Collectiemanagement in digitale tijden ... voor openbare bibliotheken

CollectiemanagementInDigitaleTijdenV2

Collectiemanagement in digitale
tijden ...
... voor openbare bibliotheken
Jan Van Hee
www.maarifa.be
7 september 2010
Swets infodag
Mechelen

7 september 2010 Collectiemanagement in digitale tijden 1


Disclaimer :
Het hiernavolgende is een eigen mening,
geformuleerd aan de hand van eigen
onderzoek. Iedereen wordt uitgenodigd
om aan te vullen, te weerleggen of te
bevestigen.



Inhoud

●
Waarover gaat het ?
●
Stelling : collectiemanagement wordt
contentmanagement
●
Stelling : het papieren boek verdwijnt dus
verdwijnt de (lokale) collectie
●
Stelling : Bibnet en de provincies doen veel en
Google doet de rest ...(... dus de lokale
bibliotheek wordt overbodig)
●
OK, we beginnen er aan ...
●
Besluit



Digitale tijden in de bib : waarover
gaat het ?

●
E-boeken en e-tijdschriften
●
Digitale naslag
●
Multimedia
●
Games
– Serious
– Fundels
– Virtuele werelden
●
Interactieve informatie van gebruikers (user
generated content)

Kortom : de digitale beleving in
de lokale samenleving


Een historische benadering van het
concept

●
Klassieke bibliotheek (2000 BC)
●
Digitale collecties (1970-)
●
Hybride bibliotheek (1990-)
●
Digitale bibliotheek (1995-)
●
Virtuele bibliotheek (2000-)
●
Bibliotheek2.0 (2005-)



Waarom wordt digitale informatie steeds
belangrijker : groei

“De beschikbare informatie verdubbelt
om de 72 dagen.”
Guus Pijpers



Waarom wordt digitale informatie steeds
belangrijker : kostprijs

Bron : www.deepspar.com


Evoluties
●
Integratie van collectie en catalogus (zgn. Full-
text)
●
Integratie van catalogi onderling
●
Integratie van catalogus met andere applicaties
– Verrijking
– Associatief zoeken (bijv. Aquabrowser)
●
Gebruikersinformatie en -appreciatie (ratings)
●
Steeds meer digitale mogelijkheid tot grasduinen
– Covers
– Samenvatting
– Previews
– ...
●
...


Evoluties (part.2)
●
GSM, PDA, MP3, GPS, e-book, ... worden steeds meer
geïntegreerd in één toestel. (cfr. Mobiel internet,
i-pad, ...)
●
Veel “boeken” worden gratis downloadbaar (door
reclamegelden)
●
Veel informatie wordt niet meer gratis aangeboden en
wordt opgeslagen in afgesloten databestanden.
●
Mensen gebruiken steeds meer sociale netwerken om met
elkaar te communiceren en om informatie uit te wisselen.
●
Zoekmachines kennen een nooit geziene staat van
perfectie in het zoeken naar juiste informatie.



Maar ...

●
Tijdsversnelling in de IT-sector
●
I-Tunes-model voor boeken
●
Informatie-inflatie leidt tot informatiejungle
●
Steeds hogere eisen flexibiliteit en kwaliteit



Inhoud

●
Waarover gaat het ?
●
contentmanagement
●
●
●
●
Besluit



Wat is een digitale collectie ?

●
Verzameld en georganiseerd door en voor
de specifieke noden van een bepaalde
organisatie of gemeenschap
<=> WWW
●
Gegarandeerde toegang
●
Menselijke tussenkomst (omstreden)



Typologie van digitale collecties

1. Verworven digitale data (licenties !)
●
Lokaal gestockeerd (verdwijnt)
●
Toegang (bijv. Swets)
2. Lokaal digitaal geproduceerde data
3. Mash-ups
4. Lokaal gemaakte gateways (relatie met
ontsluiting)



1. Verworven digitale data

●
Commerciële aanbieders
– Databanken Een Digital Repository (digitale bewaarplaats)
is een digitaal archief van publicaties.
– Het bestaat uit opslagruimte om digitale en
e-zines gedigitaliseerde informatie
op een zo duurzaam mogelijke manier op te slaan
– e-books (server)
en software om deze bestanden toegankelijk
te maken (database).
●
Repositories
– (Consortia van) universiteiten of
wetenschappelijke instituten
– Overheden



Niet-academische repositories in
Vlaanderen



2. Lokaal digitaal geproduceerde data

●
Digitalisering
– Scanning
●
Case : Google Library project (universiteit Gent)
●
Digitaal archief
– Aandachtspunt : Vluchtige data
●
Bijv. : websites
– Tip : e-David (http://www.edavid.be/)
●
Eigen repository



3. Bestaande informatie herwerken :
Mashup's

• 1 + 1 = iets anders
• “A mashup combines two or more other
applications creating another application
that can help you better perform
different activities”
• Bekendste voorbeeld : Google-maps
• Ook bibliotheek mash-ups



Inhoud

●
Waarover gaat het ?
●
contentmanagement
●
●
●
●
Besluit



Of we het nu willen of niet ...

... het e-book komt er aan !
(en zal blijven)



Onderbouwing van de stelling

●
Aanbod :
– Titels en readers stijgen spectaculair
– Is spotgoedkoop voor de uitgever, dus grote winstmarge
●
Vraag :
– Meeste jongeren zijn reeds jaren “digital natives” en
vinden lezen van een scherm normaal
●
Technologie :
– Ergonomie is enorm verbeterd (bijv. e-ink)
– Integratie (bijv. : in smartphone)
– ...



Wat betekent dit voor de
plaatselijke collecties ?

●
Aandeel papieren bronnen zal snel
verminderen, maar zal nog lang een rol
blijven spelen
●
Aandeel fysieke digitale bronnen zal de
komende jaren quasi verdwijnen
●
Aandeel gehoste digitale bronnen zal het
leeuwenaandeel vormen van de
collecties.



Aandeel bronnen in de collectie



Verkoop e-books

7 september 2010 Collectiemanagement in digitale tijden
http://wespeakdigitalmedia.com/ 25


Klik om titel toe te voegen



Het aanbod



Voordelen van e-books voor de bib

●
Verrijken van de catalogus met :
– Samenvatting
– Bladerfunctie
– Full-text indexeren
– Integratiemogelijkheden
●
Dienstverlening op afstand
●
Marketing : digitale zichtbaarheid



E-book en bibliotheek : praktisch

Digitale uitleendienst :
●
Case : Eerste versie in OB Almere
●
Voorlopige evaluatie:
– De bibliotheek koopt licentie voor uitleendienst
per werk
– ‘Strenge’ DRM (digitale rechten):
●
Alleen leesbaar met speciale software
●
Enkel langzaam bladeren. Scrollen onmogelijk
●
Afdrukken beperkt
●
Niet op alle readers te gebruiken

7 Bron : www.bibnet.be
september 2010 Collectiemanagement in digitale tijden 29


Inhoud

●
Waarover gaat het ?
●
contentmanagement
●
●
●
●
Besluit



Initiatieven Bibnet en provincies

●
Bibliotheekportalen
●
Bib-fm
●
E-bookplatform
●
Databanken
●
Fundels
●
...



Rol en functie van de lokale bibliotheek

Kunnen we de huidige rol en functie van de
bibliotheken handhaven in het nieuwe (digitale)
landschap:
●
Kunnen bibliotheken gidsen blijven, o.a. door
geïntegreerde ontsluiting ?
●
Zelf beslissen over collecties ?
●
Gratis basisdienstverlening realiseren ?
●
Toegang garanderen op langere termijn ?




De gemiddelde lokale bibliotheek is
organisatorisch te klein (middelen en
competenties) om deze uitdagingen aan te
gaan, dus :
●
Netwerkvorming
●
Aankoopconsortia
●
Samenwerkingsverbanden
●
Fusies


Unique Selling Proposition van de
(lokale) Bibliotheek

●
expertise van de medewerkers
●
kritisch vermogen tot analyse en selectie
●
lokale relevantie van de werken
●
kwaliteitscontrole en kwaliteitsgarantie
●
neutraliteit en vrijheid t.o.v.
commerciële, religieuze, politieke of
andere belangen



Veranderende rol : verwachtingen van
de dienstverlening
●
vraaggericht: de inrichting van dienstverlening wordt bepaald
door de behoeften van de omgeving en de gebruikers/klanten;
●
geïntegreerd: de focus komt te liggen op vraagpatronen van
gebruikers/klanten;
●
proactief: dienstverlening wordt niet meer alleen door de
gebruiker/klant geïnitieerd, maar kan ook proactief aangeboden
worden;
●
multichanneling: diensten worden via meerdere kanalen
aangeboden;
●
maatwerk: diensten worden op individuele wijze aangeboden;
●
globaal en generalistisch: een logische samenhang en
combinatie van diensten;
●
actieve klantparticipatie: klanten worden actief betrokken bij
(de inrichting van) het dienstverleningsproces.




“In deze tijden van 'High-tech' is er steeds
meer nood aan 'High-touch'”



Inhoud

●
Waarover gaat het ?
●
contentmanagement
●
●
●
●
Besluit




Als je vindt dat ...
... je eigen lokale bib een rol te spelen
heeft in de lokale digitale beleving
... dan moet je ook anticiperen op wat gaat
komen (of wat er reeds is) en een eigen
visie daaromtrent formuleren.



Stappenplan

Lokale Visie
visie Bibnet

Bibliotheekconcept Wat willen we
bereiken met onze
bibliotheek ?

Waarom is deze
bibliotheek nodig ?
Collectieplan

Partners :
Bibnet
Uitvoeren
Andere bibliotheken
Aanbieders


Intellectuele eigendom

●
Auteursrecht en copyright (©)
●
Open Access
●
Creative Commons
●
“Copyleft” en open content



Vele wensen, schaarse middelen :
keuzes maken !
●
Wat we zelf doen, doen we ...
– Make or buy-decission
●
Back-office uitbesteden
●
Taken centraliseren (samenwerken)
– Delegeren
– Profiteren van bestaande diensten (bijv.
Google, Amazon.com, …)
– Goede partners zoeken
– ...



Competenties

●
De bibliotheekmedewerker is
– Geen caissière, routinetaken worden zoveel
mogelijk geautomatiseerd
– Geen wandelende encyclopedie, maar een
informatieprofessional
– Geen mensenschuwe back-officer, maar
sociale bemiddelaar tussen informatie en
klant
– Geen passieve aanbieder, maar levert pro-
actief maatwerk af


Een selectie

● Ik zorg ervoor dat ik op de hoogte blijf van de
informatiecultuur van onze gebruikers en probeer die
kennis te ‘vertalen’ naar bibliotheekdiensten.
● Ik werk actief mee aan de vooruitgang van mijn
bibliotheek.
● Ik gooi oude werkwijzen overboord als er betere zijn,
ook al leken die oude werkwijzen ooit fantastisch.
● Ik ben niet bang voor Google of verwante diensten. Ik
profiteer ervan voor onze gebruikers en bied
tegelijkertijd hoogwaardige bibliotheekdiensten aan die
gebruikers nodig hebben.
(bron : WOW! Wouter on the web)



Leerweg Bewustzijn vergroten :
medewerkers ● Missionarissen

● Niet dwingen

Passief ● Learning by doing

cfr. : “23 dingen”
Vermijden

Gewennen

Gebruik

Creatie van meerwaarde
Actief



Het is maar de bibliotheek ...

Zorg voor een goede zichtbaarheid op
website, intranet en extranet.
– Zorg dat de bibliotheek mee opgenomen is in
de workflow van gemeentelijke diensten
• Bijv. : integratie in de Desktopsearch,
centraal beheer van documenten, ...
– Creëer vraag door zichtbaarheid en
vindbaarheid in meerdere omgevingen
• Bureaublad, browservenster, toolbar,
startpagina's



En wij, als kleine bibliotheek ?
Mogelijkheden :

●
Zorg voor lokale meerwaarde (kijk niet enkel naar
Bibnet). Begin bijv. een gemeentelijk “repository”
●
Beheer de digitale abonnementen, ook van andere
gemeentelijke diensten.
●
Ga naar de gebruikers toe (wacht niet af). Ook
nieuwe potentiële doelgroepen. Betrek ze bij het
collectiemanagement.
●
Zorg voor een (echte) menselijke intermediair
tussen digitale content en gebruiker .
●
De bibliotheek zorgt voor een pluriforme
democratische en kwaliteitsvolle toegang tot de
digitale bronnen.


Besluit :

●
Collectiemanagement in digitale tijden is
minder een verhaal over bronnen en
technologie (die zijn per definitie tijdelijk),
dan wel :
– Een goede visie (en doelstellingen) hebben
– Partners zoeken
– Competenties ontwikkelen
De rest volgt quasi automatisch hieruit.



Een voorbeeld(ige) partner :



Besluit

Als de geesten klaar zijn,
is de helft van werk achter de rug.

Nog vragen ?

jvanhee@maarifa.be


Collectiemanagement in digitale tijden ... voor openbare bibliotheken

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

Similar a Collectiemanagement in digitale tijden ... voor openbare bibliotheken

Similar a Collectiemanagement in digitale tijden ... voor openbare bibliotheken (20)

Más de Jan Van Hee

Más de Jan Van Hee (20)

Collectiemanagement in digitale tijden ... voor openbare bibliotheken