Tố hữu

Tố Hữu tên thật là Nguyễn Kim Thành, sinh ngày 4/10/1920
tại làng Phù Lai, huyện Quảng Ðiền, tỉnh Thừa Thiên
(nay là Thừa Thiên Huế).
-

Cha ông là một nhà nho nghèo, không đỗ đạt và
phải kiếm sống rất chật vật nhưng lại thích thơ, thích
sưu tập ca dao tục ngữ. Ông đã dạy Tố Hữu làm thơ cổ.
Mẹ ông cũng là con của một nhà nho, thuộc nhiều
ca dao dân ca Huế và rất thương con.
-

Truyền thống văn hóa, văn chương của quê hương và gia đình là những nhân tố
quan trọng trong sự hình thành hồn thơ Tố Hữu.

- Thiếu niên
+ Năm 13 tuổi, ông vào trường Quốc học Huế. Tại đây, được trực tiếp tiếp xúc
với tư tưởng của Karl Marx, Friedrich Engels, Vladimir Ilyich Lenin, Maxim
Gorky,... qua sách báo, kết hợp với sự vận động của các đảng viên của Đảng
Cộng sản Việt Nam bấy giờ (Lê Duẩn, Phan Đăng Lưu, Nguyễn Chí Diểu),
Nguyễn Kim Thành sớm tiếp cận với lý tưởng cộng sản. Năm 1936, ông gia nhập
Đoàn thanh niên.

-

-

-

-

Hoạt động trong đảng Cộng sản

Năm 1938, ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản.
Tháng 4/1939, ông bị bắt, bị tra tấn dã man và đày đi nhiều nhà lao ở các tỉnh
miền Trung và Tây Nguyên
Cuối 1941, ông vượt ngục (bắt liên lạc với tổ chức cách mạng và hoạt động bí
mật ở huyện Hậu Lộc và thôn Tâm Quy, xã Hà Tân, huyện Hà Trung, Thanh Hóa)
. Đến năm 1945, khi Cách mạng tháng Tám bùng nổ ông được bầu làm Chủ tịch
Ủy ban Khởi nghĩa Thừa Thiên - Huế.
Năm 1946, ông là bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa. Cuối 1947, ông lên Việt Bắc làm
công tác văn nghệ, tuyên huấn. Từ đó, ông được giao những chức vụ quan trọng
trong công tác văn nghệ, trong bộ máy lãnh đạo Đảng và nhà nước (Phó Tổng thư
ký Hội Văn nghệ Việt Nam; Thứ trưởng Bộ Tuyên truyền; Phó Chủ tịch Hội Liên
hiệp văn học nghệ thuật Việt Nam; Ủy viên chính thức Bộ Chính trị; Bí thư Ban
chấp hành Trung ương).
Năm 1996, ông được Nhà nước phong tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn
học nghệ thuật (đợt 1).
Tố Hữu mất ngày 8-12-2002 tại Hà Nội.

=> Ở Tố Hữu, có thể thấy một sự thống nhất đến hài hòa giữa con người chính trị và
con người cách mạng, giữa sự nghiệp thơ với sự nghiệp cách mạng.

-

Con đường thơ của Tố Hữu

Đặc điểm con đường thơ của Tố Hữu

+ Tố Hữu đến với thơ và cách mạng
gần như cùng một lúc. Và thời gian ấy
cũng đã đánh dấu sự thắng lợi hoàn
toàn của cuộc hiện đại hóa thơ ca của
phong trào Thơ mới. Với Tố Hữu, trước
khi được giác ngộ lý tưởng cách mạng ,
ông đã tìm thấy ở những nhà thơ mới
những tâm trạng gần gũi với mình trong
lúc đang “Băn khoăn tìm kiếm lẽ yêu
đời”. Bởi vậy, một cách tự nhiên, Tố
Hữu đã tiếp nhận những thành tựu nghệ
thuật của thơ mới để làm giàu cho thơ
cách mạng.

+ Nhưng cần phải hiểu rằng con
đường thơ của ông khác hẳn với con
đường của các nhà thơ mới, vì nó gắn
liền với cách mạng, với lý tưởng cộng
sản. Thơ Tố Hữu gắn bó chặt chẽ với
cuộc đấu tranh cách mạng, nên các
chặng đường thơ cũng song hành với
các giai đoạn của cuộc đấu tranh ấy,
đồng thời thể hiện sự vận động trong tư
tưởng và nghệ thuật của nhà thơ.

Một tiếng
đờn
(1993)

Máu
và Hoa
(1977)

Ra trận
(1972)

Gió lộng
(1961)
Việt
Bắc
(1954)
Con
đường thơ
của Tố
Hữu

Từ ấy
(1946)

- Tập thơ đầu tay, gồm 71 bài, sáng tác trong 10 năm (1936-1946).
- Chia thành ba phần, phản ánh rõ nét quá trình giác ngộ và trưởng thành của người chiến sĩ cộng
sản trẻ tuổi:
+ Máu lửa gồm 27 bài, là thơ của thời kỳ Mặt trận Dân chủ ; tập trung vào những vấn đề lớn
của thời đại như chống phát xít, phong kiến ; đòi hòa bình, cơm áo ; vấn đề quyền sống con
người và cách mạng giải phóng dân tộc.
+ Xiềng xích gồm 30 bài, viết trong tù ; thể hiện nỗi buồn đau và ý chí, khí phách của người
chiến sĩ cách mạng trong chốn lao tù.
+ Giải phóng gồm 14 bài, viết từ lúc vượt ngục đến một năm sau ngày độc lập ; chủ yếu ngợi
ca lý tưởng, quyết tâm đuổi giặc, cứu nước và niềm vui chiến thắng.

- Trong “Từ ấy”, không chỉ có tiếng chim rộn rã và hương hoa của niềm vui vừa bắt gặp lý
tưởng,
Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lý chói qua tim
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim

(Từ ấy)
mà còn có lời an ủi, động viên chân tình đối với những số phận bất hạnh. Và sau cùng, nhân
danh cách mạng, “Từ ấy” là tiếng thét đầy hờn căm, là hồi kèn xung trận thôi thúc mọi người
xông lên, vào trận chiến mất còn với kẻ thù để giành lại quyền sống.

Tôi chưa chết, nghĩa là chưa hết hận
Nghĩa là chưa hết nhục của muôn đời
Nghĩa là còn tranh đấu mãi không thôi
Còn trừ diệt cả một loài thú độc!
(Tâm tư trong tù)
- Tập thơ có ý nghĩa đặc biệt quan trọng : khẳng định vai trò lãnh đạo của
Ðảng cộng sản trong lĩnh vực văn học nghệ thuật, tạo bước ngoặt lớn cho
quá trình phát triển của thơ ca Việt Nam hiện đại. Tố Hữu không phải là nhà
thơ của riêng tôi, mà là nhà thơ của tất cả thanh niên, nhà thơ của tương lai
(K và T trên báo Mới, 1/5/1939).
- Những bài thơ tiêu biểu : Mồ côi, Hai đứa bé ; Ði đi em ; Vú em; Dửng
dưng ; Tiếng hát sông Hương ; Từ ấy ; Tâm tư trong tù ; Trăng trối ; Dậy mà
đi ; Hồ Chí Minh ; Vui bất tuyệt,....

TRỞ VỀ ĐẦU

- Sáng tác chủ yếu trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp (1946-1954), gồm
tổng cộng 24 bài (trong đó có 06 bài dịch, 03 bài sáng tác sau 1954).
- Là bức tranh tâm tình của con người Việt Nam trong kháng chiến, thể hiện
quyết tâm bảo vệ sự toàn vẹn của đất nước. Cuộc kháng chiến thật nhộn nhịp,
hồ hởi nhưng vô cùng gian khổ, đau thương. Nổi bật nhất là hình ảnh quần
chúng nhân dân, những người gánh cả cuộc kháng chiến trên vai:
Những đường Việt Bắc của ta
Ðêm đêm rầm rập như là đất rung
Quân đi điệp điệp trùng trùng
Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan
Dân công đỏ đuốc từng đoàn
Bước chân nát đá, muôn tàn lửa bay.
(Việt Bắc)
Ðó là anh Vệ quốc quân hiên ngang như thiên thần, là em bé liên lạc “ Mồm
huýt sáo vang. Như con chim chích. Nhảy trên đường vàng”. Trên hết là hình
ảnh Bác Hồ, lãnh tụ kính yêu - vừa cao cả, lớn lao vừa bình dị, gần gũi.
Tiếng reo núi vọng sông rền
Đêm nay chắc cũng về bên Bác Hồ
Bác đang cúi xuống bản đồ
Chắc là nghe tiếng quân hò quân reo...
Từ khi vượt núi qua đèo
Ta đi, Bác vẫn nhìn theo từng ngày
( Hoan hô chiến sĩ Điện Biên)

- Ðánh dấu một bước phát triển của thơ Tố Hữu về giọng điệu, ngôn ngữ.
Chất dân tộc đậm đà trong thi liệu bình dị, thể thơ quen thuộc.

- Những bài thơ tiêu biểu : Phá đường, Bà mẹ Việt Bắc ; Bầm ơi ; Lượm ;
Sáng tháng Năm ; Hoan hô chiến sĩ Ðiện Biên ; Việt Bắc ; Ta đi tới.

TRỞ VỀ ĐẦU

- Gồm 25 bài, sáng tác trong 06 năm (1955-1961) ; tập trung vào hai nhiệm
vụ chiến lược : xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh chống Mỹ
Ngụy, thống nhất đất nước ở miền Nam.
- Tập thơ mở ra niềm vui lớn vì nửa nước được giải phóng, nhưng là niềm
vui chưa trọn vẹn vì :

Ðường giải phóng mới đi một nửa
Nửa mình còn trong nước lửa sôi
Một thân không thể chia đôi
Lửa gươm không thể cắt rời núi sông
(Ba mươi năm đời ta có Ðảng)
Cái tôi trữ tình sôi nổi được bộc lộ trên nền hiện thực hoành tráng của cuộc
sống mới. “Gió lộng” còn là thơ của lòng tri ân, nghĩa tình đối với Ðảng, Bác
Hồ, với nhân dân. Tinh thần quốc tế vô sản cũng được đề cập (qua tình cảm
đối với Liên Xô, Lê Nin).

-

Giọng anh hùng ca ngày càng khẳng định, đề tài có sức bao quát hiện thực,
ý thơ mang tầm tư tưởng cao.

-

Những bài thơ tiêu biểu : Trên miền Bắc mùa xuân ; Với Lê Nin; Người
con gái Việt Nam ; Thù muôn đời muôn kiếp không tan ; Em ơi... Ba Lan ; Ba
mươi năm đời ta có Ðảng ; Tiếng ru ; Bài ca xuân 1961 ; Mẹ Tơm.

TRỞ VỀ ĐẦU

Gồm 31 bài, sáng tác trong 10 năm chống Mỹ (1962-1971).
Hai dòng thơ mở đầu (ở bài thứ nhất) thể hiện cảm hứng chủ đạo của cả tập
thơ :
Tôi muốn viết những dòng thơ tươi xanh
Vẫn nóng viết những dòng thơ lửa cháy.
- Vốn là hồn thơ của yêu thương, nghĩa tình, Tố Hữu ao ước được làm thơ ngợi
ca thanh bình. Nhưng khi miền Nam, rồi cả nước, chìm trong nước sôi lửa
bỏng thì Có thể nào yên, có thể nào khuây.... Dành phần lớn tâm huyết để ngợi
ca chủ nghĩa anh hùng cách mạng, do đó, giọng điệu tập thơ thấm đẫm chất
hùng ca. Trong tập thơ có hai bài đặc sắc viết về Bác, đó là “Bác ơi !”- “điếu
văn bi hùng được viết ngay sau khi Bác qua đời và “ Theo chân Bác” – tái hiện
hình ảnh Bác Hồ trên những chặng đường lịch sử cách mạng trong hơn nửa thế
kỉ:
Cứ nghĩ: Hồn thơm đang tái sinh
Ngôi sao ấy lặn, hóa bình minh
Cơn mưa vừa tạnh. Ba Đình nắng
Bác đứng trên kia, vẫy gọi mình.
( Theo chân Bác)
Những bài thơ tiêu biểu : Có thể nào yên ; Miền Nam ; Trên đường thiên
lý; Hãy nhớ lấy lời tôi ; Tiếng hát sang xuân ; Chiếc áo xanh ; Mẹ Suốt; Êmily,
con...; Kính gửi cụ Nguyễn Du ; Tấm ảnh ; Bác ơi ; Theo chân Bác.

-

TRỞ VỀ ĐẦU

-

Gồm 13 bài, sáng tác trong 06 năm (1971-1977) ; có ý nghĩa tổng kết quá
trình phát triển của dân tộc, của Cách mạng Việt Nam - một hành trình đầy
máu, đầy hoa,” Năm mươi năm máu đỏ thành hoa”.

-

Máu : biểu tượng của nỗi đau uất hận trong hàng nghìn năm nô lệ và sự hi
sinh, xả thân vì nghĩa lớn, xối máu nóng rửa vết nhơ nô lệ.

-

Hoa : biểu tượng cho vẻ đẹp của lý tưởng cộng sản, của chủ nghĩa anh hùng
và niềm vui ngày chiến thắng.

-

Xuất hiện nhiều bài thơ trường thiên với cảm xúc tổng hợp, bao quát hơn
nửa thế kỷ đấu tranh (Nước non ngàn dặm; Với Ðảng, mùa xuân).

-

Những bài thơ tiêu biểu : Việt Nam máu và hoa ; Nước non ngàn dặm;
với Ðảng, mùa xuân ; Một khúc ca xuân.

TRỞ VỀ ĐẦU

-

Gồm 72 bài, xuất bản năm 1993 ; được giải thưởng của Asian.

-

Là những dòng tâm tư, trăn trở từ mạch cảm xúc trong thời hòa bình. Ðời
thôi lửa cháy, nên xuất hiện những dòng thơ tươi xanh - mang đậm cảm hứng
thế sự. Ðề tài thơ phong phú, đa dạng : ngợi ca vẻ đẹp của quê hương, con
người ; công cuộc xây dựng đất nước đầy phức tạp ; tình yêu và số phận con
người ; ... Âm hưởng thơ bớt vang xa (hướng ngoại) mà vọng sâu hơn (hướng
nội):
Em ơi nghe đó, trong đêm lạnh
Ðằm thắm bên em, một tiếng đờn .

-

Ngoài giọng anh hùng ca vốn có, thêm giọng trầm lắng, đôi khi xót xa :
Mới bình minh đó, đã hoàng hôn
Ðang nụ cười tươi, bỗng lệ tuôn
Ðời thường sớm nắng chiều mưa vậy
Khuấy động lòng ta biết mấy buồn !
(Một tiếng đờn)

- Những bài thơ tiêu biểu : Một khúc ca ; Ðêm cuối năm ; Ðêm thu quan
họ; Ðảng và thơ ; Một tiếng đờn ; Lạ chưa ? ; Xuân hành 92 ; Ta lại đi ; Anh
cùng em.
TRỞ VỀ ĐẦU

* MỘT VÀI NHẬN XÉT:
1) Con đường thơ của Tố Hữu và quá trình phát triển của Cách mạng Việt
Nam là song hành. Bám thật chắc vào hiện thực đời sống, ở những khúc
quanh, những bước ngoặt quan trọng, thơ Tố Hữu thường tỏ ra thích ứng rất
nhanh nên cắm được nhiều cột mốc lịch sử. Tố Hữu là người viết sử Việt Nam
hiện đại bằng thơ.
2) Tố Hữu là hình ảnh tiêu biểu của một kiểu nhà thơ mới - nhà thơ trữ tình
chính trị. Giữa nhà thơ - chiến sĩ ấy và quần chúng nhân dân không có một
khoảng gián cách không gian hoặc tâm tưởng nào. Nhưng không phải một
sớm một chiều, cái tôi trữ tình của Tố Hữu có được ngay sự hòa hợp nhuần
nhị tuyệt vời với đời sống. Cần một quá trình lâu dài, với nỗ lực không ngừng
của bản thân và sự hỗ trợ từ cuộc sống mới tốt đẹp “Người yêu người sống để
yêu nhau.”

Ðỉnh cao của thơ trữ tình chính trị trong văn học Việt
Nam hiện đại:
- Hồn thơ Tố Hữu luôn hường đến cái ta chung, lẽ sống
lớn, niềm vui lớn của dân tộc và của Cách mạng. Cái tôi
nếu có là cái tôi của người chiến sĩ, cái tôi nhân danh Đảng
và dân tộc. Vì thế có ý nghĩa khái quát, rộng lớn.
- Cảm hứng thơ Tố Hữu thường bắt đầu từ cảm hứng chính
trị, từ những tình cảm lớn cao cả, tiêu biểu: tình yêu lý
tưởng, lãnh tụ, đồng bào đồng chí,....
- Thơ Tố Hữu là tiếng lòng của một kiểu nhà thơ mới, đứng
giữa lòng cuộc sống mà cất lời kêu gọi đấu tranh. Qua tâm
hồn chan chứa yêu thương của nhà thơ, các vấn đề và sự
kiện chính trị liên quan tới vận mệnh cả dân tộc - đều thành
nguồn xúc cảm nghệ thuật mãnh liệt.

Khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn bao trùm
phần lớn sáng tác của Tố Hữu:
- Đối tượng thể hiện chủ yếu trong thơ Tố Hữu là những sự
kiện lớn của dân tộc, những vấn đề có ý nghĩa lịch sử, có tình
chất toàn dân, những biến cố quan trọng tác động đến vận
mệnh dân tộc → cảm hứng chủ đạo trong thơ là cảm hứng
lịch sử dân tộc, là vận mệnh của cộng đồng.
- Các nhân vật trữ tình thường mang phẩm chất tiêu biểu cho
dân tộc: anh vệ quốc quân, anh giải phóng quân,.... Nhân vật
trữ tình luôn nhân danh Ðảng, nhân danh cộng đồng ; được
nâng lên tầm vóc mới nên nhiều khi mang vẻ đẹp phi
thường.

Phong cách nghệ
thật thơ Tố Hữu
Nghệ thuật biểu hiện trong thơ Tố Hữu mang
tính dân tộc rất đậm đà và tính sáng tạo hiện đại:
Giọng thơ mang tính chất tâm tình rất tự nhiên đằm
- Về thể thơ: Ông đặc biệt thành công khi vận dụng những thể
thắm, chân thành:
thơ truyền thống của dân tộc. Những bài thơ lục bát mang cả
-Nhiều vấn đề chính trị kho khan được diễn tả bằng tình
sắc thái lục bát ca dao và lục bát cổ điển, dạt dào những âm
cảm của muôn đời: tình mẹ con, vợ chồng, tình yêu đôi
hưởng nghĩa tình của hồn thơ dân tộc. Những bài thơ theo thể
lứa → giọng điệu của tình thương mến.
thất ngôn trang trọng nhưng không khuôn sáo, trái lại, hơi thơ
rất liền mạch, tự nhiên, điễn tả được hiện thực đa dạng và
-Đặc biệt: tác giả rung động trước đời sống cách mạng
trong kháng chiến → hướng về đồng chí, đồng bào mà trò nhiều trạng thái cảm xúc khác nhau
chuyện tâm tình, nhắn nhủ. Những lời tâm tình đó có cội
- Về ngôn ngữ: Ông sử dụng những từ ngữ và cách nói quen
nguồn từ chất Huế trong hồn thơ Tố Hữu.
thuộc với dân tộc. Đặc biệt, thơ Tố Hữu đã phát huy cao độ
tính nhạc phong phú của Tiếng Việt, nhà thơ sử dụng rất tài
- Tất cả cho Tổ quốc, Tố Hữu không mảy may so hơn
tình các từ láy, các thanh điệu,
tính thiệt cho riêng mình. Mối quan hệ giữa nhà thơ với
quần chúng bao giờ cũng rất mực gần gũi, thủy chung, tin
các vần thơ
yêu tuyệt đối.
- Về đề tài, tư tưởng chủ đề ,các giá trị truyền thống được
cảm nhận và thể hiện trên tinh thần mới mẻ.

Tố Hữu

Nhà thơ lớn của văn học Việt Nam hiện đại.
Trải qua một khoảng thời gian dài hơn nửa
thế kỷ, tiếng thơ ông đã có tác động sâu xa
đến tư tưởng và tình cảm của độc giả nhiều
thế hệ. Con đường thơ ấy là hành trình đi
tìm và bắt gặp sự kết hợp diệu kỳ giữa Cách
mạng và dân tộc trong nghệ thuật thơ ca.

Sự nghiệp sáng tác đồ sộ của Tố Hữu là
một bộ phận không thể thiếu trong vốn
văn hóa tinh thần của quần chúng Cách
mạng. Từ góc nhìn, thời điểm khác nhau,
sẽ phát hiện những tầng ý nghĩa khác
nhau của kho tàng nghệ thuật ấy. Có thể
đôi chỗ còn thô ráp, thiếu sự gọt dũa cần
thiết hoặc ồn ào, sáo mòn. Nhưng trên
đại thể, bằng quan điểm cụ thể lịch sử và
lập trường Cách mạng, hoàn toàn có thể
khẳng định: thơ Tố Hữu là một giá trị. Và
chắc chắn nó sẽ trường tồn mãi với lịch
sử dân tộc.

Tố hữu

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

La actualidad más candente (20)

Similar a Tố hữu

Similar a Tố hữu (20)

Tố hữu