SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 20
Descargar para leer sin conexión
Deltaprogramma | Nieuwbouw en herstructurering


Ambitie klimaatbestendige stad 2050
COLOFON
Deze rapportage is gemaakt in opdracht van:
Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering o.l.v Inge Koolen

Ontwerpteam o.l.v. BVR adviseurs
Bernadette Janssen, BVR adviseurs
Bart Bomas, BVR adviseurs
Jago van Bergen, van Bergen Kolpa Architecten
Vincent Kuypers, Alterra Wageningen

Communicatie en Redactie (beeld en tekst) o.l.v BVR adviseurs
Rinske Brand, Brand! Communicatie
Rutger Aaftink, van Bergen Kolpa Architecten
Bas Mol, BVR adviseurs
Jorick Boddeke, BVR adviseurs
Jessica Stoop, BVR adviseurs
Eline Wieland & Marino Gouwens
Ingmar Swalue, fotografie
Martien Versteegh, opmaak in rijkshuisstijl

Gebruik van tekst en beeld is uitsluitend toegestaan met bronvermelding.
Aan de inhoud van deze rapportage kunnen geen rechten worden ontleend.
Eventuele rechthebbenden op gebruikt beeldmateriaal dienen contact op te nemen met de uitgever.

Met dank aan:
Coco Ammerlaan, Hans van Ammers, Jurgen Bals, Anneke Belksma, Jan van den Berg, Hilde Blank, Adrienne
Boekhold, Ronald Bos, Wouter Bosch, Cees Brugman, Cees Donkers, Jan Elsinga, Michelle den Elzen, Jasper
van Es, Trude van Es, Marije Faber, Gijs Frencken, Daniel Goedbloed, Sandra Greeuw, Jelle Groot, Trang Ha,
Wilburt de Haan, Rachel van Ham, Eric Heerschop, Krijn van den Herik, Dennis Holten, Mayke Hoogbergen,
Betty Jacobi, John Jacobs, Remy Jansen, Maruschka Kartosonto, Dagmar Keim, Herman Kerkdijk, Joop
Ketelaars, Laura Kleerekoper, Jacobien Krins, Niels Kroes, Nikki Leeijen, Hans van der Markt, Wencke Nilsson,
Els van Outvorst, Marije van der Park, Warner Poortman, Theo Reesink, Dennis van de Rijdt, Barry Ros, Bart
Schoonderbeek, Marco Steekelenburg, Heleen Stronks, Frank van Swol, Bastiaan Thijssen, Peter van Veelen,
Marieke Veling, Michelle Verheijen, Hans Verhoeven, Sanne Verhoeven, Jos Verweij, Sanne Visser, Christiaan
Wallet, Annette Weeda, Henk van der Werf, Daan Willems, Nikita Wintersberger, Eefje Wittebol, Uit je eigen
stad.


© BVR, 2013
Deltaprogramma | Nieuwbouw en herstructurering


Ambitie klimaatbestendige stad 2050
Wat als we in 2050 ons klimaat en onze klimaatveranderingen kunnen inzetten als kans
    voor stedelijke ontwikkeling?
                   Rotterdam is een veilige Deltastad. Het is ook in 2050 een slimme combinatie van open wereldhaven,
ro tte rdam




                   maar toch een veilige haven voor haar inwoners. Dat geldt op het niveau van het functioneren van de Delta
                   met alle dijken en keringen, maar ook op het sociaal-culturele niveau. Iedereen is welkom in deze stad.
                   Rotterdam heeft een open cultuur die past bij een wereldhaven, maar die wel veilig is. De Maasstad biedt
                   iedereen een fijne plek om te leven en wonen. Het is een stad die in zijn doorsnede varieert van stoere dijken
                   en bruggen tot een veilig binnenmilieu in de bouwblokken van de stad.

                   Zowel binnen- als buitendijks heeft Rotterdam gewerkt aan klimaatbestendigheid. Buitendijkse functies
                   zijn hoogwatervrij of overstromingsbestendig. Voorbeelden van klimaatmaatregelen zijn drijfwijken,
                   multifunctionele waterkeringen en hoogwaterplinten. Ook binnendijks is gewerkt aan het klimaat van de
                   stad. Rotterdam zakt door klink en bodemdaling. Wateroverlast dreigt door meer regen, te veel bestrating,
                   te weinig groen en te weinig oppervlakte water in de stad. Dat vraagt om het slim opvangen, vasthouden en
                   gebruiken van het water. In 2050 is daar werk van gemaakt met boven- en ondergrondse waterbergingen.

                   Openbaar gebied is op veel plekken vrijgemaakt van straten en parkeerplaatsen en auto’s, zodat ruimte
                   ontstaat voor wateropvang. De nieuwe, waterrijke openbare ruimte wordt gebruikt om dit water te filteren
                   voor gebruik. Zachte oevers, drijftillen en natuurlijke waterzuiveringssystemen verrijken de stad. Ook wordt
                   aan de openbare ruimte een andere economische betekenis gegeven, bijvoorbeeld met voedselproductie op
                   het water.

                   Elke stedelijk bouwblok kent een eigen architectuur en een eigen karakter. Steeds worden eigenwijze
                   manieren bedacht om om te gaan met de op de loer liggende wateroverlast. De bouwblokken uit de
                   stadsvernieuwing van de jaren ’80 bieden ruimte om nieuwe vormen van waterpleinen of waterspeelplekken
                   te maken en voegen zo woonkwaliteit toe. De 19e eeuwse blokken bieden ook ruimte voor de stedelijke mix
                   van functies en brengen het werken weer terug in de stad. Sluizen en gemalen worden opvallende landmarks
                   in de stad.

   4 Deltaprogramma | Deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering
Het waterplein is inmiddels een niet weg te denken onderdeel van het openbare stedelijke leven. Het
Rotterdamse Waterplein wordt ook benut als private ontwikkeling. Steeds meer bewoners kiezen er voor
om ook hun private buitenruimte om te toveren in een waterplein. Hemelwater dat wordt opgevangen
op het dak wordt via groene gevels en verkoelende waterspuwers afgeleid naar de centrale watertuin. De
exotische begroeiing van moerascipressen en lelies gedijt goed in de warme en waterrijke binnentuinen. Het
binnenklimaat wordt koel gehouden door de schaduwwerking van pergola’s en brede balkons die uitzien
over de binnentuin. Sommigen hebben het geluk om dicht bij een van de watertorens te wonen, waardoor
ook in droge periodes toevoer van vers water mogelijk is.




                                                                             Ambitie Klimaatbestendige stad 2050 5
situatie 2013					ambitie 2050




                Rotterdam is een voorbeeldstad voor onder andere: Drechtsteden, Amsterdam, Breda, Vlissingen.

                Klimaatopgave – herstructurering opgave:
                Neerslagoverschot – diverse, grote stads wijk. Tussentijdse wateropvang en buffering op gebouwschaal met
                groene daken, daktuinen en dak zwembaden, groene gevels en groene balkons.
                Overstromingsrisico – stad aan hoofdwatersysteem
                Hittestress; Beheersing binnenklimaat met collectieve schaduw pergola’s, zonwering van verbrede balkons,
                natuurlijke gevel- en dakventilatie

                Bouwperiode en -stijl:
                19e eeuwse en naoorlogse gesloten bouwblokken

                Bouwstenen:
                multifunctionele waterkering, waterzuiveringscascades, drijvende landbouw, stadslandbouw, waterplein,
                groene gevels, schaduw pergola’s, verbrede balkons, groene daken, zelfbouw, watertoren, poreuze
                verharding.

6 Deltaprogramma | Deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering
Le Mercredi Rotterdam:
      Veilige haven voor wonen en werken
      35 appartementen (95m2), 6 atelierwoningen (120m2), 3 penthouses (150m2), 350m2 bedrijfsruimte


      Bezoek nu de modelwoning aan de Watergeusstraat/Voorhaven


      Met een van de grootste havens ter wereld is                 Midden in Rotterdam-West, op een steenworp afstand
      Rotterdam onlosmakelijk verbonden met het water.             van de Nieuwe Maas ontstaat een bijzonder woon- en
      Rotterdam is er daarom ook trots op de ‘meest veilige        werkproject. Een plek waar ruimte is voor eigen initiatief.
      deltastad van Europa’ te zijn en doet er alles aan die       Laat uw woon- en werkdromen waarheid worden
      titel te behouden. Het open, diverse en multiculturele       in Le Mercredi. Het stadsblok , dat de nostalgie van
      karakter van de stad zorgt voor dynamiek en energie          de jaren ’80 van de vorige eeuw ademt, is aangepast
      en maakt het een fijne plek om te wonen voor                 naar de laatste inzichten op het gebied van klimaat en
      pioniers en self-starters.                                   watermanagement. Onze trots? De waterrijke binnentuin,
                                                                   gevuld met exotische flora en fauna, alleen toegankelijk
                                                                   voor de bewoners van Le Mercredi.




Laat je
verleiden tot
een bezoek
aan Le
Mercredi. De
 modelwoning
 is nu te
 bezichtigen.




                                      Meer informatie: www.lemercredi.nl
Wat als we in 2050 ons klimaat en onze klimaatveranderingen kunnen inzetten als kans
   voor stedelijke ontwikkeling?

                  Arhem, de zachtste stad van Nederland, is in 2050 slim en innovatief in ‘citydressing’. In de warme stad
ar nhe m




                  wordt de koele bries vanaf de rivier zover mogelijk de stad ingebracht, langs gebouwen met gordijnen
                  en straten met een luifel. Maar ook de koelte die vanuit de parken op de heuvelhellingen naar beneden
                  stroomt, verkoelt de stad. Water en koelte kiezen hun weg door een groene ruimte met grote bomen
                  en waterlopen als vertakkingen van de herstelde (Juffer)beek. Als een sponspark houdt de groene
                  buitenruimte water vast. De parken verbinden de Veluwe met de uiterwaarden van de Rijn als ecologische
                  en klimaatbestendige schakel. Het is een groene oerkracht die van heuvelrug naar rivier ‘stroomt’, zoals de
                  ijslobben die ooit het reliëf van de Veluwe kneedden.

                  Arnhem kent veel “nieuwe hippies”. De ietwat saaie kantoorgebouwen en woongebouwen uit de jaren
                  ‘70 en ‘80 van de twintigste eeuw kregen van hen een meer individuele invulling. Ze hebben een nieuwe
                  bestemming gekregen als stoere loft of zijn kaal gestript als autoparking. Zonweringen, gebouwkoelingen
                  en duurzame energieoplossingen tonen een uitgesproken esthetiek die past bij de cultuur van de stad. De
                  klimaatopgave wordt zo in de hele stad benut als kans. De stedelijke omgeving wordt niet alleen leefbaarder,
                  het versterkt ook het creatieve imago van Arnhem. ‘Cool and Creative’ is hier het motto.




  8 Deltaprogramma | Deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering
Steeds meer wendt Arnhem haar gezicht naar de rivier. De ligging aan de rivier wordt ingezet om het klimaat
in de stad aangenaam te houden. Zowel bij hoog als bij laag water is het contact tussen de stad en de rivier
interessant en veilig. Bij laag water zorgen waterterrassen voor trappen om bij de rivier te kunnen komen en
te kunnen zwemmen. Bij hoog water lopen deze terrassen als bakken vol en verdwijnen ze onder water. Het
plein is een waterplein met een prachtige luifel. De primaire waterkering transformeert van strenge dijk naar
een multifunctioneel stedelijk balkon aan het water, een multikering. Klimaatterrassen die heel groen zijn of
juist van steen of als strand verrijken het gezicht van Arnhem.




                                                                                Ambitie Klimaatbestendige stad 2050 9
situatie 2013					 ambitie 2050




                 Arnhem is een voorbeeldstad voor onder andere: Nijmegen, Venlo, Maastricht, Den Bosch.

                 Klimaatopgave-herstructurering opgave:
                 Hittestress – centrum. De jaren 80 gebouwen zijn effectief te koelen met de zonwering van textiele
                 voorzetgevels, natuurlijke ventilatie via serres en tussenklimaten, groene platte daken en door de warmte
                 accumulerende massa van het betonskelet te benutten.
                 Waterveiligheid – stad aan de rivier.

                 Bouwperiode en -stijl:
                 Jaren ‘80 kantorengebied

                 Bouwstenen:
                 klimaatterrassen aan het water, multifunctionele waterkering, beekdal en groene lopers/serpentines door
                 stad, textiele luifels, serres en tussenklimaten, hoogteverschillen benutten, klimaat en openbare ruimte.




10 Deltaprogramma | Deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering
Cool & Creative Arnhem




Doe goede zaken in de zachtste stad van Nederland
Stad aan de rivier, stad van mode en design, stad van luxe en klasse. Arnhem is een stad met
heuvels, groene parken en creatieve mensen. Arnhem is Cool & Creative en heeft de ambitie de
zachtste stad van Nederland te zijn. Het romantische landschap laat zich makkelijk koppelen aan
het DNA van de stad: mode.

Met een open blik richting de rivier koestert Arnhem haar natuur en zet zij de natuurlijke om-
geving in om van Arnhem een uiterst prettige stad te maken. Om te wonen, maar vooral ook om
zaken te doen.

Bent u op zoek naar een plek waar u met hernieuwde inspiratie de volgende stap kunt
maken met uw bedrijf? Zoek niet verder. Arnhem biedt u deze plekken en nog veel meer.
Wij bieden u verschillende ruimtes in en rondom het nieuwe park aan de rivier nabij het kunst-
cluster waar u in directe verbinding staat met de rivier, een bron van inspiratie. Zelfs bij laagwater
bent u in staat hier pootje te baden en bij hoogwater is het contact met de rivier nog steeds aan-
genaam en veilig. U krijgt van ons alle vrijheid om uw ruimte naar eigen inzicht in te delen en in
te richten. Extra pluspunt is dat deze panden als eerste gebruik maken van de revolutionaire Tex-
tilAir raambekleding, waar textiel zonlicht en warmte buiten houdt. Uw toekomstig bedrijfspand
is hiermee zonder twijfel Cool & Creative.

Meer informatie: www.coolcreativearnhem.nl
Wat als we in 2050 ons klimaat en onze klimaatveranderingen kunnen inzetten als kans
    voor stedelijke ontwikkeling?
                    Op de droogtegevoelige zandgronden ligt Eindhoven. De combinatie van slimme technische uitvindingen
                    en de creatieve vrijheid die bewoners van Eindhoven hebben, maakt van ‘hoog maar droog wonen’ een
ein dh oven




                    kwaliteit. Hiermee is Eindhoven ook een interessante vestigingsplaats voor bedrijven, die niet direct binnen
                    het profiel van de campus passen, maar voor kennisuitwisseling, wel dichtbij willen zitten. Hierbij valt
                    bijvoorbeeld te denken aan de ‘Biobased economy’.

                    De compacte en overdekte winkelcentra in de tuinsteden hebben in 2050 een nieuwe bestemming
                    gekregen. Het zijn punten geworden die dienen als energiebron en voedselbron voor de wijk. Hightech
                    klimaatoplossingen zijn hier mogelijk omdat het gaat om een centraal gelegen gebouwencluster. Algen
                    worden in de dubbelwandige luiken van de toren gekweekt. Deze algen zijn als grondstof van belang voor
                    schone energiewinning, maar vormt ook een duurzaam alternatief voor dierlijke eiwitproductie.

                    Opslag van water is belangrijk voor Eindhoven, want de stad ligt op de hoge en droge zandgronden.
                    Spaarzaam met water omgaan zit in 2050 dan ook in de genen van de bewoners. De droge gronden vragen
                    om een strak georganiseerde en gereguleerde bewatering van het groen in Eindhoven. De grote platte daken
                    en de grote hoeveelheid ruimte op het maaiveld direct rond de winkelcentra (voorheen parkeervakken)
                    zijn ingezet voor opslag van regenwater. Dit water wordt vervolgens aangewend als irrigatiewater voor de
                    productie van voedsel. De omliggende buurten profiteren mee van de wateropslag op het winkelcentrum.
                    Een stelsel van groene schaduwrijke verkoelingslanen, ventilatiewegen en boomkronen in de straten
                    dooraderen de naoorlogse uitbreidingswijken.

                    De oorspronkelijke parkeervelden zijn omgezet in stadslandbouwpercelen. Dit is mogelijk omdat de
                    parkeer- en de oplaadplek van de electric car is verhuisd naar het dak. Wateropslag en parkeren is daar slim
                    gecombineerd. Het parkeerdak is voorzien van zonnecellen en levert (tijdens het winkelen) - als een batterij
                    - de elektriciteit voor het wagenpark. Het voormalige winkelcentrum is in 2050 een diverse high-tech
                    klimaatoase in de wijk.

   12 Deltaprogramma | Deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering
In een stad als Eindhoven woon veel mensen in één van de jaren ‘60 of ‘70 uitbreidingswijken. Deze wijken,
met een herkenbaar stedenbouwkundig ritme, zijn in 2050 getransformeerd tot groene leefomgevingen
waar eigen en collectief initiatief centraal staan. De typologie van het woonerf is met zijn tijd meegegaan.
Eindhovenaren wonen in een woning van een beroemde architect van 100 jaar geleden. Zij zijn trots
op de historie van hun huis, maar ze hebben het wel aangepast aan hun moderne wensen. Passend bij
de oorspronkelijke architectuur van donker gebeitste houten dakranden heeft de buurtvereniging een
dakopbouw voor wateropslag, natuurlijke ventilatie en energiewinning bedacht. Veel bewoners hebben
deze ook geïnstalleerd. Wateropvang is belangrijk wanneer je op zand woont. Water voor de tuin, voor het
huishouden, voor persoonlijke behoefte, maar ook voor huisdieren.

Het woonerf is een buitentuin geworden. De grond is bewerkt tot deze de juiste samenstelling heeft om
zoveel mogelijk water vast te houden. Daar waar een pad toch nodig is, komt een afwerking van grind. Grind
is nog voldoende voorradig in het zuiden van ons land. Met grind kan een combinatie worden gemaakt
tussen poreuze straat en waterberging. Mooie graslanden en heidebegroeiing maken het landschap geurig
en kleurig en geschikt voor onder andere bijen. Met low-tech oplossingen van waterton tot groen dak, van
stadslandbouw tot regentuin krijgt de Tuinstad een nieuwe, klimaatbestendige invulling.




                                                                                Ambitie Klimaatbestendige stad 2050 13
situatie 2013					ambitie 2050




                 Eindhoven is een voorbeeldstad voor onder andere: Tilburg, Enschede, Den Haag, Assen, Apeldoorn.

                 Klimaatopgave – herstructurering opgave:
                 Verdroging; revitalisering tuinsteden, woonerven, winkelcentra. Waterbuffering, opslag en hergebruik op
                 gebouwschaal.
                 Hittestress; verkoelende waterdaken, dak sproeikoeling, groene daken, natuurlijke ventilatie via daklichten,
                 groene gevels, zonwering (algenproductie)lamellen

                 Bouwperiode en -stijl:
                 Jaren ‘60 en ‘70 woonwijken

                 Bouwstenen:
                 Wateropslag op daken, groene daken en gevels, zonnecellen (verkoeling), vergroening en stadslandbouw,
                 glas(tuinbouw), irrigatiesystemen, grindkoffer, bomenlanen.




14 Deltaprogramma | Deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering
TE HUUR
  3.500 M2


Hightech /Lowtech
EINDHOVEN
Op zoek naar dé plek voor je productiebedrijf? Je
vindt ‘m in Eindhoven Woensel West!

Eindhoven is koploper in het inzetten van
moderne technologieën bij het optimaliseren van
het verblijfsklimaat. De stad is niet voor niets
verkozen tot beste vestigingsstad van zuidelijk
Nederland. Veilig hoog, maar zeker niet te droog,
omdat Eindhoven al decennia lang slim omgaat
met water en de opslag daarvan.

Eindhoven biedt met het nieuwe Centre for
Production & Sales een state-of-the art
vestigingsklimaat voor innovatieve start-ups in
de Biobased Economy. In dit getransformeerde
voormalige winkelcentrum vind je alle ruimte
voor experiment en uitwisseling. In Woensel West
zullen jij en je medewerkers ook een aantrekkelijk
woonaanbod aantreffen, waar alle ruimte is voor
een eigen of een gemeenschappelijk verzorgde
biologische groentetuin. Maar tegelijkertijd
denken wij natuurlijk ook aan het gratis opladen
van je elektrische auto. We zeggen niet voor
niets: Hightech meets Lowtech in Eindhoven.




                    E
Meer informatie: www.highlowineindhoven.nl
Wat als we in 2050 ons klimaat en onze klimaatveranderingen kunnen inzetten als kans
   voor stedelijke ontwikkeling?

                   In Kampen is het in 2050 warmer dan nu, maar het is Kampen gelukt om een prettig leefklimaat te
ka mpen




                   behouden in de historische binnenstad, ook in de zomer. Dit is belangrijk omdat een groot deel van de
                   economie van deze stad is gebaseerd op recreatie en toerisme. De charme van de oude Hanzestad en het feit
                   dat Kampen een cruciaal knooppunt is in het Nederlandse waternetwerk zijn de belangrijkste pijlers van de
                   stad. Kampen staat voor de kwaliteit van een mooi verzorgde, maar ook comfortabele stad, waar gewoond
                   en gewerkt wordt in monumentale panden.

                   Het dakenlandschap van de historische stad is vernieuwd op een manier die past bij de prachtige
                   monumentale architectuur van de stad. Daken worden door de particuliere huiseigenaren ingezet als
                   energiebron, maar vooral als beheersing van het binnenklimaat. De schoorstenen met de ventilatiekappen
                   werken als ventilatieschoorstenen. De bronskleurige reflecterende dakpannen zijn met PV cellen uitgerust.
                   Ze zorgen voor reflectie en energiewinning. Een prachtig en innovatief daklandschap is hier een duidelijk
                   antwoord op de klimaatverandering.

                   De compacte binnenstad haalt koelte uit een fijnmazig watersysteem met fonteinen, nevel- en geveltuinen
                   en biedt schaduw met overstekken door brede dakranden en het terugplaatsen van luiken. Veel panden
                   hebben een lichte kleur gekregen voor reflectie van het zonlicht. Bomen die passen in dit stedelijke
                   landschap, zoals lindebomen, bieden koelte daar waar ruimte is binnen het straatprofiel.




  16 Deltaprogramma | Deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering
De relatie met de rivier is een onderdeel van het leven in een stad aan het water. Iedere Kampenaar is
bekend met de jaarlijkse oefening in het plaatsen van de flexibele waterkeringen zoals tijdelijke kademuren
tegen hoogwater. Hoewel het proces van het plaatsen van de schuiven is gemoderniseerd, is het volgens
de traditie nog steeds een taak van de vele vrijwilligers. Juist deze traditie maakt de stadsbewoners bewust
van water en veiligheid. Veel stedelingen hebben ook een bootje of vakantiehuisje op het water. Er zijn veel
jachthavens maar er is ook een watercamping. Bewoners kunnen makkelijk van plek en haven wisselen;
er is ruime keuze. Vanuit Kampen is de hele IJsseldelta bereikbaar, die gekenmerkt wordt door prachtige
waterwoonmilieus rond de bypass en de open wateren van het IJsselmeergebied.

Het historische centrum van Kampen is compact gebouwd. Kenmerkend zijn de vele stegen die op een
eigentijdse manier goed passen in een strategie tegen hittestress. De verbrede dakranden geven schaduw
in de smalle straten, maar bergen tussentijds ook regenwater in de vorm van verbrede bakgoten. Het
complete stelsel van deze goten, in combinatie met de geveltuinen en de stroomgoten in de straat, maken
hemelwaterafvoer ondergronds via het riool overbodig. Waterfilters en vernevelaars vanaf de dakrand
zorgen in de zomer voor verkoeling en ook de luiken en gevelbeplanting dragen hier aan bij. De daken zijn,
daar waar mogelijk, een klein stukje opgetild en voorzien van windvangers voor verkoeling van het hele
pand. Kortom, de architectonische middelen om gebouwen klimaatbestendig te maken, zijn verfijnd en
versterken het beeld van de historische stad.




                                                                                Ambitie Klimaatbestendige stad 2050 17
situatie 2013					 ambitie 2050




                 Kampen is een voorbeeldstad voor de kleinere historische binnensteden zoals onder andere: Zaltbommel,
                 Tiel, Gorinchem, Zutphen, Deventer, Wageningen.

                 Klimaatopgave-herstructurering opgave:
                 Waterveiligheid - stad omringd door het water
                 Hittestress in een monumentale binnenstad. De oude gebouwen zijn effectief te koelen door dakpannen
                 reflecterend te maken, dakranden te verbreden, ventilatieschoorstenen en zonwerende luiken toe te passen.

                 Bouwperiode en -stijl:
                 Historische stad, voor 1890 gebouwd.

                 Bouwstenen:
                 Flexibele waterkering, waterbestendig bouwen, tijdelijke bebouwing, bakgoot, reflecterend dak, verneveling,
                 PV cellen in nieuwe materialen, molgoten in stegen, luifels en ventilatie schoorstenen.



18 Deltaprogramma | Deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering
Leven met water in Kampen
        Schrijf nu in op een van de 20 woningen met buitenhuisje op het water

De prachtige
waterrijke historische
stad en een
aangenaam klimaat
zijn de grote trekkers
van Kampen, de
gemeente die alle
ruimte heeft voor
recreatie. Eigenwijs
gelegen aan de lage
kant van de IJssel
leven Kampenaren al
eeuwen samen met
het water. De stad
is historisch, maar
modern tegelijkertijd.
Parken en de rivier
zorgen in deze stad
voor aangename
verkoeling in de
zomer, en de rijke
zonnedaken voor
voldoende energie
en een aangenaam
binnenklimaat.



In deze stad
verbouwt IJsselDelta
Projectontwikkeling:

20 woningen in de
historische binnenstad op
steenworpafstand van de
rivier met een buitenhuisje
op het water.

De inschrijving is nu
geopend !




                         Kampen biedt actieve rustzoekers hiermee een uniek concept. Vanaf komende zomer kunt u
                         op vakantie in uw eigen stad. Uw luxe woning in historisch Kampen is een uiterst moderne
                         woning met een authentiek historische uitstraling. Uw dak en schoorsteen vormen een slimme
                         koelingsmachine. Speciale dakpannen houden het huis koel en produceren voldoende energie in
                         zomer en winter. Stijlvolle luiken met borduurmotief houden het zonlicht op de heetste dagen
                         buiten. Als bonus komt bij elke woning een tweede huisje op het water. Dit boothuisje is in het
                         zomerseizoen, van april t/m september, uw rustpunt midden in de rivier.


                         Meer informatie: www.kampenleeftmetwater.nl
Deltaprogramma | Nieuwbouw en herstructurering
Het Deltaprogramma is een nationaal programma.
Rijksoverheid, provincies, gemeenten en waterschappen
werken hierin samen met inbreng van de maatschappelijke
organisaties. Het doel is om Nederland ook voor de
volgende generaties te beschermen tegen hoogwater
en te zorgen voor voldoende zoetwater.

Het Deltaprogramma kent negen deelprogramma’s:
• 	 Veiligheid
• 	 Zoetwater
• 	 Nieuwbouw en herstructurering
• 	 Rijnmond-Drechtsteden
• 	 Zuidwestelijke Delta
• 	 IJsselmeergebied
• 	 Rivieren
• 	 Kust
• 	 Waddengebied

Het Deltaprogramma staat onder regie van
de deltacommissaris, regeringscommissaris voor
het Deltaprogramma.

www.rijksoverheid.nl/deltaprogramma

www.delta-programmanieuwbouwenherstructurering.nl




Dit is een uitgave van:
Ministerie van Infrastructuur en Milieu

Januari 2013

Más contenido relacionado

Similar a Ambitie klimaatbestendigestad 2050

NL - Boekwerk Slotpresentatie “De Spiegelnisse” - Joost de Wit
NL - Boekwerk Slotpresentatie “De Spiegelnisse” - Joost de WitNL - Boekwerk Slotpresentatie “De Spiegelnisse” - Joost de Wit
NL - Boekwerk Slotpresentatie “De Spiegelnisse” - Joost de WitSpiegelnisse Strategie
 
De Oude Plantage Concept for C to C Devellopping
De Oude Plantage Concept for C to C DevelloppingDe Oude Plantage Concept for C to C Devellopping
De Oude Plantage Concept for C to C DevelloppingAAD KETTING RETAIL B.V.
 
Klimaatbestendig en prachtig Lakenplein
Klimaatbestendig en prachtig LakenpleinKlimaatbestendig en prachtig Lakenplein
Klimaatbestendig en prachtig Lakenpleinwatercoalitie
 
Startnotitie Team Singelpark Stadslab Leiden
Startnotitie Team Singelpark Stadslab LeidenStartnotitie Team Singelpark Stadslab Leiden
Startnotitie Team Singelpark Stadslab LeidenJeroen Maters
 
Boekje Groen the urban power 1998
Boekje Groen the urban power 1998Boekje Groen the urban power 1998
Boekje Groen the urban power 1998Veroniek Bezemer
 
Wim van Krieken 14 projecten
Wim van Krieken 14 projectenWim van Krieken 14 projecten
Wim van Krieken 14 projectenWim Van Krieken
 
Studiedag naar de ecopolis Vlaanderen (6-2-2010) - Lezing acw schaarbeek brus...
Studiedag naar de ecopolis Vlaanderen (6-2-2010) - Lezing acw schaarbeek brus...Studiedag naar de ecopolis Vlaanderen (6-2-2010) - Lezing acw schaarbeek brus...
Studiedag naar de ecopolis Vlaanderen (6-2-2010) - Lezing acw schaarbeek brus...beweging.net
 
B4 Energieleverende Momumentale Binnenstad
B4 Energieleverende Momumentale BinnenstadB4 Energieleverende Momumentale Binnenstad
B4 Energieleverende Momumentale BinnenstadHogeschool Utrecht
 
Visie De Leidse Singels: langste park van Nederland, gemeente Leiden
Visie De Leidse Singels: langste park van Nederland, gemeente LeidenVisie De Leidse Singels: langste park van Nederland, gemeente Leiden
Visie De Leidse Singels: langste park van Nederland, gemeente LeidenJeroen Maters
 
Duurzaamheidskrant def versie 140311
Duurzaamheidskrant def versie 140311Duurzaamheidskrant def versie 140311
Duurzaamheidskrant def versie 140311Monique Speelman
 
Lakenplein Leiden: Klimaatbestendig en prachtig
Lakenplein Leiden: Klimaatbestendig en prachtig Lakenplein Leiden: Klimaatbestendig en prachtig
Lakenplein Leiden: Klimaatbestendig en prachtig watercoalitie
 
Presentatie vrp februari 2015
Presentatie vrp februari 2015Presentatie vrp februari 2015
Presentatie vrp februari 2015Els Brouwers
 
Juryrapport Gulden Feniks 2013
Juryrapport Gulden Feniks 2013Juryrapport Gulden Feniks 2013
Juryrapport Gulden Feniks 2013Sint Trudo
 
Michael van Gessel, Singelpark Design Competition, book
Michael van Gessel, Singelpark Design Competition, bookMichael van Gessel, Singelpark Design Competition, book
Michael van Gessel, Singelpark Design Competition, bookJeroen Maters
 

Similar a Ambitie klimaatbestendigestad 2050 (20)

NL - Boekwerk Slotpresentatie “De Spiegelnisse” - Joost de Wit
NL - Boekwerk Slotpresentatie “De Spiegelnisse” - Joost de WitNL - Boekwerk Slotpresentatie “De Spiegelnisse” - Joost de Wit
NL - Boekwerk Slotpresentatie “De Spiegelnisse” - Joost de Wit
 
De Oude Plantage Concept for C to C Devellopping
De Oude Plantage Concept for C to C DevelloppingDe Oude Plantage Concept for C to C Devellopping
De Oude Plantage Concept for C to C Devellopping
 
Klimaatbestendig en prachtig Lakenplein
Klimaatbestendig en prachtig LakenpleinKlimaatbestendig en prachtig Lakenplein
Klimaatbestendig en prachtig Lakenplein
 
Startnotitie Team Singelpark Stadslab Leiden
Startnotitie Team Singelpark Stadslab LeidenStartnotitie Team Singelpark Stadslab Leiden
Startnotitie Team Singelpark Stadslab Leiden
 
Boekje Groen the urban power 1998
Boekje Groen the urban power 1998Boekje Groen the urban power 1998
Boekje Groen the urban power 1998
 
Wim van Krieken 14 projecten
Wim van Krieken 14 projectenWim van Krieken 14 projecten
Wim van Krieken 14 projecten
 
Studiedag naar de ecopolis Vlaanderen (6-2-2010) - Lezing acw schaarbeek brus...
Studiedag naar de ecopolis Vlaanderen (6-2-2010) - Lezing acw schaarbeek brus...Studiedag naar de ecopolis Vlaanderen (6-2-2010) - Lezing acw schaarbeek brus...
Studiedag naar de ecopolis Vlaanderen (6-2-2010) - Lezing acw schaarbeek brus...
 
B4 Energieleverende Momumentale Binnenstad
B4 Energieleverende Momumentale BinnenstadB4 Energieleverende Momumentale Binnenstad
B4 Energieleverende Momumentale Binnenstad
 
Visie De Leidse Singels: langste park van Nederland, gemeente Leiden
Visie De Leidse Singels: langste park van Nederland, gemeente LeidenVisie De Leidse Singels: langste park van Nederland, gemeente Leiden
Visie De Leidse Singels: langste park van Nederland, gemeente Leiden
 
Portfolio
PortfolioPortfolio
Portfolio
 
Circulaire Top 40 - Innovatiecatalogus 2019
Circulaire Top 40 - Innovatiecatalogus 2019Circulaire Top 40 - Innovatiecatalogus 2019
Circulaire Top 40 - Innovatiecatalogus 2019
 
Duurzaamheidskrant def versie 140311
Duurzaamheidskrant def versie 140311Duurzaamheidskrant def versie 140311
Duurzaamheidskrant def versie 140311
 
Lakenplein Leiden: Klimaatbestendig en prachtig
Lakenplein Leiden: Klimaatbestendig en prachtig Lakenplein Leiden: Klimaatbestendig en prachtig
Lakenplein Leiden: Klimaatbestendig en prachtig
 
Presentatie vrp februari 2015
Presentatie vrp februari 2015Presentatie vrp februari 2015
Presentatie vrp februari 2015
 
150127 BD bustoer_2
150127 BD bustoer_2150127 BD bustoer_2
150127 BD bustoer_2
 
Portfolio 2023
Portfolio 2023Portfolio 2023
Portfolio 2023
 
Juryrapport Gulden Feniks 2013
Juryrapport Gulden Feniks 2013Juryrapport Gulden Feniks 2013
Juryrapport Gulden Feniks 2013
 
PARK voor de toekomst
PARK voor de toekomstPARK voor de toekomst
PARK voor de toekomst
 
Michael van Gessel, Singelpark Design Competition, book
Michael van Gessel, Singelpark Design Competition, bookMichael van Gessel, Singelpark Design Competition, book
Michael van Gessel, Singelpark Design Competition, book
 
brochure_04
brochure_04brochure_04
brochure_04
 

Más de Geert Elemans

Lentmark toren_Waalsprong_Nijmegen
Lentmark toren_Waalsprong_NijmegenLentmark toren_Waalsprong_Nijmegen
Lentmark toren_Waalsprong_NijmegenGeert Elemans
 
Natuur en gezondheid
Natuur en gezondheidNatuur en gezondheid
Natuur en gezondheidGeert Elemans
 
Innovatie in klimaatadaptatie
Innovatie in klimaatadaptatieInnovatie in klimaatadaptatie
Innovatie in klimaatadaptatieGeert Elemans
 
Forward to Basics by Willem Jan Snel - Mecanoo
Forward to Basics by Willem Jan Snel - MecanooForward to Basics by Willem Jan Snel - Mecanoo
Forward to Basics by Willem Jan Snel - MecanooGeert Elemans
 
2014 evaluatierapport analyse effectiviteit van het akkervogelbeheer in provi...
2014 evaluatierapport analyse effectiviteit van het akkervogelbeheer in provi...2014 evaluatierapport analyse effectiviteit van het akkervogelbeheer in provi...
2014 evaluatierapport analyse effectiviteit van het akkervogelbeheer in provi...Geert Elemans
 
70e Verjaardag Landing en Slag om Normandie
70e Verjaardag Landing en Slag om Normandie70e Verjaardag Landing en Slag om Normandie
70e Verjaardag Landing en Slag om NormandieGeert Elemans
 
Persbericht klaproos programma 14 mei 2014
Persbericht klaproos programma 14 mei 2014Persbericht klaproos programma 14 mei 2014
Persbericht klaproos programma 14 mei 2014Geert Elemans
 
Natuurlijk verder - Rijksnatuurvisie 2014
Natuurlijk verder - Rijksnatuurvisie 2014Natuurlijk verder - Rijksnatuurvisie 2014
Natuurlijk verder - Rijksnatuurvisie 2014Geert Elemans
 
Water management in the Netherlands
Water management in the NetherlandsWater management in the Netherlands
Water management in the NetherlandsGeert Elemans
 
Groeten uit Arnhem - State of the Art 2014
Groeten uit Arnhem  - State of the Art 2014Groeten uit Arnhem  - State of the Art 2014
Groeten uit Arnhem - State of the Art 2014Geert Elemans
 
NL Metro 24 jan 2014 holland Market Garden Polen Arnhem
NL Metro 24 jan 2014 holland Market Garden Polen ArnhemNL Metro 24 jan 2014 holland Market Garden Polen Arnhem
NL Metro 24 jan 2014 holland Market Garden Polen ArnhemGeert Elemans
 
Uiterwaarden Park Arnhem - gebiedsvisie Stadsblokken Meinerswijk, d.d. 12-2011
Uiterwaarden Park Arnhem - gebiedsvisie Stadsblokken Meinerswijk, d.d. 12-2011Uiterwaarden Park Arnhem - gebiedsvisie Stadsblokken Meinerswijk, d.d. 12-2011
Uiterwaarden Park Arnhem - gebiedsvisie Stadsblokken Meinerswijk, d.d. 12-2011Geert Elemans
 
Uiterwaarden Park Arnhem - artist impression 2014
Uiterwaarden Park Arnhem - artist impression 2014Uiterwaarden Park Arnhem - artist impression 2014
Uiterwaarden Park Arnhem - artist impression 2014Geert Elemans
 
Energie made in [ Arnhem ] 2014 samen werken werkt.
Energie made in [ Arnhem ] 2014 samen werken werkt.Energie made in [ Arnhem ] 2014 samen werken werkt.
Energie made in [ Arnhem ] 2014 samen werken werkt.Geert Elemans
 
Vasim haalbaarheidsonderzoek 2013 Gemeente Nijmegen / BOEI
Vasim haalbaarheidsonderzoek 2013 Gemeente Nijmegen / BOEIVasim haalbaarheidsonderzoek 2013 Gemeente Nijmegen / BOEI
Vasim haalbaarheidsonderzoek 2013 Gemeente Nijmegen / BOEIGeert Elemans
 
Vasim Haalbaarheidsonderzoek 2013 bijlage 3 BBA Bouwhistorie NYMA
Vasim Haalbaarheidsonderzoek 2013 bijlage 3 BBA  Bouwhistorie NYMAVasim Haalbaarheidsonderzoek 2013 bijlage 3 BBA  Bouwhistorie NYMA
Vasim Haalbaarheidsonderzoek 2013 bijlage 3 BBA Bouwhistorie NYMAGeert Elemans
 
Research Vasim Heritage - Boudewijn Wijnacker Radboud University Nijmegen 2011
Research Vasim Heritage - Boudewijn Wijnacker Radboud University Nijmegen 2011Research Vasim Heritage - Boudewijn Wijnacker Radboud University Nijmegen 2011
Research Vasim Heritage - Boudewijn Wijnacker Radboud University Nijmegen 2011Geert Elemans
 
De Nyma , 1928 oprichting en naam
De Nyma , 1928 oprichting en naamDe Nyma , 1928 oprichting en naam
De Nyma , 1928 oprichting en naamGeert Elemans
 
Daktuin van de toekomst de bodem - pius floris 24-10-13 - plant health care
Daktuin van de toekomst   de bodem - pius floris 24-10-13 - plant health careDaktuin van de toekomst   de bodem - pius floris 24-10-13 - plant health care
Daktuin van de toekomst de bodem - pius floris 24-10-13 - plant health careGeert Elemans
 
Hong Kong green roof_study_final_report 2007
Hong Kong green roof_study_final_report 2007Hong Kong green roof_study_final_report 2007
Hong Kong green roof_study_final_report 2007Geert Elemans
 

Más de Geert Elemans (20)

Lentmark toren_Waalsprong_Nijmegen
Lentmark toren_Waalsprong_NijmegenLentmark toren_Waalsprong_Nijmegen
Lentmark toren_Waalsprong_Nijmegen
 
Natuur en gezondheid
Natuur en gezondheidNatuur en gezondheid
Natuur en gezondheid
 
Innovatie in klimaatadaptatie
Innovatie in klimaatadaptatieInnovatie in klimaatadaptatie
Innovatie in klimaatadaptatie
 
Forward to Basics by Willem Jan Snel - Mecanoo
Forward to Basics by Willem Jan Snel - MecanooForward to Basics by Willem Jan Snel - Mecanoo
Forward to Basics by Willem Jan Snel - Mecanoo
 
2014 evaluatierapport analyse effectiviteit van het akkervogelbeheer in provi...
2014 evaluatierapport analyse effectiviteit van het akkervogelbeheer in provi...2014 evaluatierapport analyse effectiviteit van het akkervogelbeheer in provi...
2014 evaluatierapport analyse effectiviteit van het akkervogelbeheer in provi...
 
70e Verjaardag Landing en Slag om Normandie
70e Verjaardag Landing en Slag om Normandie70e Verjaardag Landing en Slag om Normandie
70e Verjaardag Landing en Slag om Normandie
 
Persbericht klaproos programma 14 mei 2014
Persbericht klaproos programma 14 mei 2014Persbericht klaproos programma 14 mei 2014
Persbericht klaproos programma 14 mei 2014
 
Natuurlijk verder - Rijksnatuurvisie 2014
Natuurlijk verder - Rijksnatuurvisie 2014Natuurlijk verder - Rijksnatuurvisie 2014
Natuurlijk verder - Rijksnatuurvisie 2014
 
Water management in the Netherlands
Water management in the NetherlandsWater management in the Netherlands
Water management in the Netherlands
 
Groeten uit Arnhem - State of the Art 2014
Groeten uit Arnhem  - State of the Art 2014Groeten uit Arnhem  - State of the Art 2014
Groeten uit Arnhem - State of the Art 2014
 
NL Metro 24 jan 2014 holland Market Garden Polen Arnhem
NL Metro 24 jan 2014 holland Market Garden Polen ArnhemNL Metro 24 jan 2014 holland Market Garden Polen Arnhem
NL Metro 24 jan 2014 holland Market Garden Polen Arnhem
 
Uiterwaarden Park Arnhem - gebiedsvisie Stadsblokken Meinerswijk, d.d. 12-2011
Uiterwaarden Park Arnhem - gebiedsvisie Stadsblokken Meinerswijk, d.d. 12-2011Uiterwaarden Park Arnhem - gebiedsvisie Stadsblokken Meinerswijk, d.d. 12-2011
Uiterwaarden Park Arnhem - gebiedsvisie Stadsblokken Meinerswijk, d.d. 12-2011
 
Uiterwaarden Park Arnhem - artist impression 2014
Uiterwaarden Park Arnhem - artist impression 2014Uiterwaarden Park Arnhem - artist impression 2014
Uiterwaarden Park Arnhem - artist impression 2014
 
Energie made in [ Arnhem ] 2014 samen werken werkt.
Energie made in [ Arnhem ] 2014 samen werken werkt.Energie made in [ Arnhem ] 2014 samen werken werkt.
Energie made in [ Arnhem ] 2014 samen werken werkt.
 
Vasim haalbaarheidsonderzoek 2013 Gemeente Nijmegen / BOEI
Vasim haalbaarheidsonderzoek 2013 Gemeente Nijmegen / BOEIVasim haalbaarheidsonderzoek 2013 Gemeente Nijmegen / BOEI
Vasim haalbaarheidsonderzoek 2013 Gemeente Nijmegen / BOEI
 
Vasim Haalbaarheidsonderzoek 2013 bijlage 3 BBA Bouwhistorie NYMA
Vasim Haalbaarheidsonderzoek 2013 bijlage 3 BBA  Bouwhistorie NYMAVasim Haalbaarheidsonderzoek 2013 bijlage 3 BBA  Bouwhistorie NYMA
Vasim Haalbaarheidsonderzoek 2013 bijlage 3 BBA Bouwhistorie NYMA
 
Research Vasim Heritage - Boudewijn Wijnacker Radboud University Nijmegen 2011
Research Vasim Heritage - Boudewijn Wijnacker Radboud University Nijmegen 2011Research Vasim Heritage - Boudewijn Wijnacker Radboud University Nijmegen 2011
Research Vasim Heritage - Boudewijn Wijnacker Radboud University Nijmegen 2011
 
De Nyma , 1928 oprichting en naam
De Nyma , 1928 oprichting en naamDe Nyma , 1928 oprichting en naam
De Nyma , 1928 oprichting en naam
 
Daktuin van de toekomst de bodem - pius floris 24-10-13 - plant health care
Daktuin van de toekomst   de bodem - pius floris 24-10-13 - plant health careDaktuin van de toekomst   de bodem - pius floris 24-10-13 - plant health care
Daktuin van de toekomst de bodem - pius floris 24-10-13 - plant health care
 
Hong Kong green roof_study_final_report 2007
Hong Kong green roof_study_final_report 2007Hong Kong green roof_study_final_report 2007
Hong Kong green roof_study_final_report 2007
 

Ambitie klimaatbestendigestad 2050

  • 1. Deltaprogramma | Nieuwbouw en herstructurering Ambitie klimaatbestendige stad 2050
  • 2. COLOFON Deze rapportage is gemaakt in opdracht van: Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering o.l.v Inge Koolen Ontwerpteam o.l.v. BVR adviseurs Bernadette Janssen, BVR adviseurs Bart Bomas, BVR adviseurs Jago van Bergen, van Bergen Kolpa Architecten Vincent Kuypers, Alterra Wageningen Communicatie en Redactie (beeld en tekst) o.l.v BVR adviseurs Rinske Brand, Brand! Communicatie Rutger Aaftink, van Bergen Kolpa Architecten Bas Mol, BVR adviseurs Jorick Boddeke, BVR adviseurs Jessica Stoop, BVR adviseurs Eline Wieland & Marino Gouwens Ingmar Swalue, fotografie Martien Versteegh, opmaak in rijkshuisstijl Gebruik van tekst en beeld is uitsluitend toegestaan met bronvermelding. Aan de inhoud van deze rapportage kunnen geen rechten worden ontleend. Eventuele rechthebbenden op gebruikt beeldmateriaal dienen contact op te nemen met de uitgever. Met dank aan: Coco Ammerlaan, Hans van Ammers, Jurgen Bals, Anneke Belksma, Jan van den Berg, Hilde Blank, Adrienne Boekhold, Ronald Bos, Wouter Bosch, Cees Brugman, Cees Donkers, Jan Elsinga, Michelle den Elzen, Jasper van Es, Trude van Es, Marije Faber, Gijs Frencken, Daniel Goedbloed, Sandra Greeuw, Jelle Groot, Trang Ha, Wilburt de Haan, Rachel van Ham, Eric Heerschop, Krijn van den Herik, Dennis Holten, Mayke Hoogbergen, Betty Jacobi, John Jacobs, Remy Jansen, Maruschka Kartosonto, Dagmar Keim, Herman Kerkdijk, Joop Ketelaars, Laura Kleerekoper, Jacobien Krins, Niels Kroes, Nikki Leeijen, Hans van der Markt, Wencke Nilsson, Els van Outvorst, Marije van der Park, Warner Poortman, Theo Reesink, Dennis van de Rijdt, Barry Ros, Bart Schoonderbeek, Marco Steekelenburg, Heleen Stronks, Frank van Swol, Bastiaan Thijssen, Peter van Veelen, Marieke Veling, Michelle Verheijen, Hans Verhoeven, Sanne Verhoeven, Jos Verweij, Sanne Visser, Christiaan Wallet, Annette Weeda, Henk van der Werf, Daan Willems, Nikita Wintersberger, Eefje Wittebol, Uit je eigen stad. © BVR, 2013
  • 3. Deltaprogramma | Nieuwbouw en herstructurering Ambitie klimaatbestendige stad 2050
  • 4. Wat als we in 2050 ons klimaat en onze klimaatveranderingen kunnen inzetten als kans voor stedelijke ontwikkeling? Rotterdam is een veilige Deltastad. Het is ook in 2050 een slimme combinatie van open wereldhaven, ro tte rdam maar toch een veilige haven voor haar inwoners. Dat geldt op het niveau van het functioneren van de Delta met alle dijken en keringen, maar ook op het sociaal-culturele niveau. Iedereen is welkom in deze stad. Rotterdam heeft een open cultuur die past bij een wereldhaven, maar die wel veilig is. De Maasstad biedt iedereen een fijne plek om te leven en wonen. Het is een stad die in zijn doorsnede varieert van stoere dijken en bruggen tot een veilig binnenmilieu in de bouwblokken van de stad. Zowel binnen- als buitendijks heeft Rotterdam gewerkt aan klimaatbestendigheid. Buitendijkse functies zijn hoogwatervrij of overstromingsbestendig. Voorbeelden van klimaatmaatregelen zijn drijfwijken, multifunctionele waterkeringen en hoogwaterplinten. Ook binnendijks is gewerkt aan het klimaat van de stad. Rotterdam zakt door klink en bodemdaling. Wateroverlast dreigt door meer regen, te veel bestrating, te weinig groen en te weinig oppervlakte water in de stad. Dat vraagt om het slim opvangen, vasthouden en gebruiken van het water. In 2050 is daar werk van gemaakt met boven- en ondergrondse waterbergingen. Openbaar gebied is op veel plekken vrijgemaakt van straten en parkeerplaatsen en auto’s, zodat ruimte ontstaat voor wateropvang. De nieuwe, waterrijke openbare ruimte wordt gebruikt om dit water te filteren voor gebruik. Zachte oevers, drijftillen en natuurlijke waterzuiveringssystemen verrijken de stad. Ook wordt aan de openbare ruimte een andere economische betekenis gegeven, bijvoorbeeld met voedselproductie op het water. Elke stedelijk bouwblok kent een eigen architectuur en een eigen karakter. Steeds worden eigenwijze manieren bedacht om om te gaan met de op de loer liggende wateroverlast. De bouwblokken uit de stadsvernieuwing van de jaren ’80 bieden ruimte om nieuwe vormen van waterpleinen of waterspeelplekken te maken en voegen zo woonkwaliteit toe. De 19e eeuwse blokken bieden ook ruimte voor de stedelijke mix van functies en brengen het werken weer terug in de stad. Sluizen en gemalen worden opvallende landmarks in de stad. 4 Deltaprogramma | Deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering
  • 5. Het waterplein is inmiddels een niet weg te denken onderdeel van het openbare stedelijke leven. Het Rotterdamse Waterplein wordt ook benut als private ontwikkeling. Steeds meer bewoners kiezen er voor om ook hun private buitenruimte om te toveren in een waterplein. Hemelwater dat wordt opgevangen op het dak wordt via groene gevels en verkoelende waterspuwers afgeleid naar de centrale watertuin. De exotische begroeiing van moerascipressen en lelies gedijt goed in de warme en waterrijke binnentuinen. Het binnenklimaat wordt koel gehouden door de schaduwwerking van pergola’s en brede balkons die uitzien over de binnentuin. Sommigen hebben het geluk om dicht bij een van de watertorens te wonen, waardoor ook in droge periodes toevoer van vers water mogelijk is. Ambitie Klimaatbestendige stad 2050 5
  • 6. situatie 2013 ambitie 2050 Rotterdam is een voorbeeldstad voor onder andere: Drechtsteden, Amsterdam, Breda, Vlissingen. Klimaatopgave – herstructurering opgave: Neerslagoverschot – diverse, grote stads wijk. Tussentijdse wateropvang en buffering op gebouwschaal met groene daken, daktuinen en dak zwembaden, groene gevels en groene balkons. Overstromingsrisico – stad aan hoofdwatersysteem Hittestress; Beheersing binnenklimaat met collectieve schaduw pergola’s, zonwering van verbrede balkons, natuurlijke gevel- en dakventilatie Bouwperiode en -stijl: 19e eeuwse en naoorlogse gesloten bouwblokken Bouwstenen: multifunctionele waterkering, waterzuiveringscascades, drijvende landbouw, stadslandbouw, waterplein, groene gevels, schaduw pergola’s, verbrede balkons, groene daken, zelfbouw, watertoren, poreuze verharding. 6 Deltaprogramma | Deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering
  • 7. Le Mercredi Rotterdam: Veilige haven voor wonen en werken 35 appartementen (95m2), 6 atelierwoningen (120m2), 3 penthouses (150m2), 350m2 bedrijfsruimte Bezoek nu de modelwoning aan de Watergeusstraat/Voorhaven Met een van de grootste havens ter wereld is Midden in Rotterdam-West, op een steenworp afstand Rotterdam onlosmakelijk verbonden met het water. van de Nieuwe Maas ontstaat een bijzonder woon- en Rotterdam is er daarom ook trots op de ‘meest veilige werkproject. Een plek waar ruimte is voor eigen initiatief. deltastad van Europa’ te zijn en doet er alles aan die Laat uw woon- en werkdromen waarheid worden titel te behouden. Het open, diverse en multiculturele in Le Mercredi. Het stadsblok , dat de nostalgie van karakter van de stad zorgt voor dynamiek en energie de jaren ’80 van de vorige eeuw ademt, is aangepast en maakt het een fijne plek om te wonen voor naar de laatste inzichten op het gebied van klimaat en pioniers en self-starters. watermanagement. Onze trots? De waterrijke binnentuin, gevuld met exotische flora en fauna, alleen toegankelijk voor de bewoners van Le Mercredi. Laat je verleiden tot een bezoek aan Le Mercredi. De modelwoning is nu te bezichtigen. Meer informatie: www.lemercredi.nl
  • 8. Wat als we in 2050 ons klimaat en onze klimaatveranderingen kunnen inzetten als kans voor stedelijke ontwikkeling? Arhem, de zachtste stad van Nederland, is in 2050 slim en innovatief in ‘citydressing’. In de warme stad ar nhe m wordt de koele bries vanaf de rivier zover mogelijk de stad ingebracht, langs gebouwen met gordijnen en straten met een luifel. Maar ook de koelte die vanuit de parken op de heuvelhellingen naar beneden stroomt, verkoelt de stad. Water en koelte kiezen hun weg door een groene ruimte met grote bomen en waterlopen als vertakkingen van de herstelde (Juffer)beek. Als een sponspark houdt de groene buitenruimte water vast. De parken verbinden de Veluwe met de uiterwaarden van de Rijn als ecologische en klimaatbestendige schakel. Het is een groene oerkracht die van heuvelrug naar rivier ‘stroomt’, zoals de ijslobben die ooit het reliëf van de Veluwe kneedden. Arnhem kent veel “nieuwe hippies”. De ietwat saaie kantoorgebouwen en woongebouwen uit de jaren ‘70 en ‘80 van de twintigste eeuw kregen van hen een meer individuele invulling. Ze hebben een nieuwe bestemming gekregen als stoere loft of zijn kaal gestript als autoparking. Zonweringen, gebouwkoelingen en duurzame energieoplossingen tonen een uitgesproken esthetiek die past bij de cultuur van de stad. De klimaatopgave wordt zo in de hele stad benut als kans. De stedelijke omgeving wordt niet alleen leefbaarder, het versterkt ook het creatieve imago van Arnhem. ‘Cool and Creative’ is hier het motto. 8 Deltaprogramma | Deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering
  • 9. Steeds meer wendt Arnhem haar gezicht naar de rivier. De ligging aan de rivier wordt ingezet om het klimaat in de stad aangenaam te houden. Zowel bij hoog als bij laag water is het contact tussen de stad en de rivier interessant en veilig. Bij laag water zorgen waterterrassen voor trappen om bij de rivier te kunnen komen en te kunnen zwemmen. Bij hoog water lopen deze terrassen als bakken vol en verdwijnen ze onder water. Het plein is een waterplein met een prachtige luifel. De primaire waterkering transformeert van strenge dijk naar een multifunctioneel stedelijk balkon aan het water, een multikering. Klimaatterrassen die heel groen zijn of juist van steen of als strand verrijken het gezicht van Arnhem. Ambitie Klimaatbestendige stad 2050 9
  • 10. situatie 2013 ambitie 2050 Arnhem is een voorbeeldstad voor onder andere: Nijmegen, Venlo, Maastricht, Den Bosch. Klimaatopgave-herstructurering opgave: Hittestress – centrum. De jaren 80 gebouwen zijn effectief te koelen met de zonwering van textiele voorzetgevels, natuurlijke ventilatie via serres en tussenklimaten, groene platte daken en door de warmte accumulerende massa van het betonskelet te benutten. Waterveiligheid – stad aan de rivier. Bouwperiode en -stijl: Jaren ‘80 kantorengebied Bouwstenen: klimaatterrassen aan het water, multifunctionele waterkering, beekdal en groene lopers/serpentines door stad, textiele luifels, serres en tussenklimaten, hoogteverschillen benutten, klimaat en openbare ruimte. 10 Deltaprogramma | Deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering
  • 11. Cool & Creative Arnhem Doe goede zaken in de zachtste stad van Nederland Stad aan de rivier, stad van mode en design, stad van luxe en klasse. Arnhem is een stad met heuvels, groene parken en creatieve mensen. Arnhem is Cool & Creative en heeft de ambitie de zachtste stad van Nederland te zijn. Het romantische landschap laat zich makkelijk koppelen aan het DNA van de stad: mode. Met een open blik richting de rivier koestert Arnhem haar natuur en zet zij de natuurlijke om- geving in om van Arnhem een uiterst prettige stad te maken. Om te wonen, maar vooral ook om zaken te doen. Bent u op zoek naar een plek waar u met hernieuwde inspiratie de volgende stap kunt maken met uw bedrijf? Zoek niet verder. Arnhem biedt u deze plekken en nog veel meer. Wij bieden u verschillende ruimtes in en rondom het nieuwe park aan de rivier nabij het kunst- cluster waar u in directe verbinding staat met de rivier, een bron van inspiratie. Zelfs bij laagwater bent u in staat hier pootje te baden en bij hoogwater is het contact met de rivier nog steeds aan- genaam en veilig. U krijgt van ons alle vrijheid om uw ruimte naar eigen inzicht in te delen en in te richten. Extra pluspunt is dat deze panden als eerste gebruik maken van de revolutionaire Tex- tilAir raambekleding, waar textiel zonlicht en warmte buiten houdt. Uw toekomstig bedrijfspand is hiermee zonder twijfel Cool & Creative. Meer informatie: www.coolcreativearnhem.nl
  • 12. Wat als we in 2050 ons klimaat en onze klimaatveranderingen kunnen inzetten als kans voor stedelijke ontwikkeling? Op de droogtegevoelige zandgronden ligt Eindhoven. De combinatie van slimme technische uitvindingen en de creatieve vrijheid die bewoners van Eindhoven hebben, maakt van ‘hoog maar droog wonen’ een ein dh oven kwaliteit. Hiermee is Eindhoven ook een interessante vestigingsplaats voor bedrijven, die niet direct binnen het profiel van de campus passen, maar voor kennisuitwisseling, wel dichtbij willen zitten. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan de ‘Biobased economy’. De compacte en overdekte winkelcentra in de tuinsteden hebben in 2050 een nieuwe bestemming gekregen. Het zijn punten geworden die dienen als energiebron en voedselbron voor de wijk. Hightech klimaatoplossingen zijn hier mogelijk omdat het gaat om een centraal gelegen gebouwencluster. Algen worden in de dubbelwandige luiken van de toren gekweekt. Deze algen zijn als grondstof van belang voor schone energiewinning, maar vormt ook een duurzaam alternatief voor dierlijke eiwitproductie. Opslag van water is belangrijk voor Eindhoven, want de stad ligt op de hoge en droge zandgronden. Spaarzaam met water omgaan zit in 2050 dan ook in de genen van de bewoners. De droge gronden vragen om een strak georganiseerde en gereguleerde bewatering van het groen in Eindhoven. De grote platte daken en de grote hoeveelheid ruimte op het maaiveld direct rond de winkelcentra (voorheen parkeervakken) zijn ingezet voor opslag van regenwater. Dit water wordt vervolgens aangewend als irrigatiewater voor de productie van voedsel. De omliggende buurten profiteren mee van de wateropslag op het winkelcentrum. Een stelsel van groene schaduwrijke verkoelingslanen, ventilatiewegen en boomkronen in de straten dooraderen de naoorlogse uitbreidingswijken. De oorspronkelijke parkeervelden zijn omgezet in stadslandbouwpercelen. Dit is mogelijk omdat de parkeer- en de oplaadplek van de electric car is verhuisd naar het dak. Wateropslag en parkeren is daar slim gecombineerd. Het parkeerdak is voorzien van zonnecellen en levert (tijdens het winkelen) - als een batterij - de elektriciteit voor het wagenpark. Het voormalige winkelcentrum is in 2050 een diverse high-tech klimaatoase in de wijk. 12 Deltaprogramma | Deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering
  • 13. In een stad als Eindhoven woon veel mensen in één van de jaren ‘60 of ‘70 uitbreidingswijken. Deze wijken, met een herkenbaar stedenbouwkundig ritme, zijn in 2050 getransformeerd tot groene leefomgevingen waar eigen en collectief initiatief centraal staan. De typologie van het woonerf is met zijn tijd meegegaan. Eindhovenaren wonen in een woning van een beroemde architect van 100 jaar geleden. Zij zijn trots op de historie van hun huis, maar ze hebben het wel aangepast aan hun moderne wensen. Passend bij de oorspronkelijke architectuur van donker gebeitste houten dakranden heeft de buurtvereniging een dakopbouw voor wateropslag, natuurlijke ventilatie en energiewinning bedacht. Veel bewoners hebben deze ook geïnstalleerd. Wateropvang is belangrijk wanneer je op zand woont. Water voor de tuin, voor het huishouden, voor persoonlijke behoefte, maar ook voor huisdieren. Het woonerf is een buitentuin geworden. De grond is bewerkt tot deze de juiste samenstelling heeft om zoveel mogelijk water vast te houden. Daar waar een pad toch nodig is, komt een afwerking van grind. Grind is nog voldoende voorradig in het zuiden van ons land. Met grind kan een combinatie worden gemaakt tussen poreuze straat en waterberging. Mooie graslanden en heidebegroeiing maken het landschap geurig en kleurig en geschikt voor onder andere bijen. Met low-tech oplossingen van waterton tot groen dak, van stadslandbouw tot regentuin krijgt de Tuinstad een nieuwe, klimaatbestendige invulling. Ambitie Klimaatbestendige stad 2050 13
  • 14. situatie 2013 ambitie 2050 Eindhoven is een voorbeeldstad voor onder andere: Tilburg, Enschede, Den Haag, Assen, Apeldoorn. Klimaatopgave – herstructurering opgave: Verdroging; revitalisering tuinsteden, woonerven, winkelcentra. Waterbuffering, opslag en hergebruik op gebouwschaal. Hittestress; verkoelende waterdaken, dak sproeikoeling, groene daken, natuurlijke ventilatie via daklichten, groene gevels, zonwering (algenproductie)lamellen Bouwperiode en -stijl: Jaren ‘60 en ‘70 woonwijken Bouwstenen: Wateropslag op daken, groene daken en gevels, zonnecellen (verkoeling), vergroening en stadslandbouw, glas(tuinbouw), irrigatiesystemen, grindkoffer, bomenlanen. 14 Deltaprogramma | Deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering
  • 15. TE HUUR 3.500 M2 Hightech /Lowtech EINDHOVEN Op zoek naar dé plek voor je productiebedrijf? Je vindt ‘m in Eindhoven Woensel West! Eindhoven is koploper in het inzetten van moderne technologieën bij het optimaliseren van het verblijfsklimaat. De stad is niet voor niets verkozen tot beste vestigingsstad van zuidelijk Nederland. Veilig hoog, maar zeker niet te droog, omdat Eindhoven al decennia lang slim omgaat met water en de opslag daarvan. Eindhoven biedt met het nieuwe Centre for Production & Sales een state-of-the art vestigingsklimaat voor innovatieve start-ups in de Biobased Economy. In dit getransformeerde voormalige winkelcentrum vind je alle ruimte voor experiment en uitwisseling. In Woensel West zullen jij en je medewerkers ook een aantrekkelijk woonaanbod aantreffen, waar alle ruimte is voor een eigen of een gemeenschappelijk verzorgde biologische groentetuin. Maar tegelijkertijd denken wij natuurlijk ook aan het gratis opladen van je elektrische auto. We zeggen niet voor niets: Hightech meets Lowtech in Eindhoven. E Meer informatie: www.highlowineindhoven.nl
  • 16. Wat als we in 2050 ons klimaat en onze klimaatveranderingen kunnen inzetten als kans voor stedelijke ontwikkeling? In Kampen is het in 2050 warmer dan nu, maar het is Kampen gelukt om een prettig leefklimaat te ka mpen behouden in de historische binnenstad, ook in de zomer. Dit is belangrijk omdat een groot deel van de economie van deze stad is gebaseerd op recreatie en toerisme. De charme van de oude Hanzestad en het feit dat Kampen een cruciaal knooppunt is in het Nederlandse waternetwerk zijn de belangrijkste pijlers van de stad. Kampen staat voor de kwaliteit van een mooi verzorgde, maar ook comfortabele stad, waar gewoond en gewerkt wordt in monumentale panden. Het dakenlandschap van de historische stad is vernieuwd op een manier die past bij de prachtige monumentale architectuur van de stad. Daken worden door de particuliere huiseigenaren ingezet als energiebron, maar vooral als beheersing van het binnenklimaat. De schoorstenen met de ventilatiekappen werken als ventilatieschoorstenen. De bronskleurige reflecterende dakpannen zijn met PV cellen uitgerust. Ze zorgen voor reflectie en energiewinning. Een prachtig en innovatief daklandschap is hier een duidelijk antwoord op de klimaatverandering. De compacte binnenstad haalt koelte uit een fijnmazig watersysteem met fonteinen, nevel- en geveltuinen en biedt schaduw met overstekken door brede dakranden en het terugplaatsen van luiken. Veel panden hebben een lichte kleur gekregen voor reflectie van het zonlicht. Bomen die passen in dit stedelijke landschap, zoals lindebomen, bieden koelte daar waar ruimte is binnen het straatprofiel. 16 Deltaprogramma | Deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering
  • 17. De relatie met de rivier is een onderdeel van het leven in een stad aan het water. Iedere Kampenaar is bekend met de jaarlijkse oefening in het plaatsen van de flexibele waterkeringen zoals tijdelijke kademuren tegen hoogwater. Hoewel het proces van het plaatsen van de schuiven is gemoderniseerd, is het volgens de traditie nog steeds een taak van de vele vrijwilligers. Juist deze traditie maakt de stadsbewoners bewust van water en veiligheid. Veel stedelingen hebben ook een bootje of vakantiehuisje op het water. Er zijn veel jachthavens maar er is ook een watercamping. Bewoners kunnen makkelijk van plek en haven wisselen; er is ruime keuze. Vanuit Kampen is de hele IJsseldelta bereikbaar, die gekenmerkt wordt door prachtige waterwoonmilieus rond de bypass en de open wateren van het IJsselmeergebied. Het historische centrum van Kampen is compact gebouwd. Kenmerkend zijn de vele stegen die op een eigentijdse manier goed passen in een strategie tegen hittestress. De verbrede dakranden geven schaduw in de smalle straten, maar bergen tussentijds ook regenwater in de vorm van verbrede bakgoten. Het complete stelsel van deze goten, in combinatie met de geveltuinen en de stroomgoten in de straat, maken hemelwaterafvoer ondergronds via het riool overbodig. Waterfilters en vernevelaars vanaf de dakrand zorgen in de zomer voor verkoeling en ook de luiken en gevelbeplanting dragen hier aan bij. De daken zijn, daar waar mogelijk, een klein stukje opgetild en voorzien van windvangers voor verkoeling van het hele pand. Kortom, de architectonische middelen om gebouwen klimaatbestendig te maken, zijn verfijnd en versterken het beeld van de historische stad. Ambitie Klimaatbestendige stad 2050 17
  • 18. situatie 2013 ambitie 2050 Kampen is een voorbeeldstad voor de kleinere historische binnensteden zoals onder andere: Zaltbommel, Tiel, Gorinchem, Zutphen, Deventer, Wageningen. Klimaatopgave-herstructurering opgave: Waterveiligheid - stad omringd door het water Hittestress in een monumentale binnenstad. De oude gebouwen zijn effectief te koelen door dakpannen reflecterend te maken, dakranden te verbreden, ventilatieschoorstenen en zonwerende luiken toe te passen. Bouwperiode en -stijl: Historische stad, voor 1890 gebouwd. Bouwstenen: Flexibele waterkering, waterbestendig bouwen, tijdelijke bebouwing, bakgoot, reflecterend dak, verneveling, PV cellen in nieuwe materialen, molgoten in stegen, luifels en ventilatie schoorstenen. 18 Deltaprogramma | Deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering
  • 19. Leven met water in Kampen Schrijf nu in op een van de 20 woningen met buitenhuisje op het water De prachtige waterrijke historische stad en een aangenaam klimaat zijn de grote trekkers van Kampen, de gemeente die alle ruimte heeft voor recreatie. Eigenwijs gelegen aan de lage kant van de IJssel leven Kampenaren al eeuwen samen met het water. De stad is historisch, maar modern tegelijkertijd. Parken en de rivier zorgen in deze stad voor aangename verkoeling in de zomer, en de rijke zonnedaken voor voldoende energie en een aangenaam binnenklimaat. In deze stad verbouwt IJsselDelta Projectontwikkeling: 20 woningen in de historische binnenstad op steenworpafstand van de rivier met een buitenhuisje op het water. De inschrijving is nu geopend ! Kampen biedt actieve rustzoekers hiermee een uniek concept. Vanaf komende zomer kunt u op vakantie in uw eigen stad. Uw luxe woning in historisch Kampen is een uiterst moderne woning met een authentiek historische uitstraling. Uw dak en schoorsteen vormen een slimme koelingsmachine. Speciale dakpannen houden het huis koel en produceren voldoende energie in zomer en winter. Stijlvolle luiken met borduurmotief houden het zonlicht op de heetste dagen buiten. Als bonus komt bij elke woning een tweede huisje op het water. Dit boothuisje is in het zomerseizoen, van april t/m september, uw rustpunt midden in de rivier. Meer informatie: www.kampenleeftmetwater.nl
  • 20. Deltaprogramma | Nieuwbouw en herstructurering Het Deltaprogramma is een nationaal programma. Rijksoverheid, provincies, gemeenten en waterschappen werken hierin samen met inbreng van de maatschappelijke organisaties. Het doel is om Nederland ook voor de volgende generaties te beschermen tegen hoogwater en te zorgen voor voldoende zoetwater. Het Deltaprogramma kent negen deelprogramma’s: • Veiligheid • Zoetwater • Nieuwbouw en herstructurering • Rijnmond-Drechtsteden • Zuidwestelijke Delta • IJsselmeergebied • Rivieren • Kust • Waddengebied Het Deltaprogramma staat onder regie van de deltacommissaris, regeringscommissaris voor het Deltaprogramma. www.rijksoverheid.nl/deltaprogramma www.delta-programmanieuwbouwenherstructurering.nl Dit is een uitgave van: Ministerie van Infrastructuur en Milieu Januari 2013