"Ingat Sejarah...Ingatlah Sejarah2u.. :D Bab 9, Tingkatan 1

2. Our Group :
 Dba
 Hajar
 Fatiah
 Aini
 Sakina
 Najwa
 Haziqah

3. Warisan
Kesultanan
Melayu
Sistem Sistem Kegiatan
Pemerintahan Perundangan Ekonomi
Sosiobudaya
Dan Kerajaan Negeri-negeri
Pentadbiran Melayu Melayu
•Pertanian
•Perikanan
•Kraftanagan •Struktur
•Sistem
•Perlombongan Masyarakat Melayu
Pemerintahan dan
•Sistem percukaian Tradisional
Pentadbiran
•Undang-undang •Sistem serah •Gaya hidup
Negeri-negeri
Adat dan bertulis •Sistem kerah Gologan bangsawan
Melayu dan
•Perdagangan Dan rakyat
Negeri Sembilan
•Timbangan, •Kegiatan
Sukatan, dan sosiobudaya
Ukuran
•pengangkutan

4.  Sistem Pemerintahan Cara
pentadbiran & pengurusan sesebuah
kerajaan
 Negeri2 Melayu mengamalkan
sistem pemerintahan beraja.
 Raja - tunggak utama dalam sistem
pemerintahan ini.

5. Sultan
Pembesar
Peringkat
Negeri
Pembesar Peringkat
Daerah &
Jajahan
Penghulu Peringkat kampung

6.  Pentadbiran di peringkat negeri diketuai
oleh raja @ sultan
 Kaum kerabat diraja serta pembesar
bantu.
 Raja @ sultan menjadi lambang
kedaulatan negeri.

7. Kedaulatan dapat menjamin :
 Keamanan
 Kesetian
 Sokongan rakyat terhadap pemerintahan
raja

8. Ciri2 raja @ sultan dalam
mentadbir kerajaannnya.
 Kecemerlangan
 Keunggulan peribadi
 Kepahlawanan
 Keadilan
 Kesempurnaan
 Kebolehan
 Kelebihan

9.  Raja mempunyai alat2 kebesaran &
keistimewaan yg x boleh digunakan
oleh rakyat biasa.
 Sultan menggunakan “bahasa dalam”
@ dikenali sebagai bahasa istana.
 Contohnya – bersiram, bersantap,
berangkat, beta, mangkat & gering
 Rakyat dilarang menngunakan bahasa
ini

10.  Segala perintah raja @ sultan
mesti dilaksanakan
 Rakyat yang menderhaka akan
ditimpa tulah.
 Tulah bencana yang menimpa
individu, masyarakat @ negara.
 Pembesar di peringkat negeri
melaksanakan perintah sultan –
membantu pentadbiran, berkuasa
mentadbir & mengutip cukai di
kawasan tertentu.

11.  Jajahan @ daerah ditadbir oleh
pembesar yg dilantik terus oleh sultan
melalui pemberian surat tauliah
 Tugas utama pembesar jajahan &
daerah ialah :-
- menjaga & mengekalkan keamanan
- mempertahankan kedaulatan negeri
- menyerah ½ hasil & cukai kpd
kerajaan
- menyediakan tenaga kerja

12. Ketua Kampung
 Ketua kg. juga dikenali sbg. penggawa @
penghulu.
 Tugas mereka ialah :-
- memungut cukai
- membekalkan tenaga tentera
- mengekalkan taat setia msyrkt kg.
- menjadi perantara antara pembesar
dengan rakyat.

13. Ahli Agama
 Kumpulan cerdik pandai Islam.
 Menjadi penasihat sultan, kadi mufti
@ pembesar negeri.
 Berdakwah, mengendalikan pengajian
& menghasilkan karya agama.
 Ahli agama menjadi imam, khatib, bilal
& juru nikah.

14. A i M gis
hl a
 Contoh : Bomoh & pawang yg mahir
dalam bidang perubatan.
 Berkebolehan & berkemahiran
mengubati & menyembuhkan
penyakit.
 Mempunyai pengetahuan tentang
khasiat akar kayu & herba perubatan
 Dilantik menjadi pemimpin

15. Gambar2

16. Gambar perhiasan Diraja

17.  Nobat merupakan alat muzik diraja
 Dimainkan dalam
- Upacara pertabalan
- Kemangkatan raja & kerabatnya
- Keberangkatan raja balairung
seri

19. Sistem Pemerintahan & Pentadbiran
N.S.
 N.S mengikut Adat Perpatih yang
berbeza dengan negeri2 lain di Malaysia.
 Negeri2 lain mengamalkan Adat
Temenggung.
 Prinsip2 yang terkandung dalam kedua2
adat ini yang membezakan mereka.

20.  Adat Perpatih & Adat Temenggung berasal dr Sumatera,
Indonesia.
 Terbentuk : seorang pembesar di Sumatera membahagikan
kawasan pentadbiran kpd 2 org anaknya
 Datuk Perpatih & Datuk Ketemenggungan.
 Adat Perpatih diamalkan di semua negeri di M’sia kecuali N.S
& Naning yg mengamalkan Adat Perpatih.
 Adat Temenggung diasaskan oleh Datuk Ketemenggungan
 Pemerintah Palembang
 Dibawa masuk ke T.M pd abad ke-15 stlh raja Palembang dtg
ke Melaka.
 Adat Perpatih diasaskan oleh Datuk Perpatih Nan Sebatang
 Pemerintah Pagar Ruyong, Sumatera
 Diperkenalkan apabila org Minangkabau berhijrah ke T.M &
menetap di N.S & Naning.

21. Yamtuan Besar
Undang
Lembaga
Buapak

22.  Pemerintah tertinggi N.S = Yamtuan Besar @ Yang
Dipertuan Besar
 Peranan sama dgn raja2 Melayu di negeri lain.
 Undang= ketua bg segala luhak @ luak
 Luak @ Luhak = daerah @ jajahan di N.S
 Ada 4 luak :- Sungai Ujong, Jelebu, Johol, dan Rembau.
 Daerah lain diperintah oleh penghulu.
 Tugas utama Undang = memilih Yamtuan Besar
 Lembaga = Ketua suku @ waris
 Antara peranan Lembaga :- memilih Undang, menjaga
keselamatan & keamanan, menyelesaikan pertelingkahan
antara suku, mengendalikan pembahagian harta pusaka, &
menjadi org perantaraan antara anggota sukunya dgn
Undang.
 Buapak = Ketua Perut & stp anggota Perut merupakan Anak
Buah
 Buapak = Tempat rujukan soal yg berkaitan dgn adat &
hukum

23.  Lembaga = Ketua suku @ waris
 Antara peranan Lembaga :- memilih
Undang, menjaga keselamatan &
keamanan, menyelesaikan pertelingkahan
antara suku, mengendalikan pembahagian
harta pusaka, & menjadi org perantaraan
antara anggota sukunya dgn Undang.
 Buapak = Ketua Perut & stp anggota Perut
merupakan Anak Buah
 Buapak = Tempat rujukan soal yg berkaitan
dgn adat & hukum

24. Yamtuan Besar
Undang
Lembaga
Buapak
Anak Buah

25.  Anak Buah melantik Buapak
 Buapak akan memilih Lembaga
 Lembaga akan memilih Undang
 Undang akan melantik Yamtuan Besar
 Sistem pemilihan dan perlantikan = amalan
demokrasi
 N.S mempunyai alat2 kebesaran diraja
 Itu adalah lambang kekuasaan &
pengesahan Yang Dipertuan Besar.
 Antaranya:- 16 Kaki payung, 16 bilah
pedang, 16 bilah keris panjang, 16 btg
tombak benderang, 8 buah tapak sirih, 8
buah tempat abu, 8 btg tiang lilin, & 4
tunggul (panji2) warna kuning, 2 tunggul
panji2 warna merah & 2 tunggul panji2
warna hitam.

26.  Masyarakat yg mengamalkan Adat
Perpatih hidup secara bersuku2.
 Anataranya:- Biduanda, Batu Hampar,
Paya Kumbah, Mungkal, 3 Nenek,
Seri Melenggang, Seri Lemak, Batu
Belang, Tanah Datar, Anak Acheh,
Anak Melaka, & 3 Batu.
 Setiap suku dianggap 1 keluarga

27.  Sistem pemerintahan & pentadbiran
kerajaan Melayu = keagungan bangsa Melayu
 Pengukuhan daulat & sokongan pembesar =
memudahkan sultan memerintah
 Sistem Perundangan di negeri Melayu :- 1)
Undang2 adat
2) Undang2 bertulis
 Undang2 dlm kerajaan Melayu menekankan
unsur pencegahan, pengajaran, dan nasihat
melalui hukuman yg dikenakan.
 Mencerminkan keprihatinan pemimpin &
rakyat  mewujudkan sebuah negara yg
aman & stabil

28. Sistem
Perundangan
Undang2
Undang2 Bertulis
Adat
•Hukum Kanun Melaka
•Undang2 Laut Melaka
•Adat Temenggung
•Undang2 Pahang
•Adat Perpatih
•Undang2 99 Perak
•Undang2 Kedah

29. Undang2 Adat
 Peraturan yg berdasarkan amalan
kebiasaan dlm masyarakat
 Dihafal secara turun-temurun & menjadi
peraturan yg mesti dipatuhi
 Adat Perpatih & Adat Temenggung contoh
undang2 adat.
 Undang2 Adat Temenggung & Adat
Perpatih ada ciri2 & keistimewaan dr segi :-
pemerintahan, keterunan keluarga, adat
perkahwinan, pewarisan harta pusaka &
perundanagan.

30. Undang2 Bertulis
 Himpunan peraturan, larangan & adat
istiadat dlm bentuk bertulis
 Undang2 bertulis yg terawal :- Hukum
Kanun Melaka & Undang2 Laut Melaka
 Undang2 digubal pd zaman
kegemilangan Kesultanan Melayu Melaka
 Unsur2 yg terdapat dlm undang2 ini
tersebar ke negeri :- Johor, Perak, Pahang
& Kedah.
 Penyebaran berlaku kerana negeri tersebut
 Jajahan takluk Kesultanan Melayu
Melaka.

31.  Kegiatan pertanian – perikanan –
pembuatan kraf tangan – dijalankan
secara kecil2 @ sara diri
 Pengeluarannya = memenuhi keperluan
harian saja & selebihnya akan dijual.
 Perlombongan juga turut menyumbang
pd kegiatan ekonomi.
 Perkembangan perdagangan  sistem
mata wang & cukai, sistem timbangan &
ukuran & sistem pengangkutan.

32.  Pertanian
 Masyarakat Melayu rajin menanam
pelbagai jenis tanaman
 Hasil tanaman ini menjadi sumber makanan
yg penting
 Kawasan utama pertanian lebih tertumpu di
kawasan berhampiran dgn sg.  Tanahnya
subur & mudah mendapatkan sumber air
 Contohnya :- Kawasan utama penanaman
padi sawah.
 Kegiatan pertanian mempunyai
peralatan2nya tersendiri
 Tenaga binatang turut digunakan utk
membantu kerja2.
 Bagi me+ hasil pengeluaran padi, petani
membina empangan utk menakung air.

33. Pertanian - Cangkul

34.  Perikanan
 Kegiatan menangkap ikan dilakukan
dgn menggunkan peralatan tradisional
 Ini menunjukkan masyarakat Melayu
mempunyai kemahiran membuat alat
menangkap ikan
 Hasil akan diperdagangkan kerana
mendapat permintaan yg tinggi
 Lebihan drpd hasil tangkapan 
dibuat :- ikan kering, belacan, budu &
keropok

35. Peralatan Perikanan - Pukat

36.  Kraf tangan
 Masyarakat Melayu tradisional =
masyarakat yg kreatif
 Juga, berkemahiran dlm menghasilkan
barangan kraf tangan yg indah & menarik
 Bijak memanfaatkan sumber2 smula jadi
utk dijadikan kraf tangan
 Contohnya :- Daun mengkuang, daun
pandan & nipah  tikar, bakul & tudung saji
 Masyarakat Melayu pandai menenun
songket, membuat senjata sprt keris &
menghasilkan perhiasan drpd emas &
perak.

37.  Gambar Hasil Seni

38.  Perlombongan
 Negeri2 Melayu kaya dgn hasil logam sprt bijih
timah dan emas.
 Kegiatan melombong merupakan pekerjaan tradisi
masyarakat Melayu.
 Kawasan utama bijih timah :- Lembah Kinta, Larut,
Dinding & Beruas di Perak, Sg. Ujong & Sg. Linggi
di N.S., Sg. Bernam, Sg. Selangor & Sg. Klang di
Selangor.
 Emas pula dilombong di Kelantan, Pahang &
Terengganu.
 Masyarakat Melayu Tradisional mahir melombong
bijih timah dgn meggunakan kaedah mendulang @
melampan & lombong siam.
 Bahan2 logam sprt bijih timah akan dijadikan
bahan dagangan, mata wang, dan perkakas
rumah.
 Emas dan perak digunakan utk membuat brg
perhiasan

39. Berlombong…

40.  Sistem Percukaian
 Cukai = bayaran yg dikenakan ke atas pertanian,
perlombongan, perdagangan & hasil hutan sprt
beras, bijih timah, ikan kering, getah perca & rotan
 Cukai = sumber pendapatan pemerintah
 Sg. = jalan perhubungan & pengangkutan utama
seta menjadi tempat yg penting bg kegiatan
memungut cukai.
 Cukai labuh batu = cukai yg dipungut di tempat2
tertentu di sepanjang sg.
 Cukai bebas kuala = cukai yg dipungut di kuala sg.
 Brg dagangan yg dibawa masuk melalui
pelabuhan akan dikenakan cukai
 Cukai lain :- cukai kepala & cukai tanaman
 Cukai = kekuasaan seseorang pembesar di
kawasannya

41.  Sistem Serah
 Masyarakat Melayu mengamalkan
sistem serah.
 Sistem serah = pemberian sbhgn drpd
hasil tanaman yg diusahakan oleh
rakyat kpd pemerintah
 Pemberian = balasan kpd pembesar
yg menyediakan tanah utk rakyat
 Kadar & nilai serahan bergantung pd
hasil tanaman & ternakan yg
diperoleh dlm tahun tersebut

42.  Sistem Kerah
 1 lg sistem yg penting dlm masyarakat
Melayu.
 Kerah = sesuatu pekerjaan yg dibuat
tanpa diberi upah
 Misalnya :- istana, kubu, jalan &
saliran
 Sistem ini menunjukkan adanya sikap
taat setia, sedia berkorban &
berganding bahu rakyat utk
pemerintah

43.  Perdagangan
 Kegiatan perdagangan dilakukan
secara berjual beli @ tukar barang
 Sultan & pembesar menjadi pemodal
 Pd umumnya, mereka memonopoli
kegiatan perdagangan
 Perdagangan juga dijalankan oleh
rakyat biasa secara berjaja di pasar
@ di luar kawasan
 Pusat perdagangan terletak di
pelabuhan yg berhampiran dgn
muara sungai

44.  Misalnya :- pelabuhan Melaka, Kedah,
Klang & Johor Lama
 Pelabuhan ini = Pusat mengumpul &
mengedar barangan dr Timur & Barat
 Barang dagangan utama = Rempah,
garam, gambir, hasil tenunan, bijih timah,
beras & lada hitam + hasil hutan sprt :-
kayu-kayan, rotan, damar & madu lebah
 Kegiatan mengumpul hasil hutan utk tujuan
perdagangan  meramu
 Barter = Sistem perdagangan tukar brg
  sesuatu brg ditukar dgn barangan lain
mengikut keperluan penjual & pembeli

45.  Slps berlaku perkembangan ekonomi 
mata wang mula digunakan
 Pedagang awal menggunakan kulit siput
geweng & gerus sbg mata wang
 Perkembangan ekonomi  Penggunaan
mata wang logam drpd emas & timah
 Pd abad ke-15. sejenis wang logam,
kaleng (calains) yg diperbuat drpd timah
tlg digunakan di Melaka
 Di Terengganu, wang emas & kupang yg
berbentuk segi-8, wang syiling keping @
pitis serta jokoh tlh digunakan

46.  Johor menggunakan mata wang
emas = mas & kupang
 Kelantan = wang emas kijang, dinar,
kupang & pohon pitis
 Di N.S., Pahang, Selangor & Perak,
mata wang jongkong tampang @
timah digunakan
 Di Selangor, jongkong timah ini =
tampang sebuaya
 Perdagangan di kedah menggunakan
mata wang berbentuk ayam jantan

47. Jangan tido, 2 baru 1st
half…ade second half
lak….
Bangun!...Bangun!...

48. Gambar bentuk mata wang logam

49.  Timbangan, Sukatan & Ukuran
 Sistem dah lama diguna pakai oleh
masyarakat Melayu
 Sukatan = Utk mengukur isipadu sesuatu
benda
 Alat2 sprt kaul, cupak & gantang 
menyukat beras, bijih timah & rempah
 Timbangan = Utk mengukur berat sesuatu
barangan
 Alat yg biasa digunakan utk menimbang =
dacing & pikul
 Barangan yg ditimbang = emas, perak, bijih
timah & rempah

50.  Masyarakat Melayu tradisional sudah
mempunyai kemahiran utk mengukur
keluasan & jarak antara 2 tmpt
 Di Kedah, unit relung digunakn utk
mengukur keluasan tanah
 Bg mengukur jarak kependekan sesuatu
benda = ukuran berdasarkan anggota
badan digunakan
 Mereka juga mengukur jarak antara kg.
dgn kg. yg lain berdasarkan tempoh masa
berjalan @ berkayuh sampan melalui sg.
Sprt sepelaung, setanak nasi, sehari,
sepekan & sepurnama.

51. Kira-kira

52.  Unit utk menyukat:
 1 leng = 2 kepul
 1 kal = 2 leng
 1 cupak = 4 kepul
 1 gantang = 4 cupak
 Unit utk mengukur timbangan:
 16 tahil = 1 kati
 1 kati = 600 gram
 100 kati 1 pikul

53.  Pengangkutan
 Perhubungan pd masa dahulu menggunakan
jalan air & darat.
 Jalan air sprt sg. & laut penting 
perhubungan & barangan dapat diangkut dgn
lebih mudah & cepat
 Pengangkutan air yg digunakan :- jalur, kolek,
perahu & sampan.
 Terdapat jalan yg dinamakan denai penarikan
kerana perahu terpaksa ditarik utk sampai ke
sg.
 Jalan ini menghubungkan Pahang dgn Melaka.
 Melalui jalan ini, masa perjalanan dapat
disingkatkan.
 Masyarakat Melayu juga menggunakan gajah,
kerbau @ lembu utk mengangkut barang

54. Kenderaan
 Gambar

55.  Sosiobudaya merangkumi corak
kehidupan yg menjadi amalan
masyarakat.
 Corak kehidupan boleh dilihat dalam
struktur susun lapis masyarakat, gaya
hidup & kegiatan sosiobudaya yg lain.

56.  Struktur Masyarakat Melayu Tradisional
 Struktur ialah pembahagian masyarakat
kpd beberapa lapisan sosial dlm sesuatu
hierarki kedudukan
 Kedudukan individu boleh berubah melalui
2 cara.
 Pertama : melalui taraf sedia  pertukaran
tugas @ pekerjaan tanpa menjejaskan
taraf sosialnya.
 Kedua : melalui taraf percapaian 
berubah ke lapisan yg lebih tinggi kerana
kebolehan istimewa @ khidmat baktinya
kpd pemerintah

57. Susun lapis masyarakat
Melayu
Sultan
Golongan
Pemerintah
Keluarga & Kerabat Sultan
Pembesar/Ulama/Pendeta
Golongan
diperintah
Rakyat/Hamba

58. 1. Golongan Pemerintah
 Kumpulan pemerintah :- raja @
sultan, keluarga & kaum
kerabatnya, pembesar, ulama &
pendeta.
 Raja @ sultan = pemerintah
tertinggi
 Baginda bertanggungjawab
memelihara perpaduan, keamanan
& kemakmuran negeri
 Sistem penggantian raja berbeza
antara 1 negeri dgn 1 negeri yg lain.
 Misalnya :- Perak menggunakan

59. Sist gil a ya dil ksa ka di Per k
em ir n ng a na n a
Raja/Sultan
Raja Muda
Raja di Hilir
Raja Kecil Besar
Raja Kecil Muda
Raja Kecil Tengah
Raja Kecil Bongsu

60.  Dalam pentadbiran, raja dibantu oleh
kaum kerabatnya.
 Mereka menjalankan tugas rasmi yg
diberikan oleh raja
 Kerabat raja juga dilantik menjadi
pembesar di daerah @ raja di jajahan
 Glngn p’besar= p’tadbir yg membantu
sultan menjalankan pentadbiran.
 Mereka boleh mengarahkan rakyat
melakukan kerja awam demi kepentingan
negara.
 Jawatan pembesar disandang secara
monarki & dilantik oleh raja @ sultan.
 Misalnya :- Jawatan Laksamana
disandang oleh keluarga Hang Tuah

61.  Dalam kumpulan ulama  terdapat ulama
tempatan & luar negeri.
 Mereka membantu kerajaan mendidik
rakyat supaya berakhlak mulia.
 Selain menjadi penasihat sultan, mereka
juga bertugas sbg guru agama, kadi @
imam.
 Terdapat juga golongan pendeta yg pakar
dalam ilmu pengetahuan.
 Mereka mahir dlm salasilah raja,
kesusasteraan, kebudayaan, kesenian &
adat istiadat Melayu
 Mereka menjadi pakar rujuk sultan @ raja
& masyarakat

62. 2. Golongan Diperintah
 Terdiri drpd golongan merdeka & hamba.
 Golongan merdeka = rakyat biasa yg
bermastautin tetap & org asing.
 Rakyat biasa menjadi pedagang,
peniaga, petani, tukang ukir, pembuat
senjata & barang tembikar
 Ada di kalangan mereka yg menjadi
penghibur raja, pelakon sandiwara,
pawang @ bomoh.
 Rakyat asing x ketinggalan membantu
kerajaan dgn menjadi askar upahan,
pedagang @ pelombong

63.  Walaupun mereka bebas melakukan
sebarang kegiatan, mereka tetap
mematuhi & menghormati undang2 &
adat yg ada di negeri Melayu.
 Golongan hamba merupakan
kumpulan masyarakat yg plng bawah.
 Terdapat 3 jenis hamba:- hamba raja,
hamba berhutang & hamba biasa.
 Mereka membuat kerja2 yg berkaitan
dgn pertanian, perlombongan &
pertahanan.
 Penglipurlara = sebahagian drpd
golongan diperintah

64.  Gaya Hidup Golongan Bangsawan &
Golongan Rakyat
3. Gaya Hidup Golongan Bangsawan
 Gaya hidup raja & kerabat diraja
diamalkan di istana.
 Gaya hidup pembesar & rakyat jelata
diamalkan di luar istana.
 Golongan bangsawan :- raja, kaum
kerabatnya & pembesar kerajaan
mengamalkan gaya hidup yg unik &
tersendiri.
 Gaya hidup mereka merangkumi adat
istiadat, bahasa & cara berpakaian.

65.  Semasa upacara pertabalan sultan Melaka,
Bendahara duduk berhampiran dgn
singgahsana.
 Manakala, Laksamana & Seri Bija Diraja
membawa pedang kerajaan.
 Alat2 kebesaran kerajaan :- keris panjang,
cogan, tepak, ketur, tempat bara & kitab al-
Quran turut dibawa bersama.
 Apabila berlaku kemangkatan raja @
sultan, jenazah baginda akan
disempurnakan mengikut hukum agama
Islam.
 Mengikut adat kemangkatan raja, bendera
kuning akan diturunkan & diganti dgn
bendera putih.
 Tembakan meriam dilepaskan bg
menghebahkan kpd rakyat.

66.  Pd masa yg sama, diadakan upacara
perlantikan raja yg baru.
 Menjunjung duli dilakukan oleh pembesar
sbg tanda hormat & taat kpd raja.
 Istiadat ini dilakukan di balairung seri ketika
menghadap & menyembah raja.
 Mengikut adat menyembah raja, seseorg
yg hendak menyembah hendaklah
mengangkat kedua2 belah tangan
sehingga kedua2 hujung jari jejak di dahi.
 Kemudian bangun & berundur 3 langkah ke
belakang & berteleku utk menyembah
sekali lagi.

67.  Semasa menghadap raja, seseorg itu
hendaklah menggunakan istilah patik
& tuanku.
 Mereka dilarang menggunakan
bahasa istana @ bahasa dlm kerana
bahasa itu hanya digunakan oleh
sultan & kaum kerabatnya sahaja.
 Mereka mestilah bertanjak,
berpacung & kerisnya hendaklah
diselitkan di hadapan.
 Orang yg menghadap juda dilarang
memakai kain nipis yg dipanggil kasa.

68. Perhiasan
 Pakaian diraja
dibuat dgn
menggunakan
emas & dihias dgn
permata.
 Alat perhiasan yg
dipakai pula terdiri
drpd kalung,
pending, dokoh,
bengkung & keris.

69. 1. Gaya Hidup Golongan Rakyat
 Contoh nilai murni yg diamalkan :-
gotong-royong.
 Amalan gotong-royong akan dilakukan
semas mengadakan majlis perkahwinan,
bersawah & membina jalan.
 Di utara Semenanjung Malaysia, amalan
ini dinamakan berderau @ berseraya.
 Menghormati jiran juga = amalan utama.
 Jiran dianggap sbg keluarga terdekat.
 Dgn menjalin hubungan baik dgn jiran,
wujudlah keadaan aman, tenteram &
harmoni.
 Budaya menghormati pemimipin dan
orang yg lebih tua ditunjukkan melalui
pelbagai cara

70.  Hormat dilakukan dgn memanggil org
yg lebih tua berdasarkan pangkat
sprt pak long, pak ngah & pak lang.
 Hormat juga turut dilakukan dgn
mencium tangan & membongkokkan
badan & berjalan dgn tertib di
hadapan @ belakang org yg lbh tua.
 Masyarakat Melayu mengamalkan
budaya ziarah-menziarahi.
 Tetamu memberi salam dan dijawab
oleh tuan rumah .
 Tetamu membasuh kaki dan
bersalaman dgn tuan rumah.

71.  Tuan rumah akan mempersilakan
tetamu masuk.
  tikar dihamparkan utk tetamu
duduk.
  tepak sireh disorongkan & tetamu
akan dihidangkan dgn makanan &
minuman.
 Sebelum makan, mereka akan
membasuh tangan & membaca doa.
 Tangan kanan digunakan utk
menyuap makanan.
 Ketika makan, mereka kurang
berbual @ ketawa kerana perbuatan
tersebut dianggap tidak sopan.

72.  Kegiatan Budaya
 Kegiataan sosiobudaya masyarakat
Melayu meliputi :- aktiviti masa lapang,
berkarya, menghasilkan pelbagai bentuk
kesenian, mengamalkan adat resam &
mempelajari ilmu pengetahuan yg ada pd
waktu itu agar masa yg terluang dihargai
& x disia2kan.
 Kegiatan Masa Lapang
 Masa lapang = masa yg terluang
 Bagi golongan pemerintah, masa lapang
mereka = ketika x menjalankan urusan
pentadbiran negara

73.  Masa lapang rakyat = semasa
menunggu hasil @ slps menuai hasil
serta pd waktu ptg @ mlm.
 Golongan bangsawan & rakyat
menggunakan masa lapang dgn
melakukan pelbagai aktiviti sprt :-
bermain sepak raga, catur, senjata,
bersilat & menunggang kuda
bersama2 pembesar & rakyat.
 Di istana, golongan penghibur sprt :-
tukang cerita, penyair, penyanyi &
ahli muzik menghiburkan sultan &
pembesar.

74.  Gambar

75.  Pelbagai muzik & tarian
dipersembahkan seperti tarian Asyik
& tarian Mak Yong.
 Tarian Asyik  tarian yg ditarikan di
istana Kelantan.
 Asyik = kekasih serta ditarikan dgn
lemah-lembut & tertib.
 Tarian ini dipersembahkan dlm majlis
perkahwinan & hari perayaan yg lain.
 Antara alat muzik yg digunakan :-
Rebab, gambang & gedombak.

76. Aktiviti2

77.  Golongan rakyat mengisi masa lapang dgn
bermain layang2, gasing, bersilat &
congkak.
 Ada di kalangan mereka yg pandai
bercerita, berpantun & bersyair.
 Karya Persuratan
 Karya persuratan yg dihasilkan melalui
tulisan jawi merupakan suatu cara
pengarang utk menyampaikan buah
fikirannya.
 Karya persuratan dihasilkan dlm pelbagai
bidang.
 Antaranya :- Bidang agama sprt fikah,
usuluddin, tasawuf, tafsir & hadis.

78.  Terdapat juga karya kesusasteraan,
ketatanegaraan, sejarah, bahasa &
perubatan.
 Karya2 yg ditulis pd masa tersebut :- Misa
Melayu, Sejarah Melayu, Syair Sultan
Ahmad Tajiddin, Nazam Kamzul Ula,
Tuhfat al-Nafis & Kitab al-Darr al-Manzum.
 Selain sastera bertulis, terdapat juga
sastera lisan.
 Cerita sastera lisan disampaikan oleh
tukang cerita sambil bermain alat muzik
sprt gendang & rehab.
 Sastera lisan dapat menghiburkan &
memberi nasihat.

79. Binatang
• Sang Kancil & Harimau
• Pelanduk & Buaya
• Kura2 & Arnab
Penglipur Lara Cerita Dongeng
• Hikayat Raja Muda • Puteri Sa’dong
• Hikayat Malim Demam • Tasik Dayang Bunting
•Hikayat Anggun Cik Tunggal •Cik Siti Wan Kembang
Jenaka
• Lebai Malang
•Pak Kaduk
•Si Luncai

80.  Kesenian rakyat
 Kesenian rakyat = hasil ciptaan rakyat.
 Antaranya :- seni muzik, seni tari, seni
suara, seni ukir, seni bina, seni tekat, seni
tenun & seni mempertahankan diri.
 Seni muzik yg boleh dibanggakan :-
hadrah & gamelan.
 Alat2 muzik yg digunakan ialah rebana
ubi, seruling, kompang, nafri & gong.
 Seni tari & seni suara merupakan antara
bentuk kesenian masyarakat Melayu.
 Tarian yg terkenal :- joget, inang, zapin,
kuda kepang & asyik.
 Seni suara @ lagu yg terkenal :- endoi @
dendang CT Fatimah, ulit anak, nazam,
marhaban, nasyid, qasidah, hadrah, dikir
barat, rodat & ghazal.

81. Muzik Tradisional

82.  Sifat kreatif serta hubungan rapat dgn alam
sekitar telah dijelmakan dlm reka bentuk
rumah Melayu.
 Rumah org Melayu berbumbung panjang &
bertebar layar serta x berpaku.
 Rotan @ akar digunakan utk mengikat
persendian.
 Bahagian dalaman rumah pula dihiasi dgn
pelbagai bentuk ukiran yg bermotifkan
alam semula jadi.
 Reka bentuk rumah Melayu juga
dipengaruhi oleh unsur dr luar alam
Melayu.

83. Ukiran2

84.  Rumah Melayu di N.S. bercorak seni bina
rumah Minangkabau , manakala rumah di
Kelantan, Terengganu & Pahang
dipengaruhi oleh seni bina Siam &
Majapahit.
 Sementara rumah org Melayu di Johor pula
mendapat pengaruh reka bentuk Belanda.
 Masyarakat Melayu pandai mengukir
tembaga, memahat & mengukir pintu serta
membuat mimbar masjid.
 Ukiran yg dihasilkan  bercorak ukiran
timbul, terbenam & tembus.
 Tema utama ukiran  berbentuk daun,
bunag serta ayat2 al-Quran dgn tulisan
khat.
 Seni tekat = Sejenis seni kraf tangan yg
popular di kalangan masyarakat Melayu.

85. Hasil Seni

86.  Kain baldu dijadikan kain dasar & disulami dgn
benang emas yg berbentuk bunga serta
pohon2.
 Antara hasil seni tekat :- kipas, bantal &
balutan tepak sirih.
 Seni tenun terkenal di Kelantan, Terengganu &
Pahang.
 Terdapat 3 jenis tenunan :- tenunan biasa,
benang ikat celup & songket.
 Corak tenunan yg dihasilakan  berunsurkan
tumbuhan, binatang, bunga & bentuk
geometri.
 Seni mempertahankan diri & bermain senjata
merupakan hasil kesenian rakyat yg penting.
 Kesenian ini dapat mendisiplinkan serta
membentuk ketahanan diri seseorg individu
utk menghadapi musuh.

87.  Adat Resam
 Adat resam = amalan yg ditetapkan oleh
masyarakat & diwarisi secara turun-
temurun.
 Antara adat resam masyarakat Melayu yg
masih diamalkan sehingga ke hari ini 
Adat perkahwinan, adat menyambut
kelahiran bayi & adat berkhatan.
 Dalam perkahwinan masyarakat Melayu,
terdapat beberapa upacara adat yg
dijalankan.
 Merisik  Bagi mengetahui gadis tersebut
sudah berpunya @ x. Cincin tanda
diberikan sebagai tanda setuju.
 Meminang  Pihak lelaki menghantar
rombangan peminangan dgn membawa
cincin pertunangan. Tarikh akad nikah &
majlis perkahwinan akan ditetapkan.

88.  Akad nikah  Majlis akad nikah diadakan
di rumah pengantin perempuan. Upacara
ini biasanya dijalankan oleh juru nikah.
 Majlis perkahwinan  Pengantin
bersanding di atas pelamin.
 Adat menyambut kelahiran bayi diadakan
slps seminggu bayi dilahirkan.
 Kenduri & upacara mencukur rambut bayi
dilakukan sbg tanda kesyukuran kpd Allah
s.w.t.
 Di setengah tempat, diadakan juga
berzanji & marhaban.
 Marhaban = lagu puji-pujian terhadap Nabi
Muhammad s.a.w. yg dinyanyikan dalam
bahasa Arab.
 Majlis ini diakhiri dgn bacaan tahlil & doa
selamat.

89. Adat Melayu

90.  Seorang kanak2 lelaki yg sudah baligh @
cukup umur akan dikhatankan.
 Pd kebiasaannya, upacara berkhatan akan
dilakukan secara beramai2.
 Sebelum upacara berkhatan
dilangsungkan, kanak2 lelaki berkenaan
akan dimandikan & diarak mengelingi
kampung.
 Upacara berkhatan akan dijalankan oleh
Tuk Mudin.
 Pendidikan
 Pendidikan dlm masyarakat Melayu dapat
dibahagiakan kpd pendidikan x formal &
pendidikan formal.

91.  Seseorang kanak2 mempelajari segala
pantang larang, adat istiadat & adab sopan
drpd ibu bapa @ org dewasa yg
berpengalaman.
 Pendidikan ini berbentuk x formal kerana
dipelajari secara x langsung & disampaikan
melalui cerita lisan, peribahasa, pantun &
teka-teki.
 Pendidikan ini berkesan terutamanya di
kalangan kanak2.
 Kemahiran pertukangan & ilmu perubatan
tradisional juga diajar secara x formal.
 Kemahiran ini diajar & diperoleh melalui
pemerhatian kanak2 itu sendiri

92.  Kemahiran ini biasanya akan diwarisi drpd
1 generasi kpd 1 generasi yg lain sprt seni
mempertahankan diri.
 Sistem pendidikan formal terus
berkembang slps kedatangan agama
Islam.
 Masyarakat mula mempelajari kitab
muqaddam & al-Quran, fardhu ain,
mengira, menulis jawi, tajwid, rukun Islam
& rukun Iman.
 Pendidikan agama Islam diajar di istana,
masjid, pondok, madrasah, surau @ di
rumah guru agama.
 Terdapat sebilangan masyarakat Melayu
yg melanjutkan pelajaran agama ke
Makkah.

93. TAMAT
Semoga sume
Form 3 tahun
2006 nie
dapat A
dalam
Sejarah….
Kay?....
Aaameeen.