1. Araling Panlipunan 1
Kasaysayan, Heograpiya at Kabihasnang Pilipino
Unang Markahan
Modyul 1.3: Sinaunang Kabihasnan
Tuklasin ang Pag-unawa
Sa bahaging ito ay tutuklasin ang iyong kaalaman, antas ng pag-unawa at
kasanayan tungkol sa bahaging ginampanan ng Heograpiya at ng tao sa pagbuo at
pag-unlad ng sinaunang kabihasnang Pilipino. Kinakailangan mo rin na masagutan
ang paunang pagsusulit at iba’t ibang gawain upang mataya ang iyong kaalaman
tungkol sa paksang tatalakayin. Mayroon din itong mga gawain na gigising at
hihikayat na malinang ang iyong dating kaalaman/karanasan tungkol sa paksa.
Kalakip nito ay ang oryentasyon sa mga inaasahan, mga pamantayan kung paano
ito tatayain gayundin ang pagpapaunlaad ng aralin. Mabibigyan ka rin dito ng
pagkakataon na bumuo ng mahahalagang tanong (EQ) kaugnay ng aralin.
Inaasahan din na malilinang sa iyo ang Anim na Aspekto ng Pag-unawa mula sa
bahaging ito hanggang sa bahaging Paglalapat.
Handa ka na ba sa iyong pag-aaral? Narito muna ang iyong panimulang
pagsusulit. Naniniwala akong sanay ka na at kayang-kaya mo ito.
Huwag ka ring mag-alala sapagkat layunin nito na mula sa maayos
mong pagsagot ay mataya kung mayroon ka ng dating kaalaman sa
paksang yunit na tatalakayin sa modyul na ito at anumang maging
resulta nito ay walang epekto sa iyong marka. Kaya, sagot na!
Panimulang Pagsusulit
Panuto: Basahin at unawain ang bawat aytem. Piliin at isulat ang titik ng tamang
sagot sa patlang
_____1. Ang kauna-unahang tao na nakarating sa Pilipinas.
A. Indones
1

2. B. Malay
C. Austronesyano
D. Ita
_____2. Ang paglaganap ng tao sa Pilipinas ay_______
A. nagpayabong ng kulturang Pilipino.
B. nag-udyok sa permanenteng paninirahan.
C. nagpalaganap ng paggamit ng metal.
D. nagpasimula ng paghahabi ng mga damit ng ating mga ninuno.
_____3. Ang ebidensiya ng pagkakaroon ng lider ay ang
A. pagkakaroon ng buhay-pulitika.
B. di pagkakapantay-pantay ng mga dekorasyon sa libingan.
C. di pagkakapantay-pantay ng mga alahas.
D. di pagkakapantay-pantay ng mga libingang banga.
_____4. Ang sentro ng kalakalan ng sinaunang lahi ay karaniwang matatagpuan sa
A. kapatagan
B. isla
C. kabundukan
D. katubigan
_____5. Alin sa sumusunod ang katangian ng kabuhayan ng mga sinaunang
Pilipino?
A. Nakikipagkalakalan na sila sa mga karatig-bansa at maunlad na ang
pagsasaka.
B. Nabubuhay lamang sa pagkakaingin at pangangaso ang mga Pilipino.
C. Palipat-lipat ng tirahan at di pa sapat ang kanilang kaalaman sa pamumuhay.
_____6. Ano ang katangian ng barangay sa panahon ng sinaunang Pilipino?
A. Mauunlad at nakapagsasarili ang mga bawat barangay.
B. Mayroon nang malalaking kahariang kinabibilangan ang mga barangay.
C. Madalas nakikidigma sa kapwa barangay.
_____7.Paano nagiging pinuno o datu ang isang tao noong sinaunang panahon?
A. Kung siya ay nanalo sa digmaan o kung siya ay anak ng dating datu
B. Kung siya ang pinakamayaman sa barangay
C. Kung siya ang inihalal ng mga kasapi ng barangay
_____8. Naipamalas ng mga sinaunang Pilipino ang kahusayan sa paglalakbay sa
pamamagitan ng:
2

3. A. pagwawagi sa karera ng mga bangka.
B. paggawa ng mahuhusay na sasakyang dagat.
C. paninirahan sa tabing dagat.
_____9. Ang isang katibayan na mayroon nang mataas na antas ng kultura ang mga
Pilipino noon ay ang:
A. paninirahan nila sa tabing dagat.
B. pagkakaroon ng mga awit at tula.
C. pagkakaroon ng maunlad na sistema ng pakikipagkalakalan.
_____10. Isinasaad ng teoryang ito na mayroong mismong sinaunang tao sa
pinagmulan ng ating lahi.
a. Teorya ng Migrasyon
b. Teorya ng Ebolusyon
c. Teorya ng Paglilipat ng mga Asyano
_____11. Paano nakarating ang Islam sa Pilipinas?
A. pangangalakal ng mga Arabeng Muslim
B. paglalakbay sa Arabya ng mga sinaunang Pilipino
C. pananakop ng mga Arabeng Muslim
_____12. Alin sa sumusunod ang nagpapatunay na maunlad na ang kaalaman ng
mga sinaunang Pilipino sa teknolohiya?
A. kahusayan sa pangingisda
B. paggamit ng mga Pilipino ng sistema ng pagmimina ng metal
C. kahusayan sa pakikidigma
_____13. Paano lumaganap ang Islam sa Mindanao?
A. Tinakot ang mga katutubong Pilipino.
B. Nakipag taling-puso ng mga misyonerong Muslim sa mga anak ng mga
pinunong Pilipino.
C. Sinakop at binili ng mga mangangalakal na Arabe ang mga lupain sa
Mindanaw.
_____14. . Ang regular na pagdarasal ng limang beses sa loob ng isang araw na
bahagi ng limang haligi ng katotohanan ay tinatawag na
A. Salat o Salah B. Sahada C. Saum
_____15. . Isinasagawa ng mga Muslim ang pag-aayuno sa panahon ng
A. Hari Raya B. Biyernes C. Ramadan
_____16. Sa panahon ng barangay, ang tinuturing na sentro ng panrelihiyon,
pampulitika at panlipunang gawain ay ang:
3

4. A. barangay B. Haj C. Moske
_____17. . Ang sistemang barangay sa panahon ng mga sinaunang Pilipino ay naiiba
sa sistemang barangay sa kasalukuyan sa pamamagitan ng :
A. May sari-sariling pamahalaan ang bawat barangay noon.
B. Lahat sila ay napapailalim sa pangulo ng bansa.
C. Nabibilang ang mga unang barangay sa mga kaharian.
______18. . Ipinakilala ang sistemang sultanato sa Pilipinas ni:
A. Mohammed B. Sharif Abu Bakr C. Rajah Baguinda
______19. Sa sistemang sultanato, ang pamahalaan at relihiyon ay
A. hindi dapat magkasama.
B. magkasama at pinag-isa.
C. hindi pinahahalagahan.
______20. Ang Madrasah ay isang sistema ng:
A. panulat B. edukasyon C. pamamahala
Gawain 1: NOYPI AKO!
A. Panuto: Sabayan ang awiting “ Lahing Pilipino... at sa kuwaderno ay isulat
ang sagot sa sumusunod na tanong
Link: http://www.youtube.com/watch?v=qZ7yZBb-1uM
Mga Tanong
1. Ano ang naging damdamin mo sa awitin?
2. Bakit kinakailangang ipagmalaki ang lahi natin?
3. Ano-ano ang mga bagay ang nais mong ipagmalaki bilang Pilipino?
4. Paano makatutulong ang mensahe ng awiting ito sa pagpapataas ng dangal ng
mga Pilipino?
Gawain 2 Spot the Difference
4

5. Panuto: Hanapin sa sumusunod na larawan ang mga bagay na mas nauugnay sa
sinaunang kabihasnang lipunan. Isaalang-alang ang bilang sa kanang dulo ng larawan
na nagsasaad kung ilang bagay ang hahanapin. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
2
Gawain 3 : Me, Myself & I
Panuto: Ilagay ang iyong sarili sa katauhan ng nasa larawan at lagyan ng sa iyong palagay.
5

6. Gawain 4 LETRANG WALASTIK
6

7. Panuto: Suriin at bilugan ang limang letra sa larawan na bubuo sa mystery word. Sagutin din
ang mga sumusunod na tanong sa ibaba habang isinasaalang-alang ang limang letra bilang
paunang letra ng mga sagot .
1. Tawag sa pinunong panrelihiyon ng pangalawang pinakamalaking relihiyon sa bansa
_____m _______ m
2. Kung sa K sa KSA ay Kingdom ano ang S at A ___ ___ u ___ i ___ r ___ ___i __
3.Bilang ng pagdarasal ng mga karamihan ng kababayan sa ARMM _______i_______ ____
4. Isa sa mga nagdala ng Sultanato sa bansa _____b_____ ____ak______
5. Tawag sa lugar kung saan nanalangin si Robin Padilla ____ ____ s __ e
Mystery Word
________ __________ _______ ________ _________
Gawain 5: Ang Tanong!
7

8. Panuto: Bumuo ng mga sariling tanong sa loob ng kahon tungkol sa sinaunang lipunang
Pilipino alinsunod sa mga ipinapahayag na ideya ng mga larawan
Linangin ang iyong Pag-unawa
Sa bahaging ito ay muli mong balikan ang naging mga kasagutan mo sa bahaging
Pagtuklas. Gawin mo ang mga mungkahing gawain na naglalahad ng maayos at malinaw
na pagtalakay sa aralin na nagbibigay daan din upang magamit mo ang mga kasanayang
kailangang malinang. Inaasahan din na sa bahaging ito ay makatutulong ang mga
naihandang makabuluhan at mapanghamong mungkahing gawain upang maitama kung
mayroon mang mali o di katanggap-tanggap na Kakailanganing Pag-unawa.
Mayroon din mga pagsusulit upang mataya at maisasayos ang iyong pag-unawa gayundin
ang iyong mga kasanayan.
Aralin I
Ang Lahing Pilipino at Sinaunang Pamayan
Tiyak na isang malaking katanungan mo na hindi masagot-sagot ay kung ano nga
ba ang lahi nating Pilipino. Madaling akuin na tayo ay Pilipino pero kapuna-puna na iba-
iba ang itsura natin. Maliban dito maging ang ating kultura ay samu’t sari at animo’y
melting pot ng iba pang kultura ng ibang dayuhan na mga karatig bansa at yaong mga
na sa ibang kontinente.
8

9. Ang kalagayang heograpikal ng ating bansa at pagkakaroon ng ugnayan ng mga
Pilipino sa isa’t isa at maging sa ibang dayuhan ay maituturo na malaking salik dito.
Karagdagan pa ay ang katotohanan na ang lahat ng ito sa paglipas ng panahon ay
napaunlad.
Kaugnay ng tinatayang pinagmulan ng ating lahing Pilipino ay ang mga teoría kung
saan tayo nagmula. Pawang hinihinuha na maaaring pinagmulan ito ng ating lahi ngunit
may mga ebidensiya na mahina o ipinapalagay na malayo sa katotohanan. May ilan-
ilang teorya na noon ay isinasaalang alang ngunit sa paglakad ng panahon ay unti-unti
ng natatabunan bunsod ng mas kapani-paniwalang panibagong tuklas sa ibang teorya.
I. Ang Teorya ng Paglipat-lipat ng mga Asyano
A. Mainland Theory
Isinulong ito ni Peter Bellwood (1985) na nagsasaad na hindi pangkat-pangkat
tulad ng Teoryang Migrasyon kung mangilan-ngilan lamang ang lumipat at nanirahan
sa ating bansa. Sila ay ang mga Austronesyano na sinasabing nagmula sa Timog
China at nakarating sa Taiwan. Ang salitang Austronesian ay hango sa salitang latin na
“auster,” nangangahulugan sa Ingles ng “south wind” at salitang griyego na “nesos” na
ibig sabihin ay “island.” Kung kaya sila ay tinatawa na “South Islander.” Sila ay may
wikang Austronesian at gumamit ng mga kagamitang bato.
Noong una, ang Austronesian ay tumutukoy lamang sa wika na karaniwang
ginagamit sa Oceania at Southeast Asia hanggang sa Easter Island sa silangan at
Madagascar sa kanluran. Ngunit kalaunan ang terminong ito ay pinalawak ni Bellwood
at sumaklaw na rin upang tukuyin ang mga taong nagsasalita o ang may ninunong
gumagamit ng wikang Austronesian.
Ang pangkat na ito kalaunan ay nahati sa tatlo o apat. Sa pagitan ng 1500-1500
BC ang isa sa mga pangkat na ito ay nandayuhan sa direksyong patimog patungong
Indonesia at Pilipinas. Narating pati ang Borneo at Molucca noong 1500 BCE habang
binubuo ang panibagong pangkat at pinapaunlad ang natatanging wika nila.
Link:
9

10. https://www.itslearning.com/data/ntnu/44801/bellwood-solheim.pdf
Alinsunod sa teoryang ito, ang mga Pilipino ay nagmula sa lahing ito at nanatili sa
ating bansa habang ang ibang pangkat ay naglakbay patimog, pasilangan at
pakanluran.
Kung iyong susuriin posible nga bang naganap ang teoryang ito? Nakapag-ambag
ba ng husto ang kalagayang heograpikal ng Pilipinas upang mangyari ito?
B. Island – Origin Hypothesis
Ang teoryang ito ay ayon kay Wilhelm G. Solheim II na isang kilalang Amerikanong
Anthropologist. Ito ay nakabatay sa mga natuklasang labi taliwas sa pagsusuri ng wika
na isinaalang-alang ni Bellwood. Batay sa maingat na pagsusuri ng mga labi, ang
pagkakaroon ng kalakalan at komunikasyon ay unang lumaganap sa rehiyong Asia-
Pacific noong Panahon ng Neolitiko o Bagong Bato (c.8,000 to 500 BC). Dagdag pa
dito, binubuo ng Austronesian at hindi Austronesian na mandaragat ang naging
paglaganap ng kultura sa kabuuang Asya Pasipiko.
Sentro din ng teoryang ito ang konsepto ng Nusantao. Ang terminong Nusantao
ay hango sa salitang Austronesian na nangangahulugan ng “south” at tao na
nangangahalugan ng “man or people.” Ayon kay Solheim, ang katutubo sa Timog
Silangang Asya at ang kanilang mga ninuno ay mayroon ng kaalaman sa karagatan
mula pa 5000 BC o mas maaga pa dito. Karamihan sa kanila ay may naunang wika na
kaysa sa Austronesian.
Ang Baybayin na kinikilala noong Alibata bilang sinaunang sistema ng pagsulat
ng mga Pilipino ay nagmula sa Hilagang Indonesia at Mindanao at kumalat sa
direksyong pahilaga ng bansa.
II. Teorya ng Ebolusyon
Malaki ang kinalaman ng kapaligiran ng mga sinaunang tao kung paano sila
nagsimulang manirahan sa Pilipinas.
Dumaan ang kapuluan ng Pilipinas sa malawakang pagbabago noong panahong
Pleistocene o Ice Age matapos ang panahon ng pagtunaw ng mga yelo, bulkanismo, at
pagbiyak ng mga lupa. Dahil dito, nagkaroon ng mga tubig at isla at naging arkipelago
ang Pilipinas.
May mga nadiskubreng labi ng tanim, hayop at tao na kapareho sa mga kalapit
bansa natin at sa iba pang bahagi ng Asya. Ito ay katunayan lamang na ang Pilipinas
ay karugtong ng Asya.
10

11. Sa mga sinaunang tao, ang Taong Cagayan ay natuklasan na nanirahan sa
Lambak ng Cagayan noong Panahon ng Yelo at itinuturing na pinakaunang tao sa
Pilipinas. Ito ay tinatawag din na Homo Erectus Philippinesis at nabuhay 500,000
libong taon na ang nakalipas. Nakarating sila sa Pilipinas sa pagsunod sa mga
prehistorikong hayop na naunang gumamit ng mga tulay na lupa na nag-uugnay sa
Pilipinas at sa iba pang bahagi ng kontinente.
Natuklasan ang mga labi ng malalaking hayop at mga tipak ng mga kagamitang
bato na maaaring ginamit ng Taong Cagayan sa panghuhuli at pagkatay nito. Ang labi
ng mga hayop ay tinukoy ni Dr. Yves Coppans na mga bungo, ngipin at sungay ng
Rhinoceros, stegodons at elephas (a pygmy elephant). Ilan sa mga ito ay natagpuan din
sa lalawigan ng Cagayan, Rizal, Batangas, Pangasinan, Pasig at mga lugar sa
Mindanao. Ang mga hayop na ito ay makikita din sa ibang bahagi ng kontinente ng
Asya.
Kung gayon, matataya na ang Taong Cagayan ay mga naninirahan sa kuweba
at gumagamit ng mga kagamitan na yari sa bato. Ang mga kagamitang ito ay tinapyas
ang bahagi upang magamit sa pagputol. May mga ebidensiya din na ang mga batong
ginamit bilang kasangkapan ay hinulma upang maging pinong kagamitan. Samantalang
ang mga malalaking bato ay pinupukpok mula sa gitna nito upang makahulma ng
matulis na bahagi ng kagamitan. Ang labi ng mga kagamitang ito ay tulad sa mga
natuklasan sa mga Taong Java at Taong Peking.
11

12. Samantala, ang Taong Tabon ay ang pinakamahalagang nahukay ng mga
anthropologist. Ang bungo at ngipin ng mga sinaunang taong ito ay nahukay sa
Kuweba ng Tabon sa Palawan noong 1962. Nabibilang sila sa tinatawag na Homo
Sapiens. Tinatayang nabuhay sila may 25,000-30,000 taon na ang nakaraan o sa
panahon ng Bagong Bato o Neolitiko. Pinaniniwalaan na ang Taong Tabon ay
namalagi sa mga komunidad na binubuo ng tatlumpu’t anim na indibidwal. Binubuo ang
pamilya ng kanilang mga kamag-anak. Namamalagi lamang sila sa isang lugar hangga’t
marami pang pagkain na ikinabubuhay dito ngunit kapag naubos na ang mga ito ay
hudyat na ng kanilang paglipat.
Hindi katulad ng labi ng mismong Taong Tabon, ang tanging patunay lang sa
Taong Cagayan ay labi ng mga hayop na mula sa pangangaso gayundin ang mga
relikya ng mga kagamitang ginamit nila.
Ang pagkatuklas sa mga Taong Tabon at Taong Cagayan ay matinding patunay
na maaaring may sinaunang tao na sa Pilipinas bago pa man dumating ang mga
Negrito, Indones, at Malay.
Link:
http://www.bing.com/images/search?q=mga+taong+tabon&view=detail&id=3E938EDDCAD7928999880
E382483EE9CD34B3A03&first=0&FORM=IDFRIR
Gawain 1 Aprub o Di-Aprub
Panuto: Piliin ang kolum na nais bigyan ng katuwiran sa bawat aytem. Ibigay ang
sariling katuwiran alinsunod sa bilang na salita na hinihiling sa bawat aytem kung
tunay na nararapat ibilang ang sumusunod na pagpapangalan sa ating lahi at bansa
na pinagmulan ng katawagang Pilipino. Isulat ang sagot sa sagutang papel
Aprub Di Aprub
1.
12

13. Mainland Theory
__________________________(10 Salita)______________________________
2. Island-Origin Theory
_____________________________ ( 7 salita)_____________________________
( 3)
Teorya ng Ebolusyon
_____________________________ ( 12 salita) ___________________________
Gawain 2: I-Spot
Panuto: Magpakita ng mga larawan ng mga Pilipino sa kasalukuyan. Ipahanap ang
mga bahaging may bilog at iugnay ito sa mga konseptong inilahad sa mga
binasa sa teksto. Pagkatapos ay sagutin ang mga gabay na katanungan sa
ibaba.
Mga Gabay na Tanong;
1. Paano nakaapekto ang heograpikal na kalagayan sa pisikal na katangian ng mga
Pilipino?
2. Alin sa mga teorya ang kapani-paniwalang nakaapekto sa lahing Pilipino?
3. Ipahayag ang iyong damdamin sa sariling katangiang pisikal.
4. Ihalintulad ang mga ito sa mga tao sa mga karatig bansa at sa ilang bansa na
tinatayang nakipag-ugnayan sa atin.
5. Sumulat ng isang islogan na nagpapakita ng pagmamalaki sa lahing Pilipino.
13

14. Gawain 3: Ang Pinaka!
Panuto: Punan sa sagutang papel ang sa iyong palagay na kahinaan at kalakasan ng Tatlong
Teorya ng Pinagmulan ng lahing Pilipino. Isaayos ito ayon sa tindi ng iyong pangangatuwiran. Sa
malawak na bahagi ay ang pinakamahalaga hanggang sa pinakamaliit na bahagi para sa hindi
masyadong mahalaga.
Gawain 4: Likha-Salita
Panuto: Bumuo ng larawan gamit mismo ang bawat linya ng salita na nagpapakita ng
pagpapaliwanag ng ugnayan ng sinaunang Pilipino sa kaniyang kapwa na nakaambag sa
pagbuo at pag-unlad ng sinaunang kabihasnan.
Sinaunang Kabihasnan
Gawain 5 : Box on a Stick
14

15. Panuto: Gawin sa isang malinis na papel. Gumuhit ng linya (animo’y itinuhog sa
stick) mula sa kinakatawan nito na yugto ng panahon ng sinaunang Pillipino. Gamitin
ang kulay ng ballpen alinsunod sa kulay na itakda sa 3 yugto ng bawat panahon ng
sinaunang Pilipino. Bumuo ng pakahulugan sa ilalim bawat larawan kung paano ito
nakapag-ambag sa pagbuo at pag-unlad sinaunang kabihasnang Pilipino
Panahon ng Panahon ng Panahon ng
Lumang Bato Bagong Bato Metal
Aralin 2 : ANG PANLIPUNANG PAMUMUHAY NG MGA PILIPINO SA PANAHON NG
BARANGAY AT ANG KALAGAYANG PANGKULTURA NG MGA SINAUNANG PILIPINO
15

16. Pamumuhay sa Barangay
Nakabatay ang pamayanan ng mga sinaunang Pilipino sa bilang ng miyembro
ng pamilya at sa mismong lugar kung saan sila nanirahan. Ang malalaking pamayanan
ay matatagpuan sa mga baybaying dagat sapagkat dito nagaganap ang
pakikipagkalakalan sa ibang katutubo at sa mga taga-ibang bansa. Ang iba namang
pamayanan ay matatagpuan sa mga kapatagan at kabundukan ng Pilipinas. Dito, ang
mga sinaunang Pilipino ay nabubuhay sa pamamagitan ng pangangaso, pagtatanim,at
pagkakaingin. Pangunahin sa mga kabuhayan ay ang pagsasaka. Ang mga sinaunang
Pilipino ay nangangaso, nagingisda, nagpapanday at nakikipagpalitan ng kalakal.
Patunay lamang ito na ang bansa ay isang arkipelago at ang panahanan ay makikita
sa iba’t ibang anyong lupa at tubig kung saan madaling maka angkop upang mabuhay.
Sa mga pamayanang ito nabuo ang sistema ng pamamahala na tinatawag na
barangay. Ang barangay ang itinuturing na yunit ng pamahalaan. Kadalasan, ito ay
binubuo ng humigit kumulang sa 30 hanggang 100 pamilya. Ang mga barangay ay
malaya sa impluwensiya ng iba pang barangay. Ang bawat barangay ay nagsasarili at
may kani-kaniyang pamamaraan sa pamamahala.
Ang barangay ay pinamumunuan ng isang datu
na pinipili batay sa pamanang pamumuno,
gulang at malawak na kaalaman sa mga bagay-
bagay sa loob ng barangay. Maaaring maging
datu ang isang tao kung siya ay anak ng dating
pinuno. Maaari ring maging datu ayon sa
kakayahan o talino. Ang datu ay may tungkuling pamunuan at protektahan ang
barangay sa ano mang panganib. Bilang kapalit, ang mga kasapi ay nagbibigay ng
buwis sa datu. Tinutulungan din nila ang datu sa pagsasaka ng lupain at pagtatanggol
sa barangay sa panahon ng digmaan.
Mayroon na ring maayos na sistema ng paggawa ng batas sa panahon ng
barangay. Tinutulungan ng konseho ng matatanda ang datu sa paggawa ng mga batas.
Ang paghuhukom naman ay isinasagawa sa paraang pinagkasunduan ng mga kasapi
ng barangay. Sinasabing mayroon na ring maunlad na ugnayan ang mga barangay
tulad ng pakikipagpalitan ng mga kalakal, pagtutulungan sa panahon ng digmaan, at
pakikiisa sa ritwal na tinatawag na sanduguan. Sa sanduguan, nagkakaroon ng ritwal
ang dalawang pinuno. Gagawa sila ng maliit na hiwa sa kanilang mga bisig. Ang
dugong dito ay ihahalo sa kaunting alak at iinumin ng dalawang pinuno. Sa
pagkakataong iyon, itinuturing ang dalawang barangay na magkapatid sa dugo at
kapwa sasailalim sa mga batas at kautusan na itinakda ng dalawang barangay.
16

17. Maliban sa barangay, sinasabing bago pa man dumating ang mga Espanyol ay
may maunlad na tayong kulturang Pilipino. Nang dumating ang mga Espanyol sa
Pilipinas, natuklasan nila na ang mga Pilipino
ay mayroon nang mataas na antas ng
kalinangan at pamumuhay. Ibig sabihin,
hindi nahuhuli sa iba pang lipunan ang
Pilipinas noong panahong iyon. Halimbawa,
sa larangan ng paggawa ng mga kagamitan,
natagpuan nila na mahusay na ang mga
Pilipino sa paggawa ng mga kagamitan sa
pakikidigma at iba pang uri ng kagamitang
metal.Mayroon na rin silang minahan ng
ginto, pilak at copper. Maging ang
mananalaysay na si Pigafetta ay namangha sa mga bagay na gawa sa ginto tulad ng
mga palamuting ginto, hawakan ng mga panaksak, ginto sa ngipin, at maging ang mga
dekorasyon sa kabahayan ng mga Pilipino.
Mayroon na ring kahusayan sa paglalakbay dagat gamit ang sasakyan tulad ng
karakoa at praos. Sila rin ay gumagamit ng kompas tulad ng ginagamit ng mga a tulad
ngginagamit ng mga manlalakbay sa China at Borneo. Mayroon nang paniniwala sa
isang makapangyarihang Diyos ang mga sinaunang Pilipino.
Naniniwala na rin sila sa isang makapangyarihang Diyos. May iba-iba silang
tawag dito tulad ng salitang Bathala, Kabunian, Mansilatan, Makaptan, Laon, Lumauig,
Mayroon din silang kinikilalang mas mabababang diyos na sinasamba at
pinagdarasalan tulad ng mga diwa, diwata, tuhan at anito. Mayroon din silang mga
shaman o pari na nagsisilbing tagapamagitan sa kanilang mga diyos at sa mga
katutubong Pilipino. Naniniwala rin ang mga Pilipino sa mga ispiritu na nanahanan sa
mga bagay sa paligid tulad ng mga puno, kabundukan, lawa, at mga bato. Dahil dito,
karaniwan na sa mga sinaunang Pilipino ang mag-alay sa mga kalikasan o sa isipiritu
ng kanilang mga ninuno.
Sa larangan ng agham, sinasabing ang mga Pilipino ay mayroon na ring
mahusay na sistema ng pagbibilang, pagtitimbang, at panukat. Gumagamit na sila ng
sistemang decimal sa pagbilang at mayroon na silang mga katawagan sa iba’t ibang
sukat. Gumagamit na rin sila ng mga pantulong na gamit sa bilang tulad ng mga sungka
at runo ng mga Ifugao.Ang mga sinaunang Pilipino ay mayroon na ring kabatiran sa
astronomiya. Katulad ng mga Ifugao ay may tinatayang kabatiran sa bilang ng mga
taon batay sa inog ng araw at mga batong kalendaryo.
17

18. Ayon kay Antonio de Morga, marunong ng sumulat at bumasa ang lahat ng
Pilipino noong panahong iyon. Gumagamit sila ng mga dahon at panulat na gawa sa
matulis na bakal. Ang sistema ng panulat ay unang ginamit sa pakikipagkalakalan ng
mga sinaunang Pilipino. Gumagamit ang mga Pilipino ng Baybayin bilang sistema ng
panulat. Sa kasalukuyan, ito ay ginagamit pa rin ng mga Tagbanua sa Palawan at ng
mga Mangyan sa Mindoro.
Kaakibat nito ay pagkalinang ng panitikan. Mayroon silang mga awitin o dalita,
kasabihan, bugtong, salawikain, at mga duplo. Gumagamit din sila ng mga instrumento
sa pag-awit tulad ng kudyapi, bangsi, subling, gansa at kolelong. Maraming awitin ang
mga katutubong Pilipino tulad ng kundiman, balitaw, at dalot. Masalimuot ang
kanilang mga sayaw na kakikitaan ng kanilang pamumuhay at mga paniniwala.
Tunay na mayaman at may mataas na antas ang kultura ng mga sinaunang
Pilipino. Ito ay pinatunayan ng kanilang mahahalagang sistemang panlipunan tulad ng
sistema ng panulat, sistema ng paniniwala, agham at teknolohiya at maging sa sining
aliteratura.
Gawain 1: LHDKR- Tsart
Panuto: Punan ng hinihinging impormasyon ang mga sumusunod na tsart. Isulat ang sagot sa
Paano nalinang sa
Halimbawa ng
pamamagitan ng ugnayan Kasalukuyang
Larangan tiyak na
ng tao kanyang kapwa at katayuan Reaksyon
ambag
sa heograpiya
Pamahalaan
Pananampalataya
Agham at
Teknolohiya
Panitikan
Sining
Edukasyon
kuwaderno.
Gawain 2 : Dokyu-Suri
18

19. Panuto: Ikaw ngayon ay manonoood ng isang dokyu tungkol sa “Gintong Pamana.”
Sagutin ang mga kasunod na mga tanong pagkatapos ng panonood.
Link: http://www.youtube.com/watch?v=CmNr30HYtT8
http://www.youtube.com/watch?v=JMr86CNBels
Gawain 3: Hagdan-Hagdang Pagpapahalaga
Panuto: Isulat sa sagutang kuwaderno ang kahalagahang pangkasaysayan ng
pagkabuo at pag-unlad ng sinaunang kulutra ng mga Pilipino. Ang bilang 1 ang
pinakamahalaga at bilang 5 ang hindi gaano mahalaga.
ARALIN 2 : Relihiyong Islam: Mula sa Pagdating Hanggang sa mga Naging
Impluwensiya nito
19

20. Tinatayang nakarating ang relihiyong Islam sa Pilipinas dahil sa
pakikipagkalakalan ng mga sinaunang Pilipino sa mga Arabeng Muslim at Malay.
Ang Islam ay pinaniniwalaang nakarating sa Pilipinas noong kalagitnaan ng ika-
14 na siglo. Ito ang panahon ng pagtatatag at pagpapalawak ng Islam sa Malay
Peninsula. Ang mga mangangalakal at mga gurong Arabe ang nagpakilala ng Islam sa
mga Malayo. Sinasabi na ang pangangalakal ang siyang nagbigay-daan upang
mapalaganap ang pananampalatayang Islam sa Pilipinas at sa iba pang bahagi ng
Asya.
Si Mukdum na isang Iskolar na Muslim ang pinaniniwalaang nagdala nito sa
Sulu. Siya rin ang pinaniniwalaang unang nagtayo ng moske sa Buansa at sa Pulong
Simunol.
Pagkatapos ng sampung taon, dumating sa Sulu ang pinuno ng Menangkabaw,
Sumatra na nagngangalang Rajah Baguinda. Siya ang nanghikayat sa mga katutubong
Pilipino na maging Muslim. Ang mga gawain ni Rajah Baguinda ay ipinagpatuloy naman
ni Abu Bakr na naging asawa ng anak ni Rajah Baguinda na si Paramisuli. Nang
yumao si Raha Baguinda, si Abu Bakr na ang naging sultan. Itinatag niya ang
pamahalaang sultanato at sinunod niya ang sistema ng pamamahala sa Arabia. Sa
pamamagitan nito, mabilis na lumaganap ang Islam sa lahat ng bahagi ng Sulu.
Ayon sa kasaysayan, muling dumating ang isang pangkat ng mga
mangangalakal na Muslim sa Cotabato at Malembang noong huling mga taon ng
ikalabinlimang siglo. Ito ay pinamunuan nina Sharif Auliya at Sharif Maharajah na
nagmula naman sa Malacca. Si Sharif Auliya ay nakapag-asawa ng isang anak ng
pinuno ng Pulangi. Ang anak nitong babae ang naging kabiyak naman ni Sharif
Maharajah.
Sa ilang bahagi ng Mindanao, ang Islam ay itinatag at pinalaganap naman ni
Sharif Muhammad Kabungsuwan, anak ng isang prinsesa ng Malacca. Ayon sa mga
salaysay, nagdaan sila sa Brunei, Cagayan de Zulu at Zamboanga kung saan nagawa
niyang hikayatin ang mga katutubong tribo na tanggapin ang relihiyong Islam. Siya ay
nakapag-asawa ng isang nagmula sa makapangyarihang pamilya sa Mindanao. Ang
ilan sa mga alagad niya ay nakapag-asawa rin ng mga katutubo. Ito ang naging dahilan
kayat matagumpay niyang napalaganap ang Islam sa Mindanao na mula noon ay
kumalat naman sa Kabisayaan at Luzon.
ANG RELIHIYONG ISLAM SA PANAHON NG BARANGAY
Mula noon hanggang ngayon ay maraming magaganda at mahahalagang aral
ang relihiyong Islam. Ang Islam ay nangangahulugan ng “lubos na pagsuko ng sarili sa
kagustuhan ng Diyos na si Allah.” Ang pagsasagawa nito ay napapaloob sa
mahalagang aral ng Islam na tinaguriang Limang Haligi ng Katotohanan na nasusulat
sa Koran, ang banal na aklat ng mga Muslim. Isa-isahin natin ang mga ito:
20

21. a. Sahada. Si Allah lamang ang Diyos at si
Mohammed ang propeta.
b. Salat o Salah.
Ang regular na pagdarasal ay bahagi ng
nakagawiangbuhay. Itinuturo sa Islam na kailangang
magdasal ng limang beses sa loob ng isang araw.
Kung araw ng Biyernes, sama-samang nagtutungo
ang mga Muslim sa moske o masjid at nagdarasal
ng Janna-ah.
c. Zakat o Sakah
Ito ay tumutukoy sa pagbibigay ng tulong sa mga nangangailangan, gaya ng
mga sinalanta ng bagyo, lindol, maysakit, naulila at naghihikahos. Dalawa’t kalahating
bahagdan ng kanilang sahod sa buong taon ang kanilang iniuukol para sa pagtulong sa
tuwing sasapit ang RAMADAN.
d. Saum
Ito ang pag-aayuno kung buwan ng Ramadan. Ito’y isa sa pinakabanal na
pagdiriwang ng mga Muslim. Ang sinumang nasa hustong gulang na ay inaasahang
magsasagawa ng saum. Ang pag-aayuno ay ginagawa mula sa pagsikat ng araw
hanggang sa paglubog nito. Sa mga oras na sakop nito, ipinagbabawal ang sobrang
kasayahan at iniiwasan ang gawaing mabigat. Pagkalubog ng araw, maaari na silang
kumain at gawin ang pangkaraniwang gawain sa araw araw.
Sa pagwawakas ng pagdiriwang (Hariraya Puasa), nagkakaroon ng masaganang
pagdiriwang at nag-aabot ng mga tulong pananalapi para sa mahihirap.
Impluwensiya ng Islam sa Pamahalaan at
Lipunang Muslim
Ang pagdating ng mga Arabeng
Muslim sa Pilipinas dala ang relihiyong
Islam ay isang malaking impluwensiya sa
pagkakabuo ng ating kultura at
pamamahala.
Sa larangan ng pamamahala, ang sistemang sultanato ay dinala ni Sharif
Kabungsuwan at Abu Bakr noong ika 15-siglo. Sa sistemang ito ang pamahalaang
21

22. sultanato at relihiyong Islam ay itinuturing na iisa. Kaya ang sultan na pinakamataas na
pinuno nito ay kapwa pinunong panrelihiyon at pinunong tagapagpaganap.
Sa edukasyon, ang Madrasah ang tawag sa sistema ng edukasyon ng mga
Muslim. Nakatuon ito sa pagtuturo ng Koran at ng kulturang Muslim. Bukas ang pag-
aaral sa elementarya sa lalaki at babaeng Muslim ngunit para lamang sa lalaki ang pag-
aaral sa mataas na antas. Ang Madrasah ay mga paaralang Qu’raniko kung saan
sinasanay ang mga Muslim na nagnanais magturo ng mga aral ng Islam.
Ang sining naman ng mga Muslim ay nauuri sa pag-ukit ng kahoy, paggawa ng
metal, paghahabi, pagbuburda, paggawa ng banig at basket
Samantala, iniuugnay ng mga Muslim ang kanilang musika sa kanilang sayaw na
inaangkop sa kanilang mga ritwal at pagdiriwang. Maaring instrumental o inaawit ang
kanilang musika. May iba’t iba rin silang instrumentong pangmusika tulad ng kulintang,
kudyapi, at kubing.
Ang sayaw ng mga muslim ay kinatatampukan ng mga galaw ng katawan at
mga kamay na nagbabadya ng isang kasaysayan o pakikipagsapalaran ng mga bayani
sa mga epiko.
Sa pagliligawan/pag-aasawa, ang lalaking Muslim ay nakikipagkasundo sa
pamilya ng babae sa pamamagitan ng isang kamag-anakan. Nagbibigay siya ng bigay-
kaya sa babae at nangangakong bubuhayin ang babae hanggang kamatayan.
Pinangagasiwaan ng ama, ina at mga pinunong pangrelihiyon ang seremonya ng kasal.
Pinapayagan ang isang lalaking Muslim na magkaroon ng hanggang apat na asawa
kung kakayanin niyang buhayin ang mga ito.
Gawain 1: 1T+ 3S Tsart ( Isang Tanong, 3 Sagot)
Panuto: Bumuo ng karagdagang mahalagang tanong tungkol sa kabihasnang Islam
at sagutin ayon sa hinihingi sa bawat kolum
Tanong Sagot para sa nakaraan Sagot para sa Kasalukuyan Sagot sa para Hinaharap
Ano ?
Bakit?
Saan ?
Kailan ?
Paano ?
Gaano?
Gawain 2 Give Me Five
22

23. Panuto: Ilagay ang sarili sa katauhan ni Gobernador Ansaruddin Alonto Adiong.
Ipahayag ang limang matinding natatanging bunga ng ugnayan ng mga Muslim
sa Mindanao noon at ngayon. Isulat ang sagot sa sagutang kuwaderno
Gawain 3 AKROSTIK
Panuto : Bumuo ng akrostik gamit ang sumusunod na letra na nagsasaad ng paliwanag
kung paano ang naging ugnayanng mga Muslim sa mga kapwa nila sa
pag-unlad ng kanilang kabihasan sa Mindanao. Isulat ang sagot sa
sagutang kuwaderno
23

24. PALALIMIN ANG IYONG PAG-UNAWA
Sa bahaging ito ay higit na mapalalalim ang pag-aaral mo sa nabuong
Kakailanganing Pag-unawa, Sa tulong ito ng mapanghamong mga tanong o gawain
upang ikaw ay makapagnilay-nilay, makabalik sa mga natutuhan upang muling baguhin at
mag-isip kung kinakailangan.Palalimin mo pa ang pag-aral sa pamamagitan ng pagtalakay
sa mga isyu o suliraning nauugnay tungkol sa paksang tinatalakay.Magiging gabay ang
bahaging ito bilang paghahanda sa iyo upang mailapat ang natutuhan sa pagsasagawa ng
Inaasahang Pagganap sa bahaging Paglalapat. At upang mataya mo ang iyong natutuhan
at kakayahan ay magkakaraon ka ng pagkakataon na sumagot sa pagsusulit.
Gawain 1: Ka-Talk Patok!
Panuto: Ilagay ang sarili sa katayuan ni Aya (Sinaunang Pilipino) Ipahayag ang iyong
saloobin sa mga ipinapakitang larawan ng kaibigang si Eric ( Kasalukuyang
Panahon). Ilagay ang sagot sa mga salungguhit sa ilalim ng pangalan. Gawain
ito sa isang malinis na papel.
24

25. 25

26. Gawain 2: Dokyu-Suri
Panuto: Manood ng isang dokyu tungkol sa Tasaday.Sagutin ang kasunod na mga
tanong pagkatapos ng panonood.
Link:
http://www.youtube.com/watch?v=U90vqvvS7Bs
http://www.youtube.com/watch?v=1dFXIXuGKZQ
http://www.youtube.com/watch?v=hw7qp_2giAY
26

27. 1. Unawain at suriin ang nilalahad ng dokyu
2. Sagutin ang mga tanong:
2.1 Sino ang mga Tasaday?
2.2 Ilarawan ang kanilang pamumuhay.
2.3 Paano sila nagtapuan ng sambayanan?
2.4 Paghambingin ang pagkabuo ng kabihasan sa kabihasnan ng mga
Tasaday
2.5 Ano-ano ang mga argumentong magpapatunay ng pagiging tunay na
tribo o pangkat-etniko? May mga ebidensiya ba na mahina ang
kabihasnan ng mga Tasaday.
Gawain 3 : Pulsuhan Mo
Panuto: Sa sagutang papel ay sumulat ng hindi baba sa 50 salita sa paghahambing ng
mensahe ng sa bawat editoryal sa pamana ng sinaunang kabihasnan ng
mga Muslim.
A B
c
27

28. Gawain 3: Magsaliksik ka!
Panuto: Magsaliksik ng isang artikulo na pumapaksa sa isyu ng paghihiwalay ng
Mindanao bilang isang bansa. Idikit ito sa sagutang papel at sagutin ang
sumusunod na itanong:
1. Ano ang iyong naramdaman sa inilahad ng isyu?
2. Bakit lumabas at labis na pinag-uusapan ang nasabing isyu?
3. Saang panig ka mas sumasang-ayon ? Bakit?
4. Sa iyong palagay, paano makaaapekto ang isyung ito sa relasyon ng mga
Pilipinong Muslim at Pilipino Katoliko?
5. Magmungkahi ng mga tiyak na solusyon tungkol sa isyu.
Gawain 4: Sarbey
Paraan:
1. Pumili ng tig-isang napapanahong isyu tungkol sa Islam sa larangan ng aspekto ng
edukasyon, kalusugan, at musika.
2. Bumuo ng tig-3 katanungan at mga sagot na pagpipilian.
3. Pumili lamang ng tig-5 respondent sa bawat tanong sa iyo lamang bayan.
4. Likumin ang nakuhang datos.
5. Gumawa ng Pie Chart o iba pang tsart sa presentasyon sa naging resulta sa bawat
tanong.
6. Sumulat ng reaksiyon at rekomendayson sa bawat presentasyon.
PANGHULING PAGSUSULIT:
I. Sa sagutang papel. Isulat ang T kung tama at M kung Mali ang sumusunod na
pangungusap:
_____1. Iisa lamang ang teorya na tungkol sa pinagmulan ng lahing Pilipino.
_____2. May teknolohiya na ang mga sinaunang Pilipino.
_____3. Ang nagpayabong sa kalinangang Pilipino ay ang pagkakatuklas ng kabibi.
_____4. Malalim ang pinagmulan ng kalinangang Pilipino.
_____5. Maaaring nanggaling ang sinaunang Pilipino sa Austronesyano.
II. Piliin ang wastong sagot sa mga tanong. Bilugan lamang ang titik.
1. Alin sa sumusunod ang katangian ng barangay sa panahon ng mga sinaunang
Pilipino:
A. Ang lahat ng barangay ay nasa ilalim ng pamumuno ng isang sultan o datu
lamang.
B. Hindi mauunlad at hindi nakapagsasarili ang mga barangay.
C. Malaya at nagsasarili ang bawat barangay.
2. Alin sa sumusunod ang tamang paglalarawan sa kabuhayan ng mga
28

29. Pilipino bago dumating ang mga Espanyol?
A. Makaluma at naghihikahos ang pamumuhay ng mga sinaunang Pilipino
B. Palipat-lipat ng tirahan at di pa sapat ang kanilang kaalaman sa pamumuhay.
C. May agrikultura at maunlad na kalakalan na ang mga sinaunang Pilipino.
3. Kailan nagiging pinuno o datu ang isang tao sa panahon ng mga sinaunang
Pilipino?
A. kung siya ay nanalo sa digmaan
B. kung siya ay anak ng dating datu
C. kung siya ang pinakamayaman sa barangay
4. Ang isang katibayan na mayroon nang mataas na antas ng kultura ang mga
Pilipino noon ay ang:
A. sistema ng panulat na tinatawag na alibata.
B. paninirahan nila sa tabing dagat.
C. pagkakaroon nila ng mga awit at tula.
5. Naipamalas ng mga sinaunang Pilipino ang kahusayan sa paglalakbay sa
pamamagitan ng:
A. paggawa ng mahuhusay na sasakyang dagat.
B. pagwawagi sa karera ng mga bangka.
C. paninirahan sa tabing dagat.
6. Alin sa sumusunod ang nagpapatunay na maunlad na ang kaalaman ng mga
sinaunang Pilipino sa agham at matematika?
A. kahusayan sa pangingisda
B. paggamit ng mga Pilipino ng sistemang decimal
C. kahusayan sa pakikidigma sa karatig-Barangay
7. Paano nakarating ang Islam sa Pilipinas?
A. Pangangalakal ng mga Arabeng Muslim.
B. Paglalakbay sa Arabia ng mga sinaunang Pilipino.
C. Pananakop ng mga Arabeng Muslim.
8. Bakit madaling napalaganap ang Islam sa katimugan ng Mindanao?
A. wala pa kasing relihiyon ang mga katutubong Pilipino
B. pakikipagtaling-puso ng mga misyonerong Muslim sa mga anak ng mga
pinunong Pilipino
C. pananakot at pananakop ng mga Arabeng Muslim
9. Ang regular na pagdarasal ng limang beses sa loob ng isang araw ay bahagi ng
pangunahing aral ng Islam na tinaguriang:
A. Limang Haligi ng Katotohanan
B. Walong Daan sa Kaliwanagan
C. Sampung Utos ng Diyos
29

30. 10. Ang pag-aayuno ay isinasagawa ng mga Muslim sa panahon ng
A. Hari Raya B. Biyernes Santo C. Ramadan
11. Sa panahon ng barangay, ang moske ay tinuturing na sentro ng:
A. panrelihiyong gawain
B. pampulitika at panlipunang gawain
C. panrelihiyon, pampulitika at panlipunang gawain
12. Sa paanong paraan napatatatag ng relihiyong Islam ang pagkakaisa ng
pamayanan?
A. Ang sama-samang pagsamba ang nagpalakas sa pagkakaisa ng mga Muslim.
B. Ang mabilis na pananakop ng mga Arabeng Muslim ng iba pang pamayanan.
C. Ang takot na sila ay magapi ng mga Kristiyano.
13. Sa sistemang sultanato, ang pamahalaan at relihiyon ay:
A. hindi dapat magkasama
B. magkasama at pinag-isa
C. hindi pinahahalagahan
14. Ang sistema ng edukasyon na ipinakilala ng mga Muslim ay ang
A. Baybayin B. Madrasah C. Ramadan
15. Ang sistemang barangay sa panahon ng mga sinaunang Pilipino ay naiiba sa
sistemang barangay sa kasalukuyan sa pamamagitan ng:
A. May sari sariling pamahalaan ang bawat barangay noon.
B. Lahat sila ay napapailalim sa pangulo ng bansa.
C. Nabibilang ang mga unang barangay sa mga kaharian.
30

31. PAGLALAPAT NG IYONG PAG-UNAWA
Sa bahaging ito ay isasagawa mo na ang Inaasahang Pagganap bilang patunay na
nauunawaaan mo ang aralin. Muli mong balikan ang mga pamantayan sa pagtataya ng
nasabing gawain. Dito ay mapagtatanto mo ang kahalagahan at kaugnayan ng Inaasahang
Pagganap sa iyong sarili at sa iyong pamayanan o bansang ginagalawan.
Gawain 1 : Lingap Ka-Baranggay
Sa gawain ay bubuo ng ka ng isang project proposal tungo sa ikabubuti pa ng
kabihasnan nila dito sa kasalukuyan alinsunod sa konsultasyon mo sa eksperto.
Hakbang sa Paggawa
1. Pumili ng isang baranggay kaugnay ng isang planong gagawin.
2. Makipag-ugnayan sa Pinunong Barangay nito at ipagpaalam ang gawain.
3. Suriin ang kabihasnang nabuo dito sa kasalukuyan
4. Tukuyin ang kalakasan at kahinaan ng barangay sa lahat ng aspekto.
5. Buuin ang SWOT Analysis na nagpapakitaq ng mga Strength, Weakness,
Opportunity at Threat.
Halimbawa ng format ng SWOT
Strenghts Opportunities
Weaknesses Threats
6. Suriin ang mga lumutang na kahinaan
7. Bumuo ng isang project proposal sa pipiliing kahinaan ng barangay.
Isaalang-alang ang sumusunod na bahagi ng project proposal :
a. Introduksyon
b. Taong makikinabang
c. Tagal/ Panahon
d. Tinatayang Gastuhin
e. Pangalan ng nagsusulong ng proyekto
f. Istratehiya
g. Inasahang Bunga
31

32. 8. Kumunsulta sa mga eksperto tulad ng nasa simbahan, pinunong lokal, mga
negosyante, karaniwang mamayan.
9. Muling isaayos ang project proposal batay sa nalikom na ideya at bumuo ng
pinal na anyo nito.
Gawain 2: Case Unclosed
1. Magsaliksik ng isang luma ngunit naging maingay na isyu na may kinalaman
tungkol sa mga Muslim.
2. Magsaliklik ng mga artikulo at mga taong maaaring kapanayamin
3. Suriin at pag-aralan ang mga ito.
4. Buuin at isaayos case study
5. Pumili ng isang pinunong muslim sa komunidad at hingin ang kanyang
reaksyon tungkol dito.
6. Gamitin ang Rubric sa ibaba sa pagbibigay ng puntos sa gawain.
Krayterya Pamantayang A Pamantayang B Pamantayang C Pamantayang D
( 90- 100) (80-90) 70- 79 70 pababa
Kakumpletuhan Kumpleto sa lahat ng Kumpleto sa karamihan Hindi kumpleto sa ilang Hindi kumpleto sa
aspekto, naipapakita ng ng aspekto, aspekto, hindi karamihan ng aspekto.
lahat ng kinakailangan naipapakita ang naipapakita ang ilan Walang maipakita sa
karamihan sa lang sa kinakailangan mga kinakailangan
kinakailangan
Pag-unawa Nagpapakita ng Nagpapakita ng Nagpapakita ng Nagpapakita ng hindi
malalim na pag-unawa katanggap –tanggap na simpleng pag-unawa sa kumpletong pag-unawa
sa paksa at isyu pag-unawa sa paksa at paksa at isyu sa paksa at isyu
isyu
Pagsusuri Nagpapakita ng sarili at Nagpapakita ng Nagpapakita ng Nagpapakita ng hindi
malalim na pagsusuri epektibong pagsusuri pagsusuri sa ilang mga kumpletong pagsusuri
sa mga katanungan ng lahat ng katanungan katanungan sa mga katanungan
Paglalapat Nakagagawa ng tama Nakagagawa ng Nakagagawa ng Nakaggawa ng maliit
at malakas na pag- tamang pag-uugnay sa tamang pag-uungay na pag-uugnay o kaya
uugnay ng tinampok na pagitang ng tinampok ngunit may kalabuan sa ay walang pag-uugnay
kaso at mga na kaso at mga pagitan ng tinampok na sa pagitan ng tinampok
konseptong pinag- estratehikong kaso at mga na kaso at mga
aralan konseptong pinag- konseptong pinag- estratehikong
aralan aralan konseptong pinag-
aralan
32

33. Gawain 3 Ka Blog
1. Magdisenyo at bumuo ng isang blog
2. Lakipan pa ito ng ibang mga nalikom datos at produktong nabuo habang at
pagkapos magawa ng case study sa gawain 1
3. I-publish ang nasabing blog.
4. Manghikayat ng mga kaibigan o kakilala na bisitahin ang gawang blog.
5. Humingi ng reaksiyon tungkol sa nagawang blog at isaalang-alang ang mga
ito sa patuloy na paglinang nito.
6. Gamitin ang rubric sa ibaba sa pagbibigay ng puntos sa gawain.
Krayterya Pasimula Papaunlad Maayos Malakas
4 6 8 10
Kabuuang gamit ng blog Ang mga nailagay sa blog Halos lahat ng Lima ang nailagay sa blog Lima ang nailagay sa blog
ay iilan at simpleng kinakailangan na ilagay at limang komento ang at limang komento ang
naglalahad ng personal sa blog at mga komento naipasa kahit na ang lahat naipasa. Lahat ng ito ay
na pangyayari. Wala pang ay nakumpleto ng mga ito ay hindi nakapagbigay ng
komento na inilagay sa maaring magbigay ng malaking kontribusyon
blog malaking kontribusyon
Pangkaisipan Ang mga nailagay sa blog Ang mga nailagay sa blog Ang mga nailagay sa blog Ang mga nailagay sa blog
Pagkakaugnay kasama ay hindi nakabatay sa ay may ilang nakabatay ay nagpapakita ng ay nagpapakita
ang mga tampok na mga isyung inilahad sa sa mga isyung inilahad sa kamulatan sa halos lahat ng pag-uugnay
konsepto binasa o gawaing binasa o gawaing ng pangunahing isyung sa mga isyung inilahad sa
pangklase pangklase inilahad sa binasa o binasa o gawaing
gawaing pangklase pangklase
Pansariling Pagtugon sa Ang mga nailagay sa blog Ang mga nailagay sa blog Ang mga nailagay sa blog Ang mga nailagay sa blog
mga Konsepto ay hindi nagpapakita ng ay nagpapakita ng ay nagpapakita ng ay nagpapakita ng
personal na pagtugon sa ebidensiya ng maliit na ebidensiya ng personal na ebidensiya ng
mga isyung inilahad sa personal na pagtugon sa pagtugon sa mga isyung komprehensibong
binasa o gawaing mga isyung inilahad sa inilahad sa binasa o personal na pagtugon sa
pangklase binasa o gawaing gawaing pangklase mga isyung inilahad sa
pangklase binasa o gawaing
pangklase
Pagsulat Ang mga nailagay sa blog Ang mga nailagay sa blog Ang mga nailagay sa blog Ang mga nailagay sa blog
ay gumamit ng maling ay nagpapakita ng ilang ay nagpapakita ng ay nagpapakita ng
balarila at istruktura ng ebidensiya ng tamang tamang paggamit sa napakahusay na paggamit
pangungusap na nagiging paggamit ng balarila, balarilang Ingles. Walang ng balarilang Ingles at
dahilan ng mahirap na bantas, baybay at iba pa. naging problema ang may sariling estilo at
pagsunod ng iba. Walang Ang mga tumutingin sa mambabasa. Karamihan orihinalidad. Ang mga
pag-uugnay sa konsepto blog ay mayroon lamang sa mga nasa blog ay may nailagay sa blog ay
at sa konsepto ng iba. maliit naging problema sa pag-uugnay- ugnay ng maraming pag-uugnay sa
pagbaasa nito mga konsepto mga konsepto.
Mayroong paminsan-
minsang pag-uugnay ng
mga konsepto
33