1. PAPER-I
Signature and Name of Invigilator
1. (Signature) __________________________ OMR Sheet No. : ............................................
(Name) ____________________________ (To be filled by the Candidate)
2. (Signature) __________________________ Roll No.
(Name) ____________________________ (In figures as per admission card)
Roll No.________________________________
D 00 1 1
Test Booklet Code W
(In words)
Time : 1 1/4 hours] [Maximum Marks : 100
Number of Pages in this Booklet : 16 Number of Questions in this Booklet : 60
Instructions for the Candidates ¯Ö¸üßõÖÖÙ£ÖµÖÖë Ûêú ×»Ö‹ ×®Ö¤ìü¿Ö
1. Write your roll number in the space provided on the top of 1. ¯ÖÆü»Öê ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ …
this page. 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö ´Öë ÃÖÖšü (60) ²ÖÆãü×¾ÖÛú»¯ÖßµÖ ¯ÖÏ¿®Ö Æïü, וִ֮Öë ÃÖê ˆ´´Öߤü¾ÖÖ¸ü
2. This paper consists of sixty (60) multiple-choice type of ÛúÖê ×ÛúÃÖß ³Öß ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ¯ÖÏ¿®Ö ÛúÖ ˆ¢Ö¸ü ¤êü®ÖÖ ÆüÖêÝÖÖ … ˆ´´Öߤü¾ÖÖ¸ü «üÖ¸üÖ
questions, out of which the candidate would be required to ¯Ö“ÖÖÃÖ ÃÖê †×¬ÖÛú ¯ÖÏ¿®ÖÖë ÛúÖ ˆ¢Ö¸ü ¤êü®Öê ¯Ö¸ü ˆ´´Öߤü¾ÖÖ¸ü «üÖ¸üÖ ×¤üµÖê ÝÖµÖê ¯ÖÏ£Ö´Ö
answer any fifty (50) questions. In the event of the candidate ¯Ö“ÖÖÃÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖë ÛúÖ ´Ö滵ÖÖÓÛú®Ö ×ÛúµÖÖ •ÖÖµÖêÝÖÖ …
attempting more than fifty questions, the first fifty questions 3. ¯Ö¸üßõÖÖ ¯ÖÏÖ¸ü´³Ö ÆüÖê®Öê ¯Ö¸ü, ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ †Ö¯ÖÛúÖê ¤êü ¤üß •ÖÖµÖêÝÖß … ¯ÖÆü»Öê
attempted by the Candidate would be evaluated. ¯ÖÖÑ“Ö ×´Ö®Ö™ü †Ö¯ÖÛúÖê ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ÜÖÖê»Ö®Öê ŸÖ£ÖÖ ˆÃÖÛúß ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ
3. At the commencement of examination, the question booklet •ÖÖÑ“Ö Ûêú ×»Ö‹ פüµÖê •ÖÖµÖëÝÖê, וÖÃÖÛúß •ÖÖÑ“Ö †Ö¯ÖÛúÖê †¾Ö¿µÖ Ûú¸ü®Öß Æîü :
will be given to you. In the first 5 minutes, you are requested (i) ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ÜÖÖê»Ö®Öê Ûêú ×»Ö‹ ˆÃÖÛêú Ûú¾Ö¸ü ¯Öê•Ö ¯Ö¸ü »ÖÝÖß ÛúÖÝÖ•Ö
to open the booklet and compulsorily examine it as below : Ûúß ÃÖᯙ ÛúÖê ±úÖ›Ìü »Öë … ÜÖã»Öß Æãü‡Ô µÖÖ ×²Ö®ÖÖ Ã™üßÛú¸ü-ÃÖᯙ Ûúß
(i) To have access to the Question Booklet, tear off the paper ¯Öã×ßÖÛúÖ Ã¾ÖßÛúÖ¸ü ®Ö Ûú¸ëü …
seal on the edge of this cover page. Do not accept a booklet (ii) Ûú¾Ö¸ü ¯Öéšü ¯Ö¸ü ”û¯Öê ×®Ö¤ìü¿ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ Ûêú ¯Öéšü ŸÖ£ÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖë
without sticker-seal and do not accept an open booklet. Ûúß ÃÖÓܵÖÖ ÛúÖê †“”ûß ŸÖ¸üÆü “ÖîÛú Ûú¸ü »Öë ×Ûú µÖê ¯Öæ¸êü Æïü … ¤üÖêÂÖ¯ÖæÞÖÔ
(ii) Tally the number of pages and number of questions in ¯Öã×ßÖÛúÖ ×•Ö®Ö´Öë ¯Öéšü/¯ÖÏ¿®Ö Ûú´Ö ÆüÖë µÖÖ ¤ãü²ÖÖ¸üÖ †Ö ÝÖµÖê ÆüÖë µÖÖ ÃÖß׸üµÖ»Ö
the booklet with the information printed on the cover ´Öë ®Ö ÆüÖë †£ÖÖÔŸÖ ×ÛúÃÖß ³Öß ¯ÖÏÛúÖ¸ü Ûúß ¡Öã×™ü¯ÖæÞÖÔ ¯Öã×ßÖÛúÖ Ã¾ÖßÛúÖ¸ü ®Ö
page. Faulty booklets due to pages/questions missing Ûú¸ëü ŸÖ£ÖÖ ˆÃÖß ÃÖ´ÖµÖ ˆÃÖê »ÖÖî™üÖÛú¸ü ˆÃÖÛêú ãÖÖ®Ö ¯Ö¸ü ¤æüÃÖ¸üß ÃÖÆüß
or duplicate or not in serial order or any other ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ »Öê »Öë … ‡ÃÖÛêú ×»Ö‹ †Ö¯ÖÛúÖê ¯ÖÖÑ“Ö ×´Ö®Ö™ü פüµÖê
discrepancy should be got replaced immediately by a •ÖÖµÖëÝÖê … ˆÃÖÛêú ²ÖÖ¤ü ®Ö ŸÖÖê †Ö¯ÖÛúß ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ¾ÖÖ¯ÖÃÖ »Öß •ÖÖµÖêÝÖß
correct booklet from the invigilator within the period
of 5 minutes. Afterwards, neither the Question Booklet
†Öî¸ü ®Ö Æüß †Ö¯ÖÛúÖê †×ŸÖ׸üŒŸÖ ÃÖ´ÖµÖ ×¤üµÖÖ •ÖÖµÖêÝÖÖ …
will be replaced nor any extra time will be given.
(iii) ‡ÃÖ •ÖÖÑ“Ö Ûêú ²ÖÖ¤ü ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ÛúÖ ÛúÖê›ü OMR ¯Ö¡ÖÛú ¯Ö¸ü †Ó×ÛúŸÖ
(iii) After this verification is over, the Test Booklet Code
Ûú¸ëü †Öî¸ü OMR ¯Ö¡ÖÛú Ûúß ÛÎú´Ö ÃÖÓܵÖÖ ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ¯Ö¸ü
should be entered in the OMR Sheet and the OMR Sheet
†Ó×ÛúŸÖ Ûú¸ü ¤ëü …
Number should be entered on this Test Booklet.
4. ¯ÖÏŸµÖêÛú ¯ÖÏ¿®Ö Ûêú ×»Ö‹ “ÖÖ¸ü ˆ¢Ö¸ü ×¾ÖÛú»¯Ö (A), (B), (C) ŸÖ£ÖÖ (D) פüµÖê
4. Each item has four alternative responses marked (A), (B), (C)
ÝÖµÖê Æïü … †Ö¯ÖÛúÖê ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü Ûêú ¤üß‘ÖÔ¾Öé¢Ö ÛúÖê ¯Öê®Ö ÃÖê ³Ö¸üÛú¸ü ÛúÖ»ÖÖ Ûú¸ü®ÖÖ
and (D). You have to darken the oval as indicated below on the
Æîü •ÖîÃÖÖ ×Ûú ®Öß“Öê פüÜÖÖµÖÖ ÝÖµÖÖ Æîü …
correct response against each item. ˆ¤üÖÆü¸üÞÖ : A B C D
Example : A B C D
•Ö²Ö×Ûú (C) ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü Æîü …
where (C) is the correct response. 5. ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö I †Öî¸ü ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö II Ûêú ×»Ö‹ ‹Ûú Æüß ˆ¢Ö¸ü ¯Ö¡ÖÛú Æîü •ÖÖê ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö
5. Your responses to the items are to be indicated in the Answer ¯Öã×ßÖÛúÖ Ûêú †®¤ü¸ü פüµÖÖ ÝÖµÖÖ Æîü … ¯ÖÏ¿®ÖÖë Ûêú ˆ¢Ö¸ü Ûêú¾Ö»Ö ˆ¢Ö¸ü-¯Ö¡ÖÛú ¯Ö¸ü
Sheet given inside this Booklet, which is common for Æüß †Ó×ÛúŸÖ Ûú¸ü®Öê Æïü … µÖפü †Ö¯Ö ˆ¢Ö¸ü ¯Ö¡ÖÛú ¯Ö¸ü פüµÖê ÝÖµÖê ¤üß‘ÖÔ¾Öé¢Ö Ûêú
Paper I and Paper II. If you mark at any place other than in †»ÖÖ¾ÖÖ ×ÛúÃÖß †®µÖ ãÖÖ®Ö ¯Ö¸ü ˆ¢Ö¸ü דÖÅ®ÖÖÓ×ÛúŸÖ Ûú¸ŸÖêü Æïü, ŸÖÖê ˆÃÖÛúÖ
the ovals in the Answer Sheet, it will not be evaluated. ´Ö滵ÖÖÓÛú®Ö ®ÖÆüà ÆüÖêÝÖÖ …
6. Read instructions given inside carefully. 6. †®¤ü¸ü פüµÖê ÝÖµÖê ×®Ö¤ìü¿ÖÖë ÛúÖê ¬µÖÖ®Ö¯Öæ¾ÖÔÛú ¯ÖœÌëü …
7. Rough Work is to be done in the end of this booklet. 7. Ûú““ÖÖ ÛúÖ´Ö (Rough Work) ‡ÃÖ ¯Öã×ßÖÛúÖ Ûêú †×®ŸÖ´Ö ¯Öéšü ¯Ö¸ü Ûú¸ëü …
8. If you write your Name, Roll Number, Phone Number or put 8. µÖפü †Ö¯Ö ˆ¢Ö¸ü-¯Öã×ßÖÛúÖ ¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö Ûêú †»ÖÖ¾ÖÖ †¯Ö®ÖÖ ®ÖÖ´Ö, ¸üÖê»Ö
any mark on any part of the Answer Sheet, except for the ®Ö´²Ö¸ü, ±úÖê®Ö ®Ö´²Ö¸ü µÖÖ ÛúÖê‡Ô ³Öß ‹êÃÖÖ ×“ÖÅ®Ö ×•ÖÃÖÃÖê †Ö¯ÖÛúß ¯ÖÆü“ÖÖ®Ö ÆüÖê
space allotted for the relevant entries, which may disclose ÃÖÛêú, †Ó×ÛúŸÖ Ûú¸üŸÖê Æïü †£Ö¾ÖÖ †³Ö¦ü ³ÖÖÂÖÖ ÛúÖ ¯ÖϵÖÖêÝÖ Ûú¸üŸÖê Æïü, µÖÖ ÛúÖê‡Ô
your identity, or use abusive language or employ any other †®µÖ †®Öã×“ÖŸÖ ÃÖÖ¬Ö®Ö ÛúÖ ¯ÖϵÖÖêÝÖ Ûú¸üŸÖê Æïü, ŸÖÖê ¯Ö¸üßõÖÖ Ûêú ×»ÖµÖê †µÖÖêݵÖ
unfair means, you will render yourself liable to disqualification. ‘ÖÖê×ÂÖŸÖ ×ÛúµÖê •ÖÖ ÃÖÛúŸÖê Æïü …
9. You have to return the test question booklet and OMR Answer 9. †Ö¯ÖÛúÖê ¯Ö¸üßõÖÖ ÃÖ´ÖÖ¯ŸÖ ÆüÖê®Öê ¯Ö¸ü ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ‹¾ÖÓ OMR ˆ¢Ö¸ü-¯Ö¡ÖÛú
sheet to the invigilators at the end of the examination ×®Ö¸üßõÖÛú ´ÖÆüÖê¤üµÖ ÛúÖê »ÖÖî™üÖ®ÖÖ †Ö¾Ö¿µÖÛú Æîü †Öî¸ü ¯Ö¸üßõÖÖ ÃÖ´ÖÖׯŸÖ Ûêú ²ÖÖ¤ü
compulsorily and must not carry it with you outside the ˆÃÖê †¯Ö®Öê ÃÖÖ£Ö ¯Ö¸üßõÖÖ ³Ö¾Ö®Ö ÃÖê ²ÖÖÆü¸ü ®Ö »ÖêÛú¸ü •ÖÖµÖë …
Examination Hall. 10. Ûêú¾Ö»Ö ®Öß»Öê/ÛúÖ»Öê ²ÖÖ»Ö ¯¾ÖÖ‡Õ™ü ¯Öê®Ö ÛúÖ Æüß ‡ÃŸÖê´ÖÖ»Ö Ûú¸ëü …
10. Use only Blue/Black Ball point pen. 11. ×ÛúÃÖß ³Öß ¯ÖÏÛúÖ¸ü ÛúÖ ÃÖÓÝÖÞÖÛú (Ûîú»ÖÛãú»Öê™ü¸ü) µÖÖ »ÖÖÝÖ ™êü²Ö»Ö †Öפü ÛúÖ
11. Use of any calculator or log table etc., is prohibited. ¯ÖϵÖÖêÝÖ ¾ÖÙ•ÖŸÖ Æîü …
12. There is no negative marks for incorrect answers. 12. ÝÖ»ÖŸÖ ˆ¢Ö¸üÖë Ûêú ×»Ö‹ ÛúÖê‡Ô †ÓÛú ÛúÖ™êü ®ÖÆüà •ÖÖ‹ÑÝÖê …
W-00 P.T.O.

2. FOR OFFICE USE ONLY
Marks Obtained
Obtained
Question
Obtained
Obtained
Question
Number
Question
Number
Number
Marks
Marks
Marks
1 21 41
2 22 42
3 23 43
4 24 44
5 25 45
6 26 46
7 27 47
8 28 48
9 29 49
10 30 50
11 31 51
12 32 52
13 33 53
14 34 54
15 35 55
16 36 56
17 37 57
18 38 58
19 39 59
20 40 60
Total Marks Obtained (in words) ...........................................
(in figures) ..........................................
Signature & Name of the Coordinator ...................................
(Evaluation) Date .........................
W-00 2

3. Paper – I
¯ÖÏ¿−Ö¯Ö¡Ö – I
Note : • This paper contains Sixty (60) multiple choice questions, each question carrying two (2) marks.
• Candidate is expected to answer any Fifty (50) questions.
• In case more than Fifty (50) questions are attempted, only the first Fifty (50) questions
will be evaluated.
−ÖÖê™ü : • ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿−Ö¯Ö¡Ö ´Öë ÃÖÖšü (60) ²ÖÆãü׾֍ú»¯ÖßµÖ ¯ÖÏ¿−Ö Æïü … ¯ÖÏŸµÖêú ¯ÖÏ¿−Ö êú ¤üÖê (2) †Óú Æïü …
• †³µÖ£Öá úÖê úÖê‡Ô ³Öß ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ¯ÖÏ¿−ÖÖë êú ˆ¢Ö¸ü ¤êü−Öê Æïü …
• µÖפü ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ÃÖê †×¬Öú ¯ÖÏ¿−ÖÖë êú ˆ¢Ö¸ü פüµÖê ŸÖÖê ¯ÖÏ£Ö´Ö ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ¯ÖÏ¿−Ö Æüß •ÖÖÑ“Öê •ÖÖµÖëÖê …
1. Photo bleeding means 1. ±úÖê™üÖê ²»ÖßØ›üÝÖ ÛúÖ †£ÖÔ Æîü
(A) Photo cropping (A) ±úÖê™üÖê ÛÎúÖêدÖÝÖ
(B) Photo placement
(C) Photo cutting (B) ±úÖê™üÖê ãÖÖ¯Ö®Ö
(D) Photo colour adjustment (C) ±úÖê™üÖê ÛúØ™üÝÖ
(D) ±úÖê™üÖê ¸ÓüÝÖÖë ÛúÖ ÃÖ´ÖÖ ÖÖê•Ö®Ö
2. While designing communication
strategy feed-forward studies are 2. ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ¸üÞÖ®Öß×ŸÖ ²Ö®ÖÖŸÖê ÃÖ´Ö Ö ¯Öã®ÖÙ®Ö¾Öê¿Ö®Ö
conducted by †¬ Ö Ö®Ö ×ÛúÃÖÛêú «üÖ¸üÖ ×Ûú ÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü ?
(A) Audience (A) ÁÖÖêŸÖÖ
(B) Communicator (B) ÃÖÓ“ÖÖ¸üÛú
(C) Satellite (C) ÃÖî™êü»ÖÖ‡™ü
(D) Media (D) ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ´ÖÖ¬ Ö´Ö
3. In which language the newspapers 3. ×ÛúÃÖ ³ÖÖÂÖÖ‡Ô ÃÖ´ÖÖ“ÖÖ¸ü ¯Ö¡ÖÖë ÛúÖ ÃÖ²ÖÃÖê †×¬ÖÛú
have highest circulation ?
(A) English (B) Hindi ×¾ÖŸÖ¸üÞÖ Æîü ?
(C) Bengali (D) Tamil (A) †ÓÝÖÏê•Öß (B) ×Æü®¤üß
(C) ²ÖÓÝÖÖ»Öß (D) ŸÖ×´Ö»Ö
4. Aspect ratio of TV Screen is
(A) 4 : 3 (B) 3 : 4 4. ™üß.¾Öß. Ûêú ¯Ö¤ìü ÛúÖ ¯ÖõÖ †®Öã¯ÖÖŸÖ Æîü
(C) 2:3 (D) 2 : 4 (A) 4 : 3 (B) 3 : 4
5. Communication with oneself is (C) 2 : 3 (D) 2 : 4
known as 5. †ÖŸ´Ö-ÃÖÓ¯ÖÏêÂÖÞÖ ÛúÖê ÛúÆüŸÖê Æïü
(A) Organisational Communication (A) ÃÖÓÝÖšü®ÖÖŸ´ÖÛú ÃÖÓ¯ÖÏêÂÖÞÖ
(B) Grapewine Communication (B) †±ú¾ÖÖÆü ÃÖÓ¯ÖÏêÂÖÞÖ
(C) Interpersonal Communication (C) †ÓŸÖ¾Öð Ö׌ŸÖÛú ÃÖÓ¯ÖÏêÂÖÞÖ
(D) Intrapersonal Communication
(D) †ÓŸÖ:¾Öî Ö׌ŸÖÛú ÃÖÓ¯ÖÏêÂÖÞÖ
6. The term ‘SITE’ stands for
(A) Satellite Indian Television 6. ‘SITE’ ¯Ö¤ü ÛúÖ ¯ÖæÞÖÔ ºþ¯Ö Æîü
Experiment (A) ÃÖî™ü»ÖÖ‡™ü ‡Ó×›ü Ö®Ö ™êü»Öß×¾Ö•ÖÌ®Ö
(B) Satellite International Television ‹ŒÃÖ¯Öê¸üß´Öê®™ü
Experiment (B) ÃÖî™ü»ÖÖ‡™ü ‡®™ü¸ü®Öê¿Ö®Ö»Ö ™êü»Öß×¾Ö•Ö®Ö
(C) Satellite Instructional Television ‹ŒÃÖ¯Öê¸üß´Öê®™ü
Experiment (C) ÃÖî™ü»ÖÖ‡™ü ‡®ÃÖ™ÒüŒ¿Ö®Ö»Ö ™êü»Öß×¾Ö•Ö®Ö
(D) Satellite Instructional Teachers ‹ŒÃÖ¯Öê¸üß´Öê®™ü
Education (D) ÃÖî™ü»ÖÖ‡™ü ‡®ÃÖ™ÒüŒ¿Ö®Ö»Ö ™üß“ÖÃÖÔ ‹•ÖãÛêú¿Ö®Ö
7. What is the number that comes next 7. ‡ÃÖ ÀÖéÓÜÖ»ÖÖ ´Öë †ÝÖ»Öß ÛúÖî®Ö ÃÖß ÃÖÓÜ ÖÖ †Ö ÖêÝÖß ?
in the sequence ?
2, 5, 9, 19, 37, ___ 2, 5, 9, 19, 37, ___
(A) 76 (B) 74 (A) 76 (B) 74
(C) 75 (D) 50 (C) 75 (D) 50
W-00 3 P.T.O.

4. 8. Find the next letter for the series 8. MPSV ….. ‡ÃÖ ÀÖéÓÜÖ»ÖÖ ÛúÖ †ÖÝÖÖ´Öß †õÖ¸ü
MPSV..… Œ ÖÖ ÆüÖêÝÖÖ ?
(A) X (B) Y
(C) Z (D) A (A) X (B) Y
(C) Z (D) A
9. If ‘367’ means ‘I am happy’; ‘748’
means ‘you are sad’ and ‘469’ means 9. ‹Ûú ¯ÖϤü¢Ö Ûæú™ü ´Öë Öפü ‘367’ ÛúÖ †£ÖÔ Æîü ‘´Öï
‘happy and sad’ in a given code, then ¯ÖÏÃÖ®®Ö ÆæÑü’; ‘748’ ÛúÖ †£ÖÔ Æîü ‘†Ö¯Ö ˆ¤üÖÃÖ Æïü’
which of the following represents †Öî¸ü ‘469’ ÛúÖ †£ÖÔ Æîü ‘¯ÖÏÃÖ®®Ö †Öî¸ü ˆ¤üÖÃÖ’ …
‘and’ in that code ? ŸÖÖê ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ ´Öë ÃÖê ‡ÃÖ Ûæú™ü ´Öë ‘†Öî¸ü’ ×ÛúÃÖÃÖê
(A) 3 (B) 6 ¯ÖϤüÙ¿ÖŸÖ ÆüÖêÝÖÖ ?
(C) 9 (D) 4
(A) 3 (B) 6
(C) 9 (D) 4
10. The basis of the following
classification is ‘animal’, ‘man’,
‘house’, ‘book’, and ‘student’ : 10. ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ ¾ÖÝÖáÛú¸üÞÖ ÛúÖ †Ö¬ÖÖ¸ü Æîü :
(A) Definite descriptions ‘¯Ö¿Öã’, ‘†Ö¤ü´Öß’, ‘‘Ö¸ü’, ‘×ÛúŸÖÖ²Ö’ †Öî¸ü
(B) Proper names ‘×¾ÖªÖ£Öá’
(C) Descriptive phrases (A) ×®Ö׿“ÖŸÖ ¾ÖÞÖÔ®Ö
(D) Common names (B) ¾ Ö׌ŸÖ¾ÖÖ“ÖÛú ®ÖÖ´Ö
(C) ¾ÖÞÖÔ®ÖÖŸ´ÖÛú ÃÖÓ×õÖ¯ŸÖ ¾ÖÖŒ Ö
11. Assertion (A) : The coin when
flipped next time will come up (D) ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ´ÖÖ® Ö ®ÖÖ´Ö
tails.
Reason (R) : Because the coin was 11. Ûú£Ö®Ö (A) : †ÝÖ»Öß ²ÖÖ¸ü ˆ”ûÖ»Öê •ÖÖ®Öê ¯Ö¸ü
flipped five times in a row, and ×ÃÖŒÛúÖ ¯Ö¼ü (tails) ¯Ö›ÍêüÝÖÖ …
each time it came up heads. ÛúÖ¸üÞÖ (R) : Œ ÖÖë×Ûú ‹Ûú ÃÖÖ£Ö ¯ÖÖÑ“Ö ²ÖÖ¸ü
Choose the correct answer from ¯ÖÆü»Öê ˆ”ûÖ»Öê •ÖÖ®Öê ¯Ö¸ü ×ÃÖŒÛúÖ ¯ÖÏŸ ÖêÛú
below : ²ÖÖ¸ü ×“Ö¢Ö (heads) ¯Ö›ÍêüÝÖÖ …
(A) Both (A) and (R) are true, and
(R) is the correct explanation
×®Ö´®Ö ´Öë ÃÖê ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü “Öã×®Ö Öê :
of (A). (A) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê®ÖÖë ÃÖŸ Ö Æïü †Öî¸ü (R),
(B) Both (A) and (R) are false, and (A) Ûúß ÃÖÆüß ¾ ÖÖÜ ÖÖ Æîü …
(R) is the correct explanation (B) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê®ÖÖë †ÃÖŸ Ö Æïü †Öî¸ü
of (A). (R), (A) Ûúß ÃÖÆüß ¾ ÖÖÜ ÖÖ Æîü …
(C) (A) is doubtful, (R) is true, and (C) (A) ¿ÖÓÛúÖï֤ü Æîü, (R) ÃÖŸ Ö Æîü, †Öî¸ü
(R) is not the correct (R), (A) Ûúß ÃÖÆüß ¾ ÖÖÜ ÖÖ ®ÖÆüà Æîü …
explanation of (A).
(D) (A) is doubtful, (R) is false, (D) (A) ¿ÖÓÛúÖï֤ü Æîü, (R) †ÃÖŸ Ö Æîü, †Öî¸ü
and (R) is the correct (R), (A) Ûúß ÃÖÆüß ¾ ÖÖÜ ÖÖ Æîü …
explanation of (A).
12. ÃÖÓ²ÖÓ¬Ö ‘•ÖÖê ˆ®ÖÛúß ²ÖÆü®Ö Æîü’ Æîü
12. The relation ‘is a sister of ’ is (A) ײ֮Ö-ÃÖ´Ö×´ÖŸÖß Ö
(A) non-symmetrical (B) ÃÖ´Ö×´ÖŸÖß Ö
(B) symmetrical
(C) †ÃÖ´Ö×´ÖŸÖß Ö
(C) asymmetrical
(D) transitive (D) ÃÖÛú´ÖÔÛú
W-00 4

5. 13. If the proposition “Vegetarians are 13. “¿ÖÖÛúÖÆüÖ¸üß ´ÖÖÓÃÖÖÆüÖ¸üß ®ÖÆüà ÆüÖêŸÖê …” Öפü ÖÆü
not meat eaters” is false, then which Ûú£Ö®Ö †ÃÖŸ Ö Æîü, ŸÖÖê ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ †®Öã´ÖÖ®ÖÖë ´Öë
of the following inferences is ÃÖê ÛúÖî®Ö ÃÖê ÃÖÆüß Æïü ?
correct ? Choose from the codes
given below : ×®Ö´®Ö Ûæú™ü ÃÖê ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü “Öã×®Ö Öê :
1. “Some vegetarians are meat 1. “Ûãú”û ¿ÖÖÛúÖÆüÖ¸üß ´ÖÖÓÃÖÖÆüÖ¸üß ÆüÖêŸÖê Æïü …”
eaters” is true. ÖÆü ÃÖŸ Ö Æîü …
2. “All vegetarians are meat 2. “ÃÖ³Öß ¿ÖÖÛúÖÆüÖ¸üß ´ÖÖÓÃÖÖÆüÖ¸üß ÆüÖêŸÖê Æïü …”
eaters” is doubtful. ÖÆü ¿ÖÓÛúÖï֤ü Æîü …
3. “Some vegetarians are not 3. “Ûãú”û ¿ÖÖÛúÖÆüÖ¸üß ´ÖÖÓÃÖÖÆüÖ¸üß ®ÖÆüà ÆüÖêŸÖê
meat eaters” is true. Æïü …” ÖÆü ÃÖŸ Ö Æîü …
4. “Some vegetarians are not 4. “Ûãú”û ¿ÖÖÛúÖÆüÖ¸üß ´ÖÖÓÃÖÖÆüÖ¸üß ®ÖÆüà ÆüÖêŸÖê …”
meat eaters” is doubtful.
ÖÆüü ¿ÖÓÛúÖï֤ü Æîü …
Codes :
Ûæú™ü :
(A) 1, 2 and 3
(A) 1, 2 †Öî¸ü 3
(B) 2, 3 and 4
(B) 2, 3 †Öî¸ü 4
(C) 1, 3 and 4
(C) 1, 3 †Öî¸ü 4
(D) 1, 2 and 4
(D) 1, 2 †Öî¸ü 4
14. Determine the nature of the 14. ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ ¯Ö׸ü³ÖÖÂÖÖ ÛúÖ Ã¾Öºþ¯Ö Æîü
following definition :
‘ÝÖ¸üß²Ö’ ÛúÖ †£ÖÔ Æîü ¾Öê »ÖÖêÝÖ ×•Ö®ÖÛúß ¾ÖÖÙÂÖÛú
‘Poor’ means having an annual †Ö Ö ` 10,000 Æîü …
income of ` 10,000.
(A) ×¾Ö¿¾ÖÖÃÖÖ꟯ÖÖ¤üÛú (B) ×®Ö׿“ÖŸÖ
(A) persuasive (B) precising
(C) ¯Ö¤üÃÖÓ²ÖÓ¬Öß (D) þÖ×®ÖÙ¤ü™ü
(C) lexical (D) stipulative
15. ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ Öã׌ŸÖ ÖÖë ´Öë ÃÖê ÛúÖî®Ö ÃÖß Öã׌ŸÖ ®ÖÆüà
15. Which one of the following is not an Æîü ?
argument ?
(A) Öפü †Ö•Ö ´ÖÓÝÖ»Ö¾ÖÖ¸ü Æîü, ŸÖÖê Ûú»Ö ²Öã¬Ö¾ÖÖ¸ü
(A) If today is Tuesday, tomorrow ÆüÖêÝÖÖ …
will be Wednesday.
(B) “ÖæÑ×Ûú †Ö•Ö ´ÖÓÝÖ»Ö¾ÖÖ¸ü Æîü, Ûú»Ö ²Öã¬Ö¾ÖÖ¸ü
(B) Since today is Tuesday, ÆüÖêÝÖÖ …
tomorrow will be Wednesday.
(C) ¸üÖ´Ö ®Öê ´Öã—Öê †¯Ö´ÖÖ×®ÖŸÖ ×Ûú ÖÖ, ‡ÃÖß×»Ö‹
(C) Ram insulted me so I punched ´Öï®Öê ˆÃÖÛêú ®ÖÖÛú ¯Ö¸ü Æü´Ö»ÖÖ ²ÖÖê»ÖÖ …
him in the nose.
(D) ¸üÖ´Ö ‘Ö¸ü ¯Ö¸ü ®ÖÆüà Æîü, ‡ÃÖß×»Ö‹ ¾ÖÖê ¿ÖÆü¸ü
(D) Ram is not at home, so he must
have gone to town.
ÝÖ ÖÖ ÆüÖêÝÖÖ …
W-00 5 P.T.O.

6. 16. Venn diagram is a kind of diagram to 16. ¾Öò®Ö ›üÖ ÖêÝÖÏÖ´Ö ‡ÃÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü ÛúÖ ›üÖ ÖêÝÖÏÖ´Ö Æîü, •ÖÖê
(A) represent and assess the truth (A) ¾ÖÝÖÖí Ûêú ²Öã×»Ö Ö®Ö ‹»Ö•Öß²ÖÎÖ Ûúß ´Ö¤ü¤ü ÃÖê
of elementary inferences with ¯ÖÏÖ£Ö×´ÖÛú †®Öã´ÖÖ®ÖÖë Ûúß ÃÖŸ ÖŸÖÖ ÛúÖ
the help of Boolean Algebra of ¯ÖÏןÖ×®Ö׬֟¾Ö †Öî¸ü ´Öæ» ÖÖÓÛú®Ö Ûú¸üŸÖÖ Æîü …
classes. (B) ¾ÖÝÖÖí Ûêú ²Öã×»Ö Ö®Ö ‹»Ö•Öß²ÖÎÖ Ûúß ´Ö¤ü¤ü ÃÖê
(B) represent and assess the ¯ÖÏÖ£Ö×´ÖÛú †®Öã´ÖÖ®ÖÖë Ûúß ¾Öî¬ÖŸÖÖ ÛúÖ
validity of elementary ¯ÖÏןÖ×®Ö׬֟¾Ö †Öî¸ü ´Öæ» ÖÖÓÛú®Ö Ûú¸üŸÖÖ Æîü …
inferences with the help of
(C) ¾ÖÝÖÖí Ûêú ²Öã×»Ö Ö®Ö ‹»Ö•Öß²ÖÎÖ Ûúß ´Ö¤ü¤ü ÃÖê
Boolean Algebra of classes.
(C) represent but not assess the
¯ÖÏÖ£Ö×´ÖÛú †®Öã´ÖÖ®ÖÖë Ûúß ¾Öî¬ÖŸÖÖ ÛúÖ
validity of elementary
¯ÖÏןÖ×®Ö׬֟¾Ö Ûú¸üŸÖÖ Æîü, ¯Ö¸ü®ŸÖã ´Öæ» ÖÖÓÛú®Ö
inferences with the help of ®ÖÆüà Ûú¸üŸÖÖ …
Boolean Algebra of classes. (D) ¾ÖÝÖÖí Ûêú ²Öã×»Ö Öü®Ö ‹»Ö•Öß²ÖÎÖ Ûúß ´Ö¤ü¤ü ÃÖê
(D) assess but not represent the ¯ÖÏÖ£Ö×´ÖÛú †®Öã´ÖÖ®ÖÖë Ûúß ¾Öî¬ÖŸÖÖ ÛúÖ
validity of elementary ´Öæ» ÖÖÓÛú®Ö Ûú¸üŸÖÖ Æîü, ¯Ö¸ü®ŸÖã ¯ÖÏןÖ×®Ö׬֟¾Ö
inferences with the help of ®ÖÆüà Ûú¸üŸÖÖ …
Boolean Algebra of classes. 17. †ÖÝÖ´Ö®ÖÖŸ´ÖÛú ŸÖÛÔú¿ÖÖáÖ, Öã׌ŸÖ¾ÖÖŒ Ö ×ÛúÃÖ
17. Inductive logic studies the way in ¯ÖÏÛúÖ¸ü
which a premise may (A) ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖ ÃÖ´Ö£ÖÔ®Ö †Öî¸ü ˆÃÖÛêú
(A) support and entail a conclusion †®ÖãÝÖ´Ö®Ö Ûú¸ü®Öê ÛúÖ †¬ Ö Ö®Ö Ûú¸üŸÖÖ Æîü …
(B) not support but entail a (B) ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖ ÃÖ´Ö£ÖÔ®Ö ®ÖÆüà Ûú¸üŸÖÖ, †×¯ÖŸÖã
conclusion ˆÃÖÛêú †®ÖãÝÖ´Ö®Ö Ûú¸ü®Öê ÛúÖ †¬ Ö Ö®Ö
(C) neither support nor entail a Ûú¸üŸÖÖ Æîü …
conclusion (C) ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖ ®ÖÖ ŸÖÖê ÃÖ´Ö£ÖÔ®Ö Ûú¸üŸÖÖ Æîü, ®ÖÖ
(D) support a conclusion without Æüß ˆÃÖÛêú †®ÖãÝÖ´Ö®Ö Ûú¸ü®Öê ÛúÖ †¬ Ö Ö®Ö
entailing it Ûú¸üŸÖÖ Æîü …
18. Which of the following statements (D) ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÛúÖ ÃÖ´Ö£ÖÔ®Ö Ûú¸üŸÖÖ Æîü, ×Ûú®ŸÖã
are true ? Choose from the codes ˆÃÖÛêú †®ÖãÝÖ´Ö®Ö Ûú¸ü®Öê ÛúÖ †¬ Ö Ö®Ö ®ÖÆüà
given below. Ûú¸üŸÖÖ …
1. Some arguments, while not 18. ×®Ö´®Ö ÃÖæ×“ÖŸÖ Ûú£Ö®ÖÖë ´Öë ÃÖê ÛúÖî®Ö ÃÖê Ûú£Ö®Ö ÃÖŸ Ö
completely valid, are almost Æïü ? ×®Ö´®Ö ÃÖæ×“ÖŸÖ Ûæú™ü ´Öë ÃÖê “Öã®Öë …
valid.
1. Ûãú”û Öã׌ŸÖ ÖÖÑ •ÖÖê ¯ÖæÞÖÔŸÖ: ¾Öî¬Ö ®ÖÆüà Æïü, ¾ÖÖê
2. A sound argument may be
invalid.
†×¬ÖÛúŸÖ¸ü ¾Öî¬Ö Æïü …
3. A cogent argument may have a
2. šüÖêÃÖ Öã׌ŸÖ †¾Öî¬Ö ÆüÖê ÃÖÛúŸÖß Æîü …
probably false conclusion. 3. ×®Ö¿“ÖÖ ÖÛú Öã׌ŸÖ ´Öë ÃÖÓ³Ö¾ÖŸÖ: ÝÖ»ÖŸÖ
4. A statement may be true or ×®ÖÂÛúÂÖÔ ÆüÖê ÃÖÛúŸÖÖ Æîü …
false. 4. ×¾Ö¬ÖÖ®Ö ÃÖŸ ÖÖŸ´ÖÛú †£Ö¾ÖÖ †ÃÖŸ ÖÖŸ´ÖÛú
Codes : ÆüÖê ÃÖÛúŸÖÖ Æîü …
(A) 1 and 2 (B) 1, 3 and 4 Ûæú™ü :
(C) 4 alone (D) 3 and 4 (A) 1 †Öî¸ü 2 (B) 1, 3 †Öî¸ü 4
(C) Ûêú¾Ö»Ö 4 (D) 3 †Öî¸ü 4
19. If the side of the square increases by
40%, then the area of the square 19. Öפü ¾ÖÝÖÔ Ûúß ³Öã•ÖÖ ´Öë 40% ¾Öéרü ÆüÖêŸÖß Æîü, ŸÖÖê
increases by ¾ÖÝÖÔ ÛúÖ õÖê¡Ö±ú»Ö ²ÖœÌüŸÖÖ Æîü
(A) 60 % (B) 40 % (A) 60 % (B) 40 %
(C) 196 % (D) 96 % (C) 196 % (D) 96 %
W-00 6

7. 20. There are 10 lamps in a hall. Each 20. ‹Ûú ÆüÖò»Ö ´Öë 10 »Öî´¯Ö Æïü … ˆ®Ö´Öë ÃÖê ¯ÖÏŸ ÖêÛú ÛúÖê
one of them can be switched on †»ÖÝÖ ÃÖê ²ÖÓ¤ü ×Ûú ÖÖ •ÖÖ ÃÖÛúŸÖÖ Æîü … ÆüÖ»Ö ÛúÖê
independently. The number of ways ×ÛúŸÖ®Öê ŸÖ¸üßÛúÖë ÃÖê ¯ÖϤü߯ŸÖ ×Ûú ÖÖ •ÖÖ ÃÖÛúŸÖÖ Æîü ?
in which hall can be illuminated is
(A) 102 (B) 1023
(A) 102 (B) 1023
10
(C) 210 (D) 10 !
(C) 2 (D) 10 !
21. How many numbers between 100
21. 100 †Öî¸ü 300 Ûêú ²Öß“Ö ×ÛúŸÖ®Öß ÃÖÓÜ ÖÖ‹Ñ 2 Ûêú
and 300 begin or end with 2 ? ÃÖÖ£Ö ¯ÖÏÖ¸ü´³Ö †Öî¸ü ÃÖ´ÖÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖß Æïü ?
(A) 100 (B) 110 (A) 100 (B) 110
(C) 120 (D) 180 (C) 120 (D) 180
22. In a college having 300 students, 22. ‹Ûú ÛúÖò»Öê•Ö ´Öë 300 ”ûÖ¡Ö Æïü … ¯ÖÏŸ ÖêÛú ”ûÖ¡Ö 5
every student reads 5 newspapers ÃÖ´ÖÖ“ÖÖ¸ü ¯Ö¡Ö ¯ÖœÌüŸÖÖ Æîü †Öî¸ü ¯ÖÏŸ ÖêÛú ÃÖ´ÖÖ“ÖÖ¸ü ¯Ö¡Ö
and every newspaper is read by 60 60 ”ûÖ¡ÖÖë «üÖ¸üÖ ¯ÖœÌüÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü … ÃÖ´ÖÖ“ÖÖ¸ü ¯Ö¡ÖÖë Ûúß
students. The number of newspapers ×ÛúŸÖ®Öß ÃÖÓÜ ÖÖ †Ö¾Ö¿ ÖÛú Æîü ?
required is (A) Ûú´Ö ÃÖê Ûú´Ö 30
(A) at least 30 (B) at most 20 (B) • ÖÖ¤üÖ ÃÖê • ÖÖ¤üÖ 20
(C) exactly 25 (D) exactly 5 (C) ¯Öæ¸êü 25
The total CO2 emissions from (D) ¯Öæ¸êü 5
various sectors are 5 mmt. In the Pie
Chart given below, the percentage
×¾Ö׳֮®Ö õÖê¡ÖÖë ÃÖê Ûãú»Ö CO2 ˆŸÃÖ•ÖÔ®Ö 5 mmt
contribution to CO2 emissions from Æîü … ®Öß“Öê פü Öê ¯ÖÖ‡Ô “ÖÖ™Ôü ´Öë, ×¾Ö׳֮®Ö õÖê¡ÖÖë ÃÖê
various sectors is indicated. CO2 ˆŸÃÖ•ÖÔ®Ö Ûêú ¯ÖÏ×ŸÖ ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ ÖÖêÝÖ¤üÖ®Ö ‡Ó×ÝÖŸÖ
×Ûú ÖÖ ÝÖ ÖÖ Æîü …
23. What is the absolute CO2 emission
from domestic sector ?
23. ²ÖŸÖÖ‡ Öê ‘Ö¸êü»Öæ õÖê¡Ö ÃÖê Ûãú»Ö CO2 ˆŸÃÖ•ÖÔ®Ö
(A) 1.5 mmt (B) 2.5 mmt ×ÛúŸÖ®ÖÖ Æîü ?
(C) 1.75 mmt (D) 0.75 mmt (A) 1.5 mmt (B) 2.5 mmt
(C) 1.75 mmt (D) 0.75 mmt
24. What is the absolute CO2 emission
for combined thermal power and 24. ŸÖÖ¯Öß Ö ‰ú•ÖÖÔ ŸÖ£ÖÖ ¯Ö׸ü¾ÖÆü®Ö õÖê¡Ö ¤üÖê®ÖÖë ÃÖê ‡Ûú½üÖ
transport sectors ? Ûãú»Ö CO2 ˆŸÃÖ•ÖÔ®Ö ×ÛúŸÖ®ÖÖ Æîü ?
(A) 3.25 mmt (B) 1.5 mmt (A) 3.25 mmt (B) 1.5 mmt
(C) 2.5 mmt (D) 4 mmt (C) 2.5 mmt (D) 4 mmt
W-00 7 P.T.O.

8. For Blind Students Only Ûêú¾Ö»Ö ¥ü×™ü²ÖÖ׬֟ÖÖë Ûêú ×»Ö‹
(Questions 23 – 24) (¯ÖÏ¿®Ö 23 – 24)
23. Which of the following is not a 23. ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ ´Öë ÃÖê ÛúÖî®Ö ÃÖÖ Ûêú®¦üß Ö ¯ÖϾÖé×¢Ö ÛúÖ
measure of central tendency ? ´ÖÖ¯Ö ®ÖÆüà Æîü ?
(A) Mean (B) Median (A) ´ÖÖ¬ Ö (B) ´ÖÖ׬ ÖÛúÖ
(C) Mode (D) Range (C) ²ÖÆãü»ÖÛú (D) ¯Ö¸üÖÃÖ
24. In a normally distributed data 24. ÃÖÖ´ÖÖ® Ö ºþ¯Ö ÃÖê ×¾ÖŸÖ׸üŸÖ †ÖÓÛú›Ìêü ÃÖ´Öã““Ö Ö ´Öë
set, what percentage of data points ´ÖÖ¬ Ö + ´ÖÖ®ÖÛú ×¾Ö“Ö»Ö®Ö Ûêú ²Öß“Ö †ÖÓÛú›Ìêü ÛúÖ
lie between mean ± standard Œ ÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ †ÖŸÖÖ Æîü ?
deviation ?
(A) ~ 67 % (B) ~ 50%
(A) ~ 67 % (B) ~ 50%
(C) ~ 97 % (D) ~ 37%
(C) ~ 97 % (D) ~ 37%
25. Which of the following operating 25. ´ÖÖê²ÖÖ‡»Ö ±úÖê®Ö ¯Ö¸ü ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ ´Öë ÃÖê ÛúÖî®Ö ÃÖß
system is used on mobile phones ? ¯ÖÏ“ÖÖ»Ö®Ö ¯Ö¨ü×ŸÖ ˆ¯Ö ÖÖêÝÖ Ûúß •ÖÖŸÖß Æîü ?
(A) Windows Vista (A) ؾ֛üÖê ×¾ÖÙüÖ (B) ‹Þ›ÒüÖò Ö›ü
(B) Android (C) ؾ֛üÖêÃÖ XP (D) ˆ¯Ö ÖãÔŒŸÖ ÃÖ³Öß
(C) Windows XP
(D) All of the above 26. Öפü ²ÖêÃÖ x ´Öë (y)x ÃÖÓÜ ÖÖ y ×®Öºþ×¯ÖŸÖ Ûú¸üŸÖÖ Æîü,
26. If (y)x represents a number y in base
ŸÖÖê ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ ´Öë ÃÖê ÛúÖî®Ö ÃÖÖ ÃÖ²ÖÃÖê »Ö‘ÖãŸÖ´Ö Æîü ?
(A) (1111)2 (B) (1111)8
x, then which of the following
numbers is smallest of all ? (C) (1111)10 (D) (1111)16
(A) (1111)2 (B) (1111)8
(C) (1111)10 (D) (1111)16 27. ˆ““Ö ÃŸÖ¸üß Ö ¯ÖÏÖêÝÖÏÖØ´ÖÝÖ ³ÖÖÂÖÖ ÛúÖê ×®Ö´®ÖÖÓ×ÛúŸÖ ´Öë
ÃÖê ×ÛúÃÖÛúÖ ˆ¯Ö ÖÖêÝÖ Ûú¸üÛêú ´Ö¿Öß®Ö ³ÖÖÂÖÖ ´Öë ²Ö¤ü»ÖÖ
27. High level programming language •ÖÖ ÃÖÛúŸÖÖ Æîü ?
can be converted to machine (A) †Öê¸îüÛú»Ö (B) Ûòú´¯ÖÖ‡»Ö¸ü
language using which of the (C) ´Öî™ü »Öî²Ö (D) †òÃÖê´²Ö»Ö¸ü
following ?
(A) Oracle (B) Compiler 28. HTML (‹“Ö.™üß.‹´Ö.‹»Ö.) ÛúÖ ˆ¯Ö ÖÖêÝÖ Œ ÖÖ
(C) Mat lab (D) Assembler
²Ö®ÖÖ®Öê Ûêú ×»Ö Öê ×Ûú ÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü ?
28. HTML is used to create (A) ´Ö¿Öß®Ö ³ÖÖÂÖÖ ¯ÖÏÖêÝÖÏÖ´Ö
(A) machine language program (B) ˆ““Ö ÃŸÖ¸ü ÛúÖ ¯ÖÏÖêÝÖÏÖ´Ö
(B) high level program (C) ¾Öê²Ö ¯Öê•Ö
(C) web page (D) ¾Öê²Ö ÃÖ¾ÖÔ¸ü
(D) web server
29. DNS (›üß.‹®Ö.‹ÃÖ.) ¯Ö¤ü ÛúÖ ŸÖÖŸ¯Ö ÖÔ Æîü
29. The term DNS stands for
(A) ›üÖê´Öê®Ö ®Öê´Ö ×ÃÖÙü´Ö
(A) Domain Name System
(B) Defense Nuclear System (B) ×›ü±ëúÃÖ ® Öæ׌»Ö Ö¸ü ×ÃÖÙü´Ö
(C) Downloadable New Software (C) ›üÖ‰ú®Ö»ÖÖê›êü²Ö»Ö ® Öæ ÃÖÖò°™ü¾Öê Ö¸ü
(D) Dependent Name Server (D) ×›ü¯Öë›ëü™ü ®Öê´Ö ÃÖ¾ÖÔ¸ü
W-00 8

9. 30. IPv4 and IPv6 are addresses used to 30. IPv4 †Öî¸ü IPv6 ¯ÖŸÖê (‹›ÒêüÃÖ) Æïü, ו֮ÖÛúÖ
identify computers on the internet. ˆ¯Ö ÖÖêÝÖ ‡Ó™ü¸ü®Öê™ü ¯Ö¸ü Ûú´¯ Öæ™ü¸üÖë Ûúß ¯ÖÆü“ÖÖ®Ö Ûú¸ü®Öê
Find the correct statement out of the Ûêú ×»Ö Öê ×Ûú ÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü … ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ ´Öë ÃÖê
following : ÃÖÆüß Ûú£Ö®Ö –ÖÖŸÖ Ûúß×•Ö Öê :
(A) Number of bits required for
(A) IPv4 Ûêú ×»Ö Öê †¯Öê×õÖŸÖ ×²Ö™ËüÃÖ Ûúß
IPv4 address is more than
number of bits required for ÃÖÓÜ ÖÖ IPv6 ‹›ÒêüÃÖ Ûêú ×»Ö Öê †¯Öê×õÖŸÖ
IPv6 address. ײ֙ËüÃÖ Ûúß ÃÖÓÜ ÖÖ ÃÖê • ÖÖ¤üÖ Æîü …
(B) Number of bits required for (B) IPv4 ‹›ÒêüÃÖ Ûêú ×»Ö Öê †¯Öê×õÖŸÖ ×²Ö™ËüÃÖ
IPv4 address is same as Ûúß ÃÖÓÜ ÖÖ IPv6 ‹›ÒêüÃÖ Ûêú ×»Ö Öê
number of bits required for †¯Öê×õÖŸÖ ×²Ö™ËüÃÖ Ûúß ÃÖÓÜ ÖÖ Ûêú ו֮֟Öß
IPv6 address. Æîü …
(C) Number of bits required for (C) IPv4 ‹›ÒêüÃÖ Ûêú ×»Ö Öê †¯Öê×õÖŸÖ ×²Ö™ËüÃÖ
IPv4 address is less than Ûúß ÃÖÓÜ ÖÖ IPv6 ‹›ÒêüÃÖ Ûêú ×»Ö Öê †¯Öê×õÖŸÖ
number of bits required for
IPv6 address.
ײ֙ËüÃÖ Ûúß ÃÖÓÜ ÖÖ ÃÖê Ûú´Ö ÆüÖêŸÖß Æîü …
(D) Number of bits required for (D) IPv4 ‹›ÒêüÃÖ Ûêú ×»Ö Öê †¯Öê×õÖŸÖ ×²Ö™ËüÃÖ
IPv4 address is 64. 64 ÆüÖêŸÖê Æïü …
31. Which of the following pollutants 31. ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ ´Öë ÃÖê ÛúÖî®Ö ÃÖÖ ¯ÖϤæüÂÖÛú ´ÖÖ®Ö¾Ö Ûêú
affects the respiratory tract in ¿¾ÖÃÖ®Ö ´ÖÖÝÖÔ ÛúÖê ¯ÖϳÖÖ×¾ÖŸÖ Ûú¸üŸÖÖ Æîü ?
humans ?
(A) ÛúÖ²ÖÔ®Ö ´ÖÖê®ÖÖê-†ÖòŒÃÖÖ‡›ü
(A) Carbon monoxide
(B) ®ÖևיÒüÛú †ÖòŒÃÖÖ‡›ü
(B) Nitric oxide
(C) Sulphur di-oxide (C) ÃÖ»±ú¸ü ›üÖ‡†ÖòŒÃÖÖ‡›ü
(D) Aerosols (D) ‹¸üÖêÃÖÖê»ÃÖ
32. Which of the following pollutants is 32. ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ ´Öë ÃÖê ÛúÖî®Ö ÃÖß ¯ÖϤæü×ÂÖŸÖ Ûú¸ü®Öê ¾ÖÖ»Öß
not emitted from the transport ¾ÖßÖã ¯Ö׸ü¾ÖÆü®Ö õÖê¡Ö ÃÖê ®ÖÆüà ˆŸÃÖÙ•ÖŸÖ Ûúß •ÖÖŸÖß ?
sector ?
(A) †ÖòŒÃÖÖ‡›ËüÃÖ †Öò±ú ®ÖÖ‡™ÒüÖê•Ö®Ö
(A) Oxides of nitrogen
(B) Œ»ÖÖê¸üÖê°»Öæ¸üÖêÛúÖ²ÖÔ®ÖËÃÖ
(B) Chlorofluorocarbons
(C) Carbon monoxide (C) ÛúÖ²ÖÔ®Ö ´ÖÖê®ÖÖê-†ÖòŒÃÖÖ‡›ü
(D) Poly aromatic hydrocarbons (D) ¯ÖÖò×»Ö ‹¸üÖê´Öî×™üÛú ÆüÖ‡›ÒüÖêÛúÖ²ÖÔ®ÖËÃÖ
33. Which of the following sources of 33. ‰ú•ÖÖÔ Ûêú ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ ÄÖÖêŸÖÖë ´Öë ÃÖê ÛúÖî®Ö ÃÖÖ
energy has the maximum potential in ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë †×¬ÖÛúŸÖ´Ö ÃÖ´³ÖÖ¾ Ö (¿ÖŒ Ö) ¸üÜÖŸÖÖ Æîü ?
India ?
(A) ÃÖÖî¸ü ‰ú•ÖÖÔ
(A) Solar energy
(B) ¾ÖÖŸÖ (¾ÖÖ Öã) ‰ú•ÖÖÔ
(B) Wind energy
(C) Ocean thermal energy (C) ÃÖ´Öã¦üß ŸÖÖ¯Öß Ö ‰ú•ÖÖÔ
(D) Tidal energy (D) •¾ÖÖ¸üß Ö ‰ú•ÖÖÔ
W-00 9 P.T.O.

10. 34. Which of the following is not a 34. ´Öé¤üÖ ´Öë ¯ÖϤæüÂÖÞÖ ÛúÖ ÄÖÖêŸÖ ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ ´Öë ÃÖê
source of pollution in soil ? ÛúÖî®Ö ÃÖÖ ®ÖÆüà Æîü ?
(A) Transport sector (A) ¯Ö׸ü¾ÖÆü®Ö õÖê¡Ö
(B) Agriculture sector (B) Ûéú×ÂÖ õÖê¡Ö
(C) Thermal power plants (C) ŸÖÖ¯Öß Ö ‰ú•ÖÖÔ ÃÖÓ ÖÓ¡Ö
(D) Hydropower plants
(D) ÆüÖ‡›ÒüÖê ¯ÖÖ¾Ö¸ü ¯»ÖÖÓ™ËüÃÖ
35. Which of the following is not a
natural hazard ?
35. ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ ´Öë ÃÖê ÛúÖî®Ö ÃÖß ¯ÖÏÖÛéúןÖÛú †Ö¯Ö¤üÖ
(A) Earthquake
®ÖÆüà Æîü ?
(B) Tsunami (A) ³ÖæÛú´¯Ö
(C) Flash floods (B) ÃÖã®ÖÖ´Öß
(D) Nuclear accident (C) †ÖÛú×ôÖÛú-²ÖÖœÌü
(D) ®ÖÖ׳ÖÛúß Ö ¤ãü‘ÖÔ™ü®ÖÖ
36. Ecological footprint represents
(A) area of productive land and 36. ¯ÖÖ׸ü×ãÖןÖÛúß Ö ¯Ö¤üדÖÅ®Ö Œ ÖÖ ×®Öºþ×¯ÖŸÖ Ûú¸üŸÖÖ Æîü ?
water to meet the resources (A) ÃÖÓÃÖÖ¬Ö®ÖÖë Ûúß †Ö¾Ö¿ ÖÛúŸÖÖ†Öë ÛúÖê ¯Öæ¸üÖ
requirement Ûú¸ü®Öê Ûêú ×»Ö‹ ˆŸ¯ÖÖ¤üÛú ³Öæ×´Ö ŸÖ£ÖÖ •Ö»Ö
(B) energy consumption ÛúÖ õÖê¡Ö
(C) CO2 emissions per person (B) ‰ú•ÖÖÔ ÜÖ¯ÖŸÖ
(D) forest cover (C) ¯ÖÏ×ŸÖ ¾ Ö׌ŸÖ CO2 ˆŸÃÖ•ÖÔ®Ö
(D) ¾Ö®Ö õÖê¡Ö
37. The aim of value education to
inculcate in students is
(A) the moral values
37. ´Öæ» Ö ×¿ÖõÖÖ ÛúÖ ˆ§êü¿ Ö ×¾ÖªÖÙ£Ö ÖÖë Ûêú ´Ö®Ö ´Öë
†®ŸÖÙ®Ö×¾Ö™ü Ûú¸ü®ÖÖ Æîü
(B) the social values
(A) ®ÖîןÖÛú ´Öæ» ÖÖë ÛúÖ
(C) the political values
(D) the economic values (B) ÃÖÖ´ÖÖוÖÛú ´Öæ» ÖÖë ÛúÖ
(C) ¸üÖ•Ö®ÖßןÖÛú ´Öæ» ÖÖë ÛúÖ
38. Indicate the number of Regional (D) †ÖÙ£ÖÛú ´Öæ» ÖÖë ÛúÖ
Offices of University Grants
Commission of India. 38. ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë ×¾Ö¿¾Ö×¾ÖªÖ»Ö Ö †®Öã¤üÖ®Ö †Ö ÖÖêÝÖ Ûêú
(A) 10 (B) 07 õÖê¡Öß Ö ÛúÖ ÖÖÔ»Ö ÖÖë Ûúß ÃÖÓÜ ÖÖ ²ÖŸÖÖ‡ Öê :
(C) 08 (D) 09 (A) 10 (B) 07
(C) 08 (D) 09
39. One-rupee currency note in India
bears the signature of 39. ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë ‹Ûú ¹ý¯Ö Öê Ûúß ´Öã¦üÖ ¯Ö¸ü ×ÛúÃÖÛêú
(A) The President of India ÆüßÖÖõÖ¸ü ÆüÖêŸÖê Æïü ?
(B) Finance Minister of India (A) ³ÖÖ¸üŸÖ Ûêú ¸üÖ™Òü¯ÖןÖ
(C) Governor, Reserve Bank of (B) ³ÖÖ¸üŸÖ Ûêú ×¾Ö¢Ö ´ÖÓ¡Öß
India
(C) ³ÖÖ¸üŸÖß Ö ×¸ü•Ö¾ÖÔ ²ÖïÛú Ûêú ÝÖ¾Ö®ÖÔ¸ü
(D) Finance Secretary of
Government of India (D) ³ÖÖ¸üŸÖ ÃÖ¸üÛúÖ¸ü Ûêú ×¾Ö¢Ö ÃÖד־Ö
W-00 10

11. 40. Match the List – I with the List – II 40. ÃÖæ“Öß – I ÛúÖê ÃÖæ“Öß – II ÃÖê ×´Ö»ÖÖŸÖê Æãü‹, פü Öê Æãü‹
and select the correct answer from Ûæú™ü ´Öë ÃÖê ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü ÛúÖ “Ö Ö®Ö Ûúßו֋ :
the codes given below :
List – I List – II
ÃÖæ“Öß – I ÃÖæ“Öß – II
(Commissions and (Year) (†Ö ÖÖêÝÖ ¾Ö ÃÖ×´Ö×ŸÖ ÖÖÑ) (¾ÖÂÖÔ)
Committees)
(a) First (i) 2005 (a) ¯ÖÏ£Ö´Ö ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ×®ÖÛú (i) 2005
Administrative ÃÖã¬ÖÖ¸ü †Ö ÖÖêÝÖ
Reforms (b) ¯ÖÖò»Ö ‹“Ö. ‹¯¯Ö»Ö²Öß (ii) 1962
Commission ÃÖ×´Ö×ŸÖ I
(b) Paul H. Appleby (ii) 1962
Committee I (c) Ûêú. ÃÖ®£ÖÖ®Ö´Ö ÃÖ×´Ö×ŸÖ (iii) 1966
(c) K. Santhanam (iii) 1966 (d) ׫üŸÖß Ö ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ×®ÖÛú (iv) 1953
Committee ÃÖã¬ÖÖ¸ü †Ö ÖÖêÝÖ
(d) Second (iv) 1953
Administrative Ûæú™ü :
Reforms (a) (b) (c) (d)
Commission
Codes : (A) (i) (iii) (ii) (iv)
(a) (b) (c) (d) (B) (iii) (iv) (ii) (i)
(A) (i) (iii) (ii) (iv)
(C) (iv) (ii) (iii) (i)
(B) (iii) (iv) (ii) (i)
(C) (iv) (ii) (iii) (i) (D) (ii) (i) (iv) (iii)
(D) (ii) (i) (iv) (iii)
41. Constitutionally the registration and 41. ÃÖÓ¾Öî¬ÖÖ×®ÖÛú ºþ¯Ö ÃÖê ¸üÖ•Ö®ÖßןÖÛú ¤ü»ÖÖë Ûêú
recognition of political parties is the ¯ÖÓ•ÖßÛú¸üÞÖ †Öî¸ü ´ÖÖ® ÖŸÖÖ ÛúÖ ÛúÖ ÖÔ ×®Ö¯ÖÖ¤ü®Ö ×®Ö´®Ö
function performed by ´Öë ÃÖê ×ÛúÃÖÛêú «üÖ¸üÖ ×Ûú ÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü ?
(A) The State Election Commission (A) ÃÖ´²Ö×®¬ÖŸÖ ¸üÖ• ÖÖë Ûêú ¸üÖ• Ö ×®Ö¾ÖÖÔ“Ö®Ö
of respective States †Ö ÖÖêÝÖ «üÖ¸üÖ
(B) The Law Ministry of
Government of India (B) ³ÖÖ¸üŸÖ ÃÖ¸üÛúÖ¸ü Ûêú ×¾Ö×¬Ö ´ÖÓ¡ÖÖ»Ö Ö «üÖ¸üÖ
(C) The Election Commission of (C) ³ÖÖ¸üŸÖ Ûêú ×®Ö¾ÖÖÔ“Ö®Ö †Ö ÖÖêÝÖ «üÖ¸üÖ
India
(D) Election Department of the (D) ¸üÖ• Ö ÃÖ¸üÛúÖ¸üÖë Ûêú ×®Ö¾ÖÖÔ“Ö®Ö ×¾Ö³ÖÖÝÖ «üÖ¸üÖ
State Governments
42. The members of Gram Sabha are 42. ÝÖÏÖ´Ö ÃÖ³ÖÖ Ûêú ÃÖ¤üÃ Ö ÆüÖêŸÖê Æïü
(A) Sarpanch, Upsarpanch and all (A) ÃÖ¸ü¯ÖÓ“Ö, ˆ¯ÖÃÖ¸ü¯ÖÓ“Ö ‹¾ÖÓ ÃÖ³Öß ×®Ö¾ÖÖÔד֟Ö
elected Panchas ¯ÖÓ“Ö
(B) Sarpanch, Upsarpanch and
Village level worker (B) ÃÖ¸ü¯ÖÓ“Ö, ˆ¯ÖÃÖ¸ü¯ÖÓ“Ö ‹¾ÖÓ ÝÖÏÖ´Ö ÃŸÖ¸üß Ö
(C) Sarpanch, Gram Sevak and ÛúÖ ÖÔÛúŸÖÖÔ
elected Panchas (C) ÃÖ¸ü¯ÖÓ“Ö, ÝÖÏÖ´Ö ÃÖê¾ÖÛú ‹¾ÖÓ ×®Ö¾ÖÖÔ×“ÖŸÖ ¯ÖÓ“Ö
(D) Registered voters of Village
Panchayat (D) ÝÖÏÖ´Ö ¯ÖÓ“ÖÖ ÖŸÖ Ûêú ¯ÖÓ•ÖßÛéúŸÖ ´ÖŸÖ¤üÖŸÖÖ
W-00 11 P.T.O.

12. 43. By which of the following methods 43. ×¾ÖªÖÙ£Ö ÖÖë ÛúÖ ÃÖÆüß ´Öæ» ÖÖÓÛú®Ö ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ
the true evaluation of the students is ¯Ö¨ü×ŸÖ ÖÖë ´Öë ÃÖê ×ÛúÃÖÃÖê ×Ûú ÖÖ •ÖÖ ÃÖÛúŸÖÖ Æîü ?
possible ?
(A) ¯ÖÖšËü ÖÛÎú´Ö Ûêú †®ŸÖ ´Öë ´Öæ» ÖÖÓÛú®Ö
(A) Evaluation at the end of the
course. (B) ¾ÖÂÖÔ ´Öë ¤üÖê ²ÖÖ¸ü ´Öæ» ÖÖÓÛú®Ö
(B) Evaluation twice in a year. (C) ÃÖŸÖŸÖ ´Öæ» ÖÖÓÛú®Ö
(C) Continuous evaluation. (D) ×®Ö´ÖÖÔÞÖÖŸ´ÖÛú ´Öæ» ÖÖÓÛú®Ö
(D) Formative evaluation. 44. ´ÖÖ®Ö »Öë ×Ûú ‹Ûú ×¾ÖªÖ£Öá †¯Ö®Öß ÃÖ´Öà ÖÖ†Öë ÛúÖê
†¯Ö®Öê †¬ ÖÖ¯ÖÛú Ûêú ÃÖÖ£Ö ²ÖÖÑ™ü®ÖÖ “ÖÖÆüŸÖÖ Æîü †Öî¸ü
‡ÃÖÛêú ×»Ö Öê ¾ÖÆü †¬ ÖÖ¯ÖÛú Ûêú ‘Ö¸ü •ÖÖŸÖÖ Æîü, ŸÖÖê
44. Suppose a student wants to share his
problems with his teacher and he
†¬ ÖÖ¯ÖÛú ÛúÖê
visits the teacher’s house for the (A) ×¾ÖªÖ£Öá Ûêú ´ÖÖŸÖÖ-ׯ֟ÖÖ ÃÖê ÃÖ´¯ÖÛÔú Ûú¸üÛêú
purpose, the teacher should ˆÃÖÛúß ÃÖ´Öà ÖÖ ÛúÖ ÃÖ´ÖÖ¬ÖÖ®Ö Ûú¸ü®ÖÖ
(A) contact the student’s parents “ÖÖ×Æü Öê …
and solve his problem. (B) ˆÃÖê ²ÖŸÖÖ Öê ×Ûú ¾ÖÖê ˆÃÖÛêú ‘Ö¸ü Ûú³Öß ®Ö
(B) suggest him that he should †Ö Öê …
never visit his house. (C) ˆÃÖê ²ÖŸÖÖ Öê ×Ûú ¾ÖÖê ¯ÖϬÖÖ®ÖÖ¬ ÖÖ¯ÖÛú ÃÖê ×´Ö»Öê
(C) suggest him to meet the principal †Öî¸ü ÃÖ´Öà ÖÖ ÛúÖ Æü»Ö Ûú¸êü …
and solve the problem. (D) ˆÃÖê Öã׌ŸÖ ÃÖÓÝÖŸÖ ÃÖÆüÖ ÖŸÖÖ ¤êü †Öî¸ü ˆÃÖÛêú
(D) extend reasonable help and
´Ö®ÖÖê²Ö»Ö ÛúÖê ¯ÖÏÖêŸÃÖÖ×ÆüŸÖ Ûú¸êü …
boost his morale.
45. •Ö²Ö Ûãú”û ×¾ÖªÖ£Öá ¿Ö¸üÖ¸üŸÖ Ûú¸üÛêú ÛúõÖÖ Ûêú
†®Öã¿ÖÖÃÖ®Ö ÛúÖê •ÖÖ®Ö²Öæ—Ö Ûú¸ü ³ÖÓÝÖ Ûú¸ü®Öê Ûúß “Öê™üÖ
45. When some students are deliberately Ûú¸ü ¸üÆêü ÆüÖë ŸÖÖê ‹Ûú †¬ ÖÖ¯ÖÛú Ûêú ºþ¯Ö ´Öë †Ö¯ÖÛúß
attempting to disturb the discipline ³Öæ×´ÖÛúÖ Œ ÖÖ ÆüÖêÝÖß ?
of the class by making mischief, (A) ˆ®Ö ×¾ÖªÖÙ£Ö ÖÖë ÛúÖê ×¾ÖªÖ»Ö Ö ÃÖê
what will be your role as a teacher ? ×®ÖÛúÖ»Ö®ÖÖ …
(A) Expelling those students. (B) ˆ®Ö ×¾ÖªÖÙ£Ö ÖÖë ÛúÖê ¯Öé£ÖÛú ¸üÜÖ®ÖÖ …
(B) Isolate those students. (C) †¯Ö®Öß ÃÖ¢ÖÖ Ûêú ÃÖÖ£Ö ˆÃÖ ÃÖ´ÖæÆü ÛúÖ
(C) Reform the group with your ÃÖã¬ÖÖ¸ü Ûú¸ü®ÖÖ …
authority. (D) ˆ®Æëü †ÖŸ´Ö¯Ö¸üßõÖÞÖ ÛúÖ †¾ÖÃÖ¸ü ¤êü®ÖÖ †Öî¸ü
(D) Giving them an opportunity for ˆ®ÖÛêú ¾ Ö¾ÖÆüÖ¸ü ´Öë ÃÖã¬ÖÖ¸ü »ÖÖ®ÖÖ …
introspection and improve
their behaviour. 46. ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ ´Öë ÃÖê ÛúÖî®Ö ÃÖÖ ¯ÖÏõÖê×¯ÖŸÖ ÃÖÖ¬Ö®Ö ÛúÖ
Æîü ?
46. Which of the following belongs to a (A) ²»ÖîÛú²ÖÖê›Ôü
projected aid ? (B) סÖ×¾Ö´Ö ¯ÖϤü¿ÖÔ (›üÖ ÖÖê¸ü´ÖÖ)
(A) Blackboard (B) Diorama (C) ”ûÖ ÖÖ-õÖê×¯Ö¡Ö (‹×¯Ö›üÖ‡ÃÛúÖê¯Ö)
(C) Epidiascope (D) Globe (D) Ý»ÖÖê²Ö
W-00 12

13. 47. A teacher is said to be fluent in 47. †¬ ÖÖ¯ÖÛú ÛúÖê ¯ÖÏ¿®Ö ¯Öæ”û®Öê ´Öë †×®Ö¹ý¨ü
asking questions, if he can ask (¬ÖÖ¸üÖ¾ÖÖÆüß) ´ÖÖ®ÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü, Öפü ¾ÖÆü ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ
(A) meaningful questions ¯ÖÏ¿®Ö ¯Öæ”û ÃÖÛúŸÖÖ Æîü :
(B) as many questions as possible (A) †£ÖÔ¯ÖæÞÖÔ ¯ÖÏ¿®Ö
(C) maximum number of questions
in a fixed time (B) ו֮֟ÖÖ • ÖÖ¤üÖ ÃÖ´³Ö¾Ö ÆüÖê ˆŸÖ®Öê ¯ÖÏ¿®Ö
(D) many meaningful questions in (C) ×®Ö׿“ÖŸÖ ÃÖ´Ö Ö ´Öë ¯ÖÏ¿®ÖÖë Ûúß †×¬ÖÛúŸÖ´Ö
a fixed time ÃÖÓÜ ÖÖ
(D) ×®Ö׿“ÖŸÖ ÃÖ´Ö Ö ´Öë ²ÖÆãüŸÖ ÃÖê †£ÖÔ¯ÖæÞÖÔ ¯ÖÏ¿®Ö
48. Which of the following qualities is
most essential for a teacher ? 48. †¬ ÖÖ¯ÖÛú Ûêú ×»Ö Öê ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖÖ†Öë
(A) He should be a learned person. (ÝÖãÞÖ) ´Öë ÃÖê ÛúÖî®Ö ÃÖß ÃÖ¾ÖÖÔ׬ÖÛú †×®Ö¾ÖÖ ÖÔ Æîü ?
(B) He should be a well dressed (A) ¾ÖÆü ×¾Ö«üÖ®Ö ¾ Ö׌ŸÖ ÆüÖê®ÖÖ “ÖÖ×Æü Öê …
person. (B) ¾ÖÆü ÃÖã¾Öê¿Ö³ÖæÂÖÖ ´Öë ÆüÖê®ÖÖ “ÖÖ×Æü Öê …
(C) He should have patience. (C) ˆÃÖ´Öë ¬Öî ÖÔ ÆüÖê®ÖÖ “ÖÖ×Æü Öê …
(D) He should be an expert in his (D) ¾ÖÆü †¯Ö®Öê ×¾ÖÂÖ Ö ´Öë ×®Ö¯ÖãÞÖ ÆüÖê®ÖÖ “ÖÖ×Æü Öê …
subject. 49. ‹Ûú ¯ÖÏÖŒÛú»¯Ö®ÖÖ Æîü
49. A hypothesis is a (A) ÛúÖ®Öæ®Ö (B) †×³Ö×®Ö Ö´Ö
(A) law (B) canon (C) †³ Öã¯ÖÝÖ´Ö (D) †×®¾ÖŸÖÖ£ÖÔ
(C) postulate (D) supposition 50. ´ÖÖ®Ö »Öë ×Ûú †Ö¯Ö ×ÛúÃÖß ¸üÖ™Òüß ÖÛéúŸÖ ²ÖïÛú Ûúß
50. Suppose you want to investigate the ÛúÖ ÖÔÛúÖ¸üß õÖ´ÖŸÖÖ Ûúß •ÖÖÑ“Ö Ûú¸ü®ÖÖ “ÖÖÆüŸÖê Æïü ŸÖÖê
working efficiency of nationalised †Ö¯Ö ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ ´Öë ÃÖê ×ÛúÃÖ ŸÖ¸üßÛêú ÛúÖê
bank in India, which one of the †¯Ö®ÖÖ ÖëÝÖê ?
following would you follow ? (A) õÖê¡Ö ¯ÖÏ×ŸÖ“Ö Ö®Ö
(A) Area Sampling (B) ²ÖÆãü-†¾ÖãÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖ“Ö Ö®Ö
(B) Multi-stage Sampling (C) †Ö®ÖãÛÎú×´ÖÛú ¯ÖÏ×ŸÖ“Ö Ö®Ö
(C) Sequential Sampling (D) ×®Ö ÖŸÖÖÓ¿Ö (ÛúÖê™üÖ) ¯ÖÏ×ŸÖ“Ö Ö®Ö
(D) Quota Sampling
51. ×®Ö Ö×®¡ÖŸÖ ÃÖ´ÖæÆü ¿ÖŸÖÔ ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ ´Öë ÃÖê ×ÛúÃÖ´Öë
51. Controlled group condition is ¯ÖÏ ÖãŒŸÖ ÆüÖêŸÖß Æîü ?
applied in (A) ÃÖ¾ÖìõÖÞÖ ¿ÖÖê¬Ö
(A) Survey Research (B) ‹êןÖÆüÖ×ÃÖÛú ¿ÖÖê¬Ö
(B) Historical Research
(C) Experimental Research (C) ¯ÖÏ ÖÖêÝÖÖŸ´ÖÛú ¿ÖÖê¬Ö
(D) Descriptive Research (D) ×¾Ö¾Ö¸üÞÖÖŸ´ÖÛú ¿ÖÖê¬Ö
52. ÛúÖ ÖÔ¿ÖÖ»ÖÖ‹Ñ ×ÛúÃÖÛêú ×»Ö Öê †Ö ÖÖê×•ÖŸÖ Ûúß •ÖÖŸÖß Æïü ?
52. Workshops are meant for (A) ¾ ÖÖÜ ÖÖ®Ö ¤êü®Öê
(A) giving lectures
(B) multiple target groups (B) ²ÖÆãü-»Öõ ÖÖÓÛú ÃÖ´ÖæÆü
(C) showcase new theories (C) ®Ö Öê ×ÃÖ¨üÖ®ŸÖ ¯ÖϤüÙ¿ÖŸÖ Ûú¸ü®Öê
(D) hands on training/experience (D) ¯ÖÏ׿ÖõÖÞÖ/†®Öã³Ö¾Ö ¯ÖϤüÖ®Ö Ûú¸ü®Öê
53. Which one of the following is a
53. ¿ÖÖê¬Ö ÛúÖ ˆ¯ÖÛú¸üÞÖ ×®Ö´®ÖÖÓ×ÛúŸÖ ´Öë ÃÖê Œ ÖÖ Æîü ?
research tool ? (A) ¸êüÜÖÖ×“Ö¡Ö (ÝÖÏÖ±ú) (B) ¥ü™üÖ®ŸÖ
(A) Graph (B) Illustration (C) ¯ÖÏ¿®ÖÖ¾Ö»Öß (D) †Ö¸êüÜÖ
(C) Questionnaire (D) Diagram 54. ¿ÖÖê¬Ö ÛúÖê ®ÖîןÖÛú ®ÖÆüà ÃÖ´Ö—ÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü Öפü ¾ÖÆü
(A) ‹Ûú ×¾Ö¿ÖêÂÖ ²ÖÖŸÖ ÛúÖê ×ÃÖ¨ü (¯ÖÏ´ÖÖ×ÞÖŸÖ)
54. Research is not considered ethical if it Ûú¸ü®Öê Ûúß “Öê™üÖ Ûú¸üŸÖÖ Æîü …
(A) tries to prove a particular point.
(B) does not ensure privacy and (B) ˆ¢Ö¸ü¤üÖŸÖÖ Ûúß ÝÖÖê¯Ö®Öß ÖŸÖÖ ŸÖ£ÖÖ †–ÖÖŸÖŸÖÖ
anonymity of the respondent. ÃÖã×®Ö׿“ÖŸÖ ®ÖÆüà Ûú¸üŸÖÖ Æîü …
(C) does not investigate the data (C) †ÖÑÛú›Ìêü Ûúß ¾Öî–ÖÖ×®ÖÛú ŸÖÖî¸ü ¯Ö¸ü ”ûÖ®Ö²Öß®Ö
scientifically. ®ÖÆüà Ûú¸üŸÖÖ Æîü …
(D) is not of a very high standard. (D) ²ÖÆãüŸÖ ˆ““Ö ´ÖÖ®ÖÛú ÛúÖ ®ÖÆüà Æîü …
W-00 13 P.T.O.

14. Read the following passage carefully and answer the questions (Qn. Nos. 55 to 60) :
The catalytic fact of the twentieth century is uncontrollable development, consumerist
society, political materialism, and spiritual devaluation. This inordinate development has led
to the transcendental ‘second reality’ of sacred perception that biologically transcendence is a
part of human life. As the century closes, it dawns with imperative vigour that the ‘first
reality’ of enlightened rationalism and the ‘second reality’ of the Beyond have to be
harmonised in a worthy state of man. The de facto values describe what we are, they portray
the ‘is’ of our ethic, they are est values (Latin est means is). The ideal values tell us what we
ought to be, they are esto values (Latin esto ‘ought to be’). Both have to be in the ebb and
flow of consciousness. The ever new science and technology and the ever-perennial faith are
two modes of one certainty, that is the wholeness of man, his courage to be, his share in
Being.
The materialistic foundations of science have crumbled down. Science itself has proved
that matter is energy, processes are as valid as facts, and affirmed the non-materiality of the
universe. The encounter of the ‘two cultures’, the scientific and the humane, will restore the
normal vision, and will be the bedrock of a ‘science of understanding’ in the new century. It
will give new meaning to the ancient perception that quantity (measure) and quality (value)
coexist at the root of nature. Human endeavours cannot afford to be humanistically
irresponsible.
55. The problem raised in the passage reflects overall on
(A) Consumerism (B) Materialism
(C) Spiritual devaluation (D) Inordinate development
56. The ‘de facto’ values in the passage means
(A) What is (B) What ought to be
(C) What can be (D) Where it is
57. According to the passage, the ‘first reality’ constitutes
(A) Economic prosperity (B) Political development
(C) Sacred perception of life (D) Enlightened rationalism
58. Encounter of the ‘two cultures’, the scientific and the human implies
(A) Restoration of normal vision
(B) Universe is both material and non-material
(C) Man is superior to nature
(D) Co-existence of quantity and quality in nature
59. The contents of the passage are
(A) Descriptive (B) Prescriptive
(C) Axiomatic (D) Optional
60. The passage indicates that science has proved that
(A) universe is material (B) matter is energy
(C) nature has abundance (D) humans are irresponsible
W-00 14

15. ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ ¯Ö׸ü“”êû¤ü ÛúÖê ¬ ÖÖ®Ö¯Öæ¾ÖÔÛú ¯ÖœÌüÛú¸ü ¯ÖÏ¿®Ö ÛÎú. 55 ÃÖê 60 ŸÖÛú Ûêú ˆ¢Ö¸ü ¤üßו֋ :
²ÖßÃÖ¾Öà ¿ÖŸÖÖ²¤üß ÛúÖ ˆŸ¯ÖÏê¸üÛú ŸÖ£ Ö †×®Ö Ö×®¡ÖŸÖ ×¾ÖÛúÖÃÖ, ˆ¯Ö³ÖÖêÝÖ¾ÖÖ¤üß ÃÖ´ÖÖ•Ö, ¸üÖ•Ö®ÖßןÖÛú ³ÖÖîןÖÛú¾ÖÖ¤ü ŸÖ£ÖÖ
†Ö¬ ÖÖן´ÖÛú †¾Ö´Öæ» Ö®Ö Æîü … ‡ÃÖ †Ã¾ÖÖ³ÖÖ×¾ÖÛú ×¾ÖÛúÖÃÖ ®Öê ¯Ö×¾Ö¡Ö ²ÖÖê¬Ö Ûúß »ÖÖêÛúÖê¢Ö¸ü ‘׫üŸÖß Ö ¾ÖÖßÖ×¾ÖÛúŸÖÖ’ Ûúß †Öê¸ü ¯ÖϾÖé¢Ö
×Ûú ÖÖ Æîü ×Ûú •Öî×¾ÖÛú ºþ¯Ö ÃÖê, »ÖÖêÛúÖê¢Ö¸üŸÖÖ ´ÖÖ®Ö¾Öß Ö •Öß¾Ö®Ö ÛúÖ Æüß ×ÆüÃÃÖÖ Æîü … ¿ÖŸÖÖ²¤üß Ûêú †ÓŸÖ ´Öë, ÖÆü †Ÿ ÖÖ¾Ö¿ ÖÛú ²Ö»Ö Ûêú
ÃÖÖ£Ö Ã¯Ö™ü Æãü†Ö ×Ûú ¯ÖϲÖã¨ü ²Öãרü¾ÖÖ¤ü Ûúß ‘¯ÖÏ£Ö´Ö ¾ÖÖßÖ×¾ÖÛúŸÖÖ’ ŸÖ£ÖÖ »ÖÖêÛúÖê¢Ö¸ü Ûúß ‘׫üŸÖß Ö ¾ÖÖßÖ×¾ÖÛúŸÖÖ’ ÛúÖ ´Ö®ÖãÂ Ö Ûúß
ÁÖêšü ×ãÖ×ŸÖ ´Öë ÃÖÓ¿»ÖêÂÖÞÖ ×Ûú ÖÖ •ÖÖ®ÖÖ “ÖÖ×Æü Öê … Ö£ÖÖŸÖ£ Ö ´Öæ» Ö Æü´ÖÖ¸üÖ ×¾Ö¾Ö¸üÞÖ ¤êüŸÖê Æïü, ¾Öê Æü´ÖÖ¸üß ®ÖîןÖÛúŸÖÖ Ûêú ‘Æîü’ ÛúÖ
ד֡ÖÞÖ Ûú¸üŸÖê Æïü, ¾Öê ‹Ã™ü ´Öæ» Ö Æïü (»Öê×™ü®Ö ³ÖÖÂÖÖ ´Öë ‹Ã™ü ÛúÖ †£ÖÔ ‘Æîü’ ÆüÖêŸÖÖ Æîü …) … †Ö¤ü¿ÖÔ ´Öæ» Ö Æü´Öë ÖÆü ²ÖŸÖÖŸÖê Æïü ×Ûú Æü´Öë
Œ ÖÖ ÆüÖê®ÖÖ “ÖÖ×Æü Öê, ¾Öê ‹Ã™üÖê ´Öæ» Ö Æïü (»Öê×™ü®Ö ³ÖÖÂÖÖ ´Öë ‹Ã™üÖê ÛúÖ †£ÖÔ Æîü •ÖÖê ÆüÖê®ÖÖ “ÖÖ×Æü Öê) … ¤üÖê®ÖÖë ÛúÖê Æü´ÖÖ¸üß “ÖêŸÖ®ÖÖ Ûêú ˆŸÖÖ¸ü-
“ÖœÌüÖ¾Ö ÛúÖ ³ÖÖÝÖ ÆüÖê®ÖÖ “ÖÖ×Æü Öê … ×®ÖŸ Ö ®Ö ÖÖ ×¾Ö–ÖÖ®Ö ŸÖ£ÖÖ ¯ÖÏÖîªÖê×ÝÖÛúß †Öî¸ü ¿ÖÖ¿¾ÖŸÖ ×¾Ö¿¾ÖÖÃÖ ‹Ûú Æüß ×®Ö¿“Ö ÖÖŸ´ÖÛúŸÖÖ Ûêú ¤üÖê
ºþ¯Ö Æïü, ÖÖ×®Ö, ¾Öê ´ÖÖ®Ö¾Ö Ûúß ÃÖ´¯ÖæÞÖÔŸÖÖ, ˆÃÖÛúß •Öß¾Ö™üŸÖÖ ÛúÖ ÃÖÖÆüÃÖ †Öî¸ü ¯ÖÖ¸ü´ÖÖÙ£ÖÛú ÃÖ¢ÖÖ ´Öë ˆÃÖÛúß ³ÖÖÝÖߤüÖ¸üß Æîü …
×¾Ö–ÖÖ®Ö Ûêú ³ÖÖîןÖÛú †Ö¬ÖÖ¸ü ¬Ö¸üÖ¿ÖÖ Öß ÆüÖê ÝÖ Öê Æïü … ×¾Ö–ÖÖ®Ö ®Öê Ã¾Ö ÖÓ ×ÃÖ¨ü Ûú¸ü פü ÖÖ Æîü ×Ûú ¦ü¾ Ö Æüß ‰ú•ÖÖÔ Æîü, ŸÖ£ ÖÖë Ûêú
ÃÖ´ÖÖ®Ö Æüß ¯ÖÏ×ÛÎú ÖÖ‹Ñ ¾Öî¬Ö Æïü, †Öî¸ü ˆÃÖ®Öê ÖÆü ³Öß ×ÃÖ¨ü Ûú¸ü פü ÖÖ Æîü ×Ûú ²ÖÎÉÖÞ›ü †-³ÖÖîןÖÛú Æîü … ®Ö‡Ô ¿ÖŸÖÖ²¤üß ´Öë ¾Öî–ÖÖ×®ÖÛú
†Öî¸ü ´ÖÖ®Ö¾Öß Ö ‘¤üÖê®ÖÖë ÃÖÓÃÛéú×ŸÖ ÖÖÑ’ ÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ ¥ü×™üÛúÖêÞÖ ÛúÖê ¯Öã®Ö:ãÖÖ×¯ÖŸÖ Ûú¸ëüÝÖß †Öî¸ü ¾Öî–ÖÖ×®ÖÛú ÃÖ´Ö—Ö Ûúß †Ö¬ÖÖ¸ü׿ֻÖÖ
²Ö®ÖëÝÖß … ˆÃÖÃÖê ‡ÃÖ ¯ÖÖî¸üÖ×ÞÖÛú ´ÖŸÖ ÛúÖê ‹Ûú ®Ö ÖÖ †£ÖÔ ×´Ö»ÖêÝÖÖ ×Ûú ¯ÖÏÛéú×ŸÖ ÛúÖ †Ö¬ÖÖ¸ü ÝÖãÞÖÖŸ´ÖÛú †Öî¸ü ´ÖÖ¡ÖÖŸ´ÖÛú Æîü …
´ÖÖ®Ö¾Öß Ö ˆª´Ö ´ÖÖ®Ö¾Öß Ö ÃÖ¸üÖêÛúÖ¸üÖë Ûêú ¯ÖÏ×ŸÖ ÝÖî¸ü וִ´Öê¤üÖ¸ü ®ÖÆüà ÆüÖê ÃÖÛúŸÖê Æïü …
55. ¯Ö׸ü“”êû¤ü ´Öë “ÖÙ“ÖŸÖ ÃÖ´Öà ÖÖ ÃÖ´ÖÝÖÏ ºþ¯Ö ÃÖê ×ÛúÃÖ ¯Ö¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûú¸üŸÖß Æîü ?
(A) ˆ¯Ö³ÖÖꌟÖÖ¾ÖÖ¤ü (B) ³ÖÖîןÖÛú¾ÖÖ¤ü
(C) †Ö¬ ÖÖן´ÖÛú †¾Ö´Öæ» Ö®Ö (D) †ÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ ×¾ÖÛúÖÃÖ
56. ¯Ö׸ü“”êû¤ü ´Öë ‘ Ö£ÖÖŸÖ£ Ö’ ´Öæ» ÖÖë ÛúÖ †×³Ö¯ÖÏÖ Ö Æîü
(A) Œ ÖÖ Æîü (B) Œ ÖÖ ÆüÖê®ÖÖ “ÖÖ×Æü Öê
(C) Œ ÖÖ ÆüÖê ÃÖÛúŸÖÖ Æîü (D) ÛúÆüÖÑ Æîü
57. ¯Ö׸ü“”êû¤ü Ûêú †®ÖãÃÖÖ¸ü, ‘¯ÖÏ£Ö´Ö ¾ÖÖßÖ×¾ÖÛúŸÖÖ’ ´Öë Œ ÖÖ ÃÖ×´´Ö×»ÖŸÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü ?
(A) †ÖÙ£ÖÛú ÃÖ´Öé¨üŸÖÖ (B) ¸üÖ•Ö®ÖßןÖÛú ×¾ÖÛúÖÃÖ
(C) ¯ÖÖ¾Ö®Ö ²ÖÖê¬Ö (D) ¯ÖϲÖã¨ü ²Öãרü¾ÖÖ¤ü
58. ¾Öî–ÖÖ×®ÖÛú ŸÖ£ÖÖ ´ÖÖ®Ö¾Öß Ö ¤üÖê ÃÖÓÃÛéú×ŸÖ ÖÖë Ûêú ´Öê»Ö ÛúÖ ŸÖÖŸ¯Ö ÖÔ Æîü
(A) ÃÖÖ´ÖÖ® Ö ¥ü×™üÛúÖêÞÖ Ûúß ¯Öã®ÖãÖÖÔ¯Ö®ÖÖ …
(B) ²ÖÎÉÖÞ›ü ³ÖÖîןÖÛú ŸÖ£ÖÖ †-³ÖÖîןÖÛú ¤üÖê®ÖÖë Æîü …
(C) ´ÖÖ®Ö¾Ö, ¯ÖÏÛéú×ŸÖ Ûúß ŸÖã»Ö®ÖÖ ´Öë ˆŸÛéú™ü Æîü …
(D) ¯ÖÏÛéú×ŸÖ ´Öë ´ÖÖ¡ÖÖ ŸÖ£ÖÖ ÝÖãÞÖ Ûúß ÃÖÆü-×¾Öª´ÖÖ®ÖŸÖÖ
59. ¯Ö׸ü“”êû¤ü Ûúß ×¾ÖÂÖ Ö¾ÖßÖã
(A) ×¾Ö¾Ö¸üÞÖÖŸ´ÖÛú Æîü … (B) ×®Ö¤ìü¿ÖÖŸ´ÖÛú Æîü …
(C) þ֟Ö:×ÃÖ¨ü Æîü … (D) ¾ÖîÛú×»¯ÖÛú Æîü …
60. ¯Ö׸ü“”êû¤ü ‡Ó×ÝÖŸÖ Ûú¸üŸÖÖ Æîü ×Ûú ×¾Ö–ÖÖ®Ö ®Öê ×ÃÖ¨ü ×Ûú ÖÖ Æîü ×Ûú
(A) ²ÖÎÉÖÞ›ü ³ÖÖîןÖÛú Æîü … (B) ¦ü¾ Ö ‰ú•ÖÖÔ Æîü …
(C) ¯ÖÏÛéú×ŸÖ ´Öë ²ÖÆãü»ÖŸÖÖ Æîü … (D) ´ÖÖ®Ö¾Ö ÝÖî¸ü וִ´Öê¤üÖ¸ü ÆüÖêŸÖê Æïü …
___________
W-00 15 P.T.O.

16. Space For Rough Work
W-00 16