1. ԳՐԻԳՈՐ ԶՈՀՐԱՊ

2. Գրիգոր Զոհրապը ծնվել է 1861 թվականին Կ.
Պոլսի Պեշիկթաշ թաղամասումֈ Հայրը՝ Խաչիկ էֆենդին,
սարաֆ էր, բնիկ ակնեցի, մայրը՝ Էֆթիկ
հանըմը, Մալաթիայից էրֈ
 Զոհրապը նախնական կրթությունը ստացել է Պեշիկթաշի
Մաքրուհյան վարժարանումֈ 1870-ին մահանում է Խաչիկ
էֆենդինֈ Մայրը ամուսնանում է նշանավոր փաստաբան
Ավետիս Յորտումյանի հետ և երկու որդիների՝ Միհրանի ու
Գրիգորի հետ տեղափոխվում է Օրթագյուղֈ Եղբայրները
ուսումը շարունակում են տեղի նշանավոր Թարգմանչաց
վարժարանումֈ Այստեղ սովորելու տարիներին են վերաբերում
Զոհրապի առաջին գրական նախափորձերը՝ ոտանավորներ,
հաջող շարադրություններֈ


3. 



1876 թվականին Զոհրապն ընդունվում է այդ
ժամանակ Թուրքիայի միակ բարձրագույն
հաստատությունը՝ Կալաթասարայի վարժարանը, որը
բացվել էր 1868 թվականին ֆրանսիական կառավարության
հովանովորությամբ և Կ. Պոլսի ֆրանսիական դեսպանի
անմիջական հսկողությամբֈ Ուսանում է երկրաչափական
գործըֈ Բաժինն ավարտում է փայլուն գիտելիքներովֈ
1880 թվականին աշխատանքի է անցնում խորթ հոր
իրավաբանական գրասենյակում, իբրև գրագիր և
միաժամանակ սկսում է հաճախել Կալաթասարայի
իրավագիտության բաժինըֈ Սակայն շուտով վարժարանը,
որն ուներ 45 հայ, 2 իսլամ, 2 հրեա և 3 հույն ուսանող,
փակվում է իսլամ աշակերտներ չունենալու պատճառովֈ
1881-ին բացվում է «Հուգուգի» վարժարանըֈ Մեկ տարի անց
Զոհրապը տեղափոխվում է «Հուգուգ», որտեղ երկու տարի
սովորելուց հետո հեռանում է` վկայական չստանալովֈ 1884ին Էդիրնե քաղաքում քննություն է հանձնում և ստանում
փաստաբան-իրավաբանի վկայականֈ
Զոհրապը գրական ասպարեզ է մտնում, երբ 1878-ին
հանդիպում է Նիկողայոս Թյուլպենճյանին և դառնում նրա
հրատարակած «Լրագիր» օրաթերթի աշխատակիցըֈ
Ընդամենը 17 տարեկան էր նա, սակայն դրսևորեց իրեն
իբրև ազգի ճակատագրով մտահոգ անհատֈ

4. 






1880-ական թվականների սկզբներին մուտք գործելով
հրապարարակախոսական ասպարեզ՝ Զոհրապը դարձավ ժամանակի
գրական շարժման մասնակիցներից և արդյունավետ գործիչներից մեկըֈ
1883 թ. նա հրատարակում է Ասիական ընկերության «Երկրագունտ»
հանդեսը, Հակոբ Պարոնյանի խմբագրությամբֈ 1885 թ. հանդեսում
սկսում է տպագրել իր անդրանիկ վեպը` «Անհետացած սերունդ մը»
վերնագրովֈ 1887-ին վեպը տպագրում է առանձին գրքովֈ
1888 թ. Զոհրապն ամուսնանում է Կլարա Յազըչյանի հետֈ
1889 թ. ծնվում է Զոհրապի անդրանիկ որդին՝ Լևոնը, 1891-ին՝ ավագ
դուստրը՝ Դոլորեսը, 1892-ին՝ կրտսեր որդին՝ Արամը և 1896-ին՝ կրտսեր
դուստրը՝ Հերմինենֈ
1891 թ. Զոհրապն ընտրվում է Ազգային ժողովի երեսփոխան, սակայն
Ժողովի նիստում նրա ընտրությունը չի վավերացվում, 30 տարեկանը
լրացած չլինելու պատճառովֈ
1892 թ. Զոհրապի խմբագրությամբ հրատարակվում է «Մասիս»
ազգային, գրական, քաղաքական հանդեսըֈ Նրա գրիչն այս շրջանում
հատկապես բեղուն էրֈ 1893-ին հանդեսը դադարում է լույս տեսնելֈ
Զոհրապի գրական գործունեությունը բուռն վերելք է ապրում 1880ական թվականների վերջերին և 1890-ականների սկզբներինֈ «Արևելք»
օրաթերում, ապա «Մասիս»-ում տպագրվում են նրա առաջին
նորավեպերըֈ Իր գրական ստեղծագործության հիմնական մասը նա
ստեղծել է 1887-1893 թթ.։Այս շրջանում Զոհրապը գրել է երկրորդ
անավարտ վեպը` «Նարդիկ», նորավեպերի մեծ մասը, բազմաթիվ
հրապարակախոսական հոդվածներ` ճանաչվելով իբրև գրող և
հրապարակախոսֈ

5. 






Հետագայում, երկար լռությունից հետո՝ սկսած 1898 թվականից, Զոհրապը նորից է երևում գրական
ասպարեզում, այս անգամ որպես ճանաչված ու վաստակած գրող և հասարակական գործիչֈ189495 թվականները զարհուրելի էին արևմտահայերի համարֈ Սկիզբ առան ու մինչև1896 թվականը
շարունակվեցին զանգվածային կոտորածներըֈ Հայ առաջադեմ մտավորականների մեծ մասը
ստիպված էր հեռանալ Կ. Պոլսից և հաստատվել Եվրոպայում, Եգիպտոսում։
Հուսահատության ու ազգային կորովի անկման այս շրջանում Զոհրապը հեռացել էր գրական
ասպարեզիցֈ Նա ավելի զբաղված էր փաստաբանական գործերով, կարևոր
դատավարություններովֈ
Կոստանդնուպոլսում Զոհրապը որպես իրավաբան-փաստաբան հայտնի էր հատկապես
օտարահպատակներին, քանի որ տիրապետելով ֆրանսերենին՝ շատ հաճախ պաշտպանում էր
նրանց գործերը Թուրքիայի առևտրական առաջին դատարանումֈ Զոհրապը Պոլսի ռուսական
դեսպանատան թարգմանիչն էր ու իրավագետ-խորհրդականըֈ Օգտվելով այդ հանգամանքից՝ ռուս
օտարահպատակների դատեր էր վարում և ուներ Եվրոպա ազատորեն երթևեկելու իրավունքֈ
1898-ին օրաթերթի վերածված «Մասիսը» լույս տեսավ դարձյալ Զոհրապի խմբագրությամբֈ Նա
կրկին վարեց բուռն ստեղծագործական կյանք, միաժամանակ զբաղվելով փաստաբանությամբֈ
Սակայն 1906 թվականին Արդարադատության նախարարի կարգադրությամբ Զոհրապին արգելվեց
թուրքական դատարաններում դատեր պաշտպանելֈ Պատճառը մի բուլղար հեղափոխականի
դատական պաշտպանությունն էրֈ 1908 թվականին Թուրքիայում
վերահաստատվեցՍահմանադրությունը։Կայսրության բոլոր անկյուններում անցկացվեցին
միտինգներ, ցույցեր՝ հավասարության, եղբայրության, համագործակցության կարգախոսներովֈ
Զոհրապն այդ ժամանակ Փարիզում էրֈ Այնտեղ նա հաջողել էր հրատարակել
իր ֆրանսերեն իրավագիտական աշխատությունը, մասնագիտությամբ աշխատանք գտնելու
երաշխիքներ ուներ և հետագայի համար նախատեսում էր ընտանիքով բնակության հաստատվել
Եգիպտոսումֈ
Տեղեկանալով Թուրքիայում Սահմանադրական կարգեր հաստատվելու մասին՝ նա հույսերով և
լավատեսությամբ Փարիզից շտապեց Պոլիսֈ
1908 թվականին Զոհրապն ընտրվեց թուրքական Պառլամենտի պատգամավորֈ Նա ակտիվ
մասնակցություն էր ունենում խորհրդարանական գրեթե բոլոր քննարկումներում, ամեն ջանք
գործադրում էր Խորհրդարանի կողմից արդարացի օրենքներ ընդունելու համարֈ Իր մասին նա
ասում էր. «Ես Սահմանադրության փաստաբանն եմ»։

6. 




Զոհրապը հարգված և երևելի անձնավորություն էր երկրի թե՛
ազգային, և՛ թե համընդհանուր հասարակական-քաղաքական,
մշակութային կյանքումֈ
Զոհրապը նաև երեսփոխան էր Ազգային ժողովի, որը 1914 թվականին
բարձրացրեց Թուրքիայում հայկական բարեփոխումների հարցը և այս
կապակցությամբ դիմեց եվրոպական տերություների միջամտությանըֈ
Հունվարին Ռուսաստանի և Թուրքիայի միջև ստորագրվեց հայկական
բարեփոխումների վերաբերյալ համաձայնագիրը, որը
արևմտահայերի՝ Թուրքիայում ապահով կյանքի երաշխիքն էրֈ Այդ
գործում Զոհրապի մասնակցությունը վճռական էրֈ Սակայն
սկսվեց Առաջին համաշխարհային պատերազմը, և համաձայնագրիրը
մնաց թղթի վրաֈ Թուրքիայի համար ստեղվեցին նպաստավոր
պայմաններ հայերի ցեղասպանությունն իրականացնելու համարֈ
Մեկ գիշերվա ընթացքում, ապրիլի 24-ին, ձերբակալվեց և աքսորվեց
Պոլսի հայ մտավորականությունըֈ Զոհրապը ամեն ջանք գործադրեց՝
ազատելու անմեղ ազգակիցներինֈ Նա դիմեց պետական
բարձրաստիճան պաշտոնյաներին, որոնցից շատերի հետ մտերիմ
հարաբերություների մեջ էր, այդ թվում՝ ներքին գործոց
նախարար Թալեաթ փաշային, Խորհրդարանի նախագահ Սայիդ
Հալիմ փաշայինֈ Նրանք բոլորն էլ տալիս էին դրական, հուսադրող
պատասխաններֈ
Սակայն շուտով Զոհրապին ևս ձերբակալեցինֈ Նրան էլ սպասվում էր
նույն դաժան ճակատագիրը, ինչպես իր միլիոնավոր տարաբախտ
հայրենակիցներինֈ
1915 թվականի հուլիսին աքսորի ճանապարհին դաժանորեն
սպանվեց Գրիգոր Զոհրապըֈ

7. 
http://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B3%D6%80%D5
%AB%D5%A3%D5%B8%D6%80_%D4%B6%D5%
B8%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BA