1. ALGAS BENTÓNICAS
MARINAS Y SALOBRES
DE GALICIA:
ICONOGRAFÍAS Y
CLAVES DE IDENTIFICACIÓN
Ignacio Bárbara
2009
Facultad de Ciencias
Universidad de A Coruña
0
2. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: INTRODUCCIÓN
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
PREÁMBULO
Esta guía fotográfica y sus cl aves de identificación pretenden constituir una
herramienta de apoyo para el estudio de las principales algas bentónicas marinas y
salobres Galicia, tanto para alumnos de biología como aficionados a la naturaleza,
todos ellos interesados en el conocimiento de la flora marina. Se han incluido más de
400 especies del total de las 600 especies de algas bentó nicas marina de Galicia
registradas en Bárbara et al. (2005). Para cada especies se muestran fotografías de
campo y primeros planos, así como observaciones microscópicas, sin las cuales es
muy difícil realizar identificaciones correctas en ficología. Las claves de
identificación se presentan para grandes grupos y algunos géneros, pero todavía no
están completas.
La información para cada especie ha sido elaborada basándose en la propia
experiencia y en la bibliografía más rele vante del atlántico europeo. Una importante
obra es la flora inglesa de algas marinas (Dixon & Irvine 1977, Christensen 1978,
Irvine 1983, Fletcher 1987, Burrows 1991, Irvine & Chamberlain 1994, Maggs &
Hommersand 1993, Brodie & Irvine 2003, Brodie et al. 2007). También han sido
utilizadas monografías y libros (Nexton 1931, Frémy 1934, Feldmann & Hamel 1936,
Cardinal 1964, Gayral 1966, Hamel 1975, Hiscock 1979, 1986, Hoeksema & van den
Hoek 1983, Ribier & Godineau 1984, Bárbara & Cremades 1987, Cabioch et al. 1992,
Coppej ans 1994, No ailles 1995, Cremades et al. 1998, González et al. 1998, Afonso
Carrillo & Sansón 1999, Gómez Garreta et al. 2000, Otero et al. 2002, Haroun et al.
2003 y Llera González & Álvarez Raboso 2007) que contienen descripciones y claves
de identificación de especies europeas, peninsulares y gallegas.
1
3. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: INTRODUCCIÓN
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Bibliografía de consulta
Afonso Carrillo, J. & M. Sansón (1999) Algas , hongos y fanerógamas MARINAS Y SA LOBRES DE las Islas
Canarias. Serv. Publ. Un iv. La Laguna.
Bárbara, I. & J. Cremades (1987). Guía de las algas del litoral gallego. Ayuntamiento de La Coruña, Casa de las
Ciencias, 190pp.
Bárbara, I., J. Cremades, S. Calvo, MªC. Lópe z Rodríguez & J. Dosil (2005) Checklist of the benthic marine and
brackish Galician algae (NW Spa in). Anales Jard. Bot. Madrid, 62(1): 69-100.
Brodie, J., Maggs, C. A. & John, D. M. (2007) Green Seaweeds of Britain and Ireland. British Phycological
Society, Dun murry, 242 pp.
Brodie, J.A. & L.M. Irv ine (2003). Seaweeds of the British Isles, vol. 1 Rhodophyta, part. 3B Bangiophycidae.
British Mus eum (Natural History). London, 161 pp.
Burro ws, E.M. (1991). Seaweeds of the British Isles, vol. 2 Chlorophyta. Brit ish Museum (Natural History).
London, 238 pp.
Cabioch, J.; J.-Y. Floc'h; A. Le Toquin; Ch.-F. Boudouresque; A. Meinesz & M. Verlaque (1992). Guía de las
algas de los mares de Europa: Atlántico y Mediterráneo. Omega, S.A. Barce lona, 249 pp.
Card inal, A. (1964) Etude sur les Ectocarpacées de la Manche. Nova Hed wig ia, 15: 1-86.
Christensen, T. (1978) Seaweeds of the British Isles. Volu me 4. Tribophyceae (Xanthophyceae). British Museum
(Natura l History), London. 36 pp.
Coppejans, E. (1994). Flore algologique des côtes du Nord de la France et de la Belgique. Jardin Botanique
National de Belgique, 454 pp.
Cremades, J., I. Bárbara & A.J. Veiga (1998) Las macroalgas Marinas y sus Aplicaciones. Fondo de formac ión,
Puentedeume, A Co ruña.
Dixon, P.S. & L.M. Irv ine (1977). Seaweeds of the British Isles, vol. 1 Rhodophyta, part. 1 Introduction,
Nemaliales, Gigartinales. British Mus eum (Natural History). London, 252 pp.
Feld mann, J. & Hamel, G. (1936) Floridées de France VII Gélidiales. Revue Algologique, 9: 85-140.
Fletcher, R.L. (1987). Seaweeds of the British Isles, vol. 3 Fucophyceae (Phaeophyceae), part. 1. British Museum
(Natura l History). London, 359 pp. Frémy , P. (1934) Les Cyanophycées des côtes d'Europe. Mémoires de la
Société Nationale des Sciences Naturelles et Mathématiques de Cherbourg, 41: 1-235.
Gayral, P. (1966). Les algues des côtes françaises (Manche - Atlantique). Ed. Do in. Paris, 632 pp.
Gó mez Garreta et al. (2000) Flora phycologica Iberica, vol 1, Fucales. Universidad de Murcia.
Gon zález, C., García Á lvarez, O. & L. M íguez Rodríguez (1998) A lgas mariñas de Galicia. Xerais, Vigo.
Hamel, G. (1975) Phéophycées de France. Linnaeus Press, Amsterdam, 431 pp.
Haroun, R., M.C. Gil-Rodríguez & W. Wildpret de la Torre (2003) Plantas MARINAS Y SALOBRES DE las Islas
Canarias. Canseco Editores, S.L.
Hiscock, S. (1979). A field key to the British brown seaweeds. Field Studies, 5:1-44. Reimpres ión en 1984.
Hiscock, S. (1986). A field key to the British red seaweeds. AIDGAP. Dorset, 101 pp.
Hoeksema, B. W. & van den Hoek, C. (1983) The ta xono my of Ulva (Chlo rophyceae) from the coastal region of
Ros coff (Brittany, France). Botanica Marina, 26(2): 65-86.
Irvine, L.M. & Y.M. Chamberlain (1994). Seaweeds of the British Isles, vol. 1 Rhodophyta, part. 2B Corallinales,
Hildenbrandiales. British Museum (Natural History). London, 276 pp.
Irvine, L.M. (1983). Seaweeds of the British Isles, vol. 1 Rhodophyta, part. 2A Cryptonemiales (sensu stricto),
Palmariales, Rhodymeniales. British Museum (Natural History). London, 115 pp.
Llera Gon zález, E. M. & J. Álvarez Raboso (2007) Algas MARINAS Y SALOBRES DE Asturias. Consejería de
Medio Ambiente, Ordenación del Territorio e Infraestructuras (Gob. del Principado de Asturias).
Maggs, A. & M.H. Hommersand (1993). Seaweeds of the British Isles, vol. 1 Rhodophyta, part. 3A Ceramiales.
British Mus eum (Natural History). London, 444 pp.
Newton, L. (1931). A handbook or the British seaweeds. British Museum (Natural Hystory). London, 478 pp.
Noailles, M. C. (1995) Les espèces de Cladophora (Chlo rophyta) les plus communes des côtes Nord-Finistère,
région de Roscoff en particulier (France). Cah iers de Bio logie Marine, 36: 81-121.
Otero, J.; P. Co mesaña & M. Castro (2002) Guía das macroalgas de Galicia. Bahía Ed icións.
Rib ier, J. & J.-C. God ineau (1984) Les algues, connaissance, utilisation, culture. Flammarion, Paris.
2
4. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: INTRODUCCIÓN
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
CLAVE GENERAL DE GRANDES GRUPOS
Algas de pequeño tamaño formadas por células (<50 µm) de morfología similar y
de color verde-azulado o rojo-violáceo, sin plastos diferenciados
ALGAS VERDE-AZULADAS
Algas de color rojo, pardo rojizo, rosado, rojo oscuro o violáceo, constituidas por
células conectadas generalmente por sinapsis. Individuos senescentes o sometidos a
insolación, pueden aparecer de color verde, por pérdida de pigmentación. En este
caso es necesario verificar el color del alga en la base del talo. Algunas algas son
parásitadas de algas rojas, generalmente de pequeño tamaño y color blanquecino
ALGAS ROJAS
Algas de color pardo, pardo-amarillento, pardo-verdoso o negro, en seco.
Individuos senescentes o sometidos a fuerte insolación, pueden aparecer de color
rojo-óxido en las partes apicales (por degeneración del talo) mientras que en la base
el color pardo se mantiene
ALGAS PARDAS
Algas de color verde. Talos filamentosos, laminares, tubulares, etc.
ALGAS VERDES
3
5. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
CYANOPHYTA
CLAVE GENERAL
Chroococcales
Células reunidas en grupos irregulares,
esféricos o aplanados.
Oscillatoriales
Células ordenadas en tricomas
lineares de diámetro constante.
Heterocitos y acinetos ausentes.
Nostocales
Células ordenadas en tricomas
lineares, de diámetro menor en la
parte superior. Heterocitos y acinetos,
presentes. Pueden existir falsas
ramificaciones
4
6. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Chroococcales
1a Células, esféricas o hemisféricas, agrupadas en colonias planas de más de 20
células Merismopedia
1a1 Células de hasta 9 µm M. elegans
1a2 Células de hasta 4 µm M. mediterranea
1b Células solitarias o en pequeños grupos de hasta 20 células que conservan la
forma de la célula madre (2)
1c Agrupaciones globulosas e irregulares, formadas por numerosas células (3)
2a Agrupaciones elípticas. Envueltas celulares incoloras Chroococcus
2a1 Células de hasta 25 µm de diámetro; envueltas estratificadas C. turgidus
2a2 Células de hasta 6 µm de diámetro; envueltas no estratificadas C. minutus
2b Colonias irregulares. Envueltas celulares coloreadas (amarillentas) y
protoplasma verde claro. Células 5-8 µm Gloeocapsopsis crepidinum
3a Generalmente epífita sobre algas. Células de esféricas a piriformis (15-28 x
5-10 µm). Protoplasma verde azulado, oliváceo o parduzco. Reproducción por
esporas endógenas Dermocarpella prasina
3a Algas endolíticas o endofíticas. Células esféricas a cilíndricas, formando
pseudofilamentos Hyella
3a1 Endofítica de algas. Pseudofilamentos con células de 3-4 µm de ancho
H. endophytica
3a2 Endolítica sobre sustratos calcáreos. Células de 4-8 µm de ancho, 2-3 veces
más largas que anchas H. balani
3a3 Endolítica sobre sustratos calcáreos. Células de 4-10 µm de ancho, hasta 10
veces más largas que anchas H. caespitosa
5
7. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Oscillatoriales
1a Filamentos epífitos, fijados por su parte media y con los ápices erguidos.
Tricoma violáceo de 8-11 µm de ancho, con célula apical dilatada. Células
discoidales o isodiamétricas Leibleinia baculum
1b Tricomas formados por células discoidales (2)
1c Tricomas formados por células isodiamétricas, alargadas o cortas pero nunca
discoidales (5)
2a Vainas ausentes (sólo se desarrollan en condiciones muy desfavorables)
Oscillatoria
2a1 Tricomas constreñidos en los tabiques, 16-26 µm de ancho, laxamente
enrollados. Célula apical redondeada, membrana superior no engrosada
O. bonnemaisoni
2a2 Tricomas constreñidos en los tabiques, 17-25 µm de ancho, no enrollados y
con tabiques granulosos. Célula apical ligeramente atenuada O. margaritifera
2a3 Tricomas no constreñidos, 4-7 µm de ancho, ápice del tricoma atenuado
O. subuliformis
2a4 Tricomas no constreñidos, 12-20 µm de ancho, ápice no atenuado
O. limosa
2b Vainas presentes (3)
3a Un sólo tricoma dentro de cada vaina Lyngbya
2a1 Vainas amarillentas y estratificadas; tabiques granulosos; célula apical
ligeramente atenuada y con la membrana exterior engrosada L. aestuarii
2a2 Vainas hialinas (simples o estratificadas). Tricomas 16-60 µm de ancho con
tabiques no granulosos L. majuscula
2a3 Vainas hialinas (simples o estratificadas). Tricomas 10-25 µm de ancho.
Célula apical redondeada, no capitada L. confervoides
2a4 Vainas hialinas (simples o estratificadas). Tricomas 5-12 µm de ancho.
Célula apical con cofia cónica o redondeada L. semiplena
3b Varios tricomas dentro de la misma vaina (4)
4a Vainas hialinas y estratificadas. Tricomas de 11-13 µm de ancho, con célula
apical capitada Blennothrix lyngbyacea
4b Vainas irregulares y difluentes. Tricomas de 14-21 µm de ancho; célula
apical atenuada Hydrocoleum glutinosum
6
8. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Oscillatoriales (continuación)
5a Tricomas enrollados helicoidalmente. Vainas ausentes Spirulina
5a1 Vuelta de hélice distante. Eje recto S. major
5a2 Vuelta de hélice contigua. Eje sinuoso S. subsalsa
5b Tricomas más o menos rectos. Vainas presentes (6)
6a Varios tricomas dentro de una misma vaina (7)
6b Un solo tricoma dentro de cada vaina. Filamentos formando placas, a veces
coriáceas Phormidium
6b1 Tricomas de 7,5-12 µm de ancho, muy constreñidos en los tabiques. Vainas
siempre presentes P. spongeliae
6b2 Tricomas de 4-6 µm de ancho, no constreñidos. Célula apical con cofia
hemiesférica o cónica. Vainas firmes P. autumnale
6b3 Tricomas ligeramente constreñidos de 3-5 µm de ancho y atenuados hacia el
ápice. Vainas ausentes o facultativas P. laetevirens
7a Presencia de falsa ramificación pseudodicotómica. Tricomas no constreñidos
de 7-10 µm de ancho, con vainas hialinas. Células de 2-4 µm de alto. Célula apical
cónico-obtusa Sirocoleum kurzii
7b Filamentos no ramificados Microcoleus
7a1 Filamentos endófitos de otras algas. Tricomas de 1-2 µm de ancho, con
células alargadas M. wuitneri
7a2 Filamentos endófitos de algas. Tricomas de 4 µm de ancho, con células
isodiamétricas o cortas M. codii
7a3 Filamentos no endófitos. Tricomas de 9-11 µm de ancho con células cortas
M. acutirostris
7a4 Filamentos no endófitos. Tricomas de 2-6 µm de ancho, con células más o
menos alargadas M. chthonoplastes
7
9. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Nostocales
1a Agrupaciones globulosas de varios centímetros, sobre fango o tierra.
Tricomas isopolares sinuosos, sin falsas ramificaciones, de 4,5-6 µm de diámetro y
con vainas difluentes Nostoc commune
1b Mechones epífitos de juncáceas en marismas. Tricomas (5-10 µm de ancho)
adelgazados hacia el ápice, con células apicales redondeadas. Falsas
ramificaciones presentes Tolypothrix tenuis
1c Agrupaciones globulosas o mechones. Tricomas terminados en un pelo.
Falsas ramificaciones, presentes (2)
2a Filamentos solitarios o en mechones Calothrix
2a1 Filamentos endófitos. Tricomas de 7-8 µm de ancho C. parasitica
2a2 Filamentos epífitos. Tricomas verde-azulados de 7-9 µm de ancho
C. aeruginea
2a3 Filamentos epífitos. Tricomas violáceos o grisáceos, de 10-18 µm de ancho
C. confervicola
2a4 Filamentos no epífitos, saxícolas o limícolas. Heterocitos basales
C. scopulorum
2a5 Filamentos no epífitos, saxícolas o limícolas,. Heterocitos basales e
intercalares abundantes C. crustacea
2b Filamentos agrupados en colonias hemiesféricas Rivularia
2b1 Colonias macizas y duras, de 1-2 mm de diámetro y color verde oscuro o
negruzco. Tricomas de 2-5 µm de ancho R. atra
2b2 Colonias huecas y blandas, de 2-3 cm de diámetro y color verde oliváceo.
Tricomas de 2-5 µm de ancho. Sobre fango, en ambientes salobres y de marisma
R. nitida
2b3 Colonias huecas y blandas, de 2-3 cm de diámetro y color verde claro.
Tricomas de 5-8 µm de ancho, ligeramente constreñidos. Sobre roca y Chthamalus
stellatus en el intermareal superior, verano R. bullata
8
10. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Chroococcales
Chroococcus minutus
Chroococcus turgidus
C. minutus
Células de hasta 6 µm
de diámetro; envueltas
no estratificadas
C. turgidus
Células de hasta 25 µm
de diámetro; envueltas
estratificadas
9
11. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Chroococcales
Gloeocapsopsis crepidinum
10
12. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Chroococcales
Dermocarpella prasina
11
13. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Chroococcales
Merismopedia elegans
M. elegans
Células de hasta 9 µm
M. mediterranea
Células de hasta 4 µm
Merismopedia mediterranea
12
14. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Chroococcales
Hyella endophytica H. endophytica
Endofítica de algas.
Pseudofilamentos con células de
3-4 µm de ancho
H. balani
Endolítica sobre sustratos
calcáreos. Células de 4-8 µm de
ancho, 2-3 veces más largas que
anchas
H. caespitosa
Endolítica sobre sustratos
calcáreos. Células de 4-10 µm
de ancho, hasta 10 veces más
largas que anchas
Hyella balani Hyella caespitosa
13
15. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Oscillatoriales
Leiblienia baculum
14
16. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Oscillatoriales
Lyngbya semiplena
L. aestuarii
Vainas amarillentas y
estratificadas; tabiques
granulosos; célula apical
ligeramente atenuada y con la
membrana exterior engrosada
L. majuscula
Vainas hialinas (simples o
estratificadas). Tricomas 16-
60 µm de ancho con tabiques
no granulosos
L. confervoides
Vainas hialinas (simples o
estratificadas). Tricomas 10-
25 µm de ancho. Célula
apical redondeada, no
capitada
L. semiplena
Vainas hialinas (simples o
estratificadas). Tricomas 5-12
µm de ancho. Célula apical
con cofia cónica o
redondeada
15
17. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Oscillatoriales
Lyngbya aestuarii
16
18. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Oscillatoriales
Lyngbya confervoides
17
19. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Oscillatoriales
Oscillatoria bonnemaisonii
P. spongeliae
Tricomas de 7,5-12 µm
de ancho, muy
constreñidos en los
tabiques. Vainas siempre
presentes
P. autumnale
Tricomas de 4-6 µm de
ancho, no constreñidos.
Célula apical con cofia
hemiesférica o cónica.
Vainas firmes
P. laetevirens
Tricomas ligeramente
Phormidium autumnale constreñidos de 3-5 µm
de ancho y atenuados
hacia el ápice. Vainas
ausentes o facultativas
18
20. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Oscillatoriales
Microcoleus chthonoplastes
M. wuitneri
Filamentos endófitos de otras
algas. Tricomas de 1-2 µm de
ancho, con células alargadas
M. codii
Filamentos endófitos de otras
algas. Tricomas de 4 µm de
ancho, con células
isodiamétricas o cortas
M. acutirostris
Filamentos no endófitos.
Tricomas de 9-11 µm de ancho
con células cortas
M. chthonoplastes
Filamentos no endófitos.
Tricomas de 2-6 µm de ancho,
con células más o menos
alargadas
19
21. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Oscillatoriales
Hydrocoleum glutinosum
20
22. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Oscillatoriales
Sirocoleum kurzii
21
23. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Oscillatoriales
Spirulina major
S. major
Vuelta de hélice distante. Eje recto
S. subsalsa
Vuelta de hélice contigua. Eje sinuoso
22
24. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Nostocales
Tolypothrix tenuis
23
25. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Nostocales
Nostoc commune
24
26. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Nostocales
Calothrix crustacea
C. parasitica
Filamentos endófitos. Tricomas de 7-
8 µm de ancho
C. aeruginea
Filamentos epífitos. Tricomas verde-
azulados de 7-9 µm de ancho
C. confervicola
Filamentos epífitos. Tricomas
violáceos o grisáceos, de 10-18 µm
de ancho
C. scopulorum
Filamentos saxícolas o limícolas, no
epífitos. Heterocistes basales
C. crustacea
Filamentos saxícolas o limícolas, no
epífitos. Heterocistes basales e
intercalares
25
27. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Nostocales
Calothrix scopulorum
26
28. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Nostocales
Rivularia atra
27
29. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Nostocales
Rivularia bullata
28
30. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: CYANOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Cyanophyta, Nostocales
Rivularia nitida
R. atra
Colonias macizas y
duras, de 1-2 mm de
diámetro y color
verde oscuro o
negruzco. Tricomas
de 2-5 µm de ancho
R. nitida
Colonias huecas y
blandas, de mayor
tamaño y color verde
oliváceo. Tricomas de
2-5 µm de ancho. En
ambientes salobres y
de marisma
R. bullata
Colonias huecas y
blandas, de mayor
tamaño y color verde
claro. Tricomas de 5-
8 µm de ancho,
ligeramente
constreñidos. Sobre
roca y Chthamalus en
el intermareal
superior, verano
29
31. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
RHODOPHYTA
Bangiophyceae
Porphyridiales
Erythropeltidales
Bangiales
Floridophyceae
Acrochaetiales Cryptonemiales
Palmariales Hildenbrandiales
Nemaliales Corallinales
Gelidiales Gigartinales
Gracilariales Plocamiales
Bonnemaisoniales Rhodymeniales
Ceramiales
30
32. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
RHODOPHYTA
Bangiophyceae
Porphyridiales
Colacodictyon
Stylonema
Bangiales
Bangia
Porphyra
Erythropeltidales
Erythropeltis
Eryhtotrichia
Porphyrostromium
Sahlingia
Floridophyceae
Acrochaetiales
Acrochaetium
Colaconema
Rhodochorton
Palmariales
Palmaria
Rhodophysema
Rhodothamniella
Nemaliales
Scinaia
Helminthocladia
Liagora
Nemalion
Gelidiales
Gelidiella
Gelidium
Pterocladiella
Gracilariales
Gracilaria
Gracilariopsis
Gelidiocolax
Holmsella
31
33. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Floridophyceae (continuación)
Bonnemaisoniales
Asparagopsis
Falkenbergia [stadium]
Bonnemaisonia
Hymenoclonium [stadium]
Trailliella [stadium]
Hildenbrandiales
Hildenbrandia
Plocamiales
Plocamium
Corallinales
Amphiroa
Corallina
Choreonema
Haliptilon
Jania
Lithophyllum
Lithothamnion
Melobesia
Mesophyllum
Pymatholithon
Cryptonemiales
Callocolax
Callophyllis
Cryptonemia
Dilsea
Dudresnaya
Dumontia
Gloiosiphonia
Grateloupia
Halymenia
Kallymenia
Meredithia
Peyssonnelia
Schimmelmania
32
34. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Floridophyceae (continuación)
Cryptonemiales
Ahnfeltia
Ahnfeltiopsis
Calliblepharis
Callocolax
Callophyllis
Catenella
Caulacantus
Cruoria
Cryptonemia
Chondracanthus
Chondrus
Choreocolax
Dilsea
Dudresnaya
Dumontia
Furcellaria
Gigartina
Gigartinales
Gloiosiphonia
Grateloupia
Gymnogongrus
Halarachnion - Cruoria [stadium]
Halymenia
Harveyella
Hypnea
Itonoa
Kallymenia
Mastocarpus
Meredithia
Neurocaulon
Petrocelis [stadium]
Peyssonnelia
Phyllophora
Polyides
Rhodophyllis
Schimmelmania
Schizymenia - Haematocelis [stadium]
Schottera
Solieria 33
Sphaerococcus - Haematocelis [stadium]
Stenogramme
35. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Floridophyceae (continuación)
Rhodymeniales
Cordylecladia
Champia
Chylocladia
Gastroclonium
Gloiocladia
Lomentaria
Rhodymenia
Rhodymenia
Ceramiales
Ceramiaceae
Aglaothamnion
Aglaothamnion
Anotrichium
Antithamnion
Antithamnionella
Bornetia
Callithamniella
Callithamnion
Ceramium
Compsothamnion
Crouania
Griffithsia
Gymnothamnion
Halurus
Microcladia
Monosporus
Pleonosporium
Ptilothamnion
Seirospora
Spermothamnion
Sphondylothamnion
Spyridia
Tiffaniella
34
36. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Floridophyceae (continuación)
Ceramiales
Delesseriaceae
Acrosorium
Apoglossum
Apogossocolax
Cryptopleura
Delesseria
Drachiella
Erythroglossum
Gonimophyllum
Haraldia
Haraldiophyllum
Hypoglossum
Nitophylum
Polyneura
Radicilingua
Dasyaceae
Dasya
Heterosiphonia
Rhodomelaceae
Aphanocladia
Boergeseniella
Bostrychia
Brongniartella
Chondria
Ctenosiphonia
Herposiphonia
Laurencia
Leptosiphonia
Lophosiphonia
Neosiphonia
Ophidocladus
Osmundea
Polysiphonia
Pterosiphonia
Rhodomela
Streblocladia 35
37. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
ALGAS ROJAS (clave general)
1a Talos de pequeño tamaño (microscópicos) y color generalmente
blanquecino por falta de pigmentación. Viviendo exclusivamente sobre otras
algas rojas, de las cuales dependen para su nutrición
ALGAS ROJAS PARÁSITAS
1b Talos de mayor tamaño y vida independiente, sobre rocas o algas (2)
2a Consistencia generalmente pétrea, debido a calcificación total o parcial del
talo (produce efervescencia por inmersión en ácido diluido)
ALGAS ROJAS CALCIFICADAS
2b Talo incrustante (adherido al sustato) pero no calcificado
ALGAS ROJAS COSTROSAS NO CALCIFICADAS
2c Talo de otra forma y consistencia (3)
3a Talo total o parcialmente hueco
ALGAS ROJAS HUECAS O CON ASPECTO HINCHADO
3b Talo filamentoso (uni o multiseriado) o laminar delicado y traslúcido, sin
corticación ni sinápsis. Estructura del talo simple y células fácilmente
visualizables al microscopio ALGAS ROJAS BANGIOIDEAS
3c Talo filamentoso uniseriado, no corticado o con corticación poco
desarrollada y que permite visualizar la estructura interna y las sinapsis
ALGAS ROJAS FILAMENTOSAS
3d Talo de otra forma (4)
4a Talo uniaxial cilíndrico o comprimido con estructura polisifónica visible, al
menos, en las partes apicales
ALGAS ROJAS CON ESTRUCTURA POLISIFÓNICA
4b Talo aplanado (laminar o acintado) delicado, formado por uno o pocos
estratos de células
ALGAS ROJAS LAMINARES, ACINTADAS O APLANADAS
4c Talo de otra forma (5)
5a Talo macizo o parcialmente hueco de consistencia gelatinosa y córtex
fácilmente disgregable por presión
ALGAS ROJAS CON CÓRTEX INCONSISTENTE
5b Talo macizo o parcialmente hueco, de consistencia cartilaginosa y córtex
compacto, no disgregable por presión
ALGAS ROJAS CON CÓRTEX COMPACTO
36
38. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
ALGAS ROJAS PARÁSITAS
1a Sobre Corallinaceae (Jania y especies afines). Pústulas esféricas
blanquecinas de 70-130 µm de diámetro Choreonema thuretii
1b Sobre Delesseriaceae (algas rojas monostratificadas traslúcidas) (2)
1c Sobre Rhodomelaceae (algas rojas filiformes con estructura polisifónica) (3)
1d Sobre Gelidiaceas (Gelidium, Pterocladia) (4)
1e Sobre otras algas (5)
2a Sobre Apoglossum Apoglossocolax pusilla
2c Sobre Cryptopleura o Acrosorium Gonimophyllum buffhamii
3a Sobre Polysiphonia lanosa Choreocolax polysiphoniae
3b Sobre Polysiphonia scopulorum Aiolocolax pulchellus
4a Sobre Gelidium corneum Gelidiocolax deformans
4b Sobre Gelidium spinulosum y Pterocladiella capillacea
Gelidiocolax margaritoides
5a Sobre Callophyllis laciniata Callocolax neglectus
5b Sobre Rhodomela confervoides Harveyella mirabilis
5c Sobre Gracilaria gracilis Holmsella pachyderma
37
39. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
ALGAS ROJAS CALCIFICADAS (total o parcialmente)
1a Talos duros, fuertemente calcificados y de consistencia pétrea (2)
1b Talos gelatinosos y elásticos, con débil calcificación que le confiere un aspecto
lechoso. Ramificación más o menos dicotómica (13)
2a Talos erguidos, ramificados, de aspecto articulado (3)
2b Talo postrado, costra fina adherida al sustrato o separada del mismo en forma
de ménsula (9)
2c Talo postrado, costra gruesa de aspecto macizo irregular o formando masas
hemisféricas (12)
3a Ejes y ramas formados por conjuntos de segmentos calcificados (intergenículos
o artejos) unidos por pequeñas porciones no calcificadas (genículos) (4)
3b Ejes y ramas totalmente calcificados; algas con aspecto de pequeños corales (8)
4a Ramificación pinnada (5)
4b Ramificación dicotómica o irregular (7)
5a Base costrosa (6)
5b Base rizoidal. Artejos comprimidos de aspecto similar a Corallina elongata.
Vive en el intermareal inferior, generalmente sobre Cystoseira
Haliptilon squamatum
6a Artejos comprimidos (hasta 1 mm de largo, relación largo/ancho <1,5) y
aplanados, con hasta 5 ramas por artejo. Sobre roca en charcas del intermareal medio
e inferior. Asociada a Lithophyllum incrustans, formando una cintura de vegetación
en localidades expuestas al oleaje Corallina elongata
6b Artejos cilíndricos (1-2mm de largo, relación largo/ancho >1,7) desprovistos de
expansiones laterales aladas y hasta con 3 ramas por artejo. Sobre roca en el
intermareal inferior y submareal, junto a Mesophyllum lichenoides
Corallina officinalis
7a Ramas de 1mm de diámetro. Conceptáculos laterales. Sobre Lithophyllum
incrustans, en charcas del intermareal medio Amphiroa van-bosseae
7b Ramas 280-350 µm de diámetro. Sobre roca o Lithophyllum incrustans, desde
el intermareal inferior hasta los primeros metros de sumbareal. Conceptáculos
hinchados en las articulaciones de las ramas Jania longifurca
7c Ramas 100-200 µm de diámetro. Sobre Cystoseira y otras algas, en el
intermareal inferior y primeros metros del submareal Jania rubens
7d Ramas 100-200 µm de diámetro. Junto a Jania rubens, sobre Cystoseira y otras
algas, en el intermareal inferior y primeros metros del submareal. Cada articulación
presenta dos cornículos laterales Jania rubens var. corniculata
38
40. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
ALGAS ROJAS CALCIFICADAS (continuación)
8a Ramas cilíndricas o espatuladas, >1,5 mm diámetro
Phymatholithon calcareum
8b Ramas cilíndricas, <1,5 mm diámetro Lithothamnion corallioides
9a Costras totalmente adheridas al sustrato. Espesor del talo < $$$ µm (10)
9b Costras parcialmente separadas del sustrato sustrato. Espesor del talo > $$$
µm (11)
10a Costras muy calcificadas y fuertemente adheridas a rocas, en ambientes
umbríos del intermareal medio y superior Phymatolithon lenormandii
10b Costras muy calcificadas, epifitas sobre Pterocladiella, Gelidium y otras
algas en el intermareal medio e inferior. Conceptáculos de tetrasporocistes
uniporados Titanoderma pustulatum
10c Costras poco calcificadas, epifitas sobre Pterocladiella, Gelidium y otras
algas en el intermareal medio e inferior. Conceptáculos de tetrasporocistes
multiporados Melobesia membranacea
11a Costras emergentes sobre el sustrado, en forma de discos firmes de 3-10 cm
de diámetro. Exclusivo del submareal, sobre rocas Mesophyllum expansum
11b Costras aplicadas sobre el sustrato, emergentes en forma de frágiles discos
<1 cm de diámetro. Sobre rocas y algas, desde el intermareal inferior hasta el
submareal Mesophyllum lichenoides
12a Talos hemiesféricos (2-5 cm de diámetro) de aspecto cerebriforme,
constituidos por laminillas verticales sinuosas anastosadasLithophyllum byssoides
12b Costras gruesas de varios milímetros de espesor que comienzan por
pequeños discos (2-3 cm de diámetro) y finalmente originan un denso reticulo
formado por la confluencia de lor márgenes discoidales y la emergencia de crestas
con aspecto de labio. Charcas del intermareal hasta el infralitoral
Lithophyllum incrustans
13a Ejes y ramas elásticos, con ramificación dicotómica y sin eje principal
manifiesto. Ausencia de rámulas prependiculares al eje. Charcas del intermareal
medio en verano Liagora viscida
13b Ejes y ramas elásticos$$$, con ramificación dicotómica y eje principal
diferenciable. Rámulas perpendiculares al eje abundantes. Charcas del intermareal
medio en verano Liagora distenta
39
41. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
ALGAS ROJAS COSTROSAS NO CALCIFICADAS
1a Costras finas y traslúcidas viviendo en la base de Cladophora pellucida
Schmitziella endophloea
1b Costras finas y traslúcidas viviendo sobre algas. Células centrales
isodiamétricas y marginales alargadas Sahlingia subintegra
1c Costras gruesas de más de 3 células de espesor, viviendo sobre rocas o
sustratos duros (2)
2a Costras compactas constituidas por células densamente agrupadas entre sí.
Difícil disgregación por aplastamiento del talo (3)
2b Costras constituidas por filamentos laxos, libres entre sí fácilmente
disgragables por aplastamiento (4)
3a Costras, de contorno circular, totalmente adheridas a la roca.
Tetrasporocistes alojados en concéptaculos inmersos en el talo Hildenbrandia
3a1Conceptáculos isodiamétricos y tetrasporocistes irregularmente divididos.
Sobre rocas, desde el intermareal superior hasta el inferior H. rubra
3a2 Conceptáculos isodiamétricos y tetrasporocistes zonados. Rocas del
intermareal inferior H. crouaniorum
3a3Conceptáculos más altos que anchos y tetrasporocistes zonados. Rocas
del intermareal inferior H. occidentalis
3b Costras orbiculares, total o parcialmente adheridas al sustrato. En sección
transversal, base provista de rizoides. Tetrasporocistes cruciados Peyssonnelia
3b1 Costras adherias al sustrato, excepto el el margen. Superficie del talo
ordenado en líneas concéntricas. En sección radial, filamentos de la base
paralelos al sustrato o en ángulo menor de 30º P. atropurpurea
3b2 Costras finas, totalmente adheridas al sustrato. Superficie del talo
dispuesta en líneas arqueadas divergentes hacia el margen P. dubyi
3b3Costras gruesas de 5-10 cm, con gran parte del talo (>50%) no adherido
al sustrato. Rizoides multicelulares naciendo de la primera o segunda célula
la segunda. Extraplomos rocosos del intermareal inferior P. coriacea
3c Costras irregulares, totalmente adheridas al sustrato. Tetrasporocistes
zonados Haematocelis
3c1 Sobre los ejes basales de Cystoseira baccata y rocas del intermareal
inferior. Fase esporofítica de Schizymenia dubyi H. rubens
3c2Sobre rocas del submareal. En sección transversal presenta un cordón de
células filamentosas basales. En seco, talo estríado en vista superficial. Fase
esporofítica de Sphaerococcus coronopifolius H. fissurata
40
42. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
ALGAS ROJAS COSTROSAS NO CALCIFICADAS
(continuación)
4a Costras densas de color rojo oscuro. Tetrasporocistes intercalares. Rocas del
intermareal medio, en el estrato basal de poblaciones de Mastocarpus stellatus.
Fase esporofítica de M. stellatus Petrocelis cruenta
4a Costras más finas. Viviendo en rocas del intermareal inferior y submareal.
Tetrasporocistes no intercalares Cruoria
4c1Células secretoras presentes. Filamentos cortos (2-6 células). Sobre roca
y sustratos calcáreos en el submareal. Fase esporofítica de Halarachnion
ligulatum C. rosea
4c2 Células secretoras ausentes. Filamentos largos (20-40 células).
Tetrasporocistes > 30 µm. Gonimoblastos $$$. Habita sobre maërl y
sustratos calcáreos en el submareal C. cruoriaeformis
4c3 Células secretoras ausentes. Filamentos largos (40-60 células). Sobre
roca en el intermareal inferior y submareal C. pellita
41
43. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
ALGAS ROJAS HUECAS O CON ASPECTO HINCHADO
1a Eje principal macizo y ramas huecas Gastroclonium
1a1Eje y ramas macizas, ramas terminales huecas y con aspecto de vesícula
G. ovatum
1a2Eje y ramas arqueadas, ramas huecas claramente segmentadas
G. reflexum
1b Ejes y ramas huecos. Ramificación claramente dicotómica Scinaia
1b1 Ramas de 2-4 mm de diámetro, generalmente constreñidas. En vista
superficial, presenta grupos de células corticales sobresaliendo en el córtex
S. interrupta
1b2 Ramas de 1-3 mm de diámetro, raramente constreñidas. En vista
superficial, presenta células corticales externas aisladas sobresaliendo en el
córtex S. furcellata
1c Ejes y ramas huecos. Ramificación dicotómica, verticilada o irregular (2)
2a Tapices densos de pequeño tamaño (< 3 cm) de color rojo púrpura oscuro.
Viviendo en ambientes umbríos del intermareal superior. Tetrasporocistes zonados
Catenella caespitosa
2b Talo erguido (> 3 cm) de color rojo a rosado y amarillento, por decoloración.
Viviendo desde el intermareal inferior hasta el submareal (3)
3a Ejes y ramas con ramificación alterna o irregular, raramente verticilada (< 4).
Ramas ligeramente constreñidas, segmentos (largo/ancho < 1). Cistocarpos
cónicos con ostiolo Champia parvula
3b Ejes y ramas principales portando numerosas ramas verticiladas. Ramas
claramente constreñidas, segmentos (largo/ancho > 2). Cistocarpos esféricos sin
ostiolo Chylocladia verticillata
3c Ramificación dicotómica, verticilada u opuesta. Tetrasporocistes alojados en
pequeñas cavidades corticales Lomentaria
3c1 Matas densas y voluminosas. Ejes y ramas tubulares con ramificación
dicotómica o verticilada L. articulata
3c2 Matas densas y voluminosas. Ejes y ramas tubulares con ramificación
opuesta dominante. Soldadura de ramas contiguas, frecuente
L. hakodatensis
3c3 Matas delicadas y aplanadas. Ejes y ramas tubulares o comprimidas (< 3
mm de ancho). Rámulas largamente lanceoladas, atenuadas en el ápice y la
base L. clavellosa
3c4 Matas delicadas y aplanadas. Ejes y ramas claramente comprimidas (> 3
mm de ancho). Rámulas elípticas, obtusas en el ápice. Base del talo
estolonífera L. orcadensis
42
44. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
ALGAS ROJAS BANGIOIDEAS
1a Costras epífitas de algas (2)
1b Talo erguido, laminar, membranáceo y traslúcido (3)
1c Talo erguido, filamentoso o filiforme (4)
2a Grupos celulares discoidales, constituidas por células centrales
isodiamétricas y células marginales alargadas Sahlingia subintegra
2b Grupos celulares (constituidas por células isodiámetrica) formando retículos
sobre las células corticales de Desmarestia dudreanayi. Exclusiva de verano
Colacodictyon reticulatum
3a Láminas alargadas de pequeño tamaño (<1 cm) y fijadas mediante un
extenso disco basal que se continua en la lámina sin células rizoidales. Epífita de
algas Porphyrostromium boryanum
3b Láminas de mayor tamaño (>1 cm). Disco de fijación formado por la
confluencia de células rizoidales basales. Sobre roca, epífita o epizoica
Porphyra (ver clave del género)
4a Filamentos ramificados
Stylonema
4a1 Filamentos uniseriados S. alsidii
4a2 Filamentos multiseriados
S. cornu-cervi
4b Filamentos no ramificados (5)
5a Células rizoidales presentes en la base del talo Bangia atropurpurea
5b Células rizoidales ausentes (6)
6a Base del filamento constituido por un disco multicelular
Porphyrostromium ciliare
6a Base del filamento unicelular
Erythrotrichia
4a1 Filamentos uniseriados en densos grupos paralelos (ocasionalmente
ramificados en la base) que surgen erguidos del talo de Ralfsia verrucosa, la cual
coloniza las conchas de Patella. En seco, confieren aspecto aterciopelado a Patella
E. welwitschii
4a2 Filamentos uniseriados aislados, epífitos sobre algas E. carnea
4a3 Filamentos multiseriados, epífitos sobre algas E. bertholdii
43
45. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
ALGAS ROJAS CON ESTRUCTURA POLISIFÓNICA
1a En sección transversal, eje con 3 células periaxiales (2)
1b En sección transversal, eje con más de 3 células periaxiales (3)
2a Talo con esférico (1-3 cm) constituido por ejes filiformes delicados con tres
células periaxiales. Fase esporofítica de Asparagopsis armata
Falkenbergia rufolanosa
2a Talo cilíndrico robusto portador de rámulas con aspecto de pincel en ejes
superiores y ramas espiniformes en ejes basales Asparagopsis armata
3a Ejes y ramas con estructura parcialmente polisifónica (5-6 células
periaxiales), portando ramas laterales uniseriadas y pigmentadas (4)
3b Todo el talo con estructura polisifónica, sin ramas laterales uniseriadas
pigmentadas. Pueden existir ramas uniseriadas blanquecinas (tricoblastos) (5)
4a Ramas no corticadas dispuestas helicoidalmente a lo largo del eje, cada 1-2
segmentos. Ejes con 6-7 células periaxiales. Ramas laterales uniseriadas presentan
base polisifónica. Habita en el submareal Brongniartella byssoides
4b Ramas dispuestas helicoidalmente a lo largo del eje Dasya
4a1 Ejes (200-500 µm diám.) simples o poco ramificados, de pequeño t
amaño (< 5 cm) y portando ramas laterales divididas 4-5 veces, con ángulo
< 45º D. ocellata
4a2 Ejes (500-600 µm diám.) ramificados, de mayor tamaño (2-10 cm) y
portando ramas laterales divididas 5-8 veces, con ángulo > 100º y célula
basal inmersa en el talo D. hutchinsiae
4a1 Ejes (> 1000 µm diám.) ramificados, de mayor tamaño (5-25 cm) y
portando ramas laterales divididas 3-5 veces, con ángulo < 45º D. sessilis
4c Ramificación dística, con ápices aplanados y ramas a ambos lados del eje
Heterosiphonia
5a Ejes y ramas sin corticación, al menos en las partes superiores. Organicación
polisifónica visible en alguna parte del talo (6)
5b Ejes y ramas densamente corticados, ocultando la organicación polisifónica
(12)
6a Talo constituido por ejes postrados (fijados mediante rizoides) de los que
surgen ejes erguidos secundarios (7)
6b Talo constituido principalmente por ejes erguidos, de los que pueden surgir
ejes postrados secundarios (10)
44
46. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
ALGAS ROJAS CON ESTRUCTURA POLISIFÓNICA
(continuación)
7a Ejes postrados y erectos portando ramas cortas dispuestas helicoidalmente. 4
células periaxiales y corticación reticulada Aphanocladia stichidiosa
7b Ejes postrados de los que nacen ramas erguidas (< 2 cm) curvadas hacia el
ápice. 4 células periaxiales y corticación ausente. Base de las ramas erguidas con 2
células Polysiphonia scopulorum
7c Ejes postrados con numerosos rizoides de los que surgen ejes erguidos muy
ramificados y con 14-16 células periaxiales. Ejes corticados únicamente en la base.
2 tetrasporocistes por segmento Leptosiphonia schousboei
7d Ejes erectos ramificados de modo alterno o dístico, con ramas laterales
coalescentes con el eje principal Pterosiphonia
7e Ejes de otro modo (8)
8a Ejes postrados con ápice recurvado dorsalmente hacia arriba. Ejes erguidos
simples alternando con ejes erguidos ramificados a lo largo del eje postrado. Ejes
erguidos con 6-16 células periaxiales Herposiphonia
8b Ejes postrados con ápices paralelos o recurvado hacia el sustrato.
Alternancia de ejes erguidos a lo largo del eje postrado de otra forma (9)
9a Ramas erectas no ramificadas, con 16-18 células periaxiales y naciendo en
dos direcciones divergentes en ángulo agudo a partir del eje rastrero. Tricoblastos
dispuestos en el lado convexo de las ramas Ctenosiphonia hypnoides
9b Ramas erectas simples ó 1-2 veces ramificadas, con 16-17 células
periaxiales. Tricoblastos dispuestos dísticamente. Célula axial de mayor tamaño
que las periaxiales. 2 tetrasporocistes por segmento. Color rojizo
Ophidocladus simpliciusculus
9c Ramas erectas simples ó 1-2 veces ramificadas, con 10-20 células
periaxiales y curvadas hacia el ápice. Tricoblastos dispuestos helicoidalmente.
Célula axial de tamaño similar a las periaxiales. Textura rígida y color pardo
oscuro Lophosiphonia reptabunda
10a Ramas regularmente alternas y dísticas en la parte superior. Corticación
reticulada en las porciones jóvenes. 10-12 células periaxiales Boergeseniella
10b Ramas alternas o pseudodicotómicas, pero no dísticas. Corticación ausente o
presente, pero no reticulada. 4-24 células periaxiales (11)
45
47. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
ALGAS ROJAS CON ESTRUCTURA POLISIFÓNICA
(continuación)
11a 4 células periaxiales, sin corticación. Plastos escasos o ausentes hacia la
pared externas de las células periaxiales. Fijación mediante disco basal. Rizoides
separados de las células periaxiales por un tabique. Generalmente epífita de algas
Neosiphonia harveyi
11b 4-5 células periaxiales. Corticación únicamente en la base. Ápices
claramente dorsiventrales Streblocladia collabens
11c ápice fuertemente enrollados sobre si mismos Bostrychia scorpioides
11d Planta de otro modo Polysiphonia
P/1a Ejes gruesos (1-3 mm) con 5 células periaxiales, corticados y ramificados
dicotómicamente. Intermareal inferior de localidades expuestas al oleaje
P. polyspora
P/1b Eje con 4 células periaxiales (P/2)
P/1c Eje con 5-8 células periaxiales (P/4)
P/1d Eje con más de 9 células periaxiales (P/7)
P/2a Corticación presente, al menos en la base. Ramas constreñidas basalmente
P. elongata
P/2b Corticación ausente (P/3)
P/3a Talo formando densos mechones erectos (>5 cm). Diámetro ejes >100 µm.
Espermatocistóforos terminados en 3-5 células estériles P. stricta
P/3b Talo formando almohadillas densas (<5 cm). Diámetro ejes <75 µm.
Espermatocistóforos sin célula terminal estéril P. atlantica
P/4a Corticación ausente (P/5)
P/4b Corticación presente, al menos hacia la base (P/6)
P/5a 6 células periaxiales P. denudata
P/5b 7-8 células periaxiales. Ramificación dicotómica. Siempre estéril
P. furcellata
P/6a Eje ramificado dicotómicamente. 5-7 células periaxiales. Fijación mediante
disco basal y ausencia de ejes postrados. Ramas atenuadas en el punto de inserción
P. denudata
P/6b Eje principal con ramas laterales dispuestas helicoidalmente. 6-8 células
periaxiales. Fijación mediante disco basal y existencia de ejes postrados
P. brodiae
46
48. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
ALGAS ROJAS CON ESTRUCTURA POLISIFÓNICA
(continuación)
P/7a Corticación presente, al menos hacia la base P. fucoides
P/7b Corticación ausente. 20-26 células periaxiales. Relación largo/ancho
segmentos (< 0,5). Sobre Ascophyllum nodosum P. lanosa
P/7c Corticación ausente. Relación largo/ancho segmentos (> 1). Células
periaxiales < 20 (P/8)
P/8a Ejes secundarios de longitud similar a los ejes principales. Eje principal >
300 µm. Color pardo rojizo a casi negro P. fucoides
P/8b Ejes secundarios más cortos que los ejes principales. Eje principal > 300 µm.
Color rojo intenso ejemplares jóvenes y rojo empardecido en viejos P. nigra
12a Planta robusta y rígida (>10 cm) de color rojo oscuro, negruzco. Ejes con 5-
6 células periaxiales y densa corticación Rhodomela confervoides
12b Ejes y ramas siempre cilíndricas, de color rojo, rosado o iridiscente,
constituidas por una célula axial rodeada por 5 células periaxiales. Células
corticales separadas entre sí, confierendo una cobertura externa característica en
visión superficial Chondria
12a1Talo de color azulado, endeble, de pequeño tamaño (>5 cm) constituido
por ejes erguidos (diam$) y abundantes ejes rastreros que emitien rizoides de
fijación Chondria coerulescens
12a2 Talo iridiscente con tonos azulados, robusto, de mayor tamaño (5-25
cm) constituido por ejes erguidos (diam $) y escasos ejes rastreros
Chondria scintillans
12a3 Talo no iridiscente. Ápices obtusos. En sección transversal, células
periaxiales alternan con espacios intercelulares Chondria dasyphylla
12a4Talo no iridiscente. Ápices atenuados, generalmente rodeados por pelos
hialinos Chondria capillaris
12c Ejes y ramas siempre cilíndricas o comprimidas, de color rojo oscura o
violáceo, constituidas por varias células periaxiales y células corticales,
densamente empaquetadas Laurencia y Osmundea
47
49. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
ALGAS ROJAS LAMINARES, ACINTADAS O APLANADAS
1a Talo delicado y traslúcido, A veces con nervio medio espeso y venas. Lámina de
pocas células de espesor y escasa diferenciación celular entre córtex y médula (2)
1b Talo más consistente y espeso, con diferenciación entre córtex y médula (11)
2a Nervio medio presente, del que surgen nervios secundarios y venas, desde la base
al ápice del talo (3)
2b Nervio medio ausente, pero puede presentar venas o espesamientos en la base (5)
3a Venas laterales conspícuas, extendiéndose desde el nervio medio hacia los
márgenes. Margen de la lámina entero. En invierno se pierde la parte laminar,
manteniéndose el nervio central y la venas principales sobre los nervios medios viejos
Delesseria sanguinea
3b Venas laterales poco aparentes (4)
4a Venas microscópicas laterales presentes; células de la lámina < 20 µm. Ápice
redondeado Apoglossum ruscifolium
4b Venas microscópicas laterales ausentes; células de la lámina > 60 µm. Ápice
agudo Hypoglossum hypoglossoides
5a Venas (macroscópicas o microscópicas) presentes en toda la lámina (6)
5b Venas ausentes pero en la base pueden desarrollarse espesamientos lineares
radiales (10)
6a Venas macroscópicas presentes, al menos cerca de la base de la lámina (7)
6b Venas macroscópicas ausentes y venas microscópicas presentes (9)
7a Láminas anchas, con un retículo de venas macroscópicas hacia la base. Soros
masculinos y de tetrasporocistes dispersos en la lámina, cistocarpos ornamentados con
prolongaciones espiciformes Polyneura bonnemaisonii
7b Láminas anchas, con venas macroscópicas divergentes desde la base. Láminas
jóvenes delicadas y viejas más gruesas y opacas. Superficie de la lánima lisa. En
sección transversal, células corticales más pequeñas que las medulares
Cryptonemia lomation
7c Láminas estrechas, carnosas y flexibles, de hasta 5 células de espesor con células
medulares alargadas. Tetrasporocistes zonados, inmersos en el córtex
Rhodophyllis divaricata
7d Láminas estrechas. Soros masculinos y de tetrasporocistes localizados a lo largo
de los márgenes de la lámina (8)
48
50. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
ALGAS ROJAS LAMINARES, ACINTADAS O APLANADAS
(continuación)
8a Láminas acintadas, varias veces divididas y rizadas, con fascículos de venas
macrocópicas hacia la base. Monostromáticas y traslúcidas, de consistencia de celofán
Cryptopleura ramosa
8b Láminas anchas o acintadas, con ligeros espesamientos en la base. En vista
superficial, el margen muestra varias zonas de crecimiento en el margen de la lámina
iniciados por células apiculadas Erythroglossum laciniatum
8c Láminas lanceoladas (<5 cm largo) con un espesamiento central o pseudonervio.
Soros de tetrasporocistes a ambos lados del pseudonervio Eryhroglossum lusitanicum
9a Cintas estrechas (< 4 mm ancho) traslúcidas, rosadas y generalmente con
prologaciones en forma de gancho. Plastos discoidales o bacilares
Acrosorium ciliolatum
9b Cintas estrechas traslúcidas y rosadas, pero sin ganchos. Plastos acintados o
encadenados en plantas adultas Radicilingua thysanorhizans
10a Plastos grandes y lobulados. Soros de tetrasporocistes pequeños Drachiella
10b Plastos numerosos, pequeños, discoidales o baciliformes. Soros de
tetrasporocistes grandes, con tetrasporocistes > 100 µm. Cistocarpos con ostiolo
Nitophyllum punctatum
10c Plastos numerosos, pequeños, discoidales o baciliformes. Soros de
tetrasporocistes grandes, con tetrasporocistes < 70 µm. Cistocarpos sin ostiolo
Haraldiophyllum bonnemaisonii
11a Medula más o menos laxa y con espacios intercelulares, constituida por células
alargadas (dispuestas longitudinalmente o transversalmente) que pueden alternar con
células isodiámetricas
$$$Continnuación
49
51. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Porphyridiales
Bangia atropurpurea
50
52. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Porphyridiales
Colacodictyon reticulatum
Erythrotrichia
E. bertholdii
Filamentos multiseriados, epífitos sobre otras algas.
E. carnea
Filamentos uniseriados aislados, epífitos sobre otras algas.
E. welwitschii
Filamentos uniseriados en densos grupos paralelos (ocasionalmente
ramificados en la base) que surgen erguidos del talo de Ralfsia verrucosa, la
cual coloniza las conchas de Patella. En seco, confieren aspecto aterciopelado
a Patella.
51
53. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Erythropeltidales
Erythrotrichia bertholdii
Erythrotrichia carnea
52
54. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Erythropeltidales
Erythrotrichia welwitschii
53
55. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Erythropeltidales
Porphyrostromium boryanum
54
56. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Erythropeltidales
Sahlingia subintegra
55
57. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Erythropeltidales
Stylonema alsidii
56
58. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Bangiales
Porphyra leucosticta
Lámina orbicular, rojo rosada o malva, fijada por su parte distal. Soros
masculinos blanquecinos dispuestos en líneas radiales en el margen de la lámina.
Epífita, desde el intermareal inferior al infralitoral en primavera y verano
Porphyra umbilicalis
Lámina orbicular, rojo marrón o verde oliváceo (por decoloración), fijada por su
parte central. Soros masculinos blanquecinos marginales. Sobre roca y Mytillus,
en el intermareal medio de en primavera y verano
Porphyra linearis
Lámina linear, rojo rosada, fijada por su parte distal. Soros masculinos
blanquecinos en líneas marginales. Sobre roca, en el intermareal superior y
medio de zonas expuestas al oleaje, en invierno y primavera
Porphyra dioica
Lámina linear, rojo marronáceo a verde oliváceo, fijada por su parte distal. Soros
masculinos blanquecinos y grupos de gametocistes femeninos rojo intenso en
líneas marginales de plantas independientes. Dioica. Sobre roca, parcialmente
cubierta de arena, desde el intermareal superior al inferior. Abundante en
primavera-verano
Porphyra purpurea
Lámina linear, rojo púrpura muy oscura, fijada por su parte distal. Soros
masculinos blanquecinos en líneas marginales alternando con grupos de
gametocistes femeninos de color rojo intenso. Monoica. Sobre roca,
parcialmente cubierta de arena, en el intermareal medio. Abundante en
primavera-verano
57
59. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Bangiales
Porphyra leucosticta
58
60. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Bangiales
Porphyra linearis
59
61. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Bangiales
Porphyra dioica
60
62. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Bangiales
Porphyra purpurea
61
63. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Bangiales
Porphyra umbilicalis
62
64. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Acrochaetiales
Acrochaetium corymiferum
63
65. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Acrochaetiales
Acrochaetium naumannii
64
66. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Acrochaetiales
Acrochaetium bonnemaisoniae
Rhodochorton purpureum
65
67. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Acrochaetiales
Colaconema caespitosum
Colaconema daviesii
66
68. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Palmariales
Palmaria palmata
67
69. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Palmariales
Rhodothamniella floridula
68
70. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Nemaliales
Scinaia interrupta
69
71. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Nemaliales
Scinaia furcellata
Helminthora divaricata
70
72. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Nemaliales
Helminthocladia calvadosii
71
73. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Nemaliales
Liagora distenta
72
74. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Nemaliales
Liagora viscida
73
75. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Nemaliales
Nemalion helminthoides
74
76. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
CLAVE GELIDIUM Y GÉNEROS AFINES
1a Esporocistes regularmente dispuestos en V; ricinas poco abundantes
G. melanoideum
1b Esporocistes dispuestos irregularmente; ricinas abundantes (2)
2a Especies cespitosas; alto de 5-20 mm (3)
2b Especies cespiteuses, raramente *gazonnantes; alto de 3-35 cm (4)
3a Ramificación irregular; rámulas sésiles, aplanadas, ovales, lanceoladas
G. pusillum
3b Ramificación pinnada; rámulas ensanchadas en los extremos
G. spathulatum
4a Ramificación irregular o di-tricotómica; fronde filiforme redondeado
G. crinale
4b Ramificación pinnada; fronde redondeada o comprimida (5)
5a Rámulas fructíferas reunidas en glomérulos, ramas planas con margen
denticulado G. spinulosum
5b Rámulas fructíferas no reunidas en glomérulos (6)
6a Especies de gran talla (15-35 cm) (7)
6b Especies de talla mediana (3-12 cm) (8)
7a Frondes con ramas delgadas; extremos agudos; ricinas abundantes hasta el
centro del tejido medular G. attenuatum
7b Frondes con ramas gruesas; extremos obtusos; ricinas localizadas en la
periferia del tejido medular G. corneum
8a Ramas primarias redondeadas o comprimidas, estrechas; rámulas largas, de
ancho casi igual al de la rama, dísticas, los puntos de insercción de dos pínnulas
están separadas por un espacio mucho mayor que el ancho de una pínula
G. pulchellum
8b Ramas primarias aplanadas, anchas, raramente redondeadas; pínnulas cortas,
de ancho muy inferior al de las ramas; intervalo de separación entre dos pínnulas
inferior, igual o ligeramente superior al ancho de la pínnula (9)
9a Algas pinnadas numerosas veces, con pínnulas insertas oblícuamente sobre
las ramas G. latifolium
9b Algas con ramas primarias irregularmente ramificadas o subdicotómicas,
portando las pínnulas muy irregularmente dispuestas en dientes de sierra y la
mayoría de las veces insertas perpendicularmente al eje de las ramas
G. pectinatum
75
77. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Gelidiales
Gelidiella calcicola
Gelidium maggsiae
76
78. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Gelidiales
Gelidium
attenuatum
Gelidium corneum
77
79. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Gelidiales
Gelidium pusillum
78
80. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Gelidiales
Gelidium pulchellum
79
81. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Gelidiales
Gelidium crinale
80
82. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Gelidiales
Pterocladiella capillacea
81
83. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Gelidiales
Pterocladiella melanoidea
82
84. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Gracilariales
Gracilaria gracilis
83
85. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Gracilariales
Gracilaria multipartita
84
86. ALGAS BENTÓNICAS MARINAS Y SALOBRES DE GALICIA: RHODOPHYTA
Facultad de Ciencias, Universidad de A Coruña, I. Bárbara 2009
Rhodophyta, Gracilariales
Gracilaria vermiculophyla
85