1. PAPER-I
Signature and Name of Invigilator
1. (Signature) __________________________ OMR Sheet No. : ............................................
(Name) ____________________________ (To be filled by the Candidate)
2. (Signature) __________________________ Roll No.
(Name) ____________________________ (In figures as per admission card)
Roll No.________________________________
J 00 1 1
Test Booklet Code W
(In words)
Time : 1 1/4 hours] [Maximum Marks : 100
Number of Pages in this Booklet : 20 Number of Questions in this Booklet : 60
Instructions for the Candidates ¯Ö¸üßõÖÖÙ£ÖµÖÖë Ûêú ×»Ö‹ ×®Ö¤ìü¿Ö
1. Write your roll number in the space provided on the top of 1. ¯ÖÆü»Öê ¯Öéšü Ûêú ‰ú¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö ¯Ö¸ü †¯Ö®ÖÖ ¸üÖê»Ö ®Ö´²Ö¸ü ×»Ö×ÜÖ‹ …
this page. 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö ´Öë ÃÖÖšü (60) ²ÖÆãü×¾ÖÛú»¯ÖßµÖ ¯ÖÏ¿®Ö Æïü, וִ֮Öë ÃÖê ˆ´´Öߤü¾ÖÖ¸ü
2. This paper consists of sixty (60) multiple-choice type of ÛúÖê ×ÛúÃÖß ³Öß ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ¯ÖÏ¿®Ö ÛúÖ ˆ¢Ö¸ü ¤êü®ÖÖ ÆüÖêÝÖÖ … ˆ´´Öߤü¾ÖÖ¸ü «üÖ¸üÖ
questions, out of which the candidate would be required to ¯Ö“ÖÖÃÖ ÃÖê †×¬ÖÛú ¯ÖÏ¿®ÖÖë ÛúÖ ˆ¢Ö¸ü ¤êü®Öê ¯Ö¸ü ˆ´´Öߤü¾ÖÖ¸ü «üÖ¸üÖ ×¤üµÖê ÝÖµÖê ¯ÖÏ£Ö´Ö
answer any fifty (50) questions. In the event of the candidate ¯Ö“ÖÖÃÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖë ÛúÖ ´Ö滵ÖÖÓÛú®Ö ×ÛúµÖÖ •ÖÖµÖêÝÖÖ …
attempting more than fifty questions, the first fifty questions 3. ¯Ö¸üßõÖÖ ¯ÖÏÖ¸ü´³Ö ÆüÖê®Öê ¯Ö¸ü, ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ †Ö¯ÖÛúÖê ¤êü ¤üß •ÖÖµÖêÝÖß … ¯ÖÆü»Öê
attempted by the Candidate would be evaluated. ¯ÖÖÑ“Ö ×´Ö®Ö™ü †Ö¯ÖÛúÖê ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ÜÖÖê»Ö®Öê ŸÖ£ÖÖ ˆÃÖÛúß ×®Ö´®Ö×»Ö×ÜÖŸÖ
3. At the commencement of examination, the question booklet •ÖÖÑ“Ö Ûêú ×»Ö‹ פüµÖê •ÖÖµÖëÝÖê, וÖÃÖÛúß •ÖÖÑ“Ö †Ö¯ÖÛúÖê †¾Ö¿µÖ Ûú¸ü®Öß Æîü :
will be given to you. In the first 5 minutes, you are requested (i) ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ÜÖÖê»Ö®Öê Ûêú ×»Ö‹ ˆÃÖÛêú Ûú¾Ö¸ü ¯Öê•Ö ¯Ö¸ü »ÖÝÖß ÛúÖÝÖ•Ö
to open the booklet and compulsorily examine it as below : Ûúß ÃÖᯙ ÛúÖê ±úÖ›Ìü »Öë … ÜÖã»Öß Æãü‡Ô µÖÖ ×²Ö®ÖÖ Ã™üßÛú¸ü-ÃÖᯙ Ûúß
(i) To have access to the Question Booklet, tear off the paper ¯Öã×ßÖÛúÖ Ã¾ÖßÛúÖ¸ü ®Ö Ûú¸ëü …
seal on the edge of this cover page. Do not accept a booklet (ii) Ûú¾Ö¸ü ¯Öéšü ¯Ö¸ü ”û¯Öê ×®Ö¤ìü¿ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ Ûêú ¯Öéšü ŸÖ£ÖÖ ¯ÖÏ¿®ÖÖë
without sticker-seal and do not accept an open booklet. Ûúß ÃÖÓܵÖÖ ÛúÖê †“”ûß ŸÖ¸üÆü “ÖîÛú Ûú¸ü »Öë ×Ûú µÖê ¯Öæ¸êü Æïü … ¤üÖêÂÖ¯ÖæÞÖÔ
(ii) Tally the number of pages and number of questions in ¯Öã×ßÖÛúÖ ×•Ö®Ö´Öë ¯Öéšü/¯ÖÏ¿®Ö Ûú´Ö ÆüÖë µÖÖ ¤ãü²ÖÖ¸üÖ †Ö ÝÖµÖê ÆüÖë µÖÖ ÃÖß׸üµÖ»Ö
the booklet with the information printed on the cover ´Öë ®Ö ÆüÖë †£ÖÖÔŸÖ ×ÛúÃÖß ³Öß ¯ÖÏÛúÖ¸ü Ûúß ¡Öã×™ü¯ÖæÞÖÔ ¯Öã×ßÖÛúÖ Ã¾ÖßÛúÖ¸ü ®Ö
page. Faulty booklets due to pages/questions missing Ûú¸ëü ŸÖ£ÖÖ ˆÃÖß ÃÖ´ÖµÖ ˆÃÖê »ÖÖî™üÖÛú¸ü ˆÃÖÛêú ãÖÖ®Ö ¯Ö¸ü ¤æüÃÖ¸üß ÃÖÆüß
or duplicate or not in serial order or any other ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ »Öê »Öë … ‡ÃÖÛêú ×»Ö‹ †Ö¯ÖÛúÖê ¯ÖÖÑ“Ö ×´Ö®Ö™ü פüµÖê
discrepancy should be got replaced immediately by a •ÖÖµÖëÝÖê … ˆÃÖÛêú ²ÖÖ¤ü ®Ö ŸÖÖê †Ö¯ÖÛúß ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ¾ÖÖ¯ÖÃÖ »Öß •ÖÖµÖêÝÖß
correct booklet from the invigilator within the period
of 5 minutes. Afterwards, neither the Question Booklet
†Öî¸ü ®Ö Æüß †Ö¯ÖÛúÖê †×ŸÖ׸üŒŸÖ ÃÖ´ÖµÖ ×¤üµÖÖ •ÖÖµÖêÝÖÖ …
will be replaced nor any extra time will be given.
(iii) ‡ÃÖ •ÖÖÑ“Ö Ûêú ²ÖÖ¤ü ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ÛúÖ ÛúÖê›ü OMR ¯Ö¡ÖÛú ¯Ö¸ü †Ó×ÛúŸÖ
(iii) After this verification is over, the Test Booklet Code
Ûú¸ëü †Öî¸ü OMR ¯Ö¡ÖÛú Ûúß ÛÎú´Ö ÃÖÓܵÖÖ ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ¯Ö¸ü
should be entered in the OMR Sheet and the OMR Sheet
†Ó×ÛúŸÖ Ûú¸ü ¤ëü …
Number should be entered on this Test Booklet.
4. ¯ÖÏŸµÖêÛú ¯ÖÏ¿®Ö Ûêú ×»Ö‹ “ÖÖ¸ü ˆ¢Ö¸ü ×¾ÖÛú»¯Ö (A), (B), (C) ŸÖ£ÖÖ (D) פüµÖê
4. Each item has four alternative responses marked (A), (B), (C)
ÝÖµÖê Æïü … †Ö¯ÖÛúÖê ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü Ûêú ¤üß‘ÖÔ¾Öé¢Ö ÛúÖê ¯Öê®Ö ÃÖê ³Ö¸üÛú¸ü ÛúÖ»ÖÖ Ûú¸ü®ÖÖ
and (D). You have to darken the oval as indicated below on the
Æîü •ÖîÃÖÖ ×Ûú ®Öß“Öê פüÜÖÖµÖÖ ÝÖµÖÖ Æîü …
correct response against each item. ˆ¤üÖÆü¸üÞÖ : A B C D
Example : A B C D
•Ö²Ö×Ûú (C) ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü Æîü …
where (C) is the correct response. 5. ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö I †Öî¸ü ¯ÖÏ¿®Ö-¯Ö¡Ö II Ûêú ×»Ö‹ ‹Ûú Æüß ˆ¢Ö¸ü ¯Ö¡ÖÛú Æîü •ÖÖê ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿®Ö
5. Your responses to the items are to be indicated in the Answer ¯Öã×ßÖÛúÖ Ûêú †®¤ü¸ü פüµÖÖ ÝÖµÖÖ Æîü … ¯ÖÏ¿®ÖÖë Ûêú ˆ¢Ö¸ü Ûêú¾Ö»Ö ˆ¢Ö¸ü-¯Ö¡ÖÛú ¯Ö¸ü
Sheet given inside this Booklet, which is common for Æüß †Ó×ÛúŸÖ Ûú¸ü®Öê Æïü … µÖפü †Ö¯Ö ˆ¢Ö¸ü ¯Ö¡ÖÛú ¯Ö¸ü פüµÖê ÝÖµÖê ¤üß‘ÖÔ¾Öé¢Ö Ûêú
Paper I and Paper II. If you mark at any place other than in †»ÖÖ¾ÖÖ ×ÛúÃÖß †®µÖ ãÖÖ®Ö ¯Ö¸ü ˆ¢Ö¸ü דÖÅ®ÖÖÓ×ÛúŸÖ Ûú¸ŸÖêü Æïü, ŸÖÖê ˆÃÖÛúÖ
the ovals in the Answer Sheet, it will not be evaluated. ´Ö滵ÖÖÓÛú®Ö ®ÖÆüà ÆüÖêÝÖÖ …
6. Read instructions given inside carefully. 6. †®¤ü¸ü פüµÖê ÝÖµÖê ×®Ö¤ìü¿ÖÖë ÛúÖê ¬µÖÖ®Ö¯Öæ¾ÖÔÛú ¯ÖœÌëü …
7. Rough Work is to be done in the end of this booklet. 7. Ûú““ÖÖ ÛúÖ´Ö (Rough Work) ‡ÃÖ ¯Öã×ßÖÛúÖ Ûêú †×®ŸÖ´Ö ¯Öéšü ¯Ö¸ü Ûú¸ëü …
8. If you write your Name, Roll Number, Phone Number or put 8. µÖפü †Ö¯Ö ˆ¢Ö¸ü-¯Öã×ßÖÛúÖ ¯Ö¸ü ×®ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ®Ö Ûêú †»ÖÖ¾ÖÖ †¯Ö®ÖÖ ®ÖÖ´Ö, ¸üÖê»Ö
any mark on any part of the Answer Sheet, except for the ®Ö´²Ö¸ü, ±úÖê®Ö ®Ö´²Ö¸ü µÖÖ ÛúÖê‡Ô ³Öß ‹êÃÖÖ ×“ÖÅ®Ö ×•ÖÃÖÃÖê †Ö¯ÖÛúß ¯ÖÆü“ÖÖ®Ö ÆüÖê
space allotted for the relevant entries, which may disclose ÃÖÛêú, †Ó×ÛúŸÖ Ûú¸üŸÖê Æïü †£Ö¾ÖÖ †³Ö¦ü ³ÖÖÂÖÖ ÛúÖ ¯ÖϵÖÖêÝÖ Ûú¸üŸÖê Æïü, µÖÖ ÛúÖê‡Ô
your identity, or use abusive language or employ any other †®µÖ †®Öã×“ÖŸÖ ÃÖÖ¬Ö®Ö ÛúÖ ¯ÖϵÖÖêÝÖ Ûú¸üŸÖê Æïü, ŸÖÖê ¯Ö¸üßõÖÖ Ûêú ×»ÖµÖê †µÖÖêݵÖ
unfair means, you will render yourself liable to disqualification. ‘ÖÖê×ÂÖŸÖ ×ÛúµÖê •ÖÖ ÃÖÛúŸÖê Æïü …
9. You have to return the test question booklet and OMR Answer 9. †Ö¯ÖÛúÖê ¯Ö¸üßõÖÖ ÃÖ´ÖÖ¯ŸÖ ÆüÖê®Öê ¯Ö¸ü ¯ÖÏ¿®Ö-¯Öã×ßÖÛúÖ ‹¾ÖÓ OMR ˆ¢Ö¸ü-¯Ö¡ÖÛú
sheet to the invigilators at the end of the examination ×®Ö¸üßõÖÛú ´ÖÆüÖê¤üµÖ ÛúÖê »ÖÖî™üÖ®ÖÖ †Ö¾Ö¿µÖÛú Æîü †Öî¸ü ¯Ö¸üßõÖÖ ÃÖ´ÖÖׯŸÖ Ûêú ²ÖÖ¤ü
compulsorily and must not carry it with you outside the ˆÃÖê †¯Ö®Öê ÃÖÖ£Ö ¯Ö¸üßõÖÖ ³Ö¾Ö®Ö ÃÖê ²ÖÖÆü¸ü ®Ö »ÖêÛú¸ü •ÖÖµÖë …
Examination Hall. 10. Ûêú¾Ö»Ö ®Öß»Öê/ÛúÖ»Öê ²ÖÖ»Ö ¯¾ÖÖ‡Õ™ü ¯Öê®Ö ÛúÖ Æüß ‡ÃŸÖê´ÖÖ»Ö Ûú¸ëü …
10. Use only Blue/Black Ball point pen. 11. ×ÛúÃÖß ³Öß ¯ÖÏÛúÖ¸ü ÛúÖ ÃÖÓÝÖÞÖÛú (Ûîú»ÖÛãú»Öê™ü¸ü) µÖÖ »ÖÖÝÖ ™êü²Ö»Ö †Öפü ÛúÖ
11. Use of any calculator or log table etc., is prohibited. ¯ÖϵÖÖêÝÖ ¾ÖÙ•ÖŸÖ Æîü …
12. There is no negative marks for incorrect answers. 12. ÝÖ»ÖŸÖ ˆ¢Ö¸üÖë Ûêú ×»Ö‹ ÛúÖê‡Ô †ÓÛú ÛúÖ™êü ®ÖÆüà •ÖÖ‹ÑÝÖê …
W-00 P.T.O.

2. FOR OFFICE USE ONLY
Marks Obtained
Obtained
Question
Obtained
Obtained
Question
Number
Question
Number
Number
Marks
Marks
Marks
1 21 41
2 22 42
3 23 43
4 24 44
5 25 45
6 26 46
7 27 47
8 28 48
9 29 49
10 30 50
11 31 51
12 32 52
13 33 53
14 34 54
15 35 55
16 36 56
17 37 57
18 38 58
19 39 59
20 40 60
Total Marks Obtained (in words) ...........................................
(in figures) ..........................................
Signature & Name of the Coordinator ...................................
(Evaluation) Date .........................
W-00 2

3. Paper – I
¯ÖÏ¿−Ö¯Ö¡Ö – I
Note : • This paper contains Sixty (60) multiple choice questions, each question carrying two (2) marks.
• Candidate is expected to answer any Fifty (50) questions.
• In case more than 50 questions are attempted, only the first 50 questions will be evaluated.
−ÖÖê™ü : • ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿−Ö¯Ö¡Ö ´Öë ÃÖÖšü (60) ²ÖÆãü׾֍ú»¯ÖßµÖ ¯ÖÏ¿−Ö Æïü … ¯ÖÏŸµÖêú ¯ÖÏ¿−Ö êú ¤üÖê (2) †Óú Æïü …
• †³µÖ£Öá úÖê úÖê‡Ô ³Öß ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ¯ÖÏ¿−ÖÖë êú ˆ¢Ö¸ü ¤êü−Öê Æïü …
• µÖפü ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ÃÖê †×¬Öú ¯ÖÏ¿−ÖÖë êú ˆ¢Ö¸ü פüµÖê ŸÖÖê ¯ÖÏ£Ö´Ö ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ¯ÖÏ¿−Ö Æüß •ÖÖÑ“Öê •ÖÖµÖëÖê …
1. A research paper is a brief report of 1. ‹ú ¿ÖÖê¬Ö¯Ö¡Ö ¿ÖÖê¬ÖúÖµÖÔ úß ×¸ü¯ÖÖê™Ôü ÆüÖêŸÖÖ Æîü, וÖÃ֍úÖ
research work based on †Ö¬ÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖ Æîü
(A) Primary Data only (A) êú¾Ö»Ö ¯ÖÏÖ£Ö״֍ú †Öэú›ÌüÖ
(B) Secondary Data only (B) êú¾Ö»Ö ׫üŸÖߵ֍ú †Öэú›ÌüÖ
(C) Both Primary and Secondary Data (C) ¯ÖÏÖ£Ö״֍ú †Öî¸ü ׫üŸÖߵ֍ú †Öэú›ÌüÖ ¤üÖê−ÖÖë
(D) None of the above (D) ˆ¯ÖµÖãÔŒŸÖ ´Öë ÃÖê úÖê‡Ô −ÖÆüà …
2. Newton gave three basic laws of 2. −µÖæ™ü−Ö −Öê Ö×ŸÖ êú ×−ÖµÖ´Ö êú ŸÖß−Ö ´Öæ»Ö ×ÃÖ¨üÖÓŸÖ ¯ÖÏßÖãŸÖ
motion. This research is categorized as ׍úµÖê … ˆ−֍êú ‡ÃÖ ¿ÖÖê¬Ö úÖê ¾ÖÖáéúŸÖ ׍úµÖÖ ÖµÖÖ Æîü
(A) Descriptive Research (A) ¾ÖÖÔ−ÖÖŸ´Öú ¿ÖÖê¬Ö êú ºþ¯Ö ´Öë
(B) Sample Survey (B) ¯ÖÏן֤ü¿ÖÔ (−Ö´Öæ−ÖÖ) ÃÖ¾ÖìÖÖ êú ºþ¯Ö ´Öë
(C) Fundamental Research (C) ´Öæ»Ö³ÖæŸÖ ¿ÖÖê¬Ö êú ºþ¯Ö ´Öë
(D) Applied Research (D) ¾µÖÖ¾ÖÆüÖ׸üú ¿ÖÖê¬Ö êú ºþ¯Ö ´Öë
3. A group of experts in a specific area 3. ×¾Ö¿ÖêÂÖ–ÖÖë úÖ –ÖÖ−Ö êú ‹ú ×¾Ö׿Ö™ü Öê¡Ö ÃÖê ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ¾ÖÖÔ
of knowledge assembled at a place ‹ú ãÖÖ−Ö ¯Ö¸ü ‹ú −Ö‹ ¯ÖÖšËüµÖÎú´Ö êú ¯ÖÖšËüµÖ ×¾Ö¾Ö¸üÖ
and prepared a syllabus for a new
course. The process may be termed ŸÖîµÖÖ¸ü ú¸ü−Öê êú ×»Ö‹ ‹ú×¡ÖŸÖ Æãü†Ö … ‡ÃÖ ¯ÖÏ׍ÎúµÖÖ úÖê
as úÆüÖ •ÖÖ Ã֍úŸÖÖ Æîü
(A) Seminar (A) ÃÖӐÖÖêšüß (ÃÖê×´Ö−ÖÖ¸ü)
(B) Workshop (B) úÖµÖÔ¿ÖÖ»ÖÖ
(C) Conference (C) ÃÖ´´Öê»Ö−Ö (úÖò−±ú¸ëüÃÖ)
(D) Symposium (D) ÖÖêšüß (×ÃÖ´¯ÖÖêוִֵÖ)
4. In the process of conducting research 4. ¿ÖÖê¬ÖúÖµÖÔ ú¸ü−Öê úß ¯ÖÏ׍ÎúµÖÖ ´Öë ¯Ö׸üú»¯Ö−ÖÖ úÖê ÃÖæ¡Ö²Ö¨ü
‘Formulation of Hypothesis” is ú¸ü−Öê êú ¯Ö¿“ÖÖŸÖË †ÖŸÖÖ Æîü
followed by
(A) ˆ§êü¿µÖÖë úÖ ú£Ö−Ö
(A) Statement of Objectives
(B) Analysis of Data (B) †Öэú›ÌüÖë úß ¾µÖ֏µÖÖ
(C) Selection of Research Tools (C) ¿ÖÖê¬Ö ˆ¯Öú¸üÖ úÖ “ÖµÖ−Ö
(D) Collection of Data (D) †Öэú›ÌüÖë úÖ ‹ú¡Öߍú¸üÖ
W-00 3 P.T.O.

4. Read the following passage carefully and answer questions 5 to 10 :
All historians are interpreters of text if they be private letters, Government records or parish
birthlists or whatever. For most kinds of historians, these are only the necessary means to
understanding something other than the texts themselves, such as a political action or a
historical trend, whereas for the intellectual historian, a full understanding of his chosen texts
is itself the aim of his enquiries. Of course, the intellectual history is particularly prone to
draw on the focus of other disciplines that are habitually interpreting texts for purposes of
their own, probing the reasoning that ostensibly connects premises and conclusions.
Furthermore, the boundaries with adjacent subdisciplines are shifting and indistinct : the
history of art and the history of science both claim a certain autonomy, partly just because
they require specialised technical skills, but both can also be seen as part of a wider
intellectual history, as is evident when one considers, for example, the common stock of
knowledge about cosmological beliefs or moral ideals of a period.
Like all historians, the intellectual historian is a consumer rather than a producer of
‘methods’. His distinctiveness lies in which aspect of the past he is trying to illuminate, not in
having exclusive possession of either a corpus of evidence or a body of techniques. That
being said, it does seem that the label ‘intellectual history’ attracts a disproportionate share of
misunderstanding.
It is alleged that intellectual history is the history of something that never really mattered.
The long dominance of the historical profession by political historians bred a kind of
philistinism, an unspoken belief that power and its exercise was ‘what mattered’. The
prejudice was reinforced by the assertion that political action was never really the outcome of
principles or ideas that were ‘more flapdoodle’. The legacy of this precept is still discernible
in the tendency to require ideas to have ‘licensed’ the political class before they can be
deemed worthy of intellectual attention, as if there were some reasons why the history of art
or science, of philosophy or literature, were somehow of interest and significance than the
history of Parties or Parliaments. Perhaps in recent years the mirror-image of this philistinism
has been more common in the claim that ideas of any one is of systematic expression or
sophistication do not matter, as if they were only held by a minority.
Answer the following questions :
5. An intellectual historian aims to fully understand
(A) the chosen texts of his own (B) political actions
(C) historical trends (D) his enquiries
6. Intellectual historians do not claim exclusive possession of
(A) conclusions (B) any corpus of evidence
(C) distinctiveness (D) habitual interpretation
7. The misconceptions about intellectual history stem from
(A) a body of techniques (B) the common stock of knowledge
(C) the dominance of political historians (D) cosmological beliefs
8. What is philistinism ?
(A) Reinforcement of prejudice (B) Fabrication of reasons
(C) The hold of land-owning classes (D) Belief that power and its exercise matter
9. Knowledge of cosmological beliefs or moral ideas of a period can be drawn as part of
(A) literary criticism (B) history of science
(C) history of philosophy (D) intellectual history
10. The claim that ideas of any one is of systematic expression do not matter, as if they
were held by a minority, is
(A) to have a licensed political class (B) a political action
(C) a philosophy of literature (D) the mirror-image of philistinism
W-00 4

5. −Öß“Öê פüµÖÖ ÖµÖÖ ¯Ö׸ü“”êû¤ü ¬µÖÖ−Ö¯Öæ¾Öԍú ¯ÖלÌü‹ †Öî¸ü ¯Ö׸ü“”êû¤ü êú ²ÖÖ¸êü ´Öë †¯Ö−Öß ÃÖ´Ö—Ö êú †Ö¬ÖÖ¸ü ¯Ö¸ü −Öß“Öê פüµÖê ¯ÖÏ¿−ÖÖë (5 ÃÖê 10) úÖ
ˆ¢Ö¸ü ¤üßוֵÖê :
ÃÖ³Öß ‡×ŸÖÆüÖÃ֍úÖ¸ü ÖÏ−£Ö “ÖÖÆêü ¾ÖÖê ×−Ö•Öß ¯Ö¡Ö, ÃÖ¸üúÖ¸üß †×³Ö»ÖêÖ µÖÖ ¯Ö»»Öß •Ö−´Ö ÃÖæדֵÖÖÑ µÖÖ ãú”û ³Öß ÆüÖ, êú ×−Ö¾Öԓ֍ú ÆüÖêŸÖê Æïü …
ë
†×¬ÖúÖÓ¿Ö ¯ÖύúÖ¸ü êú ‡×ŸÖÆüÖÃ֍úÖ¸üÖë êú ×»ÖµÖê, þֵÖÓ ÖÏ−£ÖÖë úÖê ”ûÖê›Ìüú¸ü †−µÖ ׍úÃÖß úÖê ÃÖ´Ö—Ö−Öê úÖ µÖÆü ×ÃÖ±Ôú †Ö¾Ö¿µÖú ´ÖÖ¬µÖ´Ö Æîü,
•ÖîÃÖê ׍ú ¸üÖ•Ö−Ößן֍ú úÖ¸Ôü¾ÖÖ‡Ô µÖÖ ‹êןÖÆüÖ×Ã֍ú ¯ÖϾÖé×¢Ö … •Ö²Ö׍ú, ²ÖÖîרüú ‡×ŸÖÆüÖÃ֍úÖ¸ü êú ×»ÖµÖê, ˆÃ֍êú “ÖµÖ×−ÖŸÖ ÖÏ−£Ö úÖê Æüß ¯ÖæÖÔŸÖµÖÖ
ÃÖ´Ö—Ö−ÖÖ ¯Öæ”ûŸÖÖ”û úÖ »ÖµÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü … ×−ÖÃÃÖÓ¤êüÆü, ²ÖÖîרüú ‡×ŸÖÆüÖÃÖ, †−µÖ ×¾ÖÂÖµÖÖë, •ÖÖê †¯Ö−Öê Æüß ˆ§êü¿µÖÖë êú ×»ÖµÖê ÖÏ−£ÖÖë úÖ †Ö¤üŸÖ−Ö
×−Ö¾ÖÔ“Ö−Ö ú¸ü ¸üÆêü Æïü †Öî¸ü ŸÖÔúÖÖ •ÖÖê ×−֍úÂÖÔ úÖê פüÖÖ¾Ö™üß ºþ¯Ö ÃÖê Öê¡Ö êú ÃÖÖ£Ö •ÖÖê›ÌüŸÖß Æîü, ¯Ö¸ü ±úÖêúÃÖ ú¸üêú ×−֍úÂÖÔ ×−֍úÖ»Ö−Öê úÖê
×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖ: ¯ÖϾÖé¢Ö ÆüÖêŸÖÖ Æîü … ‡Ã֍êú †×ŸÖ׸üŒŸÖ, ÃÖ´²ÖÛ−¬ÖŸÖ ˆ¯Ö-×¾ÖÂÖµÖ Öê¡ÖÖë êú ÃÖÖ£Ö ÃÖß´ÖÖ‹Ñ ²Ö¤ü»Ö µÖÖ ×ÖÃ֍ú ¸üÆüß Æïü †Öî¸ü †Ã¯Ö™ü Æïü :
ú»ÖÖ úÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ †Öî¸ü ×¾Ö–ÖÖ−Ö úÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ ¤üÖê−ÖÖë ãú”û þÖÖµÖ¢ÖŸÖÖ úÖ ¤üÖ¾ÖÖ ú¸üŸÖê Æïü, †ÖÓ׿֍ú ºþ¯Ö ÃÖê ‡ÃÖ×»ÖµÖê ŒµÖÖë׍ú ˆ−Æëü
×¾Ö¿Öê×ÂÖŸÖ ŸÖú−Öߍúß úÖî¿Ö»ÖÖë úß •Ö̺þ¸üŸÖ Æîü … ¯Ö¸ü−ŸÖã ¤üÖê−ÖÖë úÖê ¾µÖ֯֍ú ²ÖÖîרüú ‡×ŸÖÆüÖÃÖ êú ³ÖÖÖ êú ºþ¯Ö ´Öë ³Öß ¤êüÖÖ •ÖÖ Ã֍úŸÖÖ Æîü,
•ÖîÃÖÖ ×ú ïÖ™ü ÆüÖêŸÖÖ Æîü •Ö²Ö Æü´Ö ²ÖÎÉ֝›üúßµÖ ¬ÖÖ¸üÖÖ†Öë †£Ö¾ÖÖ úÖ׻֍ú −Öîן֍ú †Ö¤ü¿ÖÖí êú ²ÖÖ¸êü ´Öë –ÖÖ−Ö êú ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ´ÖÖ−µÖ ÙüÖòú êú
²ÖÖ¸êü ´Öë ×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸üŸÖê Æïü …
ÃÖ³Öß ‡×ŸÖÆüÖÃ֍úÖ¸üÖë úß ŸÖ¸üÆü ÃÖê, ²ÖÖîרüú ‡×ŸÖÆüÖÃ֍úÖ¸ü “×¾Ö׬ֵÖÖë” úÖ ˆŸ¯ÖÖ¤üú ÆüÖê−Öê êú ²Ö•ÖÖµÖ ˆ−֍úÖ ˆ¯Ö³ÖÖꌟÖÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
ˆÃ֍úß ×¾Ö׿Ö™üŸÖÖ ×¾ÖÖŸÖúÖ»Ö êú ˆÃÖ ¯ÖÆü»Öæ וÖÃÖ ¯Ö¸ü ¾ÖÆü ¯ÖύúÖ¿Ö ›üÖ»Ö−Öê úß úÖê×¿Ö¿Ö ú¸ü ¸üÆüÖ Æîü, ´Öë ÛÃ£ÖŸÖ Æîü †Öî¸ü ¯ÖÏ´ÖÖÖ êú ÃÖ´ÖæÆü
µÖÖ ŸÖú−ÖߍúÖë êú ÃÖ´ÖæÆü ¯Ö¸ü ‹ú´ÖÖ¡Ö Ã¾ÖÖ×´ÖŸ¾Ö ÆüÖê−Öê ´Öë ÛÃ£ÖŸÖ −ÖÆüà Æîü … µÖÆü úÆü »Öê−Öê êú ²ÖÖ¤ü, µÖÆü •Öºþ¸ü ¯ÖÏŸÖßŸÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü ׍ú “²ÖÖîרüú
‡×ŸÖÆüÖÃÖ” úÖ −ÖÖ´Ö Ö»ÖŸÖ±úÆü´Öß êú †−ÖÖ−Öã¯ÖÖן֍ú ³ÖÖÖ úÖê †ÖúÙÂÖŸÖ ú¸üŸÖÖ Æîü …
µÖÆü úÆüÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü ׍ú ²ÖÖîרüú ‡×ŸÖÆüÖÃÖ ×úÃÖß ‹êÃÖß “Öß•ÖÌ úÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ Æîü וÖÃÖê ú³Öß ´ÖÆü¢¾Ö −ÖÆüà פüµÖÖ •ÖÖŸÖÖ £ÖÖ … ¸üÖ•Ö−Ößן֍ú
‡×ŸÖÆüÖÃ֍úÖ¸üÖë êú ‹êןÖÆüÖ×Ã֍ú þÖÖ×´ÖŸ¾Ö ¯Ö¸ü ¤üß‘ÖԍúÖ»Öß−Ö ¯ÖϳÖãŸ¾Ö ‹ú ¯ÖύúÖ¸ü úß ×¾ÖÂÖµÖÖÃÖÛŒŸÖ (×±ú×»ÖÛßÖ×−Ö•ûÌ´Ö), †−֍úÆüß ¬ÖÖ¸üÖÖ úß
ÃÖ¢ÖÖ †Öî¸ü ˆÃ֍êú ¯ÖϵÖÖêÖ úÖ Æüß ¾ÖÖÃŸÖ¾Ö ´Öë ´ÖÆü¢¾Ö £ÖÖ, úÖê •Ö−´Ö ¤êüŸÖÖ Æîü … ‡ÃÖ ¤üÖ¾Öê ÃÖê ¯Öæ¾ÖÖԐÖÏÆü ÃÖÓ²Ö×»ÖŸÖ Æãü†Ö ׍ú ¸üÖ•Ö−Ößן֍ú
úÖ¸Ôü¾ÖÖ‡Ô ¾ÖÖÃŸÖ¾Ö ´Öë ú³Öß ³Öß ˆ−Ö ×ÃÖ¨üÖ−ŸÖÖë µÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖë •ÖÖê “•µÖÖ¤üÖ °»Öî¯Ö›ãü›ü»Ö” £Öê úÖ ¯Ö׸ÖÖ´Ö −ÖÆüà £Öß … ‡ÃÖ ¬ÖÖ¸üÖÖ úß ²Ö¯ÖÖîŸÖß
†³Öß ³Öß ‡−Ö †¯Öê×ÖŸÖ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖë úß ¯ÖϾÖé×¢Ö ´Öë ¥üÛ™üÖÖê“Ö¸ü ÆüÖêŸÖß Æîü, ׍ú ‡ÃÖÃÖê ¯ÖÆü»Öê ׍ú ¸üÖ•Ö−Ößן֍ú ¾ÖÖÔ úÖê ²ÖÖîרüú ÃÖŸúÖ¸ü êú µÖÖꐵÖ
ÃÖ´Ö—ÖÖ •ÖÖ Ã֍êú ˆÃÖê †−Öã–ÖÖ¯Ö¡Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖ, ´ÖÖ−ÖÖê ‡Ã֍êú ãú”û úÖ¸üÖ Æïü ׍ú ŒµÖÖë ú»ÖÖ µÖÖ ×¾Ö–ÖÖ−Ö, ¤ü¿ÖÔ−Ö¿ÖÖÃ¡Ö µÖÖ ÃÖÖ×ÆüŸµÖ úÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ
ê
¤ü»ÖÖë µÖÖ ÃÖÓÃÖ¤üÖë êú ‡×ŸÖÆüÖÃÖ úß ŸÖã»Ö−ÖÖ ´Öë פü»Ö“ÖïÖß †Öî¸ü ´ÖÆü¢¾Ö úÖ Æîü … ¿ÖÖµÖ¤ü ÆüÖ»Ö Æüß êú ¾ÖÂÖÖí ´Öë ‡ÃÖ ×±ú×»ÖÛßÖ×−Ö•ûÌ´Ö
(×¾ÖÂÖµÖÖÃÖÛŒŸÖ) úß ¤ü¯ÖԝÖ-¯ÖÏן֓”ûÖµÖÖ ‡ÃÖ ¤üÖ¾Öê ´Öë •µÖÖ¤üÖ ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ´ÖÖ−µÖ ¸üÆüß Æîü ׍ú ׍úÃÖß êú ×¾Ö“ÖÖ¸ü ×¾Ö×¬Ö¾ÖŸÖ †×³Ö¾µÖÛŒŸÖ êú †£Ö¾ÖÖ
¤ãü×−ÖµÖÖ¤üÖ¸üß êú Æïü úÖ úÖê‡Ô ´ÖÆü¢¾Ö −ÖÆüà Æîü, ´ÖÖ−ÖÖê ¾ÖÆü ×ÃÖ±Ôú †»¯ÖÃÖӏµÖú ¾ÖÖÔ êú ×¾Ö“ÖÖ¸ü Æïü …
×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ¯ÖÏ¿−ÖÖë úÖ ˆ¢Ö¸ü ¤üßו֋ :
5. ²ÖÖîרüú ‡×ŸÖÆüÖÃ֍úÖ¸ü úÖ »ÖµÖ ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ´Öë ÃÖê ׍úÃÖê ÃÖ´Ö—Ö−Öê úÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü ?
(A) ˆÃ֍êú †¯Ö−Öê ×¾Ö¿ÖêÂÖ ÖÏ−£Ö (B) ¸üÖ•Ö−Ößן֍ú úÖ¸Ôü¾ÖÖ‡µÖÖÑ
(C) ‹êןÖÆüÖ×Ã֍ú ¯ÖϾÖé×¢ÖµÖÖÑ (D) ˆÃ֍úß ¯Öæ”ûŸÖÖ”û
6. ²ÖÖîרüú ‡×ŸÖÆüÖÃ֍úÖ¸ü ׍úÃ֍êú ‹ú´ÖÖ¡Ö Ã¾ÖÖ×´ÖŸ¾Ö úÖ ¤üÖ¾ÖÖ −ÖÆüà ú¸üŸÖÖ Æîü ?
(A) ×−֍úÂÖÔ (B) ¯ÖÏ´ÖÖÖ úÖ úÖê‡Ô ³Öß ÃÖӐÖÏÆü
(C) ×¾Ö׿Ö™üŸÖÖ (D) †Ö¤üŸÖ−Ö ×−Ö¾ÖÔ“Ö−Ö
7. ²ÖÖîרüú ‡×ŸÖÆüÖÃÖ êú ²ÖÖ¸êü ´Öë Ö»ÖŸÖ±úÆü×´ÖµÖÖÑ ×úÃÖÃÖê ˆŸ¯Ö−−Ö ÆüÖêŸÖß Æïü ?
(A) ŸÖú−ÖߍúÖë úÖ ÃÖ´ÖæÆü (B) –ÖÖ−Ö úÖ ÃÖÖ´ÖÖ−µÖ ÙüÖòú
(C) ¸üÖ•Ö−Ößן֍ú ‡×ŸÖÆüÖÃ֍úÖ¸üÖë úÖ ¯ÖϳÖãŸ¾Ö (D) ²ÖÎÉ֝›üúßµÖ ¬ÖÖ¸üÖÖ‹Ñ
8. ×¾ÖÂÖµÖÖÃÖÛŒŸÖ¾ÖÖ¤ü (×±ú×»ÖÛßÖ×−Ö•ûÌ´Ö) ŒµÖÖ Æîü ?
(A) ¯Öæ¾ÖÖԐÖÏÆü úÖ ¯Öã−Ö²ÖÔ×»ÖŸÖ ÆüÖê−ÖÖ (B) úÖ¸üÖÖë úÖê ÖœÌü−ÖÖ
(C) ³ÖæþÖÖ×´ÖµÖÖë úÖ ¯ÖϳÖÖ¾Ö (D) µÖÆü ¬ÖÖ¸üÖÖ ×ú ÃÖ¢ÖÖ †Öî¸ü ˆÃ֍êú ¯ÖϵÖÖêÖ úÖ ´ÖÆü¢¾Ö ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
9. ²ÖÎÉ֝›üúßµÖ ¬ÖÖ¸üÖÖ†Öë µÖÖ úÖ׻֍ú −Öîן֍ú ×¾Ö“ÖÖ¸üÖë úÖ –ÖÖ−Ö ×úÃ֍êú †Ó¿Ö êú ºþ¯Ö ´Öë ×−֍úÖ»ÖÖ •ÖÖ Ã֍úŸÖÖ Æîü ?
(A) ÃÖÖ×ÆüÛŸµÖú †Ö»ÖÖê“Ö−ÖÖ (B) ×¾Ö–ÖÖ−Ö úÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ
(C) ¤ü¿ÖÔ−Ö¿ÖÖÃ¡Ö úÖ ‡×ŸÖÆüÖÃÖ (D) ²ÖÖîרüú ‡×ŸÖÆüÖÃÖ
10. ×¾Ö×¬Ö¾ÖŸÖ †×³Ö¾µÖÛŒŸÖ êú ²ÖÖ¸êü ´Öë ׍úÃÖß êú ×¾Ö“ÖÖ¸üÖë úÖ úÖê‡Ô ´ÖÆü¢¾Ö −ÖÆüà Æîü, ´ÖÖ−ÖÖê ¾ÖÖê ×¾Ö“ÖÖ¸ü †»¯ÖÃÖӏµÖú ¾ÖÖÔ êú Æïü, µÖÆü ¤üÖ¾ÖÖ
׍úÃ֍êú ×»ÖµÖê Æîü ?
(A) †−Öã–ÖÖ¯Ö¡Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ¸üÖ•Ö−Ößן֍ú ¾ÖÖÔ (B) ¸üÖ•Ö−Ößן֍ú úÖ¸Ôü¾ÖÖ‡Ô
(C) ÃÖÖ×ÆüŸµÖ úÖ ¤ü¿ÖÔ−Ö (D) ×±ú×»ÖÛßÖ×−Ö•ûÌ´Ö úß ¤ü¯ÖԝÖ-¯ÖÏן֓”ûÖµÖÖ
W-00 5 P.T.O.

6. 11. Public communication tends to occur 11. »ÖÖêú ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ÃÖÆü•Ö ÆüÖê •ÖÖŸÖÖ Æîü
within a more
(A) •µÖÖ¤üÖ •Ö×™ü»Ö ÃÖÓ¸ü“Ö−ÖÖ êú †−¤ü¸ü
(A) complex structure
(B) political structure
(B) •µÖÖ¤üÖ ¸üÖ•Ö−Ößן֍ú ÃÖÓ¸ü“Ö−ÖÖ êú †−¤ü¸ü
(C) convenient structure (C) •µÖÖ¤üÖ ÃÖã×¾Ö¬ÖÖ•Ö−֍ú ÃÖÓ¸ü“Ö−ÖÖ êú †−¤ü¸ü
(D) formal structure (D) •µÖÖ¤üÖ †Öî¯Ö“ÖÖ׸üú ÃÖÓ¸ü“Ö−ÖÖ êú †−¤ü¸ü
12. Transforming thoughts, ideas and 12. ÃÖÖê“Ö, ×¾Ö“ÖÖ¸üÖë ŸÖ£ÖÖ ÃÖÓ¤êü¿ÖÖë úÖê ¾ÖÖד֍ú ŸÖ£ÖÖ †¾ÖÖד֍ú
messages into verbal and non-verbal דÖÅ−ÖÖë (¯ÖÏŸÖߍúÖë) ´Öë ºþ¯ÖÖ−ŸÖ׸üŸÖ ú¸ü−ÖÖ ŒµÖÖ úÆü»ÖÖŸÖÖ
signs is referred to as
Æîü ?
(A) channelisation
(A) “Öî−Ö»Öߍú¸üÖ (¯ÖϝÖֻ֍ú¸üÖ)
(B) mediation
(B) ´Ö¬µÖã֟ÖÖ
(C) encoding
(C) æú™ü»ÖêÖ−Ö
(D) decoding
(D) æú™ü¾Ö“Ö−Ö
13. Effective communication needs a 13. ¯ÖϳÖÖ¾Ö¯ÖæÖÔ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü úÖê îúÃÖÖ ÃÖÆüֵ֍ú ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ
supportive “ÖÖ×ÆüµÖê ?
(A) economic environment (A) †Ö٣֍ú ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ
(B) political environment (B) ¸üÖ•Ö−Ößן֍ú ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ
(C) social environment (C) ÃÖÖ´ÖÖו֍ú ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ
(D) multi-cultural environment (D) ²ÖÆãü-ÃÖÖÓÍéúן֍ú ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ
14. A major barrier in the transmission 14. ÃÖÓ“ÖÖ¸ü úß ¯ÖÏ׍ÎúµÖÖ ´Öë ÃÖÓ–ÖÖ−ÖÖŸ´Öú †Öэú›Ìêü êú ¯ÖÏêÂÖÖ ´Öë
of cognitive data in the process of ´ÖãµÖ ¹ýúÖ¾Ö™ü ÆüÖêŸÖß Æîü
communication is an individual’s
(A) ¾µÖÛŒŸÖŸ¾Ö
(A) personality
(B) expectation (B) †¯ÖêÖÖ
(C) social status (C) ÃÖÖ´ÖÖו֍ú ¤ü•ÖÖÔ
(D) coding ability (D) æú™ü²Ö¨ü ú¸ü−Öê úß µÖÖꐵ֟ÖÖ
15. When communicated, institutionalised 15. ¯ÖÏê×ÂÖŸÖ ÆüÖê−Öê ¯Ö¸ü, ÃÖÖÓãÖÖ×−֍ú ºþלÌü²Ö¨ü ¬ÖÖ¸üÖÖ‹Ñ ²Ö−Ö
stereotypes become •ÖÖŸÖß Æïü
(A) myths
(A) ״֣֍ú
(B) reasons
(B) úÖ¸üÖ
(C) experiences
(C) †−Öã³Ö¾Ö
(D) convictions
(D) ×¾Ö¿¾ÖÖÃÖ µÖÖ ¥üœÌü ¬ÖÖ¸üÖÖ
W-00 6

7. 16. In mass communication, selective 16. •Ö−Ö ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ´Öë, “ÖµÖ−ÖÖŸ´Öú †¾Ö²ÖÖê¬Ö−Ö ¯ÖÏ֯֍ú úß
perception is dependent on the ______ ¯Ö¸ü ×−Ö³ÖÔ¸ü ú¸üŸÖÖ Æîü …
receiver’s
(A) ×−Ö¯ÖãÖŸÖÖ
(A) competence
(B) ¯ÖϾ֝֟ÖÖ
(B) pre-disposition
(C) receptivity (C) ÖÏÆüÖ¿Ö߻֟ÖÖ
(D) ethnicity (D) −Öé•ÖÖŸÖßµÖŸÖÖ
17. Determine the relationship between 17. ¿Ö²¤üÖë êú µÖ㐴Ö, †Ó¿Ö : Æü¸ü êú ²Öß“Ö ÃÖ´²Ö−¬Ö ×−Ö¬ÖÖÔ׸üŸÖ
the pair of words NUMERATOR : ú¸ëü †Öî¸ü ×±ú¸ü ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ´Öë ÃÖê ¿Ö²¤üÖë êú µÖã´Ö úÖ
DENOMINATOR and then select “ÖµÖ−Ö ú¸ëü וÖÃ֍úÖ ˆ¯ÖµÖãÔŒŸÖ •ÖîÃÖÖ ÃÖ´²Ö−¬Ö Æîü …
the pair of words from the following
which have a similar relationship :
(A) ³ÖÖÖ (µÖÖ †Ó¿Ö) : ¤ü¿Ö´Ö»Ö¾Ö
(A) fraction : decimal (B) ³Ö֕֍ú : ³Ö֐ֱú»Ö
(B) divisor : quotient (C) ׿֏ָü : ŸÖ»Ö (†£Ö¾ÖÖ ×−Ö“Ö»ÖÖ ³Ö֐Ö)
(C) top : bottom
(D) ³ÖÖ•µÖ : ³Ö֕֍ú
(D) dividend : divisor
18. Find the wrong number in the 18. ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ †−ÖãÎú´Ö ´Öë Ö»ÖŸÖ ÃÖӏµÖÖ –ÖÖŸÖ ú¸ëü :
sequence
125, 127, 130, 135, 142, 153, 165
125, 127, 130, 135, 142, 153, 165
(A) 130 (B) 142
(A) 130 (B) 142
(C) 153 (D) 165 (C) 153 (D) 165
19. If HOBBY is coded as IOBY and 19. µÖפ ÆüÖò²Ößü (HOBBY) úÖê †Ö‡†Öê²Öß (IOBY)
LOBBY is coded as MOBY; then êú ºþ¯Ö ´Öë æú™ü²Ö¨ü ׍úµÖÖ ÖµÖÖ Æîü †Öî¸ü »ÖÖò²Öß
BOBBY is coded as (LOBBY) úÖê ´ÖÖò²Öß (MOBY) êú ºþ¯Ö ´Öë; ŸÖÖê
(A) BOBY (B) COBY ²ÖÖò²Öß (BOBBY) úÖê æú™ü²Ö¨ü ׍úµÖÖ Æîü
(C) DOBY (D) OOBY (A) BOBY (B) COBY
(C) DOBY (D) OOBY
20. The letters in the first set have 20. ¯ÖÏ£Ö´Ö ÃÖ´Öã““ÖµÖ ´Öë †Ö¸üÖë úÖ ‹ú ×−ÖÛ¿“ÖŸÖ ÃÖ´²Ö−¬Ö
certain relationship. On the basis of Æîü … ‡ÃÖ ÃÖ´²Ö−¬Ö êú †Ö¬ÖÖ¸ü ¯Ö¸ü ¤æüÃÖ¸êü ÃÖ´Öã““ÖµÖ êú ×»ÖµÖê
this relationship, make the right
choice for the second set :
ÃÖÆüß “ÖµÖ−Ö ú¸ëü :
K/T : 11/20 :: J/R : ? K/T : 11/20 :: J/R : ?
(A) 10/8 (B) 10/18 (A) 10/8 (B) 10/18
(C) 11/19 (D) 10/19 (C) 11/19 (D) 10/19
W-00 7 P.T.O.

8. 21. If A = 5, B = 6, C = 7, D = 8 and so 21. µÖפü A = 5, B = 6, C = 7, D = 8 ‡ŸµÖÖפü Æîü,
on, what do the following numbers ŸÖÖê ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ †Óú ׍úÃ֍êú ×»ÖµÖê Æïü ?
stand for ?
17, 19, 20, 9, 8 17, 19, 20, 9, 8
(A) Plane (A) ÃÖ´ÖŸÖ»Ö
(B) Moped (B) ´ÖÖî¯Öê›ü (‹´Ö †Öê ¯Öß ‡Ô ›üß)
(C) Motor (C) ´ÖÖê™ü¸ü
(D) Tonga (D) ™üÖѐÖÖ
22. The price of oil is increased by 25%. 22. ŸÖê»Ö úß úß´ÖŸÖ ´Öë 25% úß ¾Öéרü Æãü‡Ô Æîü … µÖפü Ö“ÖÖÔ
If the expenditure is not allowed to
increase, the ratio between the
−ÖÆüà ²ÖœÌüÖµÖÖ •ÖÖ Ã֍úŸÖÖ Æîü, ŸÖÖê ˆ¯Ö³ÖÖêÖ ´Öë ú´Öß †Öî¸ü
reduction in consumption and the ´Öæ»Ö ˆ¯Ö³ÖÖêÖ êú ²Öß“Ö †−Öã¯ÖÖŸÖ Æîü
original consumption is
(A) 1 : 3 (B) 1:4
(A) 1 : 3 (B) 1 : 4
(C) 1 : 5 (D) 1 : 6 (C) 1:5 (D) 1 : 6
23. How many 8’s are there in the 23. ×−Ö´−Ö †−ÖãÎú´Ö ´Öë ‹êÃÖê ׍úŸÖ−Öê 8 êú †Óú Æïü וÖ−֍êú
following sequence which are ¯ÖÆü»Öê 5 úÖ †Óú ÆüÖê ŸÖ£ÖÖ ²ÖÖ¤ü ´Öë 3 úÖ †Óú −Ö ÆüÖê ?
preceded by 5 but not immediately
followed by 3 ? 5 8 3 7 5 8 6 3 8 5 4 5 8 4 7 6
5 8 3 7 5 8 6 3 8 5 4 5 8 4 7 6 5 5 8 3 5 8 7 5 8 2 8 5
5 5 8 3 5 8 7 5 8 2 8 5 (A) 4 (B) 5
(A) 4 (B) 5
(C) 7 (D) 3 (C) 7 (D) 3
24. If a rectangle were called a circle, a 24. µÖפü †ÖµÖŸÖ úÖê ¾Öé¢Ö úÆüÖ •ÖÖµÖê, ¾Öé¢Ö úÖê ײÖ−¤ãü, ײÖ−¤ãü
circle a point, a point a triangle and a úÖê סֳÖã•Ö ŸÖ£ÖÖ ×¡Ö³Öã•Ö úÖê ¾ÖÖÔ úÆüÖ •ÖÖµÖê ŸÖÖê “ÖÎú úÖ
triangle a square, the shape of a
wheel is
†ÖúÖ¸ü
(A) Rectangle (A) †ÖµÖŸÖ ÆüÖêÖÖ …
(B) Circle (B) ¾Öé¢Ö ÆüÖêÖÖ …
(C) Point (C) ײÖ−¤ãü ÆüÖêÖÖ …
(D) Triangle
(D) סֳÖã•Ö ÆüÖêÖÖ …
25. Which one of the following methods 25. ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë ±úÃÖ»ÖÖë êú ´ÖÖ−֍úߍéúŸÖ ¾ÖÖáú¸üÖ ´Öë ×¾Ö׳Ö−−Ö
is best suited for mapping the ±úÃÖ»ÖÖë êú ×¾ÖŸÖ¸üÖ êú ´ÖÖ−Ö×“Ö¡ÖÖ êú ×»Ö‹ ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê
distribution of different crops as úÖî−Ö ÃÖß ×¾Ö×¬Ö ÃÖ¾ÖÖì×“ÖŸÖ Æîü ?
provided in the standard
classification of crops in India ? (A) ¯ÖÖ‡Ô ×“Ö¡Ö
(A) Pie diagram (B) •Öß¾Ö ×¾ÖŸÖ¸üÖ-¾ÖÖáµÖ ŸÖú−Öߍú
(B) Chorochromatic technique
(C) †Ö‡ÃÖÖ꯻Öî£Ö ŸÖú−Öߍú
(C) Isopleth technique
(D) Dot method (D) ›üÖò™ü ×¾Ö׬Ö
W-00 8

9. 26. Which one of the following does not 26. ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ †Öэú›ÌüÖë êú ¾ÖÖáú¸üÖ úß ×¾Ö×¬Ö ´Öë
come under the methods of data ÃÖÛ´´Ö×»ÖŸÖ −ÖÆüà Æîü ?
classification ? (A) ÖãÖÖŸ´Öú
(A) Qualitative (B) ´ÖÖ−֍úßµÖ
(B) Normative
(C) ãÖÖ×−֍ú
(C) Spatial
(D) ÃÖӏµÖÖŸ´Öú
(D) Quantitative
27. Which one of the following is not a 27. ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ †Öэú›ÌüÖë úÖ ÄÖÖêŸÖ −ÖÆüà Æîü ?
source of data ? (A) ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ×−֍ú ¤üßÖÖ¾Öê•Ö
(A) Administrative records
(B) •Ö−֐֝Ö−ÖÖ
(B) Population census
(C) •Öß. †Ö‡Ô. ‹ÃÖ.
(C) GIS
(D) Sample survey (D) −µÖÖ¤ü¿ÖÔ ÃÖ¾ÖìÖÖ
28. If the statement ‘some men are cruel’ 28. µÖפü ú£Ö−Ö ‘ãú”û ¾µÖÛŒŸÖ ×−Ö¤ÔüµÖß ÆüÖêŸÖê Æïü …’ ÃÖÆüß −ÖÆüà Æîü
is false, which of the following ŸÖÖê ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ/ÃÖê ú£Ö−Ö ÃÖÆüß Æîü ?
statements/statement are/is true ? (i) ÃÖ³Öß ¾µÖÛŒŸÖ ×−Ö¤ÔüµÖß Æïü …
(i) All men are cruel.
(ii) úÖê‡Ô ¾µÖÛŒŸÖ ×−Ö¤ÔüµÖß −ÖÆüà Æîü …
(ii) No men are cruel.
(iii) ãú”û ¾µÖÛŒŸÖ ×−Ö¤ÔüµÖß −ÖÆüà Æïü …
(iii) Some men are not cruel.
(A) (i) ŸÖ£ÖÖ (iii)
(A) (i) and (iii)
(B) (i) ŸÖ£ÖÖ (ii)
(B) (i) and (ii)
(C) (ii) ŸÖ£ÖÖ (iii)
(C) (ii) and (iii)
(D) êú¾Ö»Ö (iii)
(D) (iii) only
29. The octal number system consists of 29. ‹ú †Â™üúÖӍú ×−֍úÖµÖ ´Öë ×−Ö´−Ö ×“ÖÅ−Ö ÆüÖêŸÖê Æïü :
the following symbols : (A) 0 – 7
(A) 0 – 7 (B) 0 – 9
(B) 0 – 9 (C) 0 – 9, A – F
(C) 0 – 9, A – F (D) ˆ¯Ö¸üÖêŒŸÖ ´Öë ÃÖê úÖê‡Ô −ÖÆüà
(D) None of the above
30. The binary equivalent of (–19)10 in 30. דÖÛÅ−ÖŸÖ ¯Ö׸ü´ÖÖÖ ¯ÖϝÖÖ»Öß ´Öë (–19)10 úÖ
signed magnitude system is ׫ü-†Ö¬ÖÖ¸üß ÃÖ´ÖŸÖã»µÖ Æîü
(A) 11101100 (A) 11101100
(B) 11101101 (B) 11101101
(C) 10010011 (C) 10010011
(D) None of these (D) ˆ¯Ö¸üÖêŒŸÖ ´Öë ÃÖê úÖê‡Ô −ÖÆüà
W-00 9 P.T.O.

10. 31. DNS in internet technology stands 31. ‡−™ü¸ü−Öê™ü úß ³ÖÖÂÖÖ ´Öë DNS úÖ †£ÖÔ Æîü
for (A) ›üÖµÖ−ÖÖ״֍ú −Öê´Ö ×ÃÖÙü´Ö
(A) Dynamic Name System
(B) ›üÖê´Öê−Ö −Öê´Ö ×ÃÖÙü´Ö
(B) Domain Name System
(C) ×›üÙÒüß²µÖæ™êü›ü −Öê´Ö ×ÃÖÙü´Ö
(C) Distributed Name System
(D) úÖê‡Ô ³Öß −ÖÆüà
(D) None of these
32. HTML stands for 32. ‹“Ö ™üß ‹´Ö ‹»Ö (HTML) ‡Ó×ÖŸÖ ú¸üŸÖÖ Æîü
(A) Hyper Text Markup Language (A) ÆüÖ‡¯Ö¸ü ™êüŒÃÖË™ü ´Ö֍Ôú†¯Ö »Öïې¾Ö•Ö
(B) Hyper Text Manipulation
(B) ÆüÖ‡¯Ö¸ü ™êüŒÃÖË™ü ´Öî×−Ö¯Öã»Öê¿Ö−Ö »Öïې¾Ö•Ö
Language
(C) Hyper Text Managing Links (C) ÆüÖ‡¯Ö¸ü ™êüŒÃÖË™ü ´Öî−ÖêØ•ÖÖ Ø»ÖŒÃÖ
(D) Hyper Text Manipulating (D) ÆüÖ‡¯Ö¸ü ™êüŒÃÖË™ü ´Öî×−Ö¯Öã»ÖêØ™üÖ ػ֌ÃÖ
Links
33. Which of the following is type of 33. ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ LAN úÖ ¯ÖύúÖ¸ü Æîü ?
LAN ?
(A) ‡£Ö¸ü−Öê™ü
(A) Ethernet
(B) Token Ring (B) ™üÖêú−Ö Ø¸üÖ
(C) FDDI (C) ‹±ú ›üß ›üß †Ö‡Ô
(D) All of the above (D) ˆ¯ÖµÖãÔŒŸÖ ÃÖ³Öß
34. Which of the following statements is 34. ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ú£Ö−ÖÖë ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ ÃÖÆüß Æîü ?
true ? (A) ôÖÖ™Ôü úÖ›üÖí úÖê ¯ÖÏ“ÖÖ»Ö−Ö-¯ÖϝÖÖ»Öß úß
(A) Smart cards do not require an
operating system.
†Ö¾Ö¿µÖúŸÖÖ −ÖÆüà …
(B) Smart cards and PCs use some (B) ôÖÖ™Ôü úÖ›Ôü ŸÖ£ÖÖ ¯Öß.ÃÖß. ׍úÃÖß ¯ÖύúÖ¸ü úß
operating system. ¯ÖÏ“ÖÖ»Ö−Ö ¯ÖϝÖÖ»Öß úÖ ¯ÖϵÖÖêÖ ú¸üŸÖê Æïü …
(C) COS is smart card operating
(C) COS ‹ú ôÖÖ™Ôü úÖ›Ôü ¯ÖÏ“ÖÖ»Ö−Ö ¯ÖϝÖÖ»Öß Æîü…
system.
(D) The communication between (D) ¯ÖϾÖ֓֍ú ŸÖ£ÖÖ úÖ›Ôü êú ´Ö¬µÖ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ÃÖ´¯ÖæÖÔ
reader and card is in full ׫üßָüß ×¾Ö×¬Ö êú ºþ¯Ö ´Öë ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
duplex mode.
35. The Ganga Action Plan was initiated 35. ÖӐÖÖ úÖµÖÔ µÖÖê•Ö−ÖÖ ¯ÖÏÖ¸Óü³Ö úß Ö‡Ô £Öß
during the year
(A) 1986 ´Öë
(A) 1986
(B) 1988 (B) 1988 ´Öë
(C) 1990 (C) 1990 ´Öë
(D) 1992 (D) 1992 ´Öë
W-00 10

11. 36. Identify the correct sequence of 36. ³ÖÖ¸üŸÖ êú ¿ÖÛŒŸÖ Ö›ü ´Öë ³ÖÖÖ úß ¥üÛ™ü ÃÖê ‰ú•ÖÖÔ êú
energy sources in order of their share
in the power sector in India :
ÄÖÖêŸÖÖë úÖ ÃÖÆüß Îú´Ö Æîü :
(A) Thermal > nuclear > hydro > (A) ŸÖÖ¯ÖßµÖ > −µÖ挻ÖßµÖ > •Ö»ÖßµÖ > ¾ÖÖµÖã
wind
(B) Thermal > hydro > nuclear > (B) ŸÖÖ¯ÖßµÖ > •Ö»ÖßµÖ > −µÖ挻ÖßµÖ > ¾ÖÖµÖã
wind
(C) Hydro > nuclear > thermal > (C) •Ö»ÖßµÖ > −µÖ挻ÖßµÖ > ŸÖÖ¯ÖßµÖ > ¾ÖÖµÖã
wind
(D) Nuclear > hydro > wind > (D) −µÖ挻ÖßµÖ > •Ö»ÖßµÖ > ¾ÖÖµÖã > ŸÖÖ¯ÖßµÖ
thermal
37. Chromium as a contaminant in 37. ¯ÖêµÖ•Ö»Ö ´Öë ˆ×“ÖŸÖ ÃÖê †×¬Öú ´ÖÖ¡ÖÖ ´Öë ÆüÖê−Öê ¯Ö¸ü ÎúÖê×´ÖµÖ´Ö
drinking water in excess of ‹ú ÃÖÓ¤æüÂ֍ú êú ºþ¯Ö ´Öë úÖ¸üú ÆüÖêŸÖÖ Æîü
permissible levels, causes
(A) Skeletal damage (A) ÓúúÖ»Ö-Ö×ŸÖ úÖ
(B) Gastrointestinal problem (B) ÖîÙÒüÖê‡−™êüÙüÖ‡−Ö ÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ÃÖ´ÖõÖÖ úÖ
(C) Dermal and nervous problems (C) “Ö´ÖÔ/Ã−ÖÖµÖã ÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ÃÖ´ÖõÖÖ úÖ
(D) Liver/Kidney problems
(D) µÖéúŸÖ/Öã¤üÖÔ ÃÖÓ²ÖÓ¬Öß ÃÖ´ÖõÖÖ úÖ
38. The main precursors of winter smog 38. ¿Öߟ֍úÖ»Öß−Ö ¬Öæ´Ö-úÖêÆü¸üÖ êú ¯ÖÏ´ÖãÖ ¯Öã¸üÖêÖÖ´Öß ÆüÖêŸÖê Æïü
are
(A) N2O ‹¾ÖÓ ÆüÖ‡›ÒüÖêúÖ²ÖÔ−Ö
(A) N2O and hydrocarbons
(B) NOx ‹¾ÖÓ ÆüÖ‡›ÒüÖêúÖ²ÖÔ−Ö
(B) NOx and hydrocarbons
(C) SO2 and hydrocarbons (C) SO2 ‹¾ÖÓ ÆüÖ‡›ÒüÖêúÖ²ÖÔ−Ö
(D) SO2 and ozone (D) SO2 ‹¾ÖÓ †Öê•ÖÖê−Ö
39. Flash floods are caused when 39. ŸÖÖŸÖם֍ú ²ÖÖœÌü (°»Öî¿Ö °»Ö›ü) ‘Ö×™üŸÖ ÆüÖêŸÖß Æîü •Ö²Ö
¾ÖÖµÖã´Ö›ü»Ö
(A) the atmosphere is convectively
unstable and there is (A) ÃÖÓ¾ÖÆü×−֍ú ¥üÛ™ü (ú−¾ÖêÛŒ™ü¾Ö»Öß) ÃÖê †Ûãָü
considerable vertical wind
shear ÆüÖêŸÖÖ Æîü ŸÖ£ÖÖ ˆÃÖ´Öë µÖ£Öê™ü ¾ÖÖµÖã ¯ÖÏןֲֻÖ
(׿ֵָü) ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
(B) the atmosphere is stable
(B) Ûãָü ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
(C) the atmosphere is convectively
unstable with no vertical (C) ÃÖÓ¾ÖÆü×−֍ú ¥üÛ™ü (ú−¾ÖêÛŒ™ü¾Ö»Öß) †Ûãָü ÆüÖêŸÖÖ
windshear Æîü ‹¾ÖÓ ¾ÖÖµÖã ¯ÖÏ×ŸÖ²Ö»Ö −ÖÆüà ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
(D) winds are catabatic (D) ¾ÖÖµÖã †¯Ö“ÖµÖß (îú™êü²ÖÖê׻֍ú) ÆüÖêŸÖß Æïü …
W-00 11 P.T.O.

12. 40. In mega cities of India, the dominant 40. ³ÖÖ¸üŸÖ êú ´ÖÆüÖ−֐ָüÖë ´Öë ¾ÖÖµÖã ¯ÖϤæüÂÖÖ úÖ ¯ÖÏ´ÖãÖ ÄÖÖêŸÖ Æîü
source of air pollution is
(A) ¯Ö׸ü¾ÖÆü−Ö Ö›ü (ÃÖꌙü¸ü)
(A) transport sector
(B) thermal power
(B) ŸÖÖ¯ÖßµÖ ¿ÖÛŒŸÖ
(C) municipal waste (C) ´µÖæ×−Ö×ÃÖ¯Ö»Ö †¯Ö׿Ö™ü
(D) commercial sector (D) ¾ÖÖםÖÛ•µÖú Ö›ü (ÃÖꌙü¸ü)
41. The first Open University in India 41. ³ÖÖ¸üŸÖ úÖ ¯ÖÆü»ÖÖ Öã»ÖÖ ×¾Ö¿¾Ö×¾ÖªÖ»ÖµÖ ×úÃÖ ¸üÖ•µÖ ´Öë
was set up in the State of ãÖÖ×¯ÖŸÖ Æãü†Ö ?
(A) Andhra Pradesh (A) †Ö−¬ÖÐ ¯ÖϤêü¿Ö
(B) Delhi (B) פü»»Öß
(C) Himachal Pradesh (C) ×Æü´ÖÖ“Ö»Ö ¯ÖϤêü¿Ö
(D) Tamil Nadu (D) ŸÖ×´Ö»Ö−ÖÖ›ãü
42. Most of the Universities in India are 42. ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë †×¬ÖúŸÖ¸ü ×¾Ö¿¾Ö×¾ÖªÖ»ÖµÖÖë úÖ ×¾Ö¢Ö¯ÖÖêÂ֝Ö
funded by
(A) êú−¦ü ÃÖ¸üúÖ¸ü «üÖ¸üÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
(A) the Central Government
(B) ¸üÖ•µÖ ÃÖ¸üúÖ¸üÖë «üÖ¸üÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
(B) the State Governments
(C) ×¾Ö¿¾Ö×¾ÖªÖ»ÖµÖ †−Öã¤üÖ−Ö †ÖµÖÖêÖ «üÖ¸üÖ ÆüÖêŸÖÖ
(C) the University Grants
Commission Æîü …
(D) Private bodies and Individuals (D) ×−Ö•Öß ÃÖÓãÖÖ†Öë ŸÖ£ÖÖ ¾µÖÛŒŸÖµÖÖë «üÖ¸üÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
43. Which of the following 43. ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ ÃÖӐ֚ü−Ö ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë ŸÖú−Öߍúß ŸÖ£ÖÖ
organizations looks after the quality
of Technical and Management
¯ÖϲÖ−¬Ö-׿ցÖÖ úß ÖãÖ¾Ö¢ÖÖ úß ¤êüÖ-¸êüÖ ú¸üŸÖÖ Æîü ?
education in India ?
(A) NCTE
(A) NCTE
(B) MCI
(B) MCI
(C) AICTE (C) AICTE
(D) CSIR (D) CSIR
W-00 12

13. 44. Consider the following statements : 44. −Öß“Öê פüµÖê ÖµÖê ú£Ö−ÖÖë úÖê ¯ÖלÌüµÖê … ˆÃÖ ú£Ö−Ö úÖê
Identify the statement which implies ¯ÖÆü“ÖÖ×−ÖµÖê וÖÃÖ´Öë ¯ÖÏ֍éúן֍ú −µÖÖµÖ ×−Ö×ÆüŸÖ Æîü …
natural justice.
(A) The principle of natural justice (A) −µÖÖµÖÖ»ÖµÖ ¯ÖÏ֍éúן֍ú −µÖÖµÖ êú ×ÃÖ¨üÖ−ŸÖ úÖ
is followed by the Courts. †−ÖãÃÖ¸üÖ ú¸üŸÖê Æïü …
(B) Justice delayed is justice (B) −µÖÖµÖ ´Öë ¤êü¸üß −µÖÖµÖ ÃÖê ¾ÖÓ×“ÖŸÖ ¸üÖ−Öê êú
denied.
ÃÖ´ÖÖ−Ö Æîü …
(C) Natural justice is an
(C) ¯ÖÏ֍éúן֍ú −µÖÖµÖ ‹ú −Ö֐Ö׸üú úÖ †×³Ö−−Ö
inalienable right of a citizen
†×¬ÖúÖ¸ü Æîü …
(D) A reasonable opportunity of
being heard must be given. (D) ÃÖã−Öê •ÖÖ−Öê úÖ ˆ×“ÖŸÖ †¾ÖÃÖ¸ü פüµÖÖ •ÖÖµÖê …
45. The President of India is 45. ³ÖÖ¸üŸÖ úÖ ¸üÖ™Òü¯ÖןÖ
(A) the Head of State (A) ¸üÖ•µÖ úÖ ´Öã׏ֵÖÖ Æîü …
(B) the Head of Government
(B) ÃÖ¸üúÖ¸ü úÖ ´Öã׏ֵÖÖ Æîü …
(C) both Head of the State and the
Head of the Government
(C) ¸üÖ•µÖ ŸÖ£ÖÖ ÃÖ¸üúÖ¸ü ¤üÖê−ÖÖë úÖ ´Öã׏ֵÖÖ Æîü …
(D) None of the above (D) ‡−Ö´Öë ÃÖê úÖê‡Ô −ÖÆüà …
46. Who among the following holds 46. ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ³ÖÖ¸üŸÖ êú ¸üÖ™Òü¯Ö×ŸÖ úß ‡“”ûÖ¯ÖµÖÔ−ŸÖ ¯Ö¤ü
office during the pleasure of the ¯Ö¸ü ¸üÆüŸÖÖ Æîü ?
President of India ?
(A) Chief Election Commissioner
(A) ´ÖãµÖ ×−Ö¾ÖÖÔ“Ö−Ö †×¬ÖúÖ¸üß
(B) Comptroller and Auditor
General of India (B) ³ÖÖ¸üŸÖ úÖ ×−ÖµÖӡ֍ú ´ÖÆüÖ»ÖêÖÖ ¯Ö¸ü߁֍ú
(C) Chairman of the Union Public
Service Commission (C) ÃÖÓ‘Ö »ÖÖêú ÃÖê¾ÖÖ †ÖµÖÖêÖ úÖ †¬µÖÖ
(D) Governor of a State
(D) ¸üÖ•µÖ úÖ ¸üÖ•µÖ¯ÖÖ»Ö
W-00 13 P.T.O.

14. Not for Visually Handicapped ¥üÛ™ü ׾֍ú»ÖÖÓÖ †³µÖÙ£ÖµÖÖë êú ×»Ö‹ −ÖÆüà …
Candidates
Questions 47 to 49 are based upon ¯ÖÏ¿−Ö ÃÖӏµÖÖ 47 ÃÖê 49 ŸÖú ×−Ö´−Ö ×“Ö¡Ö ¯Ö¸ü †Ö¬ÖÖ׸üŸÖ
the following diagram in which there Æïü, וÖÃÖ´Öë ŸÖß−Ö ¾Öé¢Ö A, P ŸÖ£ÖÖ S ‹ú ¤æüÃÖ¸êü úÖê
are three interlocking circles A, P
úÖ™üŸÖê Æïü … µÖê ¾Öé¢Ö A ú»Ö֍úÖ¸üÖ, ¾Öé¢Ö P ¯ÖÏÖ¬µÖ֯֍úÖë
ë
and S where A stands for Artists,
circle P for Professors and circle S ŸÖ£ÖÖ ¾Öé¢Ö S ׏ֻÖÖ×›ÌüµÖÖë úÖê ¯ÖϤüÙ¿ÖŸÖ ú¸üŸÖê Æïü …
for Sportspersons. ×“Ö¡Ö ´Öë ÃÖ³Öß Öê¡ÖÖë úÖê a ÃÖê f ŸÖú דÖÛÅ−ÖŸÖ ×úµÖÖ ÖµÖÖ
Different regions in the figure are
lettered from a to f :
Æîü …
47. The region which represents artists 47. úÖî−Ö ÃÖÖ Öê¡Ö ˆ−Ö ú»Ö֍úÖ¸üÖë úÖê ¯ÖϤüÙ¿ÖŸÖ ú¸üŸÖÖ Æîü •ÖÖê
who are neither sportsmen nor
professors. −Ö ŸÖÖê ׏ֻÖÖ›Ìüß Æïü †Öî¸ü −Ö Æüß ¯ÖÏÖ¬µÖ֯֍ú ?
(A) d (A) d
(B) e (B) e
(C) b (C) b
(D) g (D) g
48. The region which represents 48. úÖî−Ö ÃÖÖ Öê¡Ö ˆ−Ö ¯ÖÏÖ¬µÖ֯֍úÖë úÖê ¯ÖϤüÙ¿ÖŸÖ ú¸üŸÖÖ Æîü •ÖÖê
professors, who are both artists and ú»Ö֍úÖ¸ü ŸÖ£ÖÖ ×Ö»ÖÖ›Ìüß ³Öß Æïü ?
sportspersons.
(A) a (A) a
(B) c (B) c
(C) d (C) d
(D) g (D) g
49. The region which represents 49. úÖî−Ö ÃÖÖ Öê¡Ö ˆ−Ö ¯ÖÏÖ¬µÖ֯֍úÖë úÖê ¯ÖϤüÙ¿ÖŸÖ ú¸üŸÖÖ Æîü •ÖÖê
professors, who are also ׏ֻÖÖ›Ìüß ŸÖÖê Æïü ׍ú−ŸÖ㠍ú»Ö֍úÖ¸ü −ÖÆüà ?
sportspersons, but not artists.
(A) e
(A) e
(B) f (B) f
(C) c (C) c
(D) g (D) g
W-00 14

15. Questions 50 to 52 are based on the ¯ÖÏ¿−Ö ÃÖӏµÖÖ 50 ÃÖê 52 ŸÖú ×−Ö´−Ö †Öэú›ÌüÖë ¯Ö¸ü
following data : †Ö¬ÖÖ׸üŸÖ Æïü …
Measurements of some variable X ׍úÃÖß “Ö¸ü X úÖ ´ÖÖ¯Ö−Ö 10 ²Ö•Öê ÃÖê 10:20 ²Ö•Öê ŸÖú
were made at an interval of 1 minute
from 10 A.M. to 10:20 A.M. The
¯ÖÏŸµÖêú ×´Ö−Ö™ü êú †−ŸÖ¸üÖ»Ö êú ²ÖÖ¤ü ׍úµÖÖ ÖµÖÖ ŸÖ£ÖÖ µÖê
data, thus, obtained is as follows : †Öэú›êü ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆãüµÖê :
X : 60, 62, 65, 64, 63, 61, 66, 65, 70, 68 X : 60, 62, 65, 64, 63, 61, 66, 65, 70, 68
63, 62, 64, 69, 65, 64, 66, 67, 66, 64 63, 62, 64, 69, 65, 64, 66, 67, 66, 64
50. The value of X, which is exceeded 50. X úÖ ¾ÖÆü ´ÖÖ−Ö –ÖÖŸÖ ú׸üµÖê וÖÃ֍êú ‰ú¯Ö¸ü ´ÖÖ¯Ö−Ö úß
10% of the time in the duration of
measurement, is †¾Ö×¬Ö ´Öë 10% ÃÖ´ÖµÖ êú ×»ÖµÖê X êú ´ÖÖ−Ö Æïü …
(A) 69 (A) 69
(B) 68 (B) 68
(C) 67 (C) 67
(D) 66 (D) 66
51. The value of X, which is exceeded 51. X úÖ ¾ÖÆü ´ÖÖ−Ö –ÖÖŸÖ ú׸üµÖê וÖÃ֍êú ‰ú¯Ö¸ü ´ÖÖ¯Ö−Ö úß
90% of the time in the duration of
measurement, is †¾Ö×¬Ö ´Öë 90% ÃÖ´ÖµÖ êú ×»ÖµÖê X êú ´ÖÖ−Ö Æïü …
(A) 63 (A) 63
(B) 62 (B) 62
(C) 61 (C) 61
(D) 60 (D) 60
52. The value of X, which is exceeded 52. X úÖ ¾ÖÆü ´ÖÖ−Ö –ÖÖŸÖ ú׸üµÖê וÖÃ֍êú ‰ú¯Ö¸ü ´ÖÖ¯Ö−Ö úß
50% of the time in the duration of
measurement, is †¾Ö×¬Ö ´Öë 50% ÃÖ´ÖµÖ êú ×»ÖµÖê X êú ´ÖÖ−Ö Æïü …
(A) 66 (A) 66
(B) 65 (B) 65
(C) 64 (C) 64
(D) 63 (D) 63
W-00 15 P.T.O.

16. For Visually Handicapped Candidates only
Read the following passage carefully and answer the questions from 47to 52 :
All the perceptions of the human mind resolve themselves into two distinct kinds, which I
shall call impressions and ideas. The difference betwixt these consists in the degrees of force
and liveliness, with which they strike upon the mind, make their way into our thought or
consciousness. Those perceptions which enter with most force and violence, we may name
impressions; and under this name I comprehend all our sensations, passions and emotions, as
they make their first appearance in the soul. By ideas I mean the faint images of these in
thinking and reasoning; such as, for instance, are all the perceptions excited by the present
discourse, excepting only those which arise from the sight and touch and excepting the
immediate pleasure or uneasiness it may occasion. I believe it will not be very necessary to
employ many words in explaining this distinction. Every one of himself will readily believe,
perceive the difference betwixt feeling and thinking. The common degrees of these are easily
distinguished; though it is not impossible but in particular instances they may very nearly
approach to each other. Thus, in sleep, in a fever, in madness, or in any very violent emotions
of soul, our ideas may approach to our impressions : as on the other hand it sometimes
happens, that our impressions are so faint and low, that we cannot distinguish them from our
ideas. But not withstanding this near resemblance in a few instances, they are in general so
very different, that no one can make a scruple to rank them under distinct heads, and assign to
each a peculiar name to mark the difference.
There is another division of our perceptions, which it will be convenient to observe, and
which extends itself both to our impressions and ideas. This division is into simple and
complex. Simple perceptions, or impressions and ideas, are such as admit of no distinction
nor separation. The complex are the contrary to these, and may be distinguished into parts.
Though a particular colour, taste and smell, are qualities all united together in this apple, it is
easy to perceive they are not the same, but are at least distinguishable from each other.
47. The passage mainly discusses the origin of
(A) impressions (B) ideas
(C) sensations (D) passions
48. Perceptions that have force may be called
(A) impression (B) emotions
(C) difference (D) thinking
49. Which of the following is excepted from perceptions ?
(A) Faint images of reasoning
(B) Force of liveliness
(C) Those which arise from the sight and touch
(D) The common degree of distinction
50. Ideas may approach impressions in
(A) resemblance (B) madness
(C) readiness (D) consciousness
51. Simple perceptions and impressions have no
(A) ideas (B) scruples
(C) separation (D) quality
52. Impressions and ideas, in general, are so different, each can be given a particular name
to identity
(A) the force (B) the similarity
(C) the difference (D) the feeling
W-00 16

17. êú¾Ö»Ö ¥üÛ™ü-׾֍ú»ÖÖÓÖ †³µÖÙ£ÖµÖÖë êú ×»ÖµÖê
−Öß“Öê פüµÖÖ ÖµÖÖ ¯Ö׸ü“”êû¤ü ¯ÖלÌü‹ †Öî¸ü ¯Ö׸ü“”êû¤ü êú ²ÖÖ¸êü ´Öë †¯Ö−Öß ÃÖ´Ö—Ö êú †Ö¬ÖÖ¸ü ¯Ö¸ü −Öß“Öê פüµÖê ¯ÖÏ¿−ÖÖë (47-52) úÖ ˆ¢Ö¸ü ¤üßוֵÖê :
´ÖÖ−Ö¾ÖßµÖ ´Ö−Ö êú ÃÖ´ÖÃŸÖ †¾Ö²ÖÖê¬ÖÖë êú ¤üÖê ïÖ™ü ¯ÖύúÖ¸ü Æïü וÖ−Æëü ´Öï ”ûÖ¯Ö †Öî¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü úÆæÑüÖÖ … ‡−֍êú ²Öß“Ö †Ö¾ÖêÖ ŸÖ£ÖÖ ¯Öϱãú»»ÖŸÖÖ úß úÖê×™ü,
וÖÃ֍êú ÃÖÖ£Ö ¾Öê ´ÖÖ−ÖÃÖ ¯Ö¸ü ¯ÖÏÆüÖ¸ü ú¸üŸÖê Æïü †Öî¸ü Æü´ÖÖ¸üß ÃÖÖê“Ö †£Ö¾ÖÖ “ÖêŸÖ−ÖÖ ´Öë †¯Ö−ÖÖ ¸üÖßÖÖ ²Ö−ÖÖŸÖê Æïü, úÖ †−ŸÖ¸ü Æîü … ¾ÖÖê †¾Ö²ÖÖê¬Ö •ÖÖê
ÃÖ¾ÖÖÔ׬֍ú †Ö¾ÖêÖ ŸÖ£ÖÖ ØÆüÃÖÖ êú ÃÖÖ£Ö ¯ÖϾÖê¿Ö ú¸üŸÖê Æïü, ˆ−Æëü Æü´Ö ”ûÖ¯Ö úÆü Ã֍úŸÖê Æïü, †Öî¸ü ‡ÃÖ −ÖÖ´Ö êú †−ŸÖÖÔŸÖ, ´Öï Æü´ÖÖ¸üß ÃÖ³Öß †−Öã³ÖæןֵÖÖë,
³ÖÖ¾ÖÖןָêüúÖë †Öî¸ü ³ÖÖ¾ÖÖë •Ö²Ö ¾ÖÖê ¯ÖÆü»Öß ²ÖÖ¸ü †ÖŸ´ÖÖ ´Öë ¯Öϐ֙ü ÆüÖêŸÖê Æïü, úÖê ¿ÖÖ×´Ö»Ö ú¸üŸÖÖ ÆæÑü … ×¾Ö“ÖÖ¸üÖë ÃÖê ´Öê¸üÖ ŸÖÖŸ¯ÖµÖÔ ÃÖÖê“Ö ŸÖ£ÖÖ ŸÖÔúÖÖ ´Öë
‡−֍úß ¬ÖãѬֻÖß ¯ÖÏן֓”ûÖµÖÖ ÃÖê Æîü; •ÖîÃÖê ׍ú, ˆ¤üÖÆü¸üÖ êú ×»ÖµÖê, ¾ÖŸÖÔ´ÖÖ−Ö ¾ÖÖŸÖÖÔ»ÖÖ¯Ö «üÖ¸üÖ ˆ¢Öê×•ÖŸÖ ÃÖ³Öß †¾Ö²ÖÖê¬Ö Æïü, ×ÃÖ¾ÖÖµÖ ˆ−֍êú •ÖÖê ¥ü¿µÖ ŸÖ£ÖÖ
ïֿÖÔ ÃÖê ˆŸ¯Ö−−Ö ÆüÖêŸÖê Æïü †Öî¸ü ˆÃÖÃÖê ˆŸ¯Ö−−Ö ÆüÖê Ã֍ú−Öê ¾ÖÖ»ÖÖ ŸÖÖŸúÖ׻֍ú †Ö−Ö−¤ü †£Ö¾ÖÖ ²Öî“Öê−Öß … ´Öê¸üÖ ´ÖÖ−Ö−ÖÖ Æîü ׍ú ‡ÃÖ †−ŸÖ¸ü úÖê ïÖ™ü
ú¸ü−Öê ´Öë •µÖÖ¤üÖ ¿Ö²¤üÖë úÖ ¯ÖϵÖÖêÖ ú¸ü−ÖÖ ²ÖÆãüŸÖ •Öºþ¸üß −ÖÆüà ÆüÖêÖÖ … ¯ÖÏŸµÖêú úÖê‡Ô †¯Ö−Öê †Ö¯Ö ‡ÃÖê ŸÖã¸ü−ŸÖ ´ÖÖ−Ö »ÖêÖÖ, ÃÖÓ¾ÖêÖ ŸÖ£ÖÖ ÃÖÖê“Ö êú ²Öß“Ö
†−ŸÖ¸ü úÖê †−Öã³Ö¾Ö ú¸ü »ÖêÖÖ … ‡−֍úß ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ´ÖÖ−µÖ úÖê×™üµÖÖë úß †ÖÃÖÖ−Öß ÃÖê †»ÖÖ-†»ÖÖ ¯ÖÆü“ÖÖ−Ö úß •ÖÖ Ã֍úŸÖß Æîü … µÖª×¯Ö µÖÆü †ÃÖ´³Ö¾Ö
−ÖÆüà Æîü ¯Ö¸ü−ŸÖã ×¾Ö¿ÖêÂÖ ¥ü™üÖ−ŸÖÖë ´Öë ¾Öê ‹ú ¤æüÃÖ¸êü êú úÖ±úß ÃÖ´Öß¯Ö †Ö Ã֍úŸÖê Æïü … †ŸÖ:, Ø−Ö¦üÖ ´Öë, •¾Ö¸ü ´Öë, ¯Ö֐ֻ֯Ö−Ö ´Öë †£Ö¾ÖÖ †ÖŸ´ÖÖ êú ²ÖÆãüŸÖ
ØÆüÃÖÖŸ´Öú ÃÖÓ¾ÖêÖÖë ´Öë, Æü´ÖÖ¸êü ×¾Ö“ÖÖ¸ü Æü´ÖÖ¸êü ÃÖÓÍúÖ¸üÖë (†£Ö¾ÖÖ ”ûÖ¯ÖÖë) ŸÖú ¯ÖÆãÑü“Ö Ã֍úŸÖê Æïü : •ÖîÃÖê ׍ú ‡Ã֍êú ×¾Ö¯Ö¸üßŸÖ ú³Öß-ú³Öß µÖÆü ÆüÖêŸÖÖ Æîü ׍ú
Æü´ÖÖ¸êü ”ûÖ¯Ö ‡ŸÖ−Öê ¬ÖãѬֻÖê †Öî¸ü ú´Ö ÆüÖêŸÖê Æïü ׍ú Æü´Ö ˆ−Æëü †¯Ö−Öê ×¾Ö“ÖÖ¸üÖë ÃÖê †»ÖÖ −ÖÆüà ú¸ü ¯ÖÖŸÖê Æïü … ¯Ö¸ü−ŸÖ㠍ãú”û ¥ü™üÖ−ŸÖÖë ´Öë, ‡ÃÖ ‘Ö×−Ö™ü
ÃÖ´Öºþ¯ÖŸÖÖ êú ÆüÖêŸÖê Æãü‹ ³Öß, ¾Öê ÃÖÖ´ÖÖ−µÖŸÖµÖÖ ‡ŸÖ−Öê ׳Ö−−Ö ÆüÖêŸÖê Æïü ׍ú úÖê‡Ô ³Öß ˆ−Æëü ïÖ™ü ¾ÖÖÖí êú †−ŸÖÖÔŸÖ ÁÖêÖß²Ö¨ü ú¸ü−Öê, ŸÖ£ÖÖ ¯ÖÏŸµÖêú úÖê
×¾Ö׿Ö™ü −ÖÖ´Ö ¤êü−Öê ´Öë ÃÖӍúÖê“Ö −ÖÆüà ú¸ü Ã֍úŸÖÖ Æîü ‹¾ÖÓ †−ŸÖ¸ü ïÖ™ü ºþ¯Ö ÃÖê ÃÖÖ´Ö−Öê †ÖŸÖÖ Æîü …
Æü´ÖÖ¸êü †¾Ö²ÖÖê¬ÖÖë úÖ †−µÖ ×¾Ö³ÖÖ•Ö−Ö Æîü, וÖÃ֍úÖ †¾Ö»ÖÖêú−Ö ú¸ü−ÖÖ ÃÖã×¾Ö¬ÖÖ•Ö−֍ú ÆüÖêÖÖ, †Öî¸ü •ÖÖê Æü´ÖÖ¸üß ”ûÖ¯ÖÖë ŸÖ£ÖÖ Æü´ÖÖ¸êü ×¾Ö“ÖÖ¸üÖë
ŸÖú †¯Ö−Öê úÖê ×¾ÖßÖ׸üŸÖ ú¸ü Ã֍úŸÖê Æïü … µÖÆü ×¾Ö³ÖÖ•Ö−Ö ÃÖ¸ü»Ö †Öî¸ü •Ö×™ü»Ö êú ²Öß“Ö Æîü … ÃÖ¸ü»Ö †¾Ö²ÖÖê¬Ö, †£Ö¾ÖÖ ”ûÖ¯Ö †Öî¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü ‹êÃÖê ÆüÖêŸÖê
Æïü ׍ú ׍úÃÖß ³Öß †−ŸÖ¸ü úÖê −ÖÆüà þÖߍúÖ¸ü ú¸üŸÖê Æïü †Öî¸ü −Ö Æüß †»ÖÖÖ¾Ö úÖê … •Ö×™ü»Ö ‡−֍êú ×¾Ö¯Ö¸üßŸÖ Æîü, †Öî¸ü ‡−֍úÖ ³Ö֐ÖÖë ´Öë ³Öê¤ü ׍úµÖÖ •ÖÖ
Ã֍úŸÖÖ Æîü … µÖª×¯Ö ×¾Ö׿Ö™ü ¸ÓüÖ, þÖÖ¤ü †Öî¸ü ÖÓ¬Ö ÖãÖ¾Ö¢ÖÖ‹Ñ Æïü וÖ−Æëü ÃÖê²Ö ´Öë ÃÖÓµÖãŒŸÖ ºþ¯Ö ÃÖê ¯ÖÖµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü, µÖÆü ´ÖÆüÃÖæÃÖ ú¸ü−ÖÖ †ÖÃÖÖ−Ö Æîü ׍ú
¾Öê ‹ú ÃÖ´ÖÖ−Ö −ÖÆüà Æïü, ú´Ö ÃÖê ú´Ö ¾Öê ‹ú ¤æüÃÖ¸êü ÃÖê †»ÖÖ ׍úµÖê •ÖÖ Ã֍úŸÖê Æïü …
47. µÖÆü ¯Ö׸ü“”êû¤ü ´ÖãµÖ ºþ¯Ö ÃÖê ˆ¤Ëü³Ö¾Ö úß ×¾Ö¾Öê“Ö−ÖÖ ú¸üŸÖÖ Æîü
(A) ”ûÖ¯Ö êú (B) ×¾Ö“ÖÖ¸ü êú
(C) ÃÖÓ¾Öê¤ü−ÖÖ êú (D) ³ÖÖ¾ÖÖןָêüú êú
48. וÖ−Ö †¾Ö²ÖÖê¬ÖÖë úÖ ²Ö»Ö †£Ö¾ÖÖ †Ö¾ÖêÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü ˆÃÖê úÆüÖ •ÖÖ Ã֍úŸÖÖ Æîü
(A) ”ûÖ¯Ö (B) ³ÖÖ¾Ö
(C) †−ŸÖ¸ü (D) ÃÖÖê“Ö
49. ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ´Öë úÖî−Ö ÃÖÖ †¾Ö²ÖÖê¬Ö−Ö ÃÖê †»ÖÖ Æîü ?
(A) ŸÖÔúÖÖ úß ¬ÖãѬֻÖß ¯ÖÏן֓”ûÖµÖÖ
(B) ¯Öϱãú»»ÖŸÖÖ úÖ †Ö¾ÖêÖ
(C) ¾ÖÆü •ÖÖê ¥ü¿µÖ †Öî¸ü ïֿÖÔ ÃÖê ˆŸ¯Ö−−Ö ÆüÖêŸÖÖ Æîü
(D) †−ŸÖ¸ü úß ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ´ÖÖ−µÖ úÖê×™ü
50. ×¾Ö“ÖÖ¸ü ”ûÖ¯Ö êú −Ö•Ö¤üߍú ¯ÖÆãÑü“Ö Ã֍úŸÖê Æïü
(A) ÃÖ´Öºþ¯ÖŸÖÖ ´Öë (B) ¯Ö֐ֻ֯Ö−Ö ´Öë
(C) ŸÖŸ¯Ö¸üŸÖÖ ´Öë (D) “ÖêŸÖ−ÖÖ ´Öë
51. ÃÖ¸ü»Ö †¾Ö²ÖÖê¬ÖÖë ŸÖ£ÖÖ ”ûÖ¯ÖÖë úÖ ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ´Öë ÃÖê ŒµÖÖ −ÖÆüà ÆüÖêŸÖÖ Æîü ?
(A) ×¾Ö“ÖÖ¸ü (B) ח֗֍ú (ÍÎæú¯Ö»Ö)
(C) †»ÖÖÖ¾Ö (D) ÖãÖ¾Ö¢ÖÖ
52. ”ûÖ¯Ö †Öî¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü ÃÖÖ´ÖÖ−µÖŸÖµÖÖ ‡ŸÖ−Öê ׳Ö−−Ö Æïü ׍ú ¯ÖÏŸµÖêú úÖê ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ úß ¯ÖÆü“ÖÖ−Ö ú¸ü−Öê êú ×»ÖµÖê ‹ú ×¾Ö¿ÖêÂÖ −ÖÖ´Ö ×¤üµÖÖ •ÖÖ
Ã֍úŸÖÖ Æîü :
(A) †Ö¾ÖêÖ (B) ÃÖ´ÖÖ−ÖŸÖÖ
(C) †−ŸÖ¸ü (D) ÃÖÓ¾Öê¤ü−ÖÖ
W-00 17 P.T.O.

18. 53. For maintaining an effective discipline 53. úÖÖ ´Öë ¯ÖϳÖÖ¾Öß †−Öã¿ÖÖÃÖ−Ö êú ×»Ö‹ †¬µÖ֯֍ú úÖê
in the class, the teacher should “ÖÖ×Æü‹ ׍ú
(A) Allow students to do what they
like. (A) ”ûÖ¡ÖÖë úÖê •ÖÖê “ÖÖÆêü ú¸ü−Öê ¤êü …
(B) Deal with the students strictly.
(B) ”ûÖ¡ÖÖë êú ÃÖÖ£Ö úšüÖê¸ü ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü ú¸êü …
(C) Give the students some
problem to solve. (C) ”ûÖ¡ÖÖë úÖê ãú”û ÃÖ´ÖõÖÖµÖë Æü»Ö ú¸ü−Öê úÖê ¤êü …
(D) Deal with them politely and
(D) ˆ−ÖÃÖê −Ö¸ü´Öß êú ÃÖÖ£Ö ¥üœÌüŸÖÖ ²Ö¸üŸÖê …
firmly.
54. An effective teaching aid is one which 54. ¯ÖϳÖÖ¾Öß ×¿ÖÖÖ-ÃÖÆüֵ֍ú ÃÖִ֐ÖÏß ¾ÖÆü Æîü, •ÖÖê
(A) is colourful and good looking (A) ¸ÓüÖ-ײָÓüÖß ŸÖ£ÖÖ ¤êüÖ−Öê ´Öë †“”ûß ÆüÖê …
(B) activates all faculties (B) ÃÖ³Öß –ÖÖ−ÖêÛ−¦üµÖÖë úÖê ÃÖ׍ÎúµÖ ú¸üŸÖß ÆüÖê …
(C) is visible to all students (C) ÃÖ³Öß ”ûÖ¡ÖÖë úÖê פüÖÖ‡Ô ¤êüŸÖß ÆüÖê …
(D) easy to prepare and use (D) ²Ö−ÖÖ−Öê ŸÖ£ÖÖ ¯ÖϵÖÖêÖ ú¸ü−Öê ´Öë †ÖÃÖÖ−Ö ÆüÖê …
55. Those teachers are popular among 55. ”ûÖ¡ÖÖë ´Öë ¾Öê †¬µÖ֯֍ú »ÖÖêúׯÖ쵅 ÆüÖêŸÖê Æïü, •ÖÖê
students who (A) ˆ−֍êú ÃÖÖ£Ö ×−֍ú™üŸÖÖ ²Ö−ÖÖ »ÖêŸÖê Æïü …
(A) develop intimacy with them (B) ˆ−֍úß ÃÖ´ÖõÖÖ†Öë êú ÃÖ´ÖÖ¬ÖÖ−Ö ´Öë ÃÖÆüֵ֍ú
(B) help them solve their problems ÆüÖêŸÖê Æïü …
(C) award good grades (C) †“”êû †Óú ¯ÖϤüÖ−Ö ú¸üŸÖê Æïü …
(D) take classes on extra tuition fee (D) ˆ−Æëü †×ŸÖ׸üŒŸÖ ¿Ö㻍ú ¯Ö¸ü ™ËüµÖæ¿Ö−Ö ¯ÖœÌüÖŸÖê Æïü …
56. The essence of an effective 56. ‹ú ¯ÖϳÖÖ¾Öß úÖÖ-úÖ êú ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÖ úÖ ´Öæ»Ö ŸÖ¢¾Ö Æîü
classroom environment is
(A) ×¿ÖÖÖ ÃÖִ֐ÖÏß úß ×¾Ö×¾Ö¬ÖŸÖÖ …
(A) a variety of teaching aids
(B) ׿ց֍ú-”ûÖ¡ÖÖë úß ÃÖ•Öß¾Ö †−ŸÖ:׍ÎúµÖÖ …
(B) lively student-teacher interaction
(C) ÃÖ´¯ÖæÖÔ ¿ÖÖÛ−ŸÖ
(C) pin-drop silence
(D) strict discipline
(D) Ã֏ŸÖ (úšüÖê¸ü) †−Öã¿ÖÖÃÖ−Ö
W-00 18

19. 57. On the first day of his class, if a 57. µÖפü úÖÖ êú ¯ÖÆü»Öê פü−Ö ”ûÖ¡Ö ×úÃÖß †¬µÖ֯֍ú úÖê
teacher is asked by the students to þֵÖÓ úÖ ¯Ö׸ü“ÖµÖ ¤êü−Öê êú ×»Ö‹ úÆêü ŸÖÖê †¬µÖ֯֍ú úÖê
introduce himself, he should “ÖÖ×ÆüµÖê ׍ú ¾ÖÆü
(A) ask them to meet after the class (A) ˆ−Æëü úÖÖ êú ²ÖÖ¤ü ×´Ö»Ö−Öê êú ×»Ö‹ úÆêü …
(B) tell them about himself in brief (B) ÃÖӁÖê¯Ö ´Öë †¯Ö−Öê ²ÖÖ¸êü ´Öë ²ÖŸÖÖµÖê …
(C) ignore the demand and start (C) ‡ÃÖ ´ÖÖÑÖ úß ˆ¯ÖêÖÖ ú¸êü ŸÖ£ÖÖ ¯ÖœÌüÖ−ÖÖ ¿Öãºþ
teaching ú¸êü …
(D) scold the student for this (D) ‡ÃÖ ¯ÖύúÖ¸ü úß †×−Ö™ü ´ÖÖÑÖ êú ×»Ö‹ ˆ−Æëü
unwanted demand ›üÖÑ™êü …
58. Moral values can be effectively 58. −Öîן֍ú ´Ö滵ÖÖë úÖ ¯ÖϳÖÖ¾Öß ºþ¯Ö ÃÖê ׾֍úÖÃÖ ×úµÖÖ •ÖÖ
inculcated among the students when Ã֍úŸÖÖ Æîü, µÖפü †¬µÖ֯֍ú
the teacher
(A) ²ÖÖ¸ü-²ÖÖ¸ü ´Ö滵ÖÖë úß ²ÖÖŸÖ ú¸ëü …
(A) frequently talks about values
(B) þֵÖÓ ˆ−Ö ¯Ö¸ü †Ö“Ö¸üÖ ú¸ëü …
(B) himself practices them
(C) ´ÖÆüÖ−Ö ¾µÖÛŒŸÖµÖÖë úß úÆüÖ−Öß ÃÖã−ÖÖµÖë …
(C) tells stories of great persons
(D) ¤êü¾Öß-¤êü¾ÖŸÖÖ†Öë úß ²ÖÖŸÖ ú¸ëü …
(D) talks of Gods and Goddesses
59. The essential qualities of a 59. ‹ú ¿ÖÖê¬ÖÖ£Öá êú †Ö¾Ö¿µÖú ÖãÖ ÆüÖêŸÖê Æïü
researcher are
(A) þ֟ÖÓ¡Ö ¯Ö׸ü¯ÖÏ¿−Ö úß ¯ÖϾÖé×¢Ö
(A) spirit of free enquiry
(B) †¾Ö»ÖÖêú−Ö ‹¾ÖÓ ¯ÖÏ´ÖÖÖ ¯Ö¸ü ×−Ö³ÖÔ¸üŸÖÖ
(B) reliance on observation and
evidence (C) –ÖÖ−Ö úÖ ¾µÖ¾ÖÛã֟Öߍú¸üÖ †£Ö¾ÖÖ
(C) systematization or theorizing ×ÃÖ¨üÖÓŸÖߍú¸üÖ
of knowledge
(D) ˆ¯ÖµÖãÔŒŸÖ ÃÖ³Öß
(D) all the above
60. Research is conducted to 60. ¿ÖÖê¬Ö ׍úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü :
I. Generate new knowledge I. −ÖµÖê –ÖÖ−Ö êú ÃÖé•Ö−Ö êú ×»Ö‹
II. Not to develop a theory II. ×ÃÖ¨üÖ−ŸÖ ׾֍ú×ÃÖŸÖ −Ö ú¸ü−Öê êú ×»Ö‹
III. Obtain research degree III. ¿ÖÖê¬Ö ˆ¯ÖÖ×¬Ö ¯ÖÏÖÛ¯ŸÖ êú ×»Ö‹
IV. Reinterpret existing knowledge IV. ×¾Öª´ÖÖ−Ö –ÖÖ−Ö úß ¯Öã−Ö¾µÖÖԏµÖÖ êú ×»Ö‹
Which of the above are correct ? ˆ¯ÖµÖãÔŒŸÖ ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÆüß Æïü ?
(A) I, III & II (B) III, II & IV (A) I, III ‹¾ÖÓ II (B) III, II ‹¾ÖÓ IV
(C) II, I & III (D) I, III & IV (C) II, I ‹¾ÖÓ III (D) I, III ‹¾ÖÓ IV
W-00 19 P.T.O.

20. Space For Rough Work
W-00 20