1. Levenslang wonen in
levensbestendige woonwijken
l b t di ijk
Stefan Van Eeckhout
Directeur klantendienst en zorgstrategie
Zorgbedrijf A
Z b d ijf Antwerpen
Gent
23 maart 2010
Zorgbedrijf Antwerpen
Zorgbedrijf Antwerpen
Van tot Zorgbedrijf
1

2. Zorgbedrijf Antwerpen
Interne verzelfstandiging (OCMW Antwerpen) m.i.v. 1/1/2009
Publiek bedrijf
Groepeert alle woon-zorgdiensten
15 000 klanten
of 1 op 9 senioren in Antwerpen
krijgt elke dag hulp van het Zorgbedrijf.
We doen dit met 4 000 medewerkers.
We zijn actief op 101 locaties.
En we hebben een omzet van meer dan
250 miljoen euro.
Zorgbedrijf Antwerpen
• Woonzorgcentra: 2 650 bewoners per dag
o dagverzorging
o kortverblijf
o 24u zorgsteunpunt (PAS-Plus)
• Serviceflats: 2 400 flats
• Thuiszorg:
o Gezinszorg: 400 000 uren hulp per jaar
o Poetshulp: 225 000 uren hulp per jaar
o Ergowoonadvies
o Mobiliteitsondersteuning
o ...
• 40 lokale dienstencentra
2

3. Wonen en zorg voor een nieuwe generatie ouderen
• Wie zijn ze? Wat willen ze…?
• Levensbestendige wijken als richtinggevend
concept
• Stad Antwerpen als praktijkvoorbeeld
• Meerwaarde en knelpunten
• Leer- en beleidspunten
• Ict en domotica als ondersteuning van
levensbestendig wonen
Wie zijn ze? Wat willen ze?
De meeste ouderen zijn gezond en
j g
wel, maar…
“Ouder worden,
een kwetsbaar succes”
Prof. D. Deeg
Vrije universiteit Amsterdam
3

4. Demografische evoluties
Totaal 60+ % 60+ 80+ % 80+
Stad 482 456 112 386 23,3% 26 901 5,6%
Antwerpen
Aantal ll
A t l alleenstaande 75+ = 23 953
t d 75
Demografische evoluties
4

5. Ambitie van ouderen op vlak van
welzijn, wonen en zorg
•Zo lang mogelijk ‘eigen regie’, zelf
beslissen, zinvol en zingevend
participeren…
•Zo lang mogelijk kwaliteitsvol
mogelijk, kwaliteitsvol,
betaalbaar thuis blijven wonen in de
vertrouwde wijk…
Kunnen ouderen deze ambitie vandaag
realiseren?
Zijn we hierop vandaag beleidsmatig en
operationeel g
p georganiseerd?
g
5

6. NEEN !
Wonen
• Woonomgeving niet altijd toegankelijk
• “Er niet geraken”… mobiliteitsproblematiek
• Verdwijnen van winkels, bank, post …
Zorg
•Geen 24u thuiszorg
•Geen woonzorgnetwerking en onvoldoende afstemming tussen actoren
(verzuiling / categoriale zorgaanbod)
•Federale regelgeving versus Vlaams beleid
Wat is nodig?
Een wijk- en persoonsgerichte, integrale organisatie van woon-,
welzijns- en zorgdiensten
Afstemming tussen de diverse beleidsdomeinen én beleidsniveaus…
Coherentie in wetgeving en beleid
Ontschotting en ontkokering tussen de verschillende sectoren
(sectoroverschrijdende en transmurale samenwerking)
Nood aan voldoende gedifferentieerde woon-zorg-servicevormen
6

7. Positieve aanzetten in het beleid (wel in visie,
nog niet in uitvoeringsbesluiten)
•Woonzorg-decreet
•Beleidsnota 2009-2014
Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Vlaams minister Jo Vandeurzen
3 accenten:
•Stimuleren van zelfredzaamheid en sociale netwerken
•Voorrang aan meest kwetsbaren en meest zorgbehoevenden
•Ondersteunen van wens om in thuisomgeving te blijven wonen
Een wijk- en persoonsgerichte, integrale
organisatie van woon-, welzijns- en
g , j
zorgdiensten
“Levensbestendige wijken”
als richtinggevend concept
7

8. Levensbestendige wijk…
Woonzorgzone…
Zorgvriendelijke wijk…
Levensloopbestendige wijk…
Woonservicewijk…
Woonservicewijk
Wijk voor iedereen en alle leeftijden…
Zorgstrategisch Plan
8

9. Een levensbestendige wijk is…
• een gewone woonwijk
• waar het goed is te wonen, leven, winkelen, vrije tijd
door te brengen
• waar mensen wonen met gewone en bijzondere
noden
• waar men niet moet verhuizen omwille van een
bijzondere nood
In een levensbestendige wijk…
• wonen 6.000 tot 12.000 inwoners
• zijn er woningen en gebouwen voor diensten
• werken dienstverleners en zorgverstrekkers samen
vanuit de vraag van de cliënt
• is de woonomgeving zodanig ingericht dat
communicatie en mobiliteit voor iedereen zo goed
mogelijk zijn
9

10. Levensbestendige wijk…
Misvattingen:
• het gaat niet over een beperkt gebied
• het is niet iets dat je realiseert op enkele jaren
• het is niet zichtbaar voor bewoners
• het biedt geen verhoogde vorm van diensten en zorg
• het is niet alleen bedoeld voor zorgbehoevenden
 Betere term: zorgvriendelijke wijk
Een levensbestendige wijk is…
een PLANNINGSCONCEPT
dat houvast biedt om …
• na te denken over de materiële omgeving
• het aanbod van diensten en zorg op elkaar af te stemmen
• publieke en private organisaties te doen samenwerken
• en ook het commerciële initiatief daarin een plaats te
geven
10

11. De uitvoering…
Stap voor stap naar een plan
Voor heel de gemeente:
• Stap 1: gebieden afbakenen
• Stap 2: voor elk gebied
– vraag (behoeften) in beeld brengen
– aanbod (wat er al is) in kaart brengen
• Stap 3: leemten vaststellen en aanbevelingen
formuleren
Woonzorgzone… Zorgvriendelijke wijk…
Levens(loop)bestendige wijk… Woonservicewijk…
En in de praktijk
praktijk…
Uitbouw van levensbestendige
wijken in de stad Antwerpen
11

12. Levensbestendige wijken
“Lappendekenmodel” =
concept van 31 levensbe-
stendige wijken
12

13. Niet alleen wonen en zorg…
•Stadsdiensten (stadsbouwmeester /
(
andere stadsbedrijven) blijvend
sensibiliseren voor concept
•Beleidsdomeinoverschrijdend werken
13

14. Woonzorgzone… Zorgvriendelijke wijk…
Levens(loop)bestendige wijk… Woonservicewijk…
Andere voorbeelden
•Genk
•Wervik
•Leuven
Brussel
•Brussel
•Breda
Stad Genk
14

15. Stad Genk
Stad Breda
Geschikt wonen voor iedereen (GWI)
 Het “geschikt maken” van wijken, zodat mensen
geschikt maken
zelfstandig en prettig kunnen blijven wonen in de eigen, vertrouwde
buurt.
 Maar dan wel met de nodige voorzieningen in de
buurt
15

16. Woonzorgzone… Zorgvriendelijke wijk…
Levens(loop)bestendige wijk… Woonservicewijk…
Meerwaarde van het concept
• d vraag van d cliënt als vertrekpunt
de de lië t l t k t
• inclusief beleid
• planmatige aanpak, lange termijn denken
• streven naar gezamenlijke visie
• de wijk als denkkader: concreet, behoort tot ieders
leefwereld,overzichtelijk
leefwereld overzichtelijk
• bruikbaar in alle mogelijke omgevingen (landelijk – stedelijk)
• biedt duidelijk kader voor toekomstige ontwikkelingen, maar
nog diverse wettelijke beperkingen en andere hindernissen
Woonzorgzone… Zorgvriendelijke wijk…
Levens(loop)bestendige wijk… Woonservicewijk…
Knelpunten
• moeilijk om prioriteiten te bepalen (welke wijk eerst)
• moeilijk om beleidsdomeinen te overschrijden
• planlast
• druk om snel resultaten te zien
• moeilijk om tot samenwerking te komen
• tekort aan middelen voor invulling met concrete projecten
• wetgeving en reglementering niet afgestemd tussen
beleidsdomeinen
b l id d i
• versnippering van bevoegdheden over verschillende
beleidsniveaus
• samenwerking publiek – privaat niet evident
16

17. Woonzorgzone… Zorgvriendelijke wijk…
Levens(loop)bestendige wijk… Woonservicewijk…
Leer- en beleidspunten
• Voldoende tijd nemen voor opbouw van vertrouwen
en gezamenlijke visie-ontwikkeling met partners
• Goed evenwicht tussen lange termijn planning en
realiseren van concrete projecten op terrein
• Maximaal samensporen met andere beleidsplannen
p p
en ontwikkelingen
• Toevalligheden kunnen het verschil maken
17

18. Levensbestendig wonen in de wijk
Technologie / ICT ten dienste van…
en ondersteunend
•Zelfstandig blijven wonen in vertrouwde wijk
•Eigen regie & zelfredzaamheid - zelfzorg - mantelzorg
•Realiseren van zorg op afstand en zorg op afroep
Realiseren
•Juiste en efficiënte inzet van mankracht…
Brandend platform… hoge urgentiegraad
Ruimte voor arbeidsbesparende technologie
p g
om in 2025 voldoende zorg te bieden
© STG/Health Management Forum
2008
Postbus 482
2300 AL Leiden
Telefoon +31 (0)71 518 11 18
E-mail stg.hmf@stg.nl
18

19. De problematiek in twee regels:
• ofwel er is in 2025 voor slechts 60% van de
patiënten volledige zorg voorhanden
• ofwel er is in 2025 voor die patiënten slechts
60% zorg voorhanden.
Van beide scenario’s moeten we wegblijven!
Technologie moet ingevoerd worden zowel aan de
klant-patiëntkant (zorgvraag voorkomen /
zelfredzaamheid) als aan de kant van de
zorgverstrekkers (werkprocessen slimmer maken /
efficiënte inzet personeel).
19

20. Verwachtingen ten aanzien van …
• Technologie is aanvullend op menselijk contact en persoonlijke
zorg…
• Op maat van en wensen van oudere, m.a.w. flexibel
moduleerbaar systeem
• Sociaal acceptabele, praktische en onopvallende vormgeving
• Eenvoudig in gebruik en ergonomisch
• Zo weinig mogelijk manipulatie en tussenkomst van gebruiker
Verwachtingen ten aanzien van …
• Onafhankelijk van woonplaats (binnen en buiten)
• Doelgroep / gebruikers én zorgpersoneel betrekken bij
ontwikkeling
• Maximaal kaderbaar binnen samenwerkingsverbanden met
doelgroep en partners uit woon-zorgsector / relevante sectoren
• Betaalbaar zijn
• Maximaal privacy respecteren
20