1. Leermiddelen in 2020
Hoe digitale leermiddelen de school effectiever
en leuker gaan maken
Jos Cöp (j.cop@zwijsen.nl) & Albert Rouschop (a.rouschop@zwijsen.nl)
Presentatie en meer op http://leermiddelen in 2020.blogspot.com

2. Het programma
• De school in 2020: het einde van het massasysteem
• Het onderwijspaneel: ICT bij een schoolconcept
• ICT en het leerlandschap: toen, nu en straks
• ICT in leermiddelen: inspirerende voorbeelden

3. Wie bent u en wie zijn wij?
Wie bent u?
• werkt er in de klas?
• werkt er buiten de klas maar op school?
• werkt er buiten de school?
Wie zijn wij?

4. Stelling:
In 2020 ziet het werken in de klas
er heel anders uit dan in 2014.
Eens Oneens

5. De school in 2020

6. De school in 2020
Jos Cöp & Albert Rouschop

7. ICT en onderwijsinnovatie
ICT kan het onderwijs niet vernieuwen, maar wel de innovatie
faciliteren. Het is geen op zich doel, maar wel een onmisbaar
middel.

8. Onderwijsconcepten
Onderwijsinnovatie begint bij het maken van kleinere of grotere
aanpassingen in bestaande onderwijsconcepten.

9. Onderwijs als massasysteem
Het onderwijs was ooit een massasysteem met één oplossing:
klassikaal frontaal onderwijs met als belangrijkste leermiddel
boekjes.

10. Oplossingen voor doelgroepen
De massaoplossing werkt steeds minder goed. De specifieke
wensen en mogelijkheden leiden tot grotere diversiteit voor
doelgroepen.

11. Het onderwijs van de toekomst
In de toekomst zullen alle denkbare onderwijsconcepten naast
elkaar bestaan. De keuze is aan ouders, leerlingen en de school.

12. Goed of fout?
Een concept is de inrichting van het onderwijs. Er is geen sprake
van goed of fout, maar het gaat om de samenhang en de
aansluiting bij de doelgroep.

13. Samenhang in keuzes
Gekozen onderwijsconcepten verschillen in
pedagogiek, didactiek, organisatievorm, adaptiviteit, leerstof en
leermiddel.

14. Pedagogische aanpak
De pedagogische aanpak zal variëren van strak leiden en
begeleiden tot meer loslaten en zelf keuzes maken.

15. Didactische aanpak
De didactische aanpak zal variëren van hiërarchisch gestuurd en
gecontroleerd tot zelfsturend en sociaal constructief.

16. Organisatievorm
De organisatievorm zal variëren van zeer sterk
leerkrachtgestuurd tot leerlinggestuurd, vaak ondersteund door
ICT.

17. Adaptiviteit
De mate van adaptiviteit (het omgaan met verschillen tussen
leerlingen) zal variëren van sterk convergent tot sterk divergent
differentiëren.

18. Leerstof
Scholen zullen, binnen de voorschriften van bijvoorbeeld de
referentieniveaus, zelf bepalen welke leerstof ze aanbieden,
kiezen, toevoegen en combineren.

19. Leermiddel
De gewenste leermiddelen zullen variëren van volledig digitaal tot
voornamelijk papier. En uiteraard alle denkbare tussenvormen.

20. Passende onderwijsconcepten
Onderwijsconcepten worden krachtig als de keuzes die gemaakt
worden, congruent zijn en passen bij de doelgroep.

21. Onderwijspaneel
pedagogiek leiden, begeleiden loslaten, zelf kiezen
didactiek gesloten, volgend open, interactief
organisatievorm leerkrachtgestuurd leerlinggestuurd
differentiatie convergent divergent
Leerstof gestandaardiseerd zelfbepaald
leermiddel papier digitaal

22. Waar staat uw school voor?
Wat is uw doelgroep en welke keuzes maakt u als het gaat om
pedagogiek, didactiek, organisatie, adaptiviteit, leerstof en
leermiddelen?

23. Gepersonaliseerd leren
Mede door de groei in ICT-faciliteiten wordt het mogelijk om het
onderwijs beter af te stemmen op individuele leervorderingen en
leervermogen.

24. De inzet van ICT
Bij verschillende onderwijsconcepten past ook een verschillende
inzet van ICT, afhankelijk van de keuzes in ‘het regelpaneel’.

25. De methode als leerlandschap
Op basis van keuzes in het onderwijsconcept zullen scholen hun
eigen (digitale) ‘leerlandschap’ inrichten.
e-books
apps
boeken digitaal schoolbord
toetssoftwareinstructie- en
oefensoftware
oefendatabase regiesoftware

26. Samenvattend
• Het huidige massasysteem schuurt, kraakt en past steeds
minder goed.
• Scholen zullen zich steeds meer moeten richten en profileren
op doelgroepen.
• De gehanteerde schoolconcepten zullen hierbij moeten
aansluiten.
• De keuzes in onderwijsconcepten moeten congruent zijn
(regelpaneel).
• ICT wordt in veel concepten de smeerolie die nodig is om het
te kunnen organiseren.
• De wijze waarop ICT gebruikt kan worden, verschilt per
onderwijsconcept (leerlandschap).

27. Het onderwijspaneel

28. Onderwijspaneel
pedagogiek leiden, begeleiden loslaten, zelf kiezen
didactiek gesloten, volgend open, interactief
organisatievorm leerkrachtgestuurd leerlinggestuurd
differentiatie convergent divergent
leerstof gestandaardiseerd zelfbepaald
leermiddel papier digitaal
Bron: Cöp & Rouschop (2014). Leermiddelen in 2020.

29. Het onderwijspaneel van de traditionele school
pedagogiek leiden, begeleiden loslaten, zelf kiezen
didactiek gesloten, volgend open, interactief
organisatievorm leerkrachtgestuurd leerlinggestuurd
differentiatie convergent divergent
leerstof gestandaardiseerd zelfbepaald
leermiddel papier digitaal
Bron: Cöp & Rouschop (2014). Leermiddelen in 2020.

30. Het onderwijspaneel van de moderne volgende school
pedagogiek leiden, begeleiden loslaten, zelf kiezen
didactiek gesloten, volgend open, interactief
organisatievorm leerkrachtgestuurd leerlinggestuurd
differentiatie convergent divergent
leerstof gestandaardiseerd zelfbepaald
leermiddel papier digitaal
Bron: Cöp & Rouschop (2014). Leermiddelen in 2020.

31. Het onderwijspaneel van de moderne innovatie school
pedagogiek leiden, begeleiden loslaten, zelf kiezen
didactiek gesloten, volgend open, interactief
organisatievorm leerkrachtgestuurd leerlinggestuurd
differentiatie convergent divergent
leerstof gestandaardiseerd zelfbepaald
leermiddel papier digitaal
Bron: Cöp & Rouschop (2014). Leermiddelen in 2020.

32. Stelling:
Het is duidelijk waar mijn school
precies voor staat.
Vul uw onderwijspaneel in.
Eens Oneens

33. ICT en het
leerlandschap:
toen, nu en straks

34. De methode als leerlandschap
Van 1846-1988: de papieren methode
boeken

35. Vanaf 1988: instructie- en oefensoftware op de pc
boeken
instructie- en
oefensoftware
De methode als leerlandschap

36. Vanaf 2005: toetssoftware
boeken
toetssoftwareinstructie- en
oefensoftware
De methode als leerlandschap

37. Vanaf 2007: digibordsoftware
boeken digibordsoftware
instructie- en
oefensoftware
toetssoftware
De methode als leerlandschap

38. Vanaf 2010: mobiele apps
apps
boeken digibordsoftware
toetssoftwareinstructie- en
oefensoftware
De methode als leerlandschap

39. Vanaf 2012: de verbindende database
apps
boeken digibordsoftware
toetssoftwareinstructie- en
oefensoftware
De methode als leerlandschap

40. digiboeken
apps
boeken digibordsoftware
toetssoftwareinstructie- en
oefensoftware
Vanaf 2013: interactieve digiboeken
De methode als leerlandschap

41. digiboeken
apps
boeken digibordsoftware
toetssoftwareinstructie- en
oefensoftware
regiesoftware
Vanaf 2014: Digiregie bij Veilig Leren Lezen
De methode als leerlandschap

42. digiboeken
apps
boeken digibordsoftware
toetssoftwareinstructie- en
oefensoftware
oefendatabase regiesoftware
Vanaf 2014: Oefendatabase bij Taal in beeld
De methode als leerlandschap

43. digiboeken
apps
boeken digibordsoftware
toetssoftwareinstructie- en
oefensoftware
oefendatabase regiesoftware
Toekomst: een compleet multimediaal leerlandschap
De methode als leerlandschap

44. leermiddelen 2020
traditionele school
leerkrachtgestuurd
weinig differentiatie
papier en vrijblijvend digitaal
moderne volgende school
leerkrachtgestuurd
convergente differentiatie
papier en ondersteunend digitaal
innovatieve school
meer leerlinggestuurd
divergente differentiatie
sturend digitaal en papier
e-books
pdf
epub
boeken slimme
digibord-
software
slimme
toetssoftware
groepsplannen
slim
gebruik
gegevens
appsleerling-
software
Slimme
serious
games
leermiddelen 2013
slimme
digiboeken
apps

45. ICT in leermiddelen

46. Wat werkt
John Hattie (Visible learning, 2008):
• Geven van formatieve (tussentijdse) evaluatie (.90)
• Piaget-achtige programma’s (ontdekkend leren,
simulaties, rollenspel) (1.28)
• Kinderen betrekken bij het stellen van doelen (liefst met
hoge verwachtingen) (1.44)

47. digiboeken
apps
boeken digibordsoftware
toetssoftwareinstructie- en
oefensoftware
oefendatabase regiesoftware
Interactieve digiboeken

48. De keuze tussen Digiboeken en papieren boeken.
Bron:
Spelling in beeld 2

49. Het interactieve digiboek vanuit de leerling
Bron:
Spelling in beeld 2

50. Het interactieve digiboek vanuit de leerkracht
Bron:
Spelling in beeld 2

51. Stelling:
In 2020 heeft ICT de leerkracht
veel werk uit handen genomen.
Eens Oneens

52. digiboeken
apps
boeken digibordsoftware
toetssoftwareinstructie- en
oefensoftware
oefendatabase regiesoftware
De leerkrachtassistent

53. Gerichte uitleg en oefening in een slimme serious game.
Bron:
Woordenschat
in beeld

54. Beter woorden leren met ICT: de persoonlijke woordselectie en de woordenhulp
Bron:
Woordenschat
in beeld

55. De 10 moeilijkste woorden real time uit de database naar het digibord.
Bron:
Woordenschat
in beeld en
leerkracht-
assistent
Taal in beeld 2

56. De Leerkrachtassistent: een luxe verkeerstoren met overzicht.

57. De leerkrachtassistent
digimenu
lesboeken
uitlegkaarten
antwoordenboek
handleiding
uitlegfilms
interactief uitlegbord
zelf in te richten uitlegbord
interactieve oefeningen
toetsing
toetsadministratie
dynamisch groepsplannen
database met oefenstof
databasekoppelingen

58. De Leerkrachtassistent staat centraal in de voorbereiding.

59. De hele methode interactief via het digibord

60. De leerkrachtassistent van Taal in beeld 2
Bron:
Taal in beeld 2

61. digiboeken
apps
boeken digibordsoftware
toetssoftwareinstructie- en
oefensoftware
oefendatabase regiesoftware
Toetsen en volgen

62. De leerlingen maken de toets digitaal op computer of tablet.

63. Nakijken, registreren en het vervolg plannen gebeurt direct.

64. De herhalingsstof wordt op naam klaargezet.

65. Eventuele werkbladen of weektaken worden op naam uitgeprint.

66. Dynamisch groepsplan: in het digimenu staan de aanpakken.

67. Dynamisch groepsplan: de computer administreert en stelt de actie voor.

69. Het ‘the-sky-is-the-limit-syndroom’
Technologie
trigger
desillusiedal
opleving productiviteits-
bewijs
Verwachtingspiek
overtuigings-
strijd

70. Bedankt!
Jos Cöp (j.cop@zwijsen.nl) & Albert Rouschop (a.rouschop@zwijsen.nl)
Presentatie en meer op http://leermiddelen in 2020.blogspot.com