1. Ο πολιτισμός του
Βυζαντίου
Σακελλαρίου Ιωάννα

2. Η καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο
Η οικογενειακή ζωή:
• Ο γάμος επιτρεπόταν
μετά τα 14 για τα αγόρια
και τα 12 για τα κορίτσια.
• Το κράτος προστάτευε το
θεσμό της οικογένειας.
• Το διαζύγιο επιτρεπόταν,
αν συμφωνούσαν και οι
δύο σύζυγοι.
• Οι γυναίκες είχαν
λιγότερα δικαιώματα από
τους άντρες και
περιορισμένη κοινωνική
ζωή.

3. • Δεν συμμετείχαν σε
δημόσιες τελετές.
• Στις εξόδους είχαν
καλυμμένο το πρόσωπό
τους.
• Μετά τον 11ο αι. άρχισαν
να μετέχουν στα κοινά και
την παιδεία.
• Τα παιδιά έπαιρναν μαζί
με το όνομά τους και το
όνομα του πατέρα τους
σε πτώση γενική. Το
επώνυμο καθιερώθηκε
αργότερα αρχικά μόνο για
τους ευγενείς.

4. Το σχολείο
• Δύο κύκλοι σπουδών:
1. από 7 έως 12 ετών
2. από 12 ετών.
• Διδάσκονταν: ανάγνωση,
γραφή, αριθμητική,
γεωμετρία, ρητορική,
αστρονομία, φιλοσοφία,
μουσική.
• Τα δίδακτρα πλήρωναν οι
μαθητές (δωρεάν τα
ορφανά).
• Πανεπιστήμιο: όσοι είχαν
γνώσεις και χρήματα.

5. Η ασθένεια, η ιατρική και
κοινωνική περίθαλψη, ο
θάνατος
•Νοσοκομεία
στις πόλεις και
ιδιώτες γιατροί.
•Μαγεία.
•Ορφανοτροφεία
– πτωχοκομεία
συντηρούνταν
από την
Εκκλησία.

7. • Η ενδυμασία και η μόδα

9. Η διατροφή
•Διατροφικές
συνήθειες ανάλογα
με οικονομική και
κοινωνική
κατάσταση πολιτών.
•Ορεκτικά, κρέατα,
ψάρια, γλυκά, κρασί
για πλούσιους.

10. Η ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ
•Θρησκευτικές,
κοινωνικές, λαϊκές
γιορτές,
ιεροτελεστίες.
•Ιππόδρομος.
•Πανηγύρια σε
χωριά με μάγους,
αστρολόγους ,
θεραπευτές.

11. Η ψυχαγωγία

12. Ο μοναχισμός
•Αναχώρηση σε
ερημικό μέρος με
νηστεία, προσευχή,
αϋπνία.
•Ξεκίνησε από
Αίγυπτο (4ος αι.).
•Δύο μορφές:
μοναχική –
κοινοβιακή.
•Μεγάλη ανάπτυξη
μετά την
αναστήλωση των
εικόνων.
•Καππαδοκία,
Όλυμπος Βιθυνίας,
Άγιο Όρος

13. ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ
• Οι σημαντικότεροι εκπρόσωποι της θρησκευτικής
ποίησης:
Λειτουργική ποίηση:
Ρωμανός ο Μελωδός (5ος-6ος αι.)
Ιωάννης Δαμασκηνός (675-754)
Κοσμάς ο Μελωδός (675-754)
Ιωσήφ ο Υμνογράφος (9ος αι.),
Θεόδωρος Στουδίτης (759-826)
Κασσία ή Κασσιανή (9ος αι.)
Μη λειτουργική θρησκευτική ποίηση:
Ευδοκία (5ος αιώνας)
Κωνασταντίνος Ρόδιος (10ος αι.)
Ιωάννης ο Γεωμετρης (10ος αι.)
Χριστόφορος Μυτιληναίος (11ος αι.).

14. Θρησκευτική
ποίηση
•Αναπτύχθηκα με
την επικράτηση του
Χριστιανισμού.
•Διακρίνεται σε
λειτουργική
( χρησιμοποιείται σε
θρησκευτικές
τελετές) και μη
λειτουργική.

15. Θεολογική
γραμματεία
•Αναπτύσσεται λόγω
θρησκευτικών
κινημάτων
(μυστικισμός,
ησυχασμός).
•Αναπτύσσεται η
Αγιολογία, μελέτη
του βίου των αγίων.

16. Λόγια κοσμική Γραμματεία
• Κύριος εκπρόσωπος ως τον 7ο αι. ο Γ.
Πισίδης (ύμνησε έργο Ηρακλείου).
• Ελληνική Ανθολογία: 4000 επιγράμματα
από 6ο έως 10ο αι.
• Βασίλειος Διγενής Ακρίτας: Έπος
άγνωστου ποιητή του 11ου αι. που
προβάλλει την αλληλεπίδραση Βυζαντινών
και Αράβων.

17. Αντιγραφή και
αρχαιομάθεια
•Αντιγραφείς σε
μοναστήρια διέσωσαν
σημαντικά έργα της
αρχαίας γραμματείας.
•Μικρογράμματη
γραφή από 9ο αι.
διευκόλυνε αντιγραφή.
•Βιβλιοθήκες και
εργαστήρια
αντιγραφής σε
μοναστήρια.

18. Υποστηρικτές της αρχαιομάθειας ήταν ο
Πατριάρχης Φώτιος και ο Επίσκοπος
Καισαρείας Αρέθας
• Ο Πατριάρχης Φώτιος ένθρονος σε δημόσια συζήτηση

19. Ιστοριογραφία και Χρονογραφία
• Οι σημαντικότεροι ιστοριογράφοι και χρονογράφοι
Ιστοριογράφοι:
Ευσέβιος Καισαρείας (263-340), έργο: Εκκλησιαστική
Ιστορία.
Προκόπιος (490-562), έργα: Υπέρ των πολέμων λόγοι
οκτώ, Περί κτισμάτων, Ανέκδοτα.
Άννα η Κομνηνή (11 ος-12ος αι.), έργο: Αλεξιάς
Νικηφόρος Βρυέννιος (1062-1 137)
Νικήτας Χωνιάτης (118-1206)
Μιχαήλ Κριτόβουλος, 15ος αι.
Λαόνικος Χαλκοκονδύλης,15ος αι.
Γεώργιος Σφραντζής, 15ος αι.
Χρονογράφοι:
Ιωάννης Μαλάλας (491-578)
Θεοφάνης ο Ομολογητής (752-818)

20. Δημώδης λογοτεχνία
• Ακριτικά τραγούδια (10ος αι.): αναφέρονται στους
αγώνες των Ακριτών κατά των Αράβων.
Αποτελούν την αρχή της νεοελληνικής δημοτικής
ποίησης.
• 12ος αι.: διαμορφώνεται η δημώδης λογοτεχνία.
- Επικρατεί η λαϊκή ή λαϊκότροπη γλώσσα.
- Θ. Πρόδρομος ή Πτωχοπρόδρομος: στα
ποιήματά του περιγράφει τα βάσανά του και
ασκεί κοινωνική κριτική.
• Έμμετρο ιπποτικό μυθιστόρημα (εποχή
Παλαιολόγων).
• Χρονικόν του Μορέως: φραγκική κυριαρχία στην
Πελ/σο.

21. Φιλοσοφία
• Δεν υπάρχει σημαντική δραστηριότητα.
• Μελέτη έργων Πλάτωνα και Αριστοτέλη.
Οι σημαντικότεροι βυζαντινοί φιλόσοφοι
Μιχαήλ Ψελλός (1018-1096)
Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων (1360-
1452)
Γεώργιος Σχολάριος (1405-1468),
πρώτος πατριάρχης μετά την Άλωση