. e. Өмч хөрөнгө зах зээлд оруулах байдал.
Хөрөнгө эзэмшлийн байдал
f. Эргэх холбоотой байх ѐстой. Эрсдэлийг
хэн үүрэхийг зааж өгөх
g. Эрүүл ахуйн зохицуулалт.
Хүн, амьтан, байгалийг хамгаалахад чиглэсэн.
h. Тарифийн хязгаарлалт. Өрсөлдөөн
хурдасгах, үндэсний үйлдвэрлэлээ хамгаалах
зорилгоор хязгаарлалтууд тавьдаг.

15. ... ҮРГЭЛЖЛЭЛ
 Улсын хуулиас гадна мөн олон улсын
түвшинд мөрдөгдөх хуулиуд байдаг.
Жишээ нь: Европын холбоо, Дэлхийн
худалдааны байгууллагын гишүүн бол
тухайн байгууллагын дүрэм журмыг
мөрдөн ажиллах шаардлагатай
болдог.

16. .. ҮРГЭЛЖЛЭЛ
Олон улсын маркетингийн хувьд
маркетингийн хөтөлбөр болон зар
сурталчилгааны тусламжтайгаар
хүмүүсийн зан төлөвт нөлөөлөх болон
хэрэглэгчдэд тохирсон маркетинг
боловсруулах нь чухал байдаг. Гадаад
зах зээлд гарах гэж байгаа пүүс
компаниуд дараах хэдэн шалгуурыг
тооцон үзэх нь чухал байдаг.

17. Гадаад зах зээлд гарах шалгуур:
1. Эрсдэлийн хэмжээг тооцон үзэх. Эрсдэл
гэдэг бол тодорхойгүй байдалтай холбоотой
ойлголт юм. Өөрөөр хэлбэл мэдээллийн дутмаг
байдал нь эрсдэлийг бий болгож байдаг. Тиймээс
орчин нөхцөлийг сайтар судлан болзошгүй
эрсдэлийг тооцож түүнээс хэрхэн зайлсхийх
хөтөлбөр төлөвлөгөөг боловсруулсан байх ѐстой.

18. Гадаад зах зээлд гарах шалгуур:
2. Хэрэглэгчдийн зан төлөвийн онцлогийг судалж
мэдсэн өөрийн гэсэн туршлагатай байх. Тухайн
орны хэрэглэгчдийн хэрэглээний
онцлог, сэтгэлзүйн хэв шинж, амьдрах хэв
маяг, орлого, маркетингийн үйл ажиллагаанд
хэрхэн өртөгдөх байдал зэрэг нийгэм соѐл, сэтгэл
зүй, нөхцөл байдал, маркетингийн хольцын
нөлөөлөл хэрхэн нөлөөлөхийг судласан байх
шаардлагатай.

19. 3. Өмчит өрсөлдөх чадвартай байх. Санхүүгийн
хувьд бие даасан, бусад өрсөлдөгч
байгууллагуудтай зэрэгцэн үйл ажиллагаа
явуулах бүрэн чадвартай байх ѐстой.
4. Хууль эрх зүйн зохицуулалтууд. Тухайн улсын
хуулиас гадна олон улсын түвшинд мөрдөгдөх
хууль тогтоомжуудыг судлах. Мөн тухайн улс
нь эдийн засгийн ямар холбооны гишүүн бэ
гэдгээс хамааран дагаж мөрдөх дүрэм журам
нь өөр өөр байдгийг харгалзан судлах.

20. 5. Менежерийн ур
чадвар, туршлага, орчиндоо дасах
ерөнхий чадвар. Олон улсын түвшинд
үйл ажиллагаа явуулж байгаа пүүсүүд
анх удаагаа олон улсын зах зээл дээр
гарахад туршлага дутах явдал гардаг.
Энэ нь орчиноо сайн
судлаагүй, мэдээллийн дутмаг байдлаас
болдог.

21. ...
Олон улсын маркетинг эрхэлдэг
пүүсүүд нь тухайн орны үндэсний
зах зээлийн хэрэгцээнд чиглүүлж
шинжлэх ухаан -
техникийн, үйлдвэрлэл -
борлуулалтын баримжаат үйл
ажиллагааг явуулж байна.

22. Олон улсын маркетингийн
гол зорилт:
Олон улсын маркетингийн өмнө
тавигддаг гол зорилт нь гадаадын
хэрэглэгчдийн сонирхол, эрэлт, тэр орны
онцлог, соѐл боловсролын түвшинг маш сайн
мэдэж, тэдний эрэлт хэрэгцээг хангаж чадах
дээд зэргийн чанартай бүтээгдэхүүнийг олон
улсын зах зээл дээр худалдах явдал юм.
Орчин үеийн шинжлэх ухаан техникийн
хөгжил, улс орнуудын харилцааны өргөжилт нь
дэлхийн зах зээл дэх эрэлтийг байнга өөрчилж
байна.

23. Олон улсын маркетингийн үйл
ажиллагааны хүрээ
 Харилцагч орнуудын засгийн газрын
түвшинд явагддаг эдийн засгийн харилцаа
 Олон улсын хандивлагч байгууллагуудын
зээл, тусламж
 Улс орнуудын эдийн засгийн харилцааг
зохицуулахад оролцдог олон улсын
банк, санхүү, маркетингийн зэрэг
байгууллагуудын үйл ажиллагаа

24. Олон улсын маркетингийн үйл
ажиллагааны хүрээ
 Харилцагч орнуудын хамтарсан
үйлдвэрүүдийн үйл ажиллагаа буюу өөрийн
салбарыг байгуулан ажиллуулж буй явдал.
 Гадаад хөрөнгө оруулалт
 Олон улсын нээлттэй бүс, ус, агаар, төмөр
замын олон улсын чанартай боомт, буудал
 Бизнесийн байгууллагуудын шууд холбоо
маркетингийн үйл ажиллагаа
 Олон улсын үзэсгэлэн худалдаа, бараа
солилцоо

25. Олон улсын маркетингийн
бодлого, үйл ажиллагаа
 Аливаа улс орон түүний бизнесийн
байгууллага олон улсын маркетингийн үйл
ажиллагааг эрхлэхдээ урдаас судалж
боловсруулан бодлого, стратеги, тактикийн
төлөвлөгөө, хөтөлбөртөйгөөр явуулна.
 Олон улсын маркетингийн төлөвлөлтийг
дараах бүтэц, шат, дэс дараалалаар явуулна.
 Олон улсын маркетингийн үйл ажиллагаанд
оролцоход юуны урьд түүний орчныг судалж
үнэлэхээс төлөвлөлт ажиллагаагаа эхлэх
хэрэгтэй юм.

26. Олон улсын маркетингийн
хольц
1. Product /Бүтээгдэхүүн/
2. Place /Хуваарилалт/
3. Promotion /Идэвхжүүлэлт/
4. Price /Үнэ/
5. Physical evidence /Орчин/
6. People /Хүмүүс/
7. Process /Үйл ажиллагаа/
8. Packaging /Сав баглаа боодол/
9. Partnership /түншлэгч/
10. Politic /улс төр/

27. 1. Product /Бүтээгдэхүүн/ Олон улсын түвшинд
гарах бүтээгдэхүүн нь дараах гурван шаардлагыг
хангасан байх ѐстой.
1. Өрсөлдөхүйц – бусад өрсөлдөгч
бараануудтай ижил түвшинд өрсөлдөхүйц
байх. Олон улсын түвшинд гарч байгаа
бүтээгдэхүүнүүд нь нэрд гарсан глобал
брэнд бүтээгдэхүүнүүд болон тухайн орны
үндэсний үйлдвэрлэлийн бүтээгдэхүүнтэй
нь өрсөлдөх шаардлага тулгардаг. Үүнээс
хамгийн гол саад нь тухайн орны үндэсний
үйлдвэрлэлийн бүтээгдэхүүн байдаг.

28. 2. Хэрэглэхэд хялбар – ихэнх
хэрэглэгчид хэрэглээгээ хялбарчлахыг
хүсэх болсон. Хоѐр гурван кноп
дарсанаас зөвхөн нэгийг дарах нь амар
байдаг. Энэ нь хэрэглэгчдэд цаг хугацааг
хэмнэн цаг хугацааны нөөцийг бий
болгож байдаг. Орчин үед хэрэглэгчид
санхүүгийн нөөцөөс гадна маш чухалд
тооцох цаг хугацааны нөөцийг
чухалчлан үзэх болсон.

29. 3. Тохиромжтой байх – улс үндэстэн бүр
өөрийн өөрийн онцлог хэв шинжтэй байдаг
тул тэдгээр онцлогт нь тохирсон
бүтээгдэхүүнээр хангах нь чухал байдаг.
Жишээлбэл Маккдоналдс пүүс дэлхийг ижил
хэрэглээгээр эзлэх зорилго тавьсан ч Энэтхэг
рүү салбараа нээхдээ үхрийн махнаас
татгалзахаас өөр аргагүйд хүрсэн.
Учир нь энэтхэгчүүд үхрийг дээдэлдэг тул
ийм шийдвэр гаргаж хачиртай талхны махаа
өөр махаар орлуулах шаардлага тулгарсан.

30. Уусамтгай сул соѐлтой улсуудад
тэдгээрийг өөрийн соѐлдоо уусгах, зар
сурталчилгааны тусламжтайгаар хүмүүжүүлэх
үйл ажиллагаа явуулж болох ч хэт хүчтэй
нөлөөлөлтэй соѐлтой улсуудад
бүтээгдэхүүнээ тохируулах ялгаварт
маркетинг явуулахаас өөр аргагүйд хүрдэг.
Тиймээс бүтээгдэхүүн нь хэрэглэгчдийнхээ
онцлогт тохирсон байх нь амжилтын үндэс
болдог.

31. 2. Place /Хуваарилалт/
Уламжлалт маркетингийн ойлголтоор бол
маркетингийн хольцод бүтээгдэхүүний дараа үнийн
асуудал яригддаг. Гэвч олон улсын маркетингийн
хувьд хольцын дараалал өөрчлөгдөж үнэ
бүрдүүлэх, идэвхжүүлэлтээс өмнө хуваарилалт
орж ирдэг. Хуваарилалтыг
• Биет
• Биет бус гэж ангилдаг.
Биет хуваарилалтыг ложистик /зарим номон дээр
логистик гэж бичих нь бий/ хувиарлалт гэх ба
ложистик сүлжээний төрлүүд нь усан
тээвэр, агаарын тээвэр, төмөр зам, авто
зам, дамжуулах хоолой гэх мэт ордог.

32. 3. Promotion /Идэвхжүүлэлт/
 Идэвхжүүлэлт нь биечилсэн
худалдаа, борлуулалтын урамшуулал,
зар сурталчилгаа, олон нийттэй
тогтоох харилцаа холбоо /пи ар PR/
зэргийг хэлдэг. Мөн идэвхжүүлэлтийг
• Шууд биечилсэн хэлбэр
• Шууд бус гэж 2 ангилна .

33. 4. Price /Үнэ/
 Тээврийн зардал, гаалийн
хураамж, татварууд, агентлагийн үйл
ажиллагааны зардал зэрэг нь үнэ бүрдэхэд
нөлөөлнө. Үнэ бүрдэх үндсэн гурван арга
байдаг.
• Зардал
• Эрэлт
• Үнэ
Нэмэгдэл 3Р

34. Бусад
5. Physical evidence /Орчин/ - үйлчилгээ явуулах
ажлын туршлага, зохион байгуулалт, агентын үйл
ажиллагаа орно.
6. People /Хүмүүс/ - ажилчид. Олон улсын түвшинд
ажиллах ажилчдад тавигдах шаардлага хэлний
чадвар, соѐлын талаар мэдлэг, нөхөрсөг харьцаа
хамгийн чухал байдаг.
7. Process /Үйл ажиллагаа/ - өдөр тутмын үйл
ажиллагаанууд орно. Өдөр, сар тутмын төлбөр
тооцоо, тээвэрлэлтийн нөхцөл, ажилчдын сургалт,
үүрэг даалгаврын биелэлт зэрэг орно.
Мөн 3Р /Сүүлийн үеийн/

35. Бусад
8. Packaging /Сав баглаа боодол/ – Хэрэглэгчид
таалагдахаас гадна тээвэрлэлт болон орчны
стандартад нийцсэн тохиромжтой, хэрэглээнд
нийцсэн байх ѐстой.
9. Partnership /түншлэгч/ - аялал жуулчлалын
маркетингт ихээр яригддаг
10. Politic /улс төр/ - хэдий орчны хүчин зүйлсэд
оруулан авч үзсэн ч зарим судлаачид хольцод
оруулан авч үзэх нь бий.

36. Олон улсын түвшинд маркетингийн хольц
бүрдүүлэхэд гол анхаарах хүчин зүйлүүд
Тухайн орны хэрэглэгчдийн:
 • Ерөнхий онцлог
 • Эрэлт хүсэл
 • Сонирхол
 • Хууль тогтоомж гэх мэт байдаг.

37. Анхаарал хандуулсанд
баярлалаа