1. Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Kinh t Vĩ mô Ngu n g c tăng trư ng kinh t
Niên khoá 2007-2008
Chương 4
1
NGU N G C TĂNG TRƯ NG KINH T
Trong chương này chúng ta s nghiên c u ngu n g c tăng trư ng kinh t trong dài h n b ng
các mô hình tăng trư ng. Chúng ta xem xét các s ki n tăng trư ng kinh t và tìm hi u xem
ñi u gì gây ra s khác bi t v thu nh p gi a các nư c trên th gi i. T i sao m t vài nư c như
M , Anh, ð c và Nh t tr nên giàu có trong khi ñó nhi u nư c khác (ñang phát tri n) thì
nghèo kh . T i sao Achentina giàu có hơn Th y ði n trư c chi n tranh th gi i l n th nh t
nhưng hi n nay m c s ng v t ch t c a Th y ði n g p 4 l n Achentina. Chúng ta b t ñ u
b ng cách trình bày các s ki n tăng trư ng kinh t và sau ñó ñi vào nghiên c u các ngu n
g c tăng trư ng.
4.1. S ki n tăng trư ng kinh t
ð ph n ánh tăng trư ng kinh t , các nhà kinh t thư ng s d ng s li u v GDP th c mà nó
ph n ánh thu nh p th c c a ngư i dân trong n n kinh t trong m t chu i th i gian dài. Thí d
như GDP th c hi n nay c a M cao g p 3 l n so v i chính ñ t nư c này vào năm 1950.
Ngư i ta cũng hay s d ng thu nh p bình quân trên ñ u ngư i ñ th hi n tăng trư ng th c
s c a m t n n kinh t . ði u này cho th y tăng trư ng kinh t th c s bao hàm ý nghĩa là
t ng thu nh p trong n n kinh t ph i gia tăng nhanh hơn t c ñ tăng dân s và tăng trư ng
kinh t g n li n v i s gia tăng m c s ng v t ch t c a ngư i dân. Vi c s d ng ch tiêu này
ph n ánh ñư c s ti n tri n trong m c s ng v t ch t qua các th i kỳ và nó cũng thu n tiên
hơn khi so sánh m c s ng dân cư gi a các nư c có quy mô dân s khác nhau.
ð có m t b c tranh sinh ñ ng v tăng trư ng kinh t , trư c h t chúng ta t p trung vào phân
tích tăng trư ng c a nh ng nư c giàu t sau chi n tranh th gi i l n th hai và xem xét s h i
t v m c s ng v t ch t c a nh ng nư c này. Sau ñó chúng ta có cái nhìn r ng hơn k c v
không gian và th i gian ñ nh n ra r ng tăng trư ng dài h n là ñi u không d dàng x y ra
t t c các qu c gia, và s h i t v thu nh p bình quân ñ u ngư i gi a các qu c gia là ñi u
mà m i ng ơi kỳ v ng nhưng cũng r t khó th c hi n.
Nh ng nư c giàu ñư c k ra ñây bao g m Anh, Pháp, Nh t, ð c và M . N u l y m c th i
gian t 1950 cho ñ n nay thì các qu c gia này có ñi m xu t phát v i m c thu nh p bình quân
ñ u ngư i khá cao. C 5 nư c này ñã tr i qua m t th i kỳ tăng trư ng m nh m và c i thi n
ñư c m c s ng dân cư r t nhi u. Trong th i kỳ này, M ñã tăng thu nh p bình quân ñ u
ngư i 2,3 l n, ð c tăng 4,6 l n và Nh t tăng 10,9 l n.
Trong s nh ng nư c giàu, nh ng nư c ñi sau ñã tăng trư ng nhanh hơn. Có d u hi u Pháp,
ð c, Anh và Nh t B n ñang ñu i k p M . Vào nh ng năm 1950, thu nh p bình quân ñ u
ngư i c a M cao g p 2 l n so v i b n nư c l n Châu Âu và g p 6 l n so v i Nh t B n.
Vào năm 1998, kho ng cách này ñã gi m xu ng, thu nh p bình quân ñ u ngư i c a M ch
1
(ðây là m t chương trong sách Kinh t Phát tri n c a trư ng ð i h c Kinh t . Ngư i vi t: Trương Quang
Hùng. Ngư i hi u ñính: Nguy n Hoài B o.)
Quang Hùng & Hoài B o 1
2. Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Kinh t Vĩ mô Ngu n g c tăng trư ng kinh t
Niên khoá 2007-2008
còn cao hơn b n nư c Châu Âu kho ng 30% và Nh t B n trên ñà tăng trư ng nhanh ñã ñu i
k p các nư c trong t p ñ u (tính d a vào phương pháp ngang b ng s c mua). M t s nư c
khác có m c thu nh p bình quân ñ u ngư i th p vào nh ng năm 1960 nhưng hi n nay ñã
ñu i k p M m t cách ngo n m c. ðó là H ng Kông, Hàn Qu c, Singapore, ðài Loan. Vào
nh ng năm 1960, thu nh p bình quân c a c a b n nư c v a nói trên ch b ng 1/10 cu M .
G n ñây, thu nh p c a Trung Qu c cũng ñang ñu i theo v i t c ñ r t nhanh.
Nhìn vào không gian r ng hơn, chúng ta nh n ra m c dù có s h i t v m c s ng m t s
nư c giàu, nhưng kho ng cách v m c s ng gi a M và các nư c nghèo không khép l i. C
th là Châu Phi và khu v c Trung Nam M ñình tr và dư ng như không tăng trư ng trong
su t giai ño n nh ng năm 1980 làm cho kho ng cách gi a h và M tr nên l n hơn. Thu
nh p bình quân ñ u ngư i c a năm nư c nghèo nh t th gi i ch b ng kh ang 3% so v i thu
nh p bình quân ñ u ngư i c a M . M t s nư c Tây Âu khác (ngoài b n nư c l n v a k
trên) và các nư c Trung Âu theo ch nghĩa xã h i ñã tăng trư ng su t trong nh ng th p niên
1970 nhưng t c ñ tăng trư ng g n như b ng t c ñ tăng trư ng c a M nên không khép l i
kho ng cách chênh l ch v thu nh p. Sau năm 1990, thu nh p bình quân ñ u ngư i các
nư c ðông Âu gi m sút khi h tr i qua quá trình chuy n ñ i sang n n kinh t th trư ng v i
nhi u khó khăn v chính tr làm cho kho ng cách thu nh p gia tăng.
Xét v th i gian, dư ng như tăng trư ng b n v ng ch là m t hi n tư ng g n ñây. Su t trong
m t chu i dài th i gian t năm 1500 ñ n 1950, nhìn chung là không có tăng thu nh p bình
quân trên ñ u ngư i khu v c Châu Âu. Ngay c trong th i kỳ Cánh M ng Công Nghi p n
ra, t c ñ tăng thu nh p bình quân ñ u ngư i cũng không cao. Ví d như t c ñ tăng thu nh p
bình quân ñ u ngư i c a M trong giai ño n 1820-1950 là 1,5%.
Qua s ki n tăng trư ng v a nêu, chúng ta nh n ra s h i t v m c thu nh p bình quân ñ u
ngư i không ph i là m t hi n tư ng mang tính toàn c u. Ch có nh ng nư c v i r t nhi u n
l c v chính sách m i có kh năng ñu i k p M , trong khi kho ng cách v m c s ng nh ng
nư c nghèo v n chưa ñư c khép l i. Ch ng h n như hi n nay thu nh p bình quân ñ u ngư i
c a M g p hơn 35 l n so v i Nigeria. M t ngư i công nhân trung bình M ch c n 10
ngày s t o ra giá tr b ng m t ngư i công nhân Nigeria s n xu t trong m t năm. M t vài
câu h i ñư c ñ t ra là:
• t i sao không có s h i t v thu nh p trong ph m vi toàn c u?
• t i sao các nư c Châu Phi không tăng trư ng mà th m chí còn ñình tr và suy thóai
dài h n?
• t i sao m t s nư c như Nh t B n và sau ñó là b n con h ðông Á l i có t c ñ tăng
trư ng th n kỳ trong su t m t th i gian dài?
• t i sao t c ñ tăng trư ng c a các nư c giàu như M có d u hi u ch m l i trong giai
ñ an 1970-1995?
Tr l i nh ng câu h i này là m t thách th c l n ñ i v i các nhà nghiên c u kinh t phát tri n.
Trong chương này s kh o sát nh ng lý thuy t tân c ñi n và m t s lý thuy t tăng trư ng
m i phát tri n g n ñây nh m tìm ra m t ph n câu tr l i cho v n ñ này.
Quang Hùng & Hoài B o 2
3. Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Kinh t Vĩ mô Ngu n g c tăng trư ng kinh t
Niên khoá 2007-2008
4.2. Mô hình tăng trư ng Solow
Mô hình tăng trư ng Solow ñư c phát tri n b i nhà kinh t h c Robert Solow vào năm 1956
(Solow, 1956) và t ñó ñ n nay nó ñư c xem như là m t mô tăng trư ng tân c ñi n chu n
trong h th ng lý thuy t tăng trư ng trong dài h n. Trư c mô hình c a Solow, h u h t nh ng
tăng trư ng kinh t ñ u ñư c phân tích d a vào mô hình c a Harrod – Domar mà chúng ta ñã
nói ñ n trong chương 3. V i nh ng gi thi t cơ b n, mô hình này ch ng minh r ng trong dài
h n n n kinh t có xu hư ng ti n ñ n tr ng thái cân b ng v i m c tăng trư ng liên t c và
ñ u. Tr ng thái cân b ng này ñư c ñ c trưng b i m c tích lũy v n trên m i lao ñ ng và m c
s n lư ng trên m t lao ñ ng không ñ i.
Trong ph n này, chúng tôi l n lư t trình bày nh ng gi ñ nh và nh ng k t qu có ñư c t
phân tích mô hình c a Solow. Tăng trư ng và phát tri n kinh t là m t ti n trình mang tính
ñ ng, nó t p trung gi i thích ñi u gì làm s n lư ng, tiêu dùng, v n và dân s thay ñ i theo
th i gian. Vì th , hình Solow là m t mô hình cân b ng ñ ng (dynamic gerneral equilibrium
model). Mô hình Solow có th ñư c xây d ng trên khu th i gian r i r c (dicrecte time) ho c
là trong khung th i gian liên t c (continous time) Trong chương này, chúng tôi s trình bày
mô hình theo khung th i gian r i r c.
4.2.1. Hàm s n xu t
Trong mô hình Solow, không ch có v n mà c lao ñ ng và s thay ñ i công ngh ñ u có
tương quan hàm s v i s n lư ng. Mô hình cho phép có tr ng thái cân b ng toàn d ng liên
t c b ng cách gi ñ nh r ng v n và lao ñ ng có th thay th cho nhau trong quá trình s n
xu t.
ði m xu t phát c a mô hình tăng trư ng Solow là hàm s n xu t tân c ñi n ñ ng nh t b c
m t ñ c trưng cho sinh l i không ñ i theo quy mô. Gi thi t này hàm ý r ng v i ph n trăm
gia tăng ñ ng th i trong lao ñ ng và v n cũng s d n ñ n cùng ph n trăm gia tăng trong s n
lư ng. Ch ng h n, chúng ta tăng g p ñôi lao ñ ng và v n ñư c s d ng cho quá trình s n
xu t thì k t qu là s n lư ng cũng tăng lên g p ñôi.
Hàm s n xu t này cũng ñ c trưng b i s n ph m biên c a các y u t s n su t dương và gi m
d n. ði u này hàm ý là khi tăng thêm 1 ñơn v lao ñ ng ho c v n (gi y u t khác không ñ i)
thì ph n s n ph m tăng thêm s th p hơn so v i s gia tăng trư c ñó. M t khi mà ñ u tư vào
v n v t th ñư c gi thi t là sinh l i gi m d n, thì lư ng ñ u tư tăng thêm s làm cho s n
lư ng và thu nh p th c gi m d n.
M t gi thi t khác liên quan ñ n s n xu t là th trư ng hàng hóa và nh p lư ng khá hòan h o.
Gi thi t này hàm ý là c nh tranh s ñ nh giá s n ph m b ng v i chi phí biên, ti n lương th c
s b ng v i s n ph m biên c a lao ñ ng và su t thuê v n th c s b ng v i s n ph m biên c a
v n. V i gi thi t này các nhà nghiên c u có th tính tóan m c ñ ñóng góp c a m i nh p
lư ng vào quá trình tăng trư ng.
G i Y là t ng thu nh p trong n n kinh t . V m t th c nghi p, Y này có th là ñ i di n cho
t ng s n ph m n i ñ a (GDP) ho c là t ng thu nh p qu c dân (GNI). K và L là t ng s v n
và lao ñ ng trong n n kinh t . V n mô hình này ñư c hi u là v n v t th (phiscal capital).
T như mô t trên, chúng ta có th có hàm s n xu t ñơn gi n như sau:
Quang Hùng & Hoài B o 3
4. Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Kinh t Vĩ mô Ngu n g c tăng trư ng kinh t
Niên khoá 2007-2008
[4.1] Y = F(K,L)
Trong ñó, m t s gi ñ nh c th là:
∂Y ∂ 2Y
[4.2] >0; <0
∂K ∂K 2
∂Y ∂ 2Y
[4.3] >0; 2 <0
∂L ∂L
Phương trình [4.2] cho chúng ta bi n s n ph m biên c a v n là tăng (n u chúng ta tăng thêm
v n cho quá trình s n xu t) nhưng giá tr s n ph m biên ñó là gi m d n gi m d n. Tương t
như v y, phương trình [4.3] cho bi t s n ph m biên c a lao ñ ng s tăng n u chúng ta tăng
thêm lao ñ ng nhưng s tăng thêm ñó (c a s n ph m biên) là gi m d n. Ví d , n u chúng ta
tăng thêm 1 lao lao ñ ng thì ngư i này s t o ra thêm 10 s n ph m m i (trong 1 ngày ch ng
h n); và n u chúng ta l i tăng thêm 1 lao ñ ng n a (v i gi ñ nh các y u t v v n và công
ngh là không ñ i) thì 1 lao ñ ng tăng thêm này s t o ra s s n ph m m i ch c ch n là ít hơn
10. Ví d tương t như v y ñ i v i v n.
D a vào ñi u ki n sinh l i không ñ i theo quy mô, chúng ta có th chi hai v c a [4.1] trên
Y K
cho L; sau ñó chúng ta g i y = (là m c tích lu v n cho m i lao ñ ng) và k = (là s n
L L
lư ng bình quân trên m i lao ñ ng) thì [4.1] có th vi t l i:
Y K
[4.4] = F ( ,1) hay y = f(k)
L L
V i hàm s n xu t m i y = f(k) thì các gi ñ nh [4.2] và [4.3] v n ñúng và chúng ta có
∂y ∂2 y
> 0; 2 < 0
∂k ∂k
V i các gi thuy t trên, hàm s n xu t [4.4] có th ñư c v như Hình 4.1 bên dư i
Hình 4.1: ð th hàm s n xu t trên m i lao ñ ng
y
y2 y=f(k)
y1
y0
Quang Hùng & Hoài0 o
B k0 k1 k2 k 4
5. Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Kinh t Vĩ mô Ngu n g c tăng trư ng kinh t
Niên khoá 2007-2008
Hàm s này ch ra s n lư ng bình quân trên m i lao ñ ng ph thu c vào m c tích lu v n
trên m i lao ñ ng. S n lư ng trên m i lao ñ ng (y) ñư c th hi n trên tr c tung, tích lu v n
cho m i lao ñ ng (k) ñư c th hi n trên tr c hoành. ðư ng bi u di n c a hàm s là ñư ng
cong d c lên. Khi t l v n trên m i lao ñ ng tăng, s n lư ng trên ñ u m i lao ñ ng cũng
tăng theo, song vì sinh l i gi m d n theo v n nên m c tăng s n l ơng ngày càng gi m khi có
s gia tăng c a v n trên m i lao ñ ng.
4.2.2. Quan h gi a tăng trư ng và v n
Khi m c tích lu v n bình quân trên m i lao ñ ng tăng, thì s n lư ng bình quân trên m i lao
ñ ng cũng tăng. Song do sinh l i v n gi m d n nên mu n duy trì tăng s n lư ng bình quân
trên m i lao ñ ng ñòi h i s gia tăng m c tích lu v n trên ñ u m i lao ñ ng ngày càng
nhi u hơn. ð n m t m c nào ñó vi c tích lu v n trên m i lao ñ ng không làm tăng s n
lư ng bình quân trên m i lao ñ ng n a. ði u này có nghĩa là ch có s tích lu v n không th
duy trì tăng trư ng b n v ng, song tích lu v n có th duy trì m c s n lư ng bình quân cao
hơn, nhưng m c tăng s n lư ng bình quân này cũng gi m d n khi tăng m c tích lũy v n bình
quân cho m t lao ñ ng.
Tăng trư ng ñư c duy trì b n v ng ñòi h i ph i có ti n b công ngh . V i hai y u t nh
hư ng ñ n tăng trư ng là tích lu v n và ti n b công ngh , n u tích lu v n không th duy
trì tăng trư ng b n v ng, thì ti n b công ngh là y u t chính quy t ñ nh tăng trư ng kinh t
trong dài h n. ði u này nói lên ý nghĩa là m t n n kinh t duy trì ñư c t c ñ c i thi n công
ngh cao hơn cu i cùng s vư t qua các n n kinh t khác. V n ñ ñư c ñ t ra ra là y u t nào
quy t ñ nh ti n b công ngh ? ðây là n i dung c t lõi ñư c ñ c p trong nhi u ph n sau c a
chương này.
a) Ti t ki m và tích lu cho v n cho tăng trư ng
Tích lu v n và s n lư ng
Mô hình Solow gi thi t thêm r ng t l ti t ki m qu c gia (s), t c ñ tăng lao ñ ng (gL) và
ti n b công ngh (gA) là ngo i sinh ñư c cho trư c. Lúc này dư ng như ch có kh i lư ng
v n thay ñ i theo th i gian. Trong ph n phân tích này ñ ch ra vai trò c a ti t ki m ñ i v i
tăng trư ng, ta có th gi thi t là không có s thay ñ i trong lao ñ ng và ti n b công ngh .
V i gi thi t ti n b công ngh không thay ñ i theo th i gian, ñi u ngày có nghĩa là hàm s n
xu t y = f(k) không ñ i theo th i gian.
Ti t ki m, ñ u tư và tiêu dùng
N n kinh t mà chúng ta nghiên c u kh i ñ u trong mô hình Solow ñư c gi ñ nh là n n kinh
t ñóng và không có chính ph . Thu nh p trong n n kinh t ñư c s d ng v i hai m c ñích là
chi tiêu tiêu dùng (C) và ti t ki m (S). Ti t ki m (S) b ng v i ñ u tư (I). Chúng ta g i s là t
l ti t ki m và nh r ng r ng t l ti t ki m này là ñư c cho trư c. Thêm n a, chúng ta g i δ
là t l kh u hao v n trong s n xu t (0 <δ <1). S gia tăng tr lư ng v n (∆K ) ñ n m t th i
ñi m nào ñó ñư c xác ñ nh b ng ñ u tư g p tr ñi kh u hao, chúng ta vi t l i như sau:
Quang Hùng & Hoài B o 5
6. Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Kinh t Vĩ mô Ngu n g c tăng trư ng kinh t
Niên khoá 2007-2008
[4.5] ∆K = I − δK = sY − δK
Chia hai v c a phương trình [4.5] trên cho L chúng ta ñư c:
∆K
[4.6] = sy − δk
L
K
Vì k = v i L không ñ i, chúng ta có th suy ra t c ñ tăng c a k, K và L như sau
L
∆k ∆K ∆K
[4.7] = ; ∆k =
k K L
T [4.6] và [4.7] chúng ta vi t l i:
[4.8] ∆k = s.f(k) - δ.k
Phương trình [4.8] là phương trình cơ b n, phương trình này phát bi u r ng tích lu v n trên
m t ñơn v lao ñ ng (k) tăng khi ñ u tư th c t trên m t ñơn v lao ñ ng (sy = sf(k)) l n hơn
ph n ñ u tư bù ñ p v n hao mòn bình quân m i lao ñ ng trong quá trình s n xu t. Cơ ch
ñi u ch nh này di n ra liên t c cho t i khi nào mà ñ u tư th c t trên m t ñơn v lao ñ ng (sy
= sf(k)) v a ñ bù ñ p v n hao mòn (bình quân m i lao ñ ng) trong quá trình s n xu t. Do
ñó, ta suy ra r ng trong dài h n, k s h i t v m t giá tr nào ñó, g i là k* n ñ nh. Giá tr
này ñư c g i là tr ng thái cân b ng hay còn g i là tr ng thái ‘d ng’ (steady state) trong tăng
tru ng. Hình 4.2 bên dư i s mô t n n kinh t tr ng thái d ng.
Hình 4.2: N n kinh t tr ng thái d ng.
y
δ.k
y* y=f(k)
sf(k)
sy*
0 k* k
Quang Hùng & Hoài B o 6
7. Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Kinh t Vĩ mô Ngu n g c tăng trư ng kinh t
Niên khoá 2007-2008
T i tr ng thái d ng, ñ u tư trên m i lao ñ ng (i) trong n n kinh t ñúng b ng kh u hao v n
trên m i lao ñ ng (δk). Do v y, không có s gia tăng v n trên m i lao ñ ng, hay ∆k = s.f(k) -
δ.k = 0.
b) Tăng trư ng đ u
Tăng trư ng ñ u là tình tr ng tăng trư ng khi mà n n kinh t ñ t ñư c cân b ng (nghĩa là
tr ng thái d ng). Lúc này m c ñ thâm d ng v n (k) không còn có ñ ng cơ thay ñ i n a.
Trong mô hình này t c ñ tăng trư ng ñ u ñ t ñư c tr ng thái d ng khi ∆k = 0. ðó chính là
ñi m giao nhau gi a hai ñư ng sf(k) và δk (như Hình 4.2). Lúc này giá tr k là k* th a mãn
ñi u ki n:
[4.9] sy* = δk *
Vì khi ñ t ñư c m c tăng trư ng ñ u, k* không ñ i nên y* và c* cũng không thay ñ i. ði u
này cũng có nghĩa là Y, K, và C không tăng trong dài h n.
c) Thay đ i t l ti t ki m trong n n kinh t
Mô hình Solow cho th y ti t ki m là y u t quy t ñ nh m c tích lu v n tr ng thái d ng
sy
k * = . Trong m t ch ng m c nào ñó, n u ti t ki m cao thì m c tích lu v n s cao và
δ
ñóng vai trò quy t ñ nh m c s n lư ng hay thu nh p bình quân ñ u ngư i. Song c n ph i chú
ý r ng ti t ki m cao không d n ñ n tăng trư ng trong dài h n, nó ch làm tăng s n lư ng bình
quân trên ñ u ngư i trong quá trình ñ t ñ n ñi m d ng m i. N u v n ti p t c duy trì m c ti t
ki m cao, nó s làm tăng m c thu nh p bình quân ñ u ngư i nhưng không th duy trì t c ñ
tăng trư ng cao trong m t th i gian dài. ði u này ñư c th hi n Hình 4.3:
Hình 4.3: Thay ñ i t l ti t ki m
δ.k
y**
y =f(k)
y* s2f(k)
s1f(k)
0 k* k** k
Quang Hùng & Hoài B o 7
8. Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Kinh t Vĩ mô Ngu n g c tăng trư ng kinh t
Niên khoá 2007-2008
T l ti t ki m thay ñ i t s1 tăng lên s2 ñã làm thay ñ i tr ng thái d ng t k* sang k** và
m c thu nh p trên m i lao ñ ng cũng tăng lên t y* sang y**.
d) Qui t c vàng c a tích lu v n
Chúng ta nh n ra r ng ban ñ u v i m t m c thu nh p cho trư c, khi tăng ti t ki m thì tiêu
dùng hi n t i s gi m. Song có m t v n ñ là li u tăng ti t ki m có làm tăng tiêu dùng trong
dài h n (tiêu dùng t i tr ng thái d ng) hay không? N u có, m c ti t ki m nào là t i ưu cho
n n kinh t ? ði u này ñư c th hi n qua phân tích sau ñây.
V i hàm s n xu t và giá tr δ cho trư c, chúng ta có m i tương quan 1-1 gi a k và s t i tr ng
thái d ng. M i quan h này ñư c th hi n thông qua hàm s [4.9], chúng ta vi t l i:
[4.9] sy* = δk *
tr ng thái d ng, tiêu dùng bình quân trên ñ u ngư i ñươc xác ñ nh là ph n còn l i c a thu
nh p sau khi tr ti t ki m, hay
[4.10] c* =(1-s).y*
K t h p v i [4.9] chúng ta có th vi t hàm s tiêu dùng trên m i công nhân như sau, lưy ý
r ng, bài toán c a chúng ta gi ñây là tìm m t m c ti t ki m nào ñó, s, sao cho tiêu dùng là
t i ña, vì th hàm tiêu dùng ñư c vi t dư i d ng hàm s theo bi n s
[4.11] c* ( s) = f {k * (s)} − δ.k * ( s)
ð giá tr c* trên ñ t c c ñ i, thì giá tr s ph i tho mãn:
∂c * ∂k *
[4.12] = [ f ' (k *) − (δ)] = 0
∂s ∂s
∂k *
Vì > 0 nên ñi u ki n t i ña hoá tiêu dùng s là
∂s
[4.13] f’(k*) – δ = 0 hay f’(k*) = δ
hay năng su t biên c a v n s b ng v i t l kh u hao. T i m c ti t ki m tho mãn [4.13] g i
là t l ti t ki m vàng (sG). Khi s < sG thì vi c tăng ti t ki m s làm tăng tiêu dùng trong dài
h n nhưng gi m tiêu dùng trong quá trình d ch chuy n ñ n tr ng thái d ng. Trong trư ng h p
này có s mâu thu n gi a l i ích c a th h hi n t i và th h tương lai. Ngư c l i, khi s > s G
vi c gi m ti t ki m s làm tăng tiêu dùng bình quân ñ u ngư i trong dài h n và cũng tăng
tiêu dùng trong quá trình d ch chuy n. V n ñ l a ch n ph thu c vào s ñánh ñ i gi a tiêu
dùng hi n t i và tiêu dùng trong tương lai.
4.2.3. Quan h gi a tăng trư ng và dân s
Mô hình v a trình bày trên ch m i ñ c p ñ n quá trình tích lu v n, song ch d ng l i
ñây thì chưa ñ s c ñ lý gi i hi n tư ng tăng trư ng b n v ng mà chúng ta th y nhi u nơi
trên th gi i. ð lý gi i s tăng trư ng b n v ng, chúng ta ph i m r ng mô hình b ng cách
Quang Hùng & Hoài B o 8
9. Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Kinh t Vĩ mô Ngu n g c tăng trư ng kinh t
Niên khoá 2007-2008
ñưa thêm vào hai ngu n khác là (1) s gia tăng dân s và (2) thay ñ i công ngh . Trong ph n
này mô hình gi thi t r ng t c ñ tăng dân s và lao ñ ng là như nhau nh m ch ra vai trò c a
tăng dân s ñ i v i tăng trư ng. Ph n sau s ñưa thêm vào mô hình s thay ñ i công ngh .
a) Tr ng thái d ng và tăng dân s
K
V i k= như trên, nhưng lúc này có s gia tăng lư ng lao ñ ng, chúng ta có th suy ra t c
L
ñ tăng c a k, K và L như sau:
∆k ∆K ∆L ∆K
[4.14] = − hoaëc laø ∆k = − k.g L
k K L L
T [4.14] và [4.6] chúng ta có th vi t l i:
[4.15] ∆k= sf(k) - (δ+gL)k
Phương trình [4.15] phát bi u r ng tích lu v n trên m t ñơn v lao ñ ng tăng khi ñ u tư th c
t trên m t ñơn v lao ñ ng (sy = sf(k)) l n hơn c u ñ u tư v a ñ [(gL + δ)k] ñ duy trì m c
tích lũy v n trên m i lao ñ ng như trư c. M c ñ u tư v a ñ trong trư ng h p này bao g m
m t ph n ñ bù ñ p cho v n hao mòn trong quá trình s n xu t và m t ph n trang b v n cho
lư ng lao ñ ng tăng thêm. Khi ñ u tư th c t b ng v i ñ u tư v a ñ n n kinh t s ñ t ñư c
tr ng thái d ng. Tr ng thái d ng trong ñi u ki n có lư ng lao ñ ng tăng thêm ñư c mô t
trong Hình 4.4.
Hình 4.4 Tr ng thái d ng trong trư ng h p có tăng dân s
(δ+gL)k0
y
δ
y=f(k)
y*
sf(k)
0 k* k
T i tr ng thái d ng, ñ m c trang b v n trên m i lao ñ ng không ñ i thì ñ u tư m i ph i
ñ m b o v a ñ bù ñ p kh u hao v n và dân s tăng thêm.
Quang Hùng & Hoài B o 9
10. Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Kinh t Vĩ mô Ngu n g c tăng trư ng kinh t
Niên khoá 2007-2008
b) Tr ng thái d ng v i s gia tăng dân s
T c ñ tăng trư ng ñ u ñ t ñư c tr ng thái d ng khi ∆k = 0. ðó chính là ñi m giao nhau
gi a hai ñư ng sf(k) và (δ+ gL)k. Lúc này giá tr k là k* th a mãn ñi u ki n
[4.16] sy* = (δ + g L )k *
Cũng như trư ng h p ñã phân tích ñ i v i ph n 4.2.2, khi ñ t ñư c m c tăng trư ng ñ u, k*
không ñ i nên y* và c* (là tiêu dùng trên m i công nhân) cũng không thay ñ i. ði u này cũng
có nghĩa là Y, K, và C tăng v i t c ñ tăng c a dân s là gL trong dài h n.
c) T c đ tăng dân s và tăng trư ng kinh t
T c ñ tăng dân s tăng lên, v m t ñ th , làm cho ñư ng (δ+gL)k d ch lên phía trên như
Hình 4.5. Tr ng thái d ng m i có m c tích lu v n trên m i ñơn v lao ñ ng và thu nh p bình
quân ñ u ngư i th p hơn. Mô hình này ñưa ra d báo r ng các n n kinh t có t l tăng dân
s cao s có m c thu nh p bình quân ñ u ngư i th p.
Hình 4.5: Tác ñ ng c a tăng dân s
(δ+g2L)k
(δ+g1L)k
y
y=f(k)
y*
y**
sf(k)
0 k** k* k
N u không tăng v n và c i thi n công ngh , tăng dân s s làm cho thu nh p bình quân ñ u
ngư i gi m t y* xu ng còn y**.
d) Quy t c vàng c a tích lu v n khi có s gia tăng dân s
V i hàm s n xu t và các giá tr gL và δ cho trư c, có m i tương quan 1-1 gi a k và s t i tr ng
thái d ng. M i quan h này ñư c th hi n thông qua hàm s sau ñây
[4.17] sf (k *) = (δ + g L )k *
Quang Hùng & Hoài B o 10
11. Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Kinh t Vĩ mô Ngu n g c tăng trư ng kinh t
Niên khoá 2007-2008
tr ng thái d ng, tiêu dùng bình quân trên ñ u ngư i ñươc xác ñ nh c*=(1-s).f(k*). T
[4.17] chúng ta có sf (k*) = (δ + g L )k * . Vì v y chúng ta có th vi t phương trình cho tiêu
dùng bình quân trên m i lao ñ ng (c) theo bi n t l ti t ki m (s) như sau:
[4.18] c* ( s) = f [k * ( s)] − (δ + g L )k * ( s)
tr ng thái d ng m c ti t ki m c n thi t ñ t i ña hoá tiêu dùng ph i tho mãn ñi u ki n:
∂c * ∂k *
[4.18] = [ f ' (k *) − (δ + gL)] = 0
∂s ∂s
∂k *
Vì > 0 nên ñi u ki n t i ña hoá tiêu dùng s là
∂s
[4.19] f’(k*) – (δ+gL) = 0 hay f’(k*) = (δ+gL)
Phương trình [4.19] ñư c hi u là, s n ph m biên c a v n ph i b ng v i t ng c a kh u hao và
tăng trư ng dân s thì s ñ t ñư c m c tiêu dùng t i ưu. T l ti t ki m ñ t ñi u ki n này,
gi ng như trên, g i là t l ti t ki m vàng (sG) và n n kinh t ñ t ñư c ñi u này g i là n n
kinh t ñ t ñư c quy t c vàng (golden rule).
4.2.4. Ti n b công ngh và tăng trư ng kinh t
Cho t i bây gi chúng ta gi thi t là công ngh không ñ i theo th i gian và rút ra k t lu n t
mô hình là thu nh p và tiêu dùng bình quân ñ u ngư i s không thay ñ i trong dài h n. ði u
này là không th c t b i l có r t nhi u qu c gia có m c thu nh p bình quân trên ñ u ngư i
tăng liên t c trong m t th i gian dài. Rõ ràng là v i gi thi t công ngh không ñ i, mô hình
v i sinh l i gi m d n không th duy trì t c ñ tăng thu nh p bình quân trên ñ u ngư i trong
m t th i gian dài ch b ng tích lu v n. Các nhà kinh t tân c ñi n nhưng năm 50 và 60 ñã
nh n ra ñi u này nên ñã b sung vào mô hình c a h y u t công ngh thay ñ i theo th i gian
và hy v ng r ng nó s là l i thoát cho mô hình.
a) Ti n b công ngh và hàm s n xu t
Thu t ng ‘công ngh ’ có th ñư c hi u như là s d ng tri th c ñ ñ t ñư c k t qu th c ti n.
G n ñây ngư i ta xem công ngh như ‘bí quy t s n xu t’ bao g m c cơ s tri th c và năng
l c nghiên c u và tri n khai (R&D). ‘Ti n b công ngh ’ th hi n s n xu t tăng nhi u hơn
ng v i lư ng v n và lao ñ ng như trư c. Nó cũng có th là s n xu t ra ñư c s n ph m t t
hơn, s n ph m ña d ng hơn ho c là t o ra nh ng s n ph m m i tham gia th trư ng.
N u chúng ta nghĩ r ng ti n b công ngh là y u t quy t ñ nh s gia tăng s n lư ng v i
lư ng v n và lao ñ ng không ñ i, lúc này trong hàm s n xu t, s thay ñ i công ngh có th là
m t bi n s ; nó cho bi t có bao nhiêu s n ph m ñư c s n xu t ra t v n và lao ñ ng vào m i
th i ñi m. Hàm s n xu t v i y u t công ngh thay ñ i, A, ñư c th hi n như sau:
[4.20] Y = F ( K , AL) = K α ( AL)(1−α )
Quang Hùng & Hoài B o 11
12. Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Kinh t Vĩ mô Ngu n g c tăng trư ng kinh t
Niên khoá 2007-2008
Trong ñó L là lư ng lao ñ ng và A là tình tr ng công ngh . Giá tr tích s c a A và L ñư c
g i là lư ng lao ñ ng quot;hi u qu quot; hay lao ñ ng tính b ng ñơn v hi u qu . Cách th hi n hàm
s như trên có ng ý là tăng s công nhân và ti n b công ngh ñ u có nh ng nh hư ng như
nhau ñ i v i s n lư ng. ñây ta gi ñ nh hàm s n xu t có d ng Cobb-Douglas, ng ý r ng
các ñ co giãn c a s n lư ng theo v n và theo lao ñ ng hi u d ng l n lư t là t tr ng thu
nh p c a v n và lao ñ ng trong thu nh p.
Y
Chia hai v c a phương trình [4.20] cho lao ñ ng hi u qu AL và chúng ta ñ t ~ =
y và
AL
~ K
k= khi ñó [4.20] ñư c vi t l i:
AL
~ ~
~ = f( k ) = k α
[4.21] y
Chúng ta v n s d ng l i phương trình [4.5] ñ th hi n ñ u tư và ti t ki m. Chia hai v c a
[4.5] và bi n ñ i chúng ta ñư c:
∆K ~
[4.22] s~ =
y + δk
AL
~ K
Vì k = nên ta có th xác l p m i quan h t c ñ tăng gi a k, K, A, L như sau:
AL
~
∆k ∆K ∆A ∆L
~ = − − ho c có th vi t l i
k K A L
~ ∆K ~ ~ ~ ~ ~ ∆K
[4.23] ∆k = − k .g A − k .g L hay ∆k + k .g A + k .g L =
AL AL
K t h p gi a [4.22] và [4.23] ta có th xác ñ nh m c tích lu v n trên m t ñơn v lao ñ ng
hi u d ng là:
~ ~
[4.24] ∆k = s~ − ( g L + g A + δ) k
y
b) Tr ng thái d ng v i thay đ i công ngh
~ K
tr ng thái d ng, vì k = không ñ i, nên t c ñ tăng trư ng c a K là gK = gL + gA.
AL
~ Y
Ngoài ra, n u k không ñ i thì ~ = y cũng không ñ i, ñi u này ng ý r ng t c ñ tăng
AL
trư ng c a Y cũng là gY = gL + gA. Do ñó, thu nh p trên ñ u ngư i tăng trư ng theo t l gY
– gL = gA, ñây cũng là t l tích lu tri th c (hay thay ñ i công ngh ).
Các k t qu trên cho th y r ng t l ti t ki m không nh hư ng ñ n t c ñ tăng trư ng dài
h n. T t c nh ng y u t có ý nghĩa quan tr ng trong dài h n là các t c ñ tăng trư ng c a
lao ñ ng và công ngh ñư c cho trư c m t cách ngo i sinh. Song ch có ti n b công ngh
Quang Hùng & Hoài B o 12
13. Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Kinh t Vĩ mô Ngu n g c tăng trư ng kinh t
Niên khoá 2007-2008
m i gi i thích ñư c s gia tăng không ng ng c a m c s ng. K t qu này ñư c kh ng ñ nh
thông qua xem xét tác ñ ng c a vi c gia tăng t l ti t ki m ñ i v i m c ñ và t l tăng
trư ng thu nh p trên ñ u ngư i trong b i c nh có xem xét s thay ñ i công ngh , ñư c minh
h a trong Hình 4.6
Hình 4.6 Tr ng thái d ng khi có ti n b công ngh
(gL + gA + δ)k
y=f(k)
sf(k)
s
0 ~ ~
k
k*
Khi có ti n b công ngh , t c ñ tăng thu nh p bình quân ñ u ngư i t i ñi m d ng cao hơn
trong trư ng h p không có ti n b công ngh .
4.3. H ch toán tăng trư ng kinh t
M t ý nghĩa th c nghi m khác c a mô hình Solow là nó cũng có th giúp chúng ta tính toán
th c nghi m ngu n c a tăng trư ng. Chúng ta s d ng l i hàm s n xu t dư i d ng Cobb-
Douglas c a [4.20]. ð ñơn gi n, cho giá tr A như là m t h ng s c a hàm s n xu t.
[4.25] Y = AKαL(1-α)
L y logarit hoá (ln) hàm s n xu t [4.20] và bi n ñ i ta ñư c:
dY dA dK dL
[4.26] = +α + (1 − α ) hay có th vi t l i g Y = g A + αg K + (1 − α ) g L
Y A K L
Phương trình [4.21] là phương trình h ch toán tăng trư ng tiêu chu n, phương trình này phát
bi u r ng tăng trư ng s n lư ng là bình quân có tr ng s c a tăng trư ng các nh p lư ng v n
và lao ñ ng hi u d ng.
Vì không th ño lư ng ñư c nh ng ti n b công ngh nên ñóng góp c a ti n b công ngh
suy ra như m t s dư, nghĩa là ph n tăng trư ng s n lư ng (g) mà không th gi i thích ñư c
b ng s tăng trư ng c a các y u t v n và lao ñ ng:
Quang Hùng & Hoài B o 13
14. Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Kinh t Vĩ mô Ngu n g c tăng trư ng kinh t
Niên khoá 2007-2008
[4.27] g A = gY − (αg K + (1 − α) g L ) )
Vì v ph i c a phương trình [4.27] là t l thay ñ i c a t s gi a s n lư ng trên bình quân có
( 24 ) g A = gY − (α g K + (1 − α ) g L ) )
tr ng s c a các nh p lư ng lao ñ ng và v n, nên nó thư ng ñư c g i là s dư Solow th
hi n tăng trư ng năng su t c a t ng các y u t s n xu t (TFPG), m t ñ i lư ng n m b t toàn
b s thay ñ i k thu t và t t c nh ng y u t s n xu t khác làm gia tăng năng su t.
Khung h ch toán trong phương trình [4.27] ñã ñư c áp d ng cho nhi u qu c gia và nhi u
th i ño n. Ch ng h n như v i Hoa Kỳ, Edward Dennison (1985) ñã nh n th y r ng ch
kho ng 25 ph n trăm tăng trư ng thu nh p trên ñ u ngư i Hoa Kỳ t năm 1929 ñ n 1982 là
do gia tăng t s v n-lao ñ ng. Ph n còn l i ch y u là do “ti n b công ngh ”.
D a vào phương trình h ch toán này, Young (1995) và sau ñó là Jong II Kim và Lawrence
(1996) ñã ñưa ra l p lu n ñ y tranh c i r ng m c tích lu v n nhanh là t t c nh ng gì mà
ngư i ta nói v th n kỳ ðông Á, ch không ph i là công ngh . Theo ư c lư ng c a h , t ng
tăng trư ng năng su t c a các y u t ñư c th hi n b i ph n s n lư ng tăng thêm mà không
ñư c gi i thích b i s gia tăng c a v n ho c lao ñ ng thì không ñáng k các nư c Hàn
Qu c, H ng Kông, ðài Loan.
Krugman (1994) ti p theo ñã lý gi i các k t qu này nh m cho th y r ng tăng trư ng c a Sin-
ga-po và Liên Xô th c ch t là như nhau trong ñó c hai cùng d a trên lư ng ñ u tư kh ng l
mà r t ít d a vào thay ñ i công ngh . Th t khó có th tin ñư c là tăng trư ng c a ðông Á ch
y u ch d a vào ñ u tư mà kéo dài trong m t kho ng th i gian lâu như v y, nh ng k t qu
c a Young và Lawrence th c ra quá cư ng ñi u. Khi m t qu c gia tích lu v n nhanh, m t
s thay ñ i nh trong ư c lư ng t ph n v n cũng làm thay ñ i ư c lư ng v s ñóng góp
c a t ng tăng trư ng năng su t các y u t s n xu t. Ư c lư ng các t ph n này khó có th
chính xác các nư c ðông Á khi mà gi thi t v c nh tranh hoàn h o trên th trư ng lao
ñ ng và th trư ng v n không thích h p. Còn có m t v n ñ n a là ño lư ng v n nhân l c và
v n v t th trong các qu c gia này. Thêm n a, chúng ta cũng ph i nh n ra là công ngh v a
là nguyên nhân v a là k t qu c a ñ u tư. Không có s c i thi n công ngh , chúng ta khó có
th tin r ng các nư c này có th duy trì t c ñ ñ u tư cao trong m t th i gian dài trong b i
c nh su t sinh l i v n gi m do tăng ñ u tư .
4.4. V n ñ h i t trong các mô hình tăng trư ng
Mô hình tăng trư ng c a Solow và mô hình tăng trư ng n i sinh có d ñoán khác nhau v
chi u hư ng tăng trư ng gi a các nư c. D a trên gi thi t là sinh l i c a v n gi m d n, mô
hình Solow d ñoán r ng s n lư ng bình quân ñ u ngư i nư c nghèo s tăng trư ng nhanh
hơn và b t k p các nư c giàu, ng ý có s h i t qu c t v t c ñ tăng trư ng và m c thu
nh p bình quân ñ u ngư i. Mô hình cũng d ñoán r ng su t sinh l i c a v n các nư c giàu
s th p hơn so v i các nư c nghèo, ng ý r ng có nh ng ñ ng l c m nh m thôi thúc v n
ch y t nư c giàu sang nư c nghèo, thúc ñ u nhanh quá trình h i t .
Ngư c l i v i mô hình Solow, h u h t các mô hình tăng trư ng n i sinh không d ñóan
khuynh hư ng h i t gi a các nư c mà có m c tích lũy v n trên m i lao ñ ng ban ñ u khác
nhau. Các mô hình này cho r ng các nư c giàu v n có th duy trì s giàu có c a mình lâu dài
so v i các nư c nghèo ngay c nh ng nư c nghèo có t l ti t ki m, công ngh ñ ng nh t.
Y u t quan tr ng trong nh ng mô hình này cho phép duy trì s tăng trư ng lâu dài là do s
Quang Hùng & Hoài B o 14
15. Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Kinh t Vĩ mô Ngu n g c tăng trư ng kinh t
Niên khoá 2007-2008
v ng m t c a gi thí t sinh l i v n gi m d n. ði u này có nghĩa là ñ u tư trong nh ng nư c
giàu và nh ng nư c nghèo có th mang l i l i nhu n như nhau. N u như m c ñ u tư và tăng
trư ng như nhau gi a các nư c thì chênh l ch thu nh p bình quân ñ u ngư i gi a nư c giàu
và nư c nghèo có th không bao gi khép l i. Mô hình này có th m r ng bao hàm các tác
ñ ng kinh t c a chi n tranh, n n ñói kém và suy thóai mà nó làm gi m thu nh p qu c gia
có th không bao gi ñư c xóa b .
Trong th c t m i nhìn thì h i t dư ng như là hi n nhiên vì h u h t các nư c trong th gi i
phát tri n ngày nay có m c s ng v t ch t g n như nhau. Trong su t nh ng năm 1980 các nhà
kinh t như W. Baumol, A. Maddision và M. Abramovitz ñưa ra b ng ch ng h i t v năng
su t lao ñ ng gi a các nư c. Ch ng h n như Bamol (1986) s d ng mô hình h i quy ñơn
gi n ñ ch ng minh s h i t gi a nư c giàu và nư c nghèo trong 16 nư c công nghi p t
năm 1870 ñ n 1979. K t qu nh ng nghiên c u này ng h cho gi thuy t h i t c a mô hình
Solow. Tuy nhiên, nh ng ch ng c c a Baumol v s h i t trong ñã b De Long (1988) phê
phán vì ñ thiên l ch ch n m u. Ch có nh ng nư c nghèo trong m u c a ông là nh ng nư c
tăng trư ng nhanh chóng t năm 1870, vì ch có nh ng qu c gia thành công này m i có s
li u tr lui v năm 1870. Ngoài ra còn có m t ñ thiên l ch sai s ño lư ng: N u thu nh p
năm 1870 b phóng ñ i, thì tăng trư ng s b báo cáo th p ñi, còn n u thu nh p năm 1870 b
báo cáo th p thì tăng trư ng s b phóng ñ i, k t qu là s có m t ñ thiên l ch hư ng t i vi c
tìm th y s h i t . N u chúng ta bao g m toàn b các qu c gia vào trong m u và h n ch
phép phân tích cho nh ng th p niên g n ñây thôi (t 1960 ñ n 1985), thì s không có ch ng
c gì v s h i t . M t s các nhà kinh t như Mankiw, D. Romer và D. Weil (1992) s d ng
h i quy ñơn gi n và tìm th y h i t trong m t m u nh ch bao g m nh ng nư c giàu nhưng
không h i t trong m t m u mà nó thêm vào nh ng nư c ñang phát tri n. Sau ñó h thêm vào
nh ng bi n s mà nó quy t ñ nh s khác nhau t i ñi m cân b ng gi a các nư c trong mô hình
Solow: tăng dân s , t ph n thu nh p ñ u tư vào v n v t th và v n nhân l c. ði u ch nh các
bi n s này s t o s h i t m nh m cho c hai m u. H g i hi n tư ng này là “ h i t có
ñi u ki n” và cho r ng nó hòan tòan phù h p v i d ñóan c a mô hình tân c ñi n.
Vi c thi u b ng ch ng cho s h i t lan r ng v thu nh p gi a các nư c trên th gi i ñã d n
t i trào lưu t b mô hình Solow và thiên v m t lo i mô hình tăng trư ng m i phù h p v i
s ki n th c ti n là không có h i t trong ph m vi toàn c u. Các mô hình m i này ñư c g i là
“mô hình tăng trư ng n i sinh”. Thu t ng quot;n i sinhquot; ñư c s d ng ñ mô t m t lo i mô
hình tăng trư ng m i, vì s tăng trư ng không ph thu c vào các t l tăng trư ng lao ñ ng
và tích lu ki n th c ñư c cho trư c m t cách ngo i sinh, mà thay vì th , nó ph thu c vào
nh ng y u t bên trong mô hình như t l ti t ki m và hi u qu ñ u tư. Trong chương sau
chúng tôi s trình bày m t mô hình tăng trư ng n i sinh tiêu bi u d a và ý ni m v n nhân
l c.
4.5. Quay l i v i các s ki n tăng trư ng kinh t
Bây gi chúng ta quay l i v i s ki n tăng trư ng kinh t . T i sao các nư c giàu có t c ñ
tăng thu nh p bình quân ñ u ngư i m nh m t năm 1950 ñ n năm 1970 và t i sao t c ñ
Quang Hùng & Hoài B o 15
16. Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Kinh t Vĩ mô Ngu n g c tăng trư ng kinh t
Niên khoá 2007-2008
gi m d n t năm 1973 -1995. Trong khuôn kh lý thuy t cho r ng có hai nguyên nhân là (1)
ti n b công ngh và (2) v n trên lao ñ ng hi u qu cao hơn.
Làm sao chúng ta nh n ra ñư c y u t nào ñóng vai trò quy t ñ nh. Như ph n trình bày trong
ph n h ch toán tăng trư ng, ngư i ta tính t c ñ tăng s n lư ng trên m i công nhân và t c ñ
thay ñ i công ngh c a các qu c gia này. Ngư i ta th y r ng t c ñ tăng s n lư ng bình quân
trên ñ u ngư i x p x v i t c ñ thay ñ i công ngh . N u như t c ñ tăng dân s và t c ñ
tăng lao ñ ng là như nhau thì chúng ta nh n ra s tăng trư ng c a các nư c giàu trong giai
ño n này là do s ñóng góp c a ti n b công ngh , ch không ph i là do quá trình tích lu
v n cao. Nh ng ch ng c này bác b l p lu n cho r ng tăng trư ng c a nh ng nư c này là
k t qu c a s hu ho i v n trong chi n tranh th gi i l n th II.
Cũng d a trên nh ng ch ng c này ngư i ta cho r ng t c ñ tăng s n lư ng bình quân ñ u
ngư i gi m t năm 1973 là do s gi m sút t c ñ c i thi n công ngh ch không ph i do m c
ti t ki m gi m xu ng. V n ñ ñư c ñ t ra ti p là t i sao công ngh l i ch m c i thi n vào
gi a nh ng năm 1970, m t vài gi thi t cho hi n tư ng này.
• Gi thi t th nh t cho r ng s ch m c i thi n này th c ra ch là do s sai sót trong tính
toán năng su t. M c dù có nhi u n l c nhưng khó có th ño lư ng ñư c năng su t, nh t
là các ngành d ch v . Th c ra m c s ng c a chúng ta cao hơn nh ng gì mà con s th ng
kê cho th y.
• Gi thi t th hai cho r ng công ngh ch m c i thi n là do t tr ng các ngành d ch v ñư c
m r ng trong các qu c gia này. H cũng l p lu n r ng ti n b công ngh trong các ngành
d ch v th p hơn nhi u so v i các ngành công ngh ch t o mà h ñã trãi qua trư c ñó.
• Gi th ba cho r ng s ch m c i thi n này là do chi tiêu cho nghiên c u và tri n khai
(R&D) gi m. B ng ch ng th c t ph nh n gi thi t này. D a vào các s ki n th c t
ngư i ta cho r ng cách gi i thích ñúng hơn là do s lan truy n c a R&D ch m ch không
ph i do chi tiêu cho R&D.
M t s ki n kinh t n a là t i sao có kho ng cách gia tăng gi a các nư c giàu và các nư c
nghèo v m c s ng. T i sao các nư c Châu Phi ngày càng t t h u v m c s ng? M t v n ñ
ñư c ñ t ra là có ph i do h ít v n v t ch t và lao ñ ng hay do tình tr ng công ngh c a h
quá l c h u? T i sao các nư c ðông Âu l i có d u hi u ch ng l i trong quá trình chuy n ñ i
t n n kinh t k ho ch sang n n kinh t th trư ng? Câu tr l i thư ng thiên v là do s
chênh l ch v tình tr ng công ngh và tích lũy tri th c
N u gi thuy t này ñúng thì t i sao có s khác bi t công ngh trong b i c nh nh ng nư c
nghèo ñư c ti p c n v i h u h t công ngh trên th gi i? Câu tr l i cho v n ñ này t p trung
vào cơ c u l i ích bên trong c a nh ng n n kinh t liên quan ñ n quy n s h u tài s n chưa
ñư c xác l p m t cách rõ ràng và s y u kém c a các bi n pháp cư ng ch vi c th c thi
quy n s h u tài s n mà nó th tiêu n l c c a cá nhân, s b t n v chính tr , s b t n v
kinh t vĩ mô, và thi u v ng các th trư ng tài chính phát tri n nh m phân b ngu n v n có
hi u qu hơn.
4.6. K t lu n:
Trư c ñây tăng trư ng cao và dài h n là m c tiêu mong ñ i c a nhi u nư c trên th gi i. Tuy
nhiên, g n ñây nhi u nhà kinh t mà ñ i bi u là Amartya Sen (1999) cho r ng m c tiêu trên
Quang Hùng & Hoài B o 16
17. Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Kinh t Vĩ mô Ngu n g c tăng trư ng kinh t
Niên khoá 2007-2008
s là không hòan ch nh. Tăng trư ng s lư ng ph i g n li n ch t lư ng m i là m c tiêu mong
ñ i trong b i c nh hi n nay. ði u này bao hàm ý nghĩa là tăng trư ng ph i d a vào tăng TFP
thông qua ñ u tư cho R&D và phát tri n ngu n nhân l c, tăng trư ng ph i có s h tr c a
th ch dân ch và phúc l i xã h i ñư c nâng cao và cu i cùng tăng trư ng ph i g n li n v i
vi c b o v môi trư ng. Th c ra, các tiêu chu n tăng trư ng ñư c li t kê như trên là v n ñ
khó khăn ñ i v i các nư c ñang phát tri n. Các nư c ðông Á ñã ph i ch u t n th t v môi
trư ng và ít dân ch trong các ho t ñ ng kinh t ñ ñ i l y tăng trư ng cao trong 3-4 th p k
qua. M t s nư c này cho r ng tăng trư ng s làm tăng thu nh p bình quân ñ u ngư i, gi m
ñư c t l nghèo ñói và thoát kh i l c h u trong b i c nh h i nh p. Do v y, các v n ñ môi
trư ng và dân ch trong ho t ñ ng kinh t s là nh ng quan tâm ñi sau quá trình tăng trư ng
kinh t , vì ch sau khi có tăng trư ng kinh t m i có kh năng quan tâm ñ n các n i dung như
v y. Tuy nhiên cái giá ph i tr cho vi c quá nh n m nh tăng trư ng theo s lư ng các nư c
ðông Á v môi trư ng, th ch , xã h i, và chính tr s là bài h c r t có giá tr cho các qu c
gia ñang giai ñ an ñ u c a quá trình phát tri n.
Thu t ng
S h it Convergence
Khung th i gian liên t c Continous time
Khung th i gian r i r c Dicrecte time
Mô hình cân b ng ñ ng t ng th Dynamic Gerneral Equilibrium Model
Ti n b công ngh Technological Progresss
Tr ng thái d ng Steady State
Quy t c vàng Golden Rule
H ch toán tăng trư ng Growth Accounting
Câu h i th o lu n
1. Hãy so sánh s gi ng và khác nhau gi a mô hình Solow và mô hình Harrod – Domar?
2. Hai n n kinh t ñư c mô t theo mô hình tăng trư ng c a Solow có d ng hàm s n xu t
bình quân ñ u ngư i như sau:
y = f(k) = k1/2
A là nư c phát tri n và có t l ti t ki m là 30%, t c ñ tăng dân s 1,5% năm. B là nư c
ñang phát tri n có t l ti t ki m là 10% và t c ñ tăng dân s ñ n 4% năm. C A và B có
cùng t l kh u hao là 4% và t c ñ thay ñ i công ngh là 2%. Tìm giá tr c a k và y
tr ng thái d ng m i qu c gia?
3. Gi s m t n n kinh t ñư c mô t theo mô hình Solow ñang tr ng thái d ng v i m c
tăng dân s n b ng 1,5%/năm, ti n b công ngh g b ng 1,5%/năm. T ng s n lư ng và
t ng v n tăng m c 3,0%/năm. Gi s thêm r ng t tr ng thu nh p c a v n trên t ng thu
nh p b ng 0,3. N u s d ng phương trình h ch toán tăng trư ng ñ chia m c tăng trư ng
s n lư ng thành ba ngu n – v n, lao ñ ng, và t ng năng su t các y u t – thì m i ngu n
ñóng góp bao nhiêu vào m c tăng trư ng s n lư ng này?
Quang Hùng & Hoài B o 17
18. Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Kinh t Vĩ mô Ngu n g c tăng trư ng kinh t
Niên khoá 2007-2008
4. Nhi u b ng ch ng th c nghi m cho th y không có s h i t v thu nh p như tiên ñoán
c a mô hình Solow. Tuy v y, m t s ít nư c ðông Á như H ng Kông, Hàn Qu c, ðài
Loan, Singapore l i có m c thu nh p tăng r t nhanh và dư ng như ñ t ñư c s h i tu.
Hãy th o lu n s h i t thu nh p c a nhóm nư c này trong khuôn kh c a mô hình tăng
trư ng Solow.
Tài li u tham kh o
Amartya Sen (1999), Development as Freedom, Oxford University Press 1999
Baumal, William (1986), “Productivity Growth, Convergence and Welfare – What the Long
–Run Data show?”, American Economic Review, 76, pp. 1072-1085.
DeLong J. Bradford (1988), quot;Productivity Growth, Convergence, and Welfare: Comment,quot;
American Economic Review 78: 5 (December), pp. 1138-1154.
Jong-Il Kim, Lawrence J. Lau, “The Sources of Asian Pacific Economic Growth” The
Canadian Journal of Economics / Revue canadienne d'Economique, Vol. 29, Special Issue:
Part 2 (Apr., 1996), pp. S448-S454
Krugman, P (1994), “The Myth of Asia’s Micracle”, Foreign Affairs, November/December.
Mankiw, N. Gregory, David Romer, David N. Weil, “A contribution to the Empirics of
Economic Growth”, The Quarterly Journal of Economics, 107 (1992), 407-437, 419.
Solow, M. Robert (1956), A Contribution to the Theory of Economic Growth, Quaterly
Journal Economics, 70, pp. 65-94.
Quang Hùng & Hoài B o 18