1 BATXILERGOA-2 GAIA INDUSTRIA IRAULTZA.

1. ANAYA
TERESA OLABARRIA

2. Industri Iraultzaren
faktoreak
Faktore Nekazaritza Nazioarteko
Garraioak
demografikoa iraultza merkataritza
Produktuen eroan-ekarr
Britania
Mekanizazio maila Hazkundea eman ahalbidetui
Handian
Garia jotzeko Makina,
1700ean Barnean Errazak-merkeak
zaldiak ferratu,burdin goldea
Heriotza tasa Lurrun makina aplikatuz kanpoan motak
jeitsiera Laboreen errotazioa Oihalak esportatu Kanalak,ontziak,bideak
Jabetza egitura Europara,
Jaiotza tasa Barruko merkatua eraztu
aldatu Ipar Amerikara
Trenbide sorreraren
handia Enclosure acts Kotoiak artilea ordezkatu
aitzindaria
Biztanleriak Pribatizatu,itxiak Kontsumo industria sortu
Hazkunde handia Kaltetuak(ondorioak) kolonietara
Oinarrizko
Nekazaria pobreak, Industri iraultza
Ekonomiaren
Jornalariak, bultzatzailea
hazkundean
Eskulan merkea Jabe txikiak ezin lehiatu Lehengaiak eman
Hirietara emigratu
Faktoreak Kotoia,burdina
behar
Elikadura,medikuntza, Industri-produktu
Ongarrien erabilera
Higienea hobetu Eskaria zabaldu
Soberakin ekonomikoa-
Produktu berriak landatu
Kapitala pilatu
Patata,artoa,arbiak,
Industriak finantzatu
Lupulua….landatu
Finanatza sistema
Aborokina sortu
garatu
Hiriko merkatuetara
Populazio hazkundea
Prezioak jeitsi
Industria bultzatzailea
Biztanleria elikatuz
Eskari gaitasuna
ahalbidetuz
Kapitala pilatuz

3. Industriak
Industria
Industri mota Teknologia Energia berriak Altzairugintza
berriak
Kapitala eta lana Anezka hegalariak :pieza Zerbait mugitzeko
tradizionala Energi indarra
pilatu handiagoa ehundu behar den indarra
Teknologia eta energi
artilea Iruteko makina Lurrun makina harrikatza
indar berriagatik
Kotoi inportazioak Harrikatz meategietatik
oihalgintzan Mule:iruteko makina Ura berotzeko
debekatu Ura atera
Produkzio eta Fabriketak
berria Kotoizzko hariak biribilkatu Lehen gai berria
Kontsumoa hazi Makinak mugitzeko
zergatiak kotoia Ehungailu mekanikoa harrikatza
Demografi eta Britania H. produzitu
Altzairua egiteko
Nekazal iraultzak beharra
Merkataritza eta garraioak
merkeak Industri mota
hobatu
Jabe-langile Pobreak erabiliak
altzairugintza
Harremanak aldatu Baina aberatsak gero ere
ondorioak Harrikatza-burdina
Produkzio handia eta
Produkzio forma berriak
merkea
Lehenego trenbideak
oihalgintzan
instalatu
Meatoki ondoan
fabriketan
kokatu
Langile,makineria
Ordutegia finkoa
soldata
Ekonomia giza
Harremanak aldatu

4. Industrializazioa
Europan
zehar
Britania Handia
Europa kontinentalera
1go potentzia
hedatu
Prozesua
Zergati ugariak
astirotsua
Baliabide naturalak kokapena
Hazkunde demografikoa Belgika iparraldea
Nekazal iraultza Ruhreko eskualdea
Nazioarteko merkataritza katalunyan.,Italia
indartsua iparraldea
Alsazia,Silesia,
kapitala
Euskal Herria
Berrikuntza
Ekimen pribatua
teknologikoak
Munduko potentzia
Ekimen publikoa
izateak
Monopolioa Estatuak,banketxeak
Beste industrializazioak
hazkundea
atzeratu
Liberalismo
azkarra
Ekonomikoa aplikatu
Askatasun Belgika,Frantzia,
ekonomikoa alemania
motela
Errusia,austria I.,Espainia

5. Garraioen iraultza
Industri iraultza
kokapena Motak
bultzatzailea
Britania Handia
teknologia Trenbidea
kontinentea
Lurrun makina
Lurrun makina Tren makinari
aplikatu
Hedapena
Belgika,Frantzia,
Espainia,Alemania,EEBB
Sektore ekonomiko
Indartsua bihurtu
Banketxe,lantegi,
Trenbideak(hirukotea)
Merkatu –nazioen
lotura
Lurrunontzia:
kanalak
Telegrafo elektrikoa
Telefonoa

6. Frantziar iraultza
Direktorioa
Iraultzaren aurrekariak Iraultzaren eztanda Ekintza iraultzaileak Aldi moderatua konbentzioa In perioa
kontsulatua

7. Frantziar iraultza
Direktorioa
Iraultzaren aurrekariak Iraultzaren eztanda Ekintza iraultzaileak Aldi moderatua konbentzioa In perioa
kontsulatua

8. Frantziar iraultza
Direktorioa
Iraultzaren aurrekariak Iraultzaren eztanda Ekintza iraultzaileak Aldi moderatua konbentzioa In perioa
kontsulatua

9.  XVIII. mendeko azken hamarkadetan gertatu
 Ahalbidetu eta hasierako hazkundea faktore
batzuen ondorioz:

11.  Britainia Handian, XVIII. Mendean:
 Biztanle kopurua modu iraunkorrean hazten hasi
 zenbait faktoreren ondorioz.
 heriotza-tasa murriztea izan
 tasak, 1800etik 1900era, %º 27tik %º18ra murriztu
 beherakadan honako ger taera hauek eragin
 Nekazaritzako produkzioak gora egin
 elikadura hobetu
 goseteak desager tu
 Gaixotasunei aurre egiteko baliabideak ugaritu egin
 elikadura ugariari eta zabalari esker.
 Medikuntzan ere aurrerapenak ger tatu
 txer toen hedatzea.
 Higiene-ohiturak ere hedatu


12.  Jaiotza-tasa handia
 mila biztanleko 30en inguruan hasten jarraitu
 Ondorioz, biztanleriak hazkunde ikusgarria izan
 Britainia Handiak,
 1700ean 5.800.000 biztanle izanik,
 berrehun ur tean zazpi aldiz biztanle kopuru handiagoa izan
kopuru hori 40 milioi biztanlekoa izan

 Kanpo migrazioa :
 kolonietara eta Amerikako Estatu Batuetara
 17 milioi per tsona joan arren.
 ·Zergatia:
 Ezkontzeko adina aurreratu egin
 emakumeek seme-alaba gehiago izan
 XIX. mendearen bukaera aldera,
 jaiotza-tasek beherantz egin
 poliki-poliki, eredu demografiko modernora iritsi arte.

13.  Guztira, Europak,
 1800ean 187 milioi biztanleko biztanleria izan ondoren,
 XIX. mendean 400 milioi biztanletik gorako hazkundea izan
 Hazkunde demografiko azkar eta iraunkor horretan eragina izan zuten
beste faktore batzuk
 elikadura hobetzea :
 barazkiak,
 frutak merketu
 nekazaritza-produkzioak XVIII. mendean izandako hazkundearen
eraginez.
 medikuntzan aurrerakuntzak:
 aurrerakuntza medikuak
 higienean aurrerakuntzak egotea izan
 estolderi sistema ezarri
 ur korrontea etxeetan
 komunak

14.  Biztanleriaren hazkundea funtsezko faktorea izan
 ekonomiaren eta industriaren aurrerakuntzan
 biztanle kopurua zenbat eta handiagoa izan,
 produktuen eskaria ere hainbat eta handiagoa
 biztanle kopuruak gora egin ezean
 industriaren hazkundea eten edo gelditu egin

15.  Industrializazioko faktore erabaki bakarra ez
demografikoa izan.
 Irlandan biztanle kopurua bikoiztu egin
 1760tik 1840ra, baina hazkunde horrek ez
industrializazio­prozesurik eragin,
 1848tik aurrerako emigrazio masiboa baizik.
 Presio demografikoa berez ez nahikoa
industrializazio-prozesua abiatzeko
 Prozesu horren ezinbesteko baldintza izan
hasieran.

16.  Nekazaritzaren barruko aldaketak oso handiak izan
 XVIII. mendean Britainia Handian nekazaritzan iraultza egon
 Industria Iraultzaren aurrekoa izan ,ahalbidetu.

18.  Industria handia garatu zenerako, nekazaritza aurreratuta :
 Produktibitate handia,
 soberakinak merkaturatzeko aukera ematen
 Mekanizazio-maila handia,
 Errentatzaileen ,enpresaburuen eta jabeek,
ikuspegitik planteatu
 lurretatik errendimendu ahalik eta handiena lortzeko.
 Aldaketa tekniko ugarietan gelditu
 Jabetzaren egituran eta banaketan izandako
aldaketak

19.  Laboreen errotazioa erabiltzen hasi (laukoitza)
 (zuhain-landareak, artoa, patatak, arbiak, lupulua,
etab.); zereal tradizionalekin tartekatuta,
 lurra suspertu egin
 Lurraren landaketa intentsiboa
 urtero landatu
 Haziak aukeratu :
 barazki edo frutu handiagoa.
 Laboraturiko azalerak handiagotu egin,
 Inguru hezeak drainatuz
 baso-inguru batzuk murriztuz;
 Abeltzaintzaren espezializazioa
 Kortatan esturik
 Okelaren nahiz esnearen produkzioa hazi egin

22.  Nekazaritzako teknologia aldatu egin :
 Goldearen forma hobetu
 burdina egoki erabili
 zaldiak ferratzera
 ereiteko (1730 inguruan)
 garia jotzeko makinen lehenengo modeloetara (1780 inguruan).
 Aldaketa horien ondorioz,
 nekazaritza-lanaren produktibitateak
 1700etik 1800era %
 90eko hazkundea izan.
 Soberakinei esker,
 zerealak merkatu espezializatuetara esportatzen hasi
 hirietako biztanle kopuru gero eta handiagoa elikatzeko aukera sortu

23.  Irudian, lurrun-makinak mugituriko goldea.

25. Sortatan biltzaileak, J.F. Milleten pintura

26.  Jabetzaren egituran ere aldaketa sakonak egon
 Hesitze Legeak (Enclosure Acts) lagungarriak izan jabetza
pilatzeko prozesurako.
 Parlamentuak, jabe handiek eskatuta legean ezarri :
 Parrokia bakoitzeko «zelai, larre eta bazkaleku irekiak eta komunak
zatitzea, banatzea eta hesitzea, baita lugorriak eta lur komunak ere».
 1750ean, Britainia Handiaten erdiak hesituta zituen eremuak,
eta 1760tik 1820ra bitar tean, 1800 Enclosure Acts promulgatu
ziren;
 Hiru milioi hektareatik gorako eremuaren jabetza berrantolatu

27.  Kalteturik handienak nekazariak izan
 Jornalariak
 Makinekin ezin lehiatu
 Lanik gabe edo soldata oso txikiekin gelditu
 Jabe txikiak
 Lurrak hesitzeko kapitalik ez
 Gehienek lurrak jabe handiei saldu
 Hiriguneetako industria-auzo berrietara emigratu


28.  Nekazaritzako aldaketek industrializazioa ahalbidetu :
 Biztanle kopuru gero eta handiagoari jaten emanez
 Hirietan bizi diren industrialde berrietako biztanleria
 Eskari-gaitasunaren eta industria-produktu
berriak erosteko aukeraren gorakada ahalbidetuz,
 Azkenik, industrializazioa finantzatzeko kapitalaren
zati bat emanez.

29.  Merkatal eskaintza guneak:
 Barruko eskariaren hazkunde iraunkorrari
 Europa kontinentala
 Itsasoz gaindiko jabetzetako kanpoko eskaria
gehitu
 Britainia Handiak aukera-aukerako posizioan egon

30.  Britainia Handiak merkeago espor tatu ar tilezko
oihalak Zergaitik?
 Manufaktura-herriek
 Gremiotan bildutako hiri-eskulangileen lanarekin
sortu ondasunak.Zer esan nahi du?
 Oihalen espor tazioak hazkunde handia izan
 1750 inguruan, Britainia Handiko portuetatik irtendako
merkantzien hiru laurdenak

31.  Espor tazio guneak :
 Europako por tuetara bideratu
 Amerika
 Ipar Amerikako koloniak:
 Inpor taturiko guztiaren % 87 Ingalaterrako metropolitik
iritsitakoa.
 Britainia Handiko ekonomiaren garapenerako funtsezko beste faktorea
 koloniekiko merkataritza-harremanei(ekonomia koloniala)
lotutakoa
 Ingalaterrako merkataritza-konpainiek produktu tropikalak
erosi
 Espeziak, tea, kafea, tabakoa, etab.)
 Europako beste herri batzuetara espor tatu.
 Artilearen soberakinak, herri beroetan, oso egokiak trukerako ez .

32.  XVIII. mendeko bigarren erdian,
 Britainia Handiko oihalgintza-sektorea kotoizko oihalak sor tzen
hasi
 mundu osoan saldu,
 pobreei eta aberatsei, eskualdeko klima beroa edo hotza izan arren.
 Industria Iraultza sektore horretan hasi
 Historian lehenengoz, kontsumo-industria handia sor tu
 Herrian ber tan sor turiko lehengai batean (kotoia)
oinarrituta.
 Britainia Handiko merkataritza-balantzak agerian jarritakoaren
arabera,
 1800 inguruan ar tilearen manufaktura-espor tazioak
murriztu
 kotoizko oihal berrien espor tazioek gorakada izan

33.  Kanpoko merkataritzaren garapena lagungarria
lehenengo Industria Iraultza bizkortzeko
 Industria berriari lehengaiak (kotoia eta burdina) eman,
 Industria-produktuen gama ugaritu eta merkatu egin
 Industria-produktuen eskaria zabaldu egin ,
• kolonietan edo herri pobreetan;
 Soberakin ekonomikoa eta kapitalak pilatzea ekarri
• Industria Iraultzako hurrengo etapak finantzatzeko aukera eman
• Finantza-sistemaren garapena eragin

34.  Britainia Handian, garraioa eta komunikazioak
errazak eta merkeak izan
 Leku guztiak gehienez ere itsasotik 100 km-ra egon
 XVlII. mendean, barruko kanalen sistema garatu
 1800ean, nabigatzeko moduko 2500 km eta XIX.
mendearen erdialdean, horren bikoitza.
 Hobetu bideak eraikitzeko eta mantentzeko prozedurak.
 Garraioaren erraztasunak hurbildu egin
 produktuen eskaintza eta eskaria
 Oso ona barruko merkatua sortzeko.
 Ingalaterra ,Gales eta Eskoziaren artean

35.  Britainia Handia aurrendaria trenbidearen sorreran
 Garraiobide berriak ez zuen par terik har tu Britainia
Handiko industrializazioaren lehenengo fasean.
 1830ean 100 km-ko zerbitzua soilik egon arren.

36.  Fabrika berriek kapitala eta lana pilatzea eragin.
 Lehenengoz oihalgintzako sektorean sortu (kotoia eta artilea).
 Berrikuntza teknologikoak
 Makina berriak lagungarriak izan horren garapenerako.
 Produkzioa eta kontsumoa modu iraunkorrean haztea ahalbideturiko
baldintzak,
 Biztanle-kopuruaren hazkundea,
 Nekazaritzaren barruko aldaketak,
 Merkataritzaren bolumena
 Garraioak hobetzea izan .
 Horrek guztiak aldaketak eragin
 Produkzio-egituran
 Jabeen nahiz langileen arteko harremanetan.

37. Nekazarítza modernizatu zenean, nekazari
familia askoren bizi-baldintzek okerrera
egin zuten erabat. lrudian, buruxkari
britainiarrak 1857an.

38.  Gertaera horiek bizkortu egin
 Aldaketa teknologikoak:
 Energia forma berriak erabiltzea :
 Produkzio-forma berriak
 Ekonomia­zein gizar te-harreman berriak
sortzea.

39.  Lehenengo eta behin, oihalgintzan garatu
 Kotoizko oihalen fabrikazioan,
 Kotoigintza markatu industria­produkzioaren multzoak jarraibidea.
 Lehenengo fabrikak kapitala pilatu izanagatik sortuak
 lana ere pilatu egin
 langileek soldataren ,ordutegiaren diziplinari lotuta gelditu
 Izandako autonomiak galdu egin nekazaritzarekiko loturak.
 Lana fabriketan zentralizatu
 makinak eta langileak batera.

40.  Artile tradizionalaren produkzioak aldaketa tekniko garrantzitsurik gabe
egin gora, XVIII. mendean.
 Ar tile-produktoreek, merkatariek, enpresaburuek eta eskulangileek
edo nekazariek nahi ez kanpotik iritsitako kotoizko oihalen lehiarik.
 Horrenbestez, Parlamentuak kotoizko oihalen erabilera debekatzeko
dekretuak promulgatzea lortu
 «artile- eta zeta-industria nazionalei eragindako kalteetan» oinarrituz
 Kasu batzuetan, ehuleek eraso egin kotoizko oihalekin jantzita
zebiltzan pertsonei, eta jantziak apurtu
 1774ra arte ez altxatu kotoizko (kotoi hutsezkoak, pintatuak edo
estanpatuak) oihalen aurkako debekua.

41.  Kotoizko oihalak lndiatik (indiarrak) inpor tatzeko debekuak,
 Britainia Handiko kotoi-industriaren garapena bizkortu egin .
 Kanpoko arerio bat ezabatu dekretuak erabiliz
 barruko aurkari arriskutsuagoa sortu
 debekaturiko kotoizko oihalak Britainia Handian sortzen hasi
 <<lndiako calicot izeneko artilezko oihalak eta atzerriko oihal estanpatu
guztiak debekatu
 Gutxira, Britainia Handiko seme-alaba desnaturalizatuak berehala hasi
langileak trebetasun indiarraren imitazioan hezten»,
 artile-produktoreek 1720an egindako kexetan ageri.

42. Oihalgintzako fabrika bateko nabe
honetan, oihalak sortzeko prozesuaren
fase desberdinak ikusten dira.

43. Fabrika handiekin batera, biltegi itzelak eta produktuen aldian
behingo erakusketak egin ziren. Irudian, Bradford enpresaren
standa, 1851ko Erakusketa Unibertsalean.

44.  1733 Anezka hegalaria (J. Kay).
 1765 Spinning Jenny iruteko makina
(Hargreaves).
 Oihalgintzaren mekanizazioa
 1769 Water frame, urak mugituriko iruteko
makina (R. Arkwright).
 1779 Mule Jenny iruteko makina (S.
Crompton).
 1785 Ehungailu mekanikoa (E. Cartwright).
 1790 Estanpatuen ehungailua (J. Jacquard).
 1805 Zeta-ehungailua (J. Jacquard).
 1884 Zeta artifiziala (H. de Cardonnet).

45. 1765
James Hargreavesek iruteko spinning
jenny makina asmatu

49. Iruteko makinak etengabe hobetu ziren
XVIII. mendeko bigarren erdian, eta
horiek berrikuntza teknologikoak eragin
zituzten oihalgintzako sektore osoan

50. Zerbait galdetu nahi genieke makineria horri eustearen alde daudenei.
Zentzuzko pentsonek jakin behar dute makina horiek erabiliz gero,
kardariak, hau da, makinok asmatu orduko horretan aritzen zirenak,
behar barik geratuko direla.
Eta zelan mantenduko dituzte gizon horiek euren familiak, lana kentzen
bazaie?
Zelan irakatsiko diete horrela seme-alabei ogibidea, hurrengo
belaunaldian horretatik bizi daitezen eta eskaleen modura noraezean ibili
ez daitezen?
Baten batek esango du: has zaitezte beste lanbide bat ikasten. Eman
dezagun baietz,horrela egiten dugula. Eta nork emango die jaten
sendikoei horretan gabiltzan bitartean?
Eta, gainera, hori ikasten ari garela, baliteke beste makina bat asmatzea
eta horrek lanbide berri hori ere kentzea. Gure familiak goseak hiltzen
egongo lirateke ordurako eta, ogibide ikasten dihardugula, hilda egongo
lirateke hirugarrena ikasi orduko.
(Lleds Intelligencer, 1786ko ekainaren 13an.)

51.  Industria modernoaren funtsezko ezaugarrietariko bat gizakiarena ez den
energia erabiltzea izan
 Lurrun-makina asmatu eta aplikatu
 James Wattek 1781ean asmatu eta hobeturiko makina,
 ordura arte energiaren arloan izandako berrikuntzarik
garrantzitsuena izan
 Meatze-ustiapenetan dauka jatorria, bertan ikatzaren errekuntzarekin
mugituriko puzkailuak erabiltzen baitziren,
 ura behetik gorako mugimenduaren bidez ateratzeko.
 Wattek mugimendu ber tikal hori mugimendu zirkular eta
iraunkor bihur tzeko modua asmatu
 Seiehun langileri lana ematen zien fabrika sortu zuen Birminghamen.

52.  Hasieran, lurrun-makina ez azkar hedatu:
 1800ean, Britainia Handian 110 baino ez zeuden instalatuta.
 Hurrengo hamarkadetan, halako makinen erabilera orokortu egin zen,
 aldi berean, erraztu eta hobetu egin hasierako
modeloak.
 1830ean 15000 lurrun-makina Ingalaterrako fabriketako makinak
mugiarazten.

53.  Lurrunaren energia berriak
 ikatz-kontsumo handiagoa behar
 makina berriek burdina nahiz altzairu kantitate handiagoa
 teknika siderurgiko berriak behar.
 XVIII. mendearen hasieratik,
 ikatzak egurraren lekua hartu
 burdina galdatzeko eta lantzeko,
 Mende amaieran prest burdina gogorragoa eta kalitate hobekoa egiteko
prozedurak.
 Lehenengo industrializazio­prozesuen ezaugarrietariko bat izan
 ikatza eta burdina erabiltzea
 Industria siderurgiko berriak
 ikatz-meatzeetatik hurbil pilatzen joan
 Midlands-en (Birminghameko meatze eta fabrika-esparrua)
 Galeseko hegoaldean (Cardiffeko eta Bristoleko portuak).

54.  Industria siderurgikoak sustatu eta hedatu egin
 Britainia Handiko industrializazioa,
 merke hornitu industrietarako merkantziak eta oinarrizko
ekipamenduak
 Industrializazioaren iraunkortasuna
 ikatza eta burdina edukitzearen mende
 bi sektore horien garapen ekonomikoaren era teknologikoaren mende.
 Britainia Handiko meatzaritza eta siderurgia gauza
 ikatz- eta burdina­eskari masiboari erantzuteko
 1830etik aurrera
 Britainia Handiko uhar teetan trenbide-lineak instalatu.

56. Bessemer labea

57.  Britainia Handiko lehenengo industrializazioaren jatorria azaltzeko,
zergati asko aipatu :
 Liberalismo ekonomikoa
 Baliabide naturalen ugaritasuna (artilea, kotoia, burdina, ikatza),
 Hazkunde demografiko handia,
 Nekazaritzako aldaketak,
 Eskaria haztea,
 Nazioar teko merkataritzaren barruko posizio ona,
 Kapitala,
 Berrikuntza teknologikoak,
 Pentsaera protestantea, etab.
 Elementu guztien arteko elkar-eragina.

59.  Britainia Handiko Industria Iraultza munduko lehenengoa
izateak
 munduko potentzia nagusia izan
 monopolizatu egin
 industria, manufakturen esportazioa eta ustiapen
koloniala.
 XIX. mendean ondo sartuta ekonomiak ez lehiarik izan.
 Britainia Handian Industria Iraultza egotearen ondorioz,
 beste espazio batzuk ez hain azkar eta modu berean
garatu.

60.  Ekonomia nazionalaren aurrerakuntzak parekorik ez.
 Europako antzinako potentziek eta Amerikako Estatu Batuek ahalegina
egin Britainia Handiko ekonomiaren eta industriaren aldaketak
imitatzeko,
 astiroago hasitako industrializazio­prozesuak (Frantzia, Amerikako
Estatu Batuak),
 beranduago hasi behar izan (Alemania, Errusia),
 nazioarteko ekonomian industria-kapitalismo handia
 horrekin lehiatu behar izan

61.  Britainia Handiko ekonomiak eta estatuak
 liberalismo ekonomikoaren doktrinak aplikatu,
 pentsamendu ilustratuak landutakoak
 (Hume, Locke, Adam Smith .
 produkzio-faktoreen erabilera­askatasuna sustatu eta
arautu
 lurra, kapitala, lana, merkataritza .

62. Britainia Handiaren indarra
Herria Ikatza Altzairua Trenbideak lurrun makinak
(milaka HP HP)
(tonak milioitan) (milaka tona) (kilometroak)
Britainia Handia 117 6059 25000 4300
Frantzia 16 325 19575 1800
Alemania 33 1178 17931 2000
Austria-Hungaria 7 403 9589 1180
Errusiar Inperioa 6 300 11243 400

63.  Industrializazioa Europan hasi
 Britainia Handian jatorria
 Beti produkzioaren lehenengo postuetan egon
 Ikatzaren eta altzairuaren produkzioan,
 Lurrun-makinaren erabileran
 25000 km-ko trenbide-sarearen eraikuntzan
 Sare horrek uhar teko hiri eta industrial de
nagusiak lotu.

64.  Belgikaren eta Frantziako iparraldearen industrializazioa sustatu ,
 1830etik aurrera
 eskualde horietako manufaktuta- eta merkataritza-tradizioa,
 lehengaien ugaritasuna (ikatza, burdina, etab.)
 kokaleku ona
 (Britainia Handitik eta iparraldeko Europako eremurik garatuenetatik hurbil).
 Ruhr­eko industria-eskualdea geroago garatu
 baina garapen trinkoagoa izan
 ikatzean nahiz burdinan,
 trenbideen eraikuntzaren
 eskarian eta merkatu zein estatu aleman batuaren beharrizan gero handiagoetan
oinarrituta.

65.  Oihalgintzako edo metalgintzako gune garrantzitsu
eskualdeetan egon :
 Katalunian, Italiako iparraldean, Alsazian, Silesian, Saxonian, Moravian,
Euskal Herrian, etab.
 Kontinentean eragin handiagoa izan
 estatuen erabakiek,
 politika ekonomiaren orientazioek
 bankuen eginkizunak
 Beharrezkoa industria astunak kapital­inbertsio handietarako

66.  Industrializazioaren garapena Europako herrietan,
 adierazle ekonomikoak lehenengo industria-herrikoekin konparatuta
neurtzen.
 XIX. mendearen amaieran,
 Alemaniak eta Frantziak laburtu egin Britainia Handiarekiko distantziak.
 industriaren eta ekonomiaren hazkunde-erritmoak ez era berekoak izan,

67.  Belgikari, Frantziari edo Alemaniari
 first comers izena eman zitzaien, «iristen lehenengoak» izan zirelako,
 Britainia Handiaren ereduari beste inork baino lehenago jarraitu
 Errusiari, Austria-Hungariari, Italiari eta Espainiari,
 late comers esan, ez industrializazio-prozesuan sartu
 XIX. mendean ondo sartu arte, edo xx. mendearen hasierara arte.

69.  Industria Iraultza ezinezkoa izango zen
 batera garraioen benetako iraultzarik egon ezean;
 lotura estua egon lurreko (trenbidea) eta itsasoko (lurrun-ontziak) garraioan
lurrun-makina erabiltzearekin.
 Hasieran, Britainia Handian eta Europako industrializazioaren herri
aurrendarietan,
 merkantziak ibaietatik eta nabigatzeko moduko kanaletatik garraiatzen .


70.  benetako aldaketa trenbidea iristean gertatu
 XVIII. mendeko eta XIX. mendearen hasieran bizkortu lurreko
garraioaren abiadura.
 l835etik 1900era bitarteko aldiari
 «trenbidearen aroa» esan
 Lurrunaren indarra altzairuzko errailen gainean aplikatzea,

71.  Stephenson ingelesak,
 l8l4an, 30 tonako tren-makina bat orduko 7 km­
ko abiaduran ibiltzea lortu
 Asmakizun hori meatze-inguruetako harrikatza
garraiatzeko erabiltzen hasi.
 l829an, Liverpoolen eta Manchesterren arteko
trenbide-linea egiteko lehiaketa irabazi .

72.  Lehenengo trenbide-linea Britainia Handikoa izan.
 l850ean, funrzionamenduan
 Londres Ingalaterrako industrialde eta hiri garrantzitsuenen arteko linea
nagusiak.
 Belgikak, Frantziak, Espainiak eta Alemaniak
 mendearen erdialdetik aurrera trenbide­lineak,
 Amerikako Estatu Batuek bezala.

73.  Trenbide-lineak
 ekonomia eta giza baliabideak abiatu.
 l850etik l880ra,
 trenbideen
eraikuntza benetako sektore
ekonomikoa izan
 XIX. mendeko kapitalismoa
 fabrikek, bankuek eta trenbideek osaturiko
hirukoan oinarritu.

74.  Frantzian, 1850ean, 3000 km trenbide jardunean, eta
1890ean, berriz, 49500 km;
 Alemania 6000 km izatetik 43000 km izatera igaro
 1891n, munduko trenbiderik luzeena­ren trazatua egiten hasi :
 Transiberiarrarena, Mosku Siberiarekin
 Japoniako itsasoarekin (Vladivostok) lotua.
 Trenbidea merkatuak eta nazioak lotzeko tresna
bihurtu ,
 munduaren dimentsioak aldatu:hurbilago eta eskuragarri


76.  Lurruna nabigazioan aplikatzearen ondorioz,
 belaontziak baztertu
 tona kopuru handiagoko ontziak egin
 nazioarteko merkataritzaren bolumena handiagotu
 garraioaren prezioak merkeagoak izan
 Itsasoko komunikazioa lurreko komunikazioa adina aurreratu
 Suezeko kanala (1869)
 Panamako kanala (1914) ireki (bi proiektu erraldoi),
 ozeanoen arteko trafikoa errazteko eta laburtzeko ezinbestekoa

77.  Telegrafo elektrikoa,
 informazioa azkar transmititzeko izan
 1858an, 160000 km kable jarrita;
 1900ean, sei milioi kilometro baino gehiago
 Mantxako kanala (1853)
 Telefonoaren txirrina
 Atlantikoa (1878) zeharkatu ondoren.
 Amerikako Estatu Batuetan entzun
 Lehenengoz, 1876an

79.  Claude Francois
 lurrun-ontzia asmatu