Positionering technische opleidingen NL

1. HET TIJDPERK VAN DE ‘HARMONISERENDE TECHNOLOGIE’
HET TIJDPERK VAN
‘HARMONISERENDE
TECHNOLOGIE’
De uitdaging van een nieuwe generatie.
www.platformbetatechniek.nl

2. het tijdperk van
‘harmoniserende
technologie’
De uitdaging van een nieuwe generatie.

3. nauwelijks honderd jaar geleden
was vliegen nog een droom.
nu zijn er meer vliegtuigen
in ons luchtruim dan er in die tijd
auto’s op de weg reden.

4. in de supermarkten vinden we
eten uit alle continenten,
en we leven langer en gezonder
dan alle generaties vóór ons.
de technologische vooruitgang
heeft ons ver gebracht.

5. maar technologie zal méér moeten bereiken.
klimaatverandering, bevolkingsgroei
en milieubehoud vormen een enorme uitdaging.

6. we gaan het tijdperk van
‘harmoniserende technologie’ binnen,
waarin technologie niet los kan worden
gezien van de natuurlijke omgeving
en sociale dynamiek.

7. harmoniserende technologie
verbindt alle facetten van het leven en zal
vooruitgang en verantwoordelijkheidsbesef
moeten integreren.
we gaan onze aarde schoner, socialer
en evenwichtiger maken.
sneller moet ook schoner zijn,
en economischer ook eerlijker.

8. het samenkomen van techniek,
ambitie en idealen opent een nieuw speelveld,
waarop wij de samenleving haar
nieuwe vorm zullen geven.

9. 17 voedInG&vitaliteit voorwoord
21 scIence&exploration Technologie speelt een steeds prominentere rol de visie van harmoniserende technologie is de rode
in onze samenleving. Technologie ligt ten grondslag draad die verschillende bètatechnische werelden
24 wat kan Ik worden? aan de belangrijkste ontwikkelingen, en ook verbindt. Een voor mij aansprekende gedachte:
de mondiale uitdagingen die voor ons liggen ook in het begrijpen van de natuur, in de wiskunde
27 lIfestyle&design schreeuwen om technologische oplossingen. en in muziek is harmonie vaak de uitdaging.
31 mens&medisch Toch kiezen nog weinig jongeren voor een opleiding Het tijdperk van harmoniserende technologie opent
en loopbaan in techniek. ‘Bèta’ en ‘techniek’ hebben een aantrekkelijk perspectief voor vele verschillende
34 wat kan Ik doen? een imagoprobleem. jongeren, zoals blijkt uit de inspirerende portretten
van de jonge bètatechnici.
37 mobIlIteIt&ruimte Het is tijd om het oude, stereotiepe beeld van bèta Concrete bèta’s, idealisten, carrièremakers,
en techniek achter ons te laten en de nieuwe rol creatievelingen en sociaal gemotiveerde jongeren,
41 market&money van technologie te laten zien. Want techniek is allang die allemaal met een eigen verhaal kiezen voor
niet meer het terrein van studiebollen en sleutelaars. een loopbaan in bètatechniek.
44 wat kan Ik leren? En ‘technisch’ niet de tegenhanger van creatief of sociaal.
Technologie is verweven met alle aspecten van het leven. Voor onderwijsgevers en voorlichters opent de visie
47 water, enerGIe&natuur op harmoniserende technologie mogelijkheden om
Deze publicatie maakt duidelijk dat de technologische het grote verhaal van ‘bèta’ en ‘techniek’ te vertellen
50 wat kan Ik betekenen? ontwikkeling een nieuwe fase ingaat, waarin een nieuwe en praktisch te maken op ieders eigen niveau.
generatie harmonie creëert tussen ons en de wereld Zo kan het onderwijs de inspiratie bieden waar jongeren
die ons omringt. Of het nu gaat om thema’s als voeding, in hun toekomstoriëntatie zo hard naar op zoek zijn.
water, gezondheid, design, ondernemerschap,
communicatie, ruimtegebruik en pure wetenschap, Robbert Dijkgraaf
15

10. voedInG
&vitaliteit
Voeding verbindt mensen met elkaar en met de aarde.
we leven In een tIjdperk van onGekende luxe.
nooIt was het aanbod In voedInGsmIddelen zó
GevarIeerd, kwalItatIef zó Goed en zó betaalbaar.
op het eerste GezIcht lIjkt het alsof we het Goed
voor elkaar hebben. maar de wereld van voedInG
Is enorm In beweGInG. hIer bedreIGt obesItas de
volksGezondheId, terwIjl aan de andere kant
van de wereld mensen van de honGer omkomen.
voedselproductIe en -dIstrIbutIe hebben dIrecte
GevolGen voor de natuur en ons klImaat. wat we
eten heeft een wezenlIjke Invloed op ons welzIjn
en dat van de wereld om ons heen.
“We proberen de consument te inspireren
verantwoorde keuzes te maken”, legt Onno Franse
uit. Als hoofd van het programma Gezond Leven &
16 17

11. Klimaat van Ahold wil hij eten een belangrijker plaats in We moeten de consumenten beter informeren en meer een mentaliteitsverandering nodig bij bedrijven, Iedereen die hier werkt is open minded.
ons leven geven. “Zorgen dat eten mensen onderling met emotioneel betrekken bij de herkomst en productie van overheden en de consument. Iedereen in de keten Als je niet openstaat voor nieuwe ideeën,
kom je nooit tot nieuwe inzichten.
elkaar verbindt, en ons lijf met de aarde. Voeding moet voedingsmiddelen. Ook zouden verantwoorde keuzes heeft een eigen verantwoordelijkheid. Problemen
Ankie Kreuwels
weer sexy worden.” goedkoper kunnen worden, net als groene energie. “Dat als voedselschaarste, uitputting van de aarde
is onder meer mogelijk door toepassing van specifieke en klimaatverandering vallen niet te negeren.
Voor het schap in de supermarkt kiezen we behalve voor de technologie, maar ook de bestaande subsidieprogramma’s Economische doelstellingen en ’corporate
smaak, nog te vaak voor gemak en prijs. Gezondheid komt aan te passen. Kunnen we niet beter gezond en duurzaam responsibility’ zijn niet langer elkaars tegenpolen.
meestal op de vierde plaats, en sociale overwegingen zoals geproduceerd voedsel subsidiëren, waardoor dat goedkoper Wie niet duurzaam onderneemt, ondermijnt op
biologische productie en Fair Trade pas op de laatste plaats. wordt?” termijn de duurzaamheid van de onderneming.
“Iedereen heeft natuurlijk een eigen verantwoordelijkheid
De wereld is ontzettend uit
om goed voor zichzelf en zijn omgeving te zorgen. Wél Als medewerker van de grootste retailer heeft Onno met Toch is Onno bepaald niet somber over de toekomst.
evenwicht. Via mijn vak help ik
kunnen technologische oplossingen een verantwoorde zijn collega’s de kans echt iets te veranderen. In de markt De wereld is grotendeels maakbaar, zegt hij. “Kijk mensen in armere landen
keuze aantrekkelijker maken.” bepaalt de vraag van de consument hier wat er aan de andere om je heen wat we allemaal hebben bereikt. Ik geloof langer en gelukkiger te leven.
kant van de wereld wordt verbouwd. “Hoe kunnen we ervoor dat we in staat zijn de technologieën te ontwikkelen Suzette Boontje
Er is een duidelijke gezondheidstrend. Steeds meer zorgen dat mensen voor kwaliteit gaan kiezen? Het is aan de om voeding efficiënter en eerlijker te produceren.
voedingsmiddelen worden verrijkt met stoffen voedingsindustrie om innovatieve oplossingen te vinden.” En daarmee ‘verantwoord kiezen’ gemakkelijker
die helpen gezonder te leven. In margarine zit te maken.”
cholesterolverlagend Omega-3, en aan yoghurt worden We kunnen ervoor zorgen dat het in rest van de wereld een
nuttige bacteriën toegevoegd. Door de opkomst van beetje beter wordt. De tweedeling arm-rijk bestaat nog
functionele voeding vervaagt het onderscheid tussen steeds. De uitdaging is de gehele productieketen efficiënter
voeding en medicatie. “Sommige producten zullen voor en eerlijker te maken. We moeten er voor zorgen dat de rest
sommige mensen ongetwijfeld een positieve werking van de wereld niet lijdt onder het eetgedrag in de westerse
hebben. Maar iemand die gezond eet, heeft natuurlijk wereld.
geen cholesterolverlager nodig.”
Onno kiest voor een holistische benadering.
Daarom vindt Onno Franse dat het makkelijker moet Nieuwe technologieën zullen helpen efficiënter te
worden gemaakt om een verstandige keuze te maken. produceren en distribueren. Maar daarnaast is ook
18 19

12. scIence
&exploration
De efficiënte natuur als inspiratie.
onderzoek Is nIeuwsGIerIGheId. zoeken naar het
onbekende, vInden wat je zoekt of vInden wat
je nooIt dacht te zoeken. op expedItIe door het
oerwoud van borneo om een nIeuwe panter te
ontdekken. met een onderzeeër naar de bodem
van de marIanentroG tIen kIlometer onder de
zeespIeGel, op zoek naar de reuzenInktvIs. turen
met een telescoop naar de hemel om te ontdekken
hoe de aarde Is ontstaan. we ontdekken steeds meer
leven op plaatsen waar we dat voor onmoGelIjk
hIelden. ontdekkInGen dIe de kIjk op ons bestaan
veranderen. en hoe meer we ontdekken, hoe meer we
ons realIseren hoeveel er noG te ontdekken valt.
Bob Ursem is ontdekker. Hij vond een fijnstof-magneet
uit. Hij bedacht hoe je dichte mist op een vliegveld
20 21

13. kunt verdrijven door naar duindoorns te kijken. Hij ontdekken van deze oplossingen. “Wij in de wereld de boom eraan dood gaat. De methode is geïnspireerd
ontdekte een biologisch UV-filter en maakte een van de techniek, kunnen zoveel van de natuur leren. door de reactie van bomen op elektrische lading in de
bloemenklok. Bob is bioloog en chemicus. Hij voer een Het is Artis Natura Magistra pur sang, de natuur is de lucht.
tijd op een bootje over de Poolzee achter de walvissen leermeesteres van de kunst. Wij hebben er heel veel
aan en woonde voor onderzoek in een boshut in technieken aan ontleend. Denk aan hoe wij vliegtuigen Wil je wat bereiken in de wereld om je heen dan heb
het tropisch regenwoud. En leverde als amateur bij bouwen. De natuur is een goede inspiratiebron.” je niet alleen feitenkennis nodig, zegt Bob. “Als je
Ik wil de wereld een beetje schoner maken. de Utrechtse Sterrenwacht NASA en passant nog leert goed te kijken en oog hebt voor opvallende zaken
Als chemicus bij Shell verander ik wat gegevens over de maan en de sterren. Nu is hij Bob heeft talloze uitvindingen op zijn naam staan kom je heel ver. Wanneer je in staat bent buiten je
de wereld van binnenuit.
directeur van de Botanische Tuin in Delft, waar hij dankzij deze natuurlijke inspiratiebron. Zo ontdekte vakgebied en op een andere manier te denken, heb je
Marije Nijkamp
planten kweekt die een technologische toepassing hij het biologische UV-filter toen hij op skivakantie kans dat je nieuwe dingen ontdekt.” En dat is nodig
hebben. eens goed naar dwerg-dennenboompjes keek. Die voor een toekomst als duurzame maatschappij.
groeien hoog op de berg in de sneeuw, en beschermen Maar er is ook zoveel leuks te ontdekken, voegt hij
Ontdekkingen doen is een kwestie van nieuwsgierig- zichzelf tegen zonnebrand door het UV-licht om te eraan toe. “Als je dingen beter kunt begrijpen en daar
heid. We willen weten hoe de wereld, natuur en zetten in bruikbaar licht. De stof in de naalden van de iets bijzonders mee kunt doen, is dat fantastisch.
samenleving in elkaar zitten. Instinctief zoekt de boompjes die dat klaarspeelt maakte Bob na, om er Het plezier van het ontdekken is dat je iets doorziet
mens altijd een verklaring voor wat hij ziet. De kunst biologische zonnebrandcrème mee te maken. waarvan je weet: dit is nieuw.”
Ik zie schoonheid in de kleinste dingen.
is de kennis, die we met dit onderzoek vergaren,
Door subtiele veranderingen
nuttig toe te passen. Met onze kennis van biologie, Daarnaast kan de natuur ons ook iets bieden, zegt
kunnen micro-organismen
grote veranderingen teweegbrengen. genetica, geneeskunde en chemie zorgen we dat de uitvinder. “Stoffen, planten of mechanismen die
Eric v/d Berg planten en dieren medicijnen voor ons produceren. wij nog niet kennen of gebruiken, dat is een heel
We zetten de natuur naar onze hand. nieuwe wereld. We leren uit de natuur.” De taxusboom
produceert bijvoorbeeld het kankermedicijn taxol
De natuur is tegelijkertijd ook een inspiratiebron. in zijn naalden. Bij het winnen van taxol worden
Door goed te kijken naar oplossingen die de natuur de naalden geplukt en gaat de boom dood. Om het
voor problemen heeft ontwikkeld, kunnen we ideeën medicijn duurzaam te kunnen winnen, ontwikkelden
opdoen om de uitdagingen van onze samenleving onderzoekers een manier om de naalden te melken
op te pakken. Bob Ursem is een meester in het met elektriciteit. Zo kun je taxol winnen zonder dat
22 23

14. windenergie. “Ik onderzoek, schrijf rapporten en geef
adviezen. Graag zou ik de mens en de natuur directer
willen helpen. Een duurzaam dorp opzetten in Afrika
wat kan Ik worden? lijkt me geweldig. Maar om dat te kunnen realiseren
zal ik eerst meer kennis en managementervaring
moeten opdoen.”
Je eigen weg kiezen. “Sommige mensen zijn ergens voor geboren, dat zie je
gewoon. Ik vraag me vaak af: Waarvoor ben ik geboren,
waar ben ik echt goed in?” peinst Marc Overgaauw.
Precies weet de student Technische Bedrijfskunde
“Mensen met lef”, daar kijkt Joost van Boven naar op. kun je zonnecentrales mee bouwen in Afrika of pak ik liever een boek over persoonlijke ontwikkeling. het nog niet. “Maar bewust en onbewust ben ik altijd
“Niet met de stroom meedrijven, maar je eigen keuzes topfunctionaris worden bij een multinational. Joost, De van-9-tot-5-mentaliteit en zesjescultuur in op zoek naar een superidee. Een uitvinding of concept
maken.” Chris Kleinschmidt bewondert mensen die Chris en Marc kiezen hun eigen weg. Nederland irriteren me mateloos. Mensen zouden waarmee ik een eigen bedrijf kan opbouwen. Want ik
én goed zijn in hun vak én kunnen inspireren. “Die bewuster en kritischer moeten leven. Mopperen en doe alles graag op mijn manier.”
combinatie is bijzonder.” Marc Overgaauw noemt “Mezelf ontwikkelen, daar leef ik voor. Ik wil nieuwe klagen is makkelijk, oplossingen vinden dáár draait “Het milieuprobleem knaagt aan me. We mogen de
namen: “Richard Branson of Henk Keilman, daar heb dingen doen en buiten de standaard gaan”, zegt Joost het om.” aarde niet verbruiken zoals we nu doen. Wanneer we
ik groot respect voor. Mensen die hun hart volgen én van Boven. “Begrijp me niet verkeerd. Ik bedoel in de Sahara een oppervlak van 300 bij 300 kilometer
succes hebben.” niet bungy-jumpen van een hoog gebouw, de korte ”Technisch gezien is het vaak al heel goed mogelijk zouden volbouwen met zonnecellen, hebben we in
kick. Ik wil iets opbouwen, iets nieuws creëren en duurzaam te leven en te produceren”, meent Europa geen energiecentrales meer nodig. Dan denk
Wat wil je worden? CEO, ruimtevaarder, minister- zien uitgroeien tot een succes. Om dat te bereiken energieconsultant Chris Kleinschmidt. “Maar ik echt: waar wachten we nog op? Met kennis en
president, Nobelprijswinnaar, tv-presentator, moet je buiten de massa stappen, risico’s nemen en economische belangen winnen nog te vaak. Ik hoop enthousiasme is de wereld te veranderen en wij zijn
ontwikkelingswerker? Met techniek kan het, je hart durven volgen,” weet de HBO’er Technische dat meer mensen echt hun verantwoordelijkheid voor degenen die dat kunnen doen. Aan de slag!”
denk maar aan Bill Gates, Wubbo Ockels, Gerard Bedrijfskunde, “en het lef hebben om niet met de deze wereld nemen. Je kunt zóveel doen.”
Kleisterlee, Margaret Tatcher, Jan Terlouw, Gerard ’t stroom mee te gaan.” Chris studeerde Natuurwetenschappen & Innovatie­
Hooft of Toine van Peperstraten. Techniek is logisch Joost vindt het zonde van zijn tijd om GTST te kijken. management. Nu adviseert hij bij KEMA bedrijven
denken, doorgronden en oplossingen zoeken. Daar “Als ík voor de tv zit, is er een documentaire op. Anders en instanties over het gebruik van biomassa en
24 25

15. lIfestyle
&design
Beter presteren met innovatieve materialen.
alles moet sneller, mooIer, beter. nano techno-
loGIe, technIek op de schaal van atomen, maakt
dat moGelIjk. we kunnen moleculen stuk voor
stuk bewerken en zo materIalen maken met
onGekende eIGenschappen. textIelsoorten
door de mens bedacht en Gemaakt hebben vaak
betere eIGenschappen dan tradItIoneel katoen
of wol. een nIeuwe Golf kledInG met technIsche
hooGstandjes vult de schappen. textIel Is
letterlIjk verweven met elektronIca. chemIe en
elektronIca zIjn één Geworden. Dress to impress
krIjGt zo een heel nIeuwe ladInG.
Sylvia Vonk heeft een droombaan. Ze werkt bij Nike
aan de nieuwste kleding voor topsporters. “Wij zorgen
dat alle technische mogelijkheden ook gebruikt
26 27

16. worden om de topatleten van de beste sportkleding te extreem lichte stretchmaterialen of supersterke vezels plaatsing van de naden als de speciale printtechnieken
voorzien. Zo kunnen ze topsport op het hoogste niveau waren er nog niet. Dat is razendsnel veranderd, licht voor de gripperprint waren tien jaar geleden nog niet
bedrijven!” Sylvia toe. “Door nieuwe technologieën kunnen wij nu bekend.
kiezen uit tientallen materialen om aan de wensen van
“Het is fantastisch om te werken aan producten topsporters tegemoet te komen.” We gaan nooit meer terug naar alleen katoen, denkt
voor topatleten. Er worden met onze kleding Sylvia. De toekomst is recycling en duurzaamheid.
kampioenschappen en Olympische medailles Een mooi voorbeeld is het rugbyshirt dat Sylvia hielp “Veel sportkleding voor topatleten wordt maar één Het belangrijkste wat je leert
gewonnen en wereldrecords gebroken. Ik weet ontwikkelen voor de topteams van Engeland en wedstrijd gebruikt. Het is dus belangrijk dat we bij is helder en logisch denken.
zeker dat dat zonder nieuwe materialen en Frankrijk. Rugbyshirts werden traditioneel van katoen de ontwikkeling en productie ervan denken aan het Dat neem je mee in je leven.
Daarmee creëer ik nieuwe kansen.
technologieën niet mogelijk was geweest, en gemaakt, en waren altijd vrij wijd. Niet echt ideaal milieu. Wij zorgen dat bij het snijden van de stof geen
Femke de Poorter
ben trots dat ik daaraan mee mag werken”. om topsport in te bedrijven: de tegenstander kan je onnodig afval overblijft. We maken het textiel en de
gemakkelijk vastgrijpen of eens een flinke ruk aan je kleding indien mogelijk op de plaats waar ze nodig
Nanotechnologie heeft de textielindustrie aan een shirt geven, waardoor het scheurt. Ook voor controle zijn, wat onnodig vervoer voorkomt. Verder zorgen we
keur van bijzondere materialen geholpen. De grens over de bal is een katoenen shirt niet ideaal. dat we schone materialen gebruiken. De Olympische
tussen chemie, materialen en elektronica vervaagt. Spelen van 2008 worden de ‘groene spelen’ genoemd,
Plastics geleiden tegenwoordig elektriciteit. Textiel is Onderzoekers van Nike luisterden naar de wensen van omdat veel van de sportkleding recyclebaar is of van
Met kennis en enthousiasme is de wereld te
gemaakt van kunststof, en er zit miniatuurelektronica de sporters, en Sylvia’s team besloot dat er een sterk hergebruikte materialen is gemaakt. Sommige shirts
veranderen. Bewust en onbewust
in verweven. Designjurken die licht geven en en strak zittend shirt moest komen. Dat was nog nooit zijn zelfs gemaakt van vezels uit bamboe.”
ben ik altijd op zoek naar een superidee
een dekbed als nachtlampje zijn nog maar het vertoond. Nike ontwikkelde sterk materiaal dat niet waarmee ik een eigen bedrijf kan opbouwen.
begin. Zelfreinigende stropdassen, zelfstrijkende scheurt, samen met een fabriek in Engeland. De naden Marc B.J. Overgaauw
overhemden en sportkleding die niet meer stinkt. van het shirt mogen niet irriteren, dus verplaatsten de
Alles is mogelijk dankzij nanotechnologie. makers die naar de achterkant. Ten slotte voorzagen ze
de voorkant van het shirt van nopjes, zodat de bal daar
Toen Sylvia dertien jaar geleden bij Nike begon niet meer wegglijdt. Die nopjes zijn afgekeken van
bestonden er nauwelijks textielsoorten met bijzondere de natuur. Inspiratiebron was de gekko, een hagedis
eigenschappen. Kleding was van katoen, polyester die dankzij zuignapjes aan zijn poten tegen een muur
of nylon. Waterdicht en toch ademend materiaal, op kan lopen. Zowel het materiaal voor de shirts, de
28 29

17. mens
&medisch
De symbiose van mens en technologie.
we worden steeds ouder. wIe nu leeft, leeft noG
lanG en (hopelIjk) GelukkIG, en Gezond. de medIsche
wetenschap staat voor de uItdaGInG daarbIj te
helpen. GentherapIe Gaat ervoor zorGen dat veel
zIekten zoals kanker en aIds nIet meer dodelIjk
zIjn. robots helpen In de operatIekamer, waardoor
chIrurGen In new york een patIënt In amsterdam
kunnen opereren. en mocht er toch Iets nIet
functIoneren, dan nemen kunstmatIGe ledematen
het werk over. de technIek staat voor nIets.
Als het espressoapparaat in de keuken staat te
knarsen vindt ze het lastig een gesprek te voeren.
Maar verder kan de dove Romy de Jonge vrijwel alles
horen en verstaan wat ze wil. Dankzij twee chips in
haar hoofd.
30 31

18. Techniek is ontwerpen, creëren en maken. Romy draagt sinds haar kleutertijd al gehoorappa- Daardoor is het laatste restje gehoor dat Romy van bioscoop of kerk zijn lastig. En telefoneren is evenmin
Die creativiteit is echt mijn kick. raatjes. Maar haar oren werden steeds slechter. zichzelf nog had ook verdwenen. Er zijn meer risico’s gemakkelijk. “Een vaste lijn kan ik op de luidspreker
Rabih Alzaher
“Op een gegeven moment hoorde ik alleen nog doffe verbonden aan de operatie. De aangezichtszenuwen zetten, dat gaat goed. Maar een mobiel stoort met
geluiden zoals voetstappen, en heel zacht”, vertelt kunnen beschadigd raken zodat je niet meer kunt mijn apparaat, dus daar kan ik niet mee bellen.” Over
ze. ”Spraak kon ik niet verstaan. Toen ik achttien lachen en geen gelaatsuitdrukking meer hebt. “Ik twintig jaar moeten de implantaten in haar hoofd
was vertelde de arts dat ik op mijn vijfentwintigste had een tijd lang geen smaak. Maar het bangst was worden vervangen. “Hopelijk is de techniek dan zover
helemaal doof zou zijn.” ik om blind te worden. Dan zou ik alles kwijt zijn”, gevorderd dat deze problemen zijn opgelost. Want dat
zegt Romy. zijn de twee lastigste beperkingen”, vindt Romy.
Het slakkenhuis in beide oren werkte niet goed.
Daardoor hielp een gewoon gehoorapparaat niet meer. De operatie verliep voorspoedig, en ze kon al na enkele Ze realiseert zich dat ze erg afhankelijk is van de
Onze hard- en software draagt bij aan
Het slakkenhuis is een kanaal in het oor dat geluid maanden weer goed horen. Twee jaar later kreeg technologie, maar vindt dat niet erg. “De chips werken
de gezondheid van mensen.
Dat geeft er toch een extra dimensie aan. opvangt met trilhaartjes. Die geven het weer door ze zelfs een tweede implantaat. “Ik was al tevreden goed, dit is veel beter dan het was. Het voordeel is dat
Richard Vogelaar aan zenuwen die verbonden zijn met de hersenen. met één, maar nu zou ik niet meer zonder de tweede ik ze ook uit kan zetten.” Al is ze zelf niet technisch,
Artsen van het Amsterdams Medisch Centrum kunnen!” Haar oren kunnen nu beter samenwerken, Romy vindt het fantastisch dat er mensen zijn die dit
vertelden Romy over een elektrode die in haar hoofd waardoor ze geluiden beter kan onderscheiden, bij- soort apparaten kunnen maken. “Ik zie het als een
geïmplanteerd kon worden, waardoor ze weer wat zou voorbeeld die van mannen-en vrouwenstemmen. Ze wonder. Het is heel mooi dat je voor mensen met een
kunnen horen. is een van de weinigen met twee CI’s. Daarom volgen beperking die hun leven beheerst een oplossing kan
wetenschappers haar vorderingen nauwlettend. bedenken. Onbetaalbaar.”
Zo’n cochleair implantaat (CI) neemt de functie van het
slakkenhuis over. Het brengt het geluid rechtstreeks Romy heeft haar studie met succes afgerond en werkt
naar de gehoorzenuw die het weer doorgeeft aan de full-time als accountant. “Dat was me nooit gelukt
hersenen. “Het zijn elektrische schokken maar ik hoor zonder de CI’s”, denkt ze. “De studie was heel zwaar
het als geluid”, vat Romy het samen. zonder CI’s. En in zo’n nieuwe baan is het toch handig
dat je een collega even om uitleg kunt vragen.”
Het implantaat is tijdens een operatie door een
gat in de schedel in haar hoofd aangebracht. In In een drukke omgeving, zoals bij de kantoorborrel,
het slakkenhuis wordt er een gaatje voor gemaakt. hoort ze nog slecht. Ook grote ruimten als een
32 33

19. de fabriek wordt gebruikt, geeft dat een goed gevoel.
Daar doe je het immers voor.”
Eric studeerde Biochemie en maakt nu schimmels,
wat kan Ik doen? gisten en bacteriën met nieuwe eigenschappen
door hun genen te wijzigen. Dankzij subtiele
veranderingen kunnen de micro-organismen
bepaalde stoffen produceren of omzetten, vaak op
Trots op je werk. een schone, energiezuinige en efficiënte manier.
“Er zijn al micro-organismen die stro omzetten
in brandstof, een fraaie oplossing voor het
energieprobleem. Tegen de tijd dat ik 65 ben hoop
‘Elkaar respecteren’ vindt Rabih Al Zahar een mooi “Ik kan midden in de nacht wakker worden met fabriek van medische instrumenten of protheses ik dat ik een aantal kaskrakers heb gemaakt én heb
motto. “Idealen zijn mooi, maar ook gevaarlijk een idee in mijn hoofd. Dan weet ik opeens: zo moet te starten in zijn geboorteland Libanon. “Ik heb bijgedragen aan de vooruitgang.”
wanneer je anderen geen ruimte gunt. Laat mensen ik het aanpakken”, vertelt Rabih Al Zahar. “Naast zelf kunstlenzen in beide ogen. Zoiets prachtigs en
in hun waarde.” Het levensmotto van Eric van den mijn bed ligt altijd een pen om het idee meteen nuttigs bedenken en fabriceren lijkt me geweldig.
Berg luidt: ‘vergeet niet te genieten!’ “Als het even op te schrijven.” Hij bouwde mee aan de Delftse Libanon trekt me natuurlijk omdat daar mijn
kan, pak ik mijn koffer en vlieg naar de ongerepte raceauto op zonne-energie die de World Solar roots liggen, maar ook omdat ik daar echt wat kan
natuur van Noorwegen of de Grand Canyon.” Challenge won, een race dwars door Australië. Hij betekenen.”
was verantwoordelijk voor de mechanica en reed
Gebouwen, instrumenten, producten en zelf ruim zeshonderd kilometer door de snikhete “We hebben onlangs een gist zo kunnen aanpassen,
apparaten. Techniek creëert en maakt: nuttige, woestijn. “Prachtig en leerzaam. Samenwerken – dat we nu lactosevrije melk kunnen maken zonder
mooie, slimme en indrukwekkende scheppingen. weet ik nu – is ook incasseren: het gezamenlijke nare bijsmaak. Het beestje maakt nu precies het
Sommige zijn zichtbaar en tastbaar, zoals de doel voorop stellen.” enzym dat we nodig hebben. Daardoor kunnen
Erasmusbrug of een raceauto op zonne-energie. “Techniek betekent voor mij ontwerpen, creëren mensen met lactose-intolerantie nu ook echt genieten
Andere blijven meer achter de schermen, zoals en maken. Creativiteit is echt mijn kick. Ik teken van melk.” Eric van den Berg, Senior Technician bij
een prothese of een operatie-instrument. Rabih ook, schrijf poëzie en speel viool,” zegt de student DSM,vertelt met gepaste trots over het succes. “Als
en Eric willen creëren. Biomedische Techniek. Rabih hoopt ooit een een micro-organisme waaraan je hebt gewerkt echt in
34 35

20. mobIlIteIt
&ruimte
Prettig leven in groeiende steden.
een steeds Groter deel van de wereldbevolkInG
woont In steden. onze weGen, waterleIdInGen,
rIolen en enerGIevoorzIenInGen zIjn daar nIet
op berekend. een van de Grootste uItdaGInGen
voor de toekomst Is het modernIseren van
dIe Infrastructuur. nIeuwe materIalen en
Goed ontwerp zorGen voor betere huIzen
en schonere enerGIevoorzIenInG. nIeuwe
vervoerssystemen lossen fIles op en zuIveren
de lucht. de stad wordt weer een mooIe,
Gezonde woonplek.
Aan de rand van de stad ligt een oud industrieterrein.
Vervallen fabriekshallen, roestige apparatuur en
arbeiderswoningen. De moderne stad met zijn
woonwijken en mooie oude centrum is vlakbij,
36 37

21. toch wil niemand hier wonen. Maar de stad en energiezuinig bouwen is geen keuze meer maar Ook oude ideeën kunnen met wat creativiteit en Je werkt als team
groeit. Mensen komen van buiten om er te wonen noodzaak. De gebouwen die Luke Bruins ontwikkelt marketing bijdragen aan een leefbare stad. Een aan concrete oplossingen
voor reële problemen.
en te werken. De stadse ruimte van het oude zijn per definitie duurzaam. Hij hergebruikt goed voorbeeld is de beach cruiser fiets, vindt Luke.
We zoeken naar een
industrieterrein is hard nodig om in de behoefte zoveel mogelijk de afgeschreven gebouwen van het Daar omheen is een hele lifestyle ontworpen technische oplossing
van mensen en bedrijven te voorzien. industrieterrein. “Je kunt nòg zo’n mooi, goedkoop, inclusief kleding, tassen en reizen. Hij heeft voor die aansluit bij
nieuw gebouw neerzetten, als het over tien jaar de werknemers van Red Concepts twintig van deze menselijk gedrag.
Jillis Mani
Luke Bruins ontwikkelt deze rafelranden van de afgebroken moet worden schiet je er niets mee fietsen aangeschaft om mee door de stad te rijden.
stad. Met zijn bedrijf Red Concepts maakt hij er op.” Verder zorgt hij ervoor dat de energie voor de “Vervolgens moet je zorgen dat mensen ook met de
creatieve stadszones van. “De rafelranden van gebouwen zoveel mogelijk lokaal is opgewekt, door fiets op de boot of in de metro kunnen. Je moet ze door
een gebied zijn nog niks. Het zijn geen toplocaties. middel van grondwarmte bijvoorbeeld. middel van branding en marketing het gevoel geven
Het lijkt me cool om
Het is onze uitdaging om dat ervan te maken.” dat ze hipper zijn dan ooit. Zorg dat dingen ‘in de
ooit terug te gaan naar
Een stad moet een identiteit hebben, vindt Luke: Een leefbare, schone stad creëren kan alleen maar mode’ komen. Daarmee maak je schoon vervoer tot de Curaçao en mijn kennis
“Elke stad heeft een kerk en een plein. Als die overal door creatief te denken, zegt Luke. Hij richt zich dan kern van de stad.” in te zetten om het leven
gelijk zouden zijn komt er niemand speciaal naar ook niet alleen op een enkel gebouw maar op het daar beter te maken.
Rigobert Nivillac
jouw stad. Je moet je dus afvragen: hoe trots is een hele gebied, inclusief de infrastructuur. Hij regelde
bewoner om er te zijn? Waarom wil een bedrijf of bijvoorbeeld een verbinding met een veerpontje
toerist naar je stad komen?” toen zijn bedrijf naar de NDSM-werf in Amsterdam
verhuisde. Dat is naar zijn mening het vervoermiddel
“Creatief is daarin een trend”, zegt Luke. “Wij creëren van de toekomst. Er moeten boten in de grachten en
daarom een creatieve identiteit die past bij het DNA op andere waterwegen gaan varen. “De technologie
van de stad. Kleine bedrijven in de creatieve sector, is er om een comfortabel en snel transportsysteem
bijvoorbeeld media, mode of cultuur, kunnen samen vergelijkbaar met de metro op te zetten. Maar het
terecht in één gebouw. Dat zorgt voor synergie, is nog nooit gedaan. Je creëert meerwaarde door
meerwaarde en een identiteit voor de stad.” te investeren in het verder ontwikkelen van deze
nieuwe technologie. Die kennis kun je vervolgens
In de groeiende stad moeten meer mensen op uitbaten.”
hetzelfde oppervlak wonen en werken. Duurzaam
38 39

22. market
&money
Nieuwe technologie, nieuwe kansen.
Internet heeft de wereld veranderd. Internet ís
de wereld. Grenzen vervaGen. socIale contacten
zIjn InternatIonaal. je hebt makkelIjker contact
met Iemand In new york dan met de buurman.
stenen wInkels verdwIjnen lanGzaam naar de
achterGrond, we kopen meer en meer zaken vIa
het web. de samenlevInG sluIt zIch aan bIj de
veranderende wereld van Ict en communIcatIe.
voor ondernemers lIGt er een onGekende wereld
van bedrIjvIGheId open.
“We lopen vooruit”, zegt Wiebe Draijer, managing
partner van consultancybedrijf McKinsey & Company.
“Alle economische voorspellingen van vóór de
internetbubbel zijn niet alleen waar gebleken, we
overtreffen zelfs de verwachtingen.” We kopen meer
40 41

23. spullen via internet dan ooit gedacht. Sociale vertrouwen nu al meer op honderd positieve dat je klanten hebt voor wie de investering daarin veel
netwerken via MSN of Hyves zijn uitgebreider referenties op internet dan op één buurman.” waard is.”
dan iemand ooit had kunnen denken. “Ik vind die
sociale kant van techniek in ICT fascinerend. Je hebt Dat biedt ook kansen voor nieuwe ondernemers. “Neem het risico om te gaan ondernemen!” adviseert
langzamerhand meer het gevoel dat je een vriend Iedereen kan een internetwinkel starten. Een Wiebe. “Je verliest er weinig aan en wint er de wereld
hebt in New York dan om de hoek.” goed idee gaat snel de wereld over. Nederlandse mee. De drempel is laag, en je kunt met behulp van
Ik wil iets opbouwen, iets nieuws creëren ondernemers hadden dat al vroeg in de gaten. Volgens informatietechnologie snel een onderneming opzetten
en zien uitgroeien tot een succes. Het brengt meer sociale controle met zich mee, niet Wiebe Draijer loopt ons land bijvoorbeeld in de die al gauw redelijk succesvol is.” Maar, waarschuwt
Joost van Boven
alleen op mensen maar ook op bedrijven. Internet creatieve industrie voorop. “Een aantal mensen heeft hij, het is serious business. “Als je het ei van Columbus
is een belangrijke factor in het bereiken van in de begintijd van internet op het gebied van games hebt, moet je zorgen dat ook de uitvoering goed
meer openheid. Veiligheid en duurzaamheid zijn veel geëxperimenteerd en ontwikkeld”, vertelt hij. is. Het succes van Google is niet alleen het succes
belangrijker geworden. “De druk op bedrijven om “Daardoor is Nederland in die sector nu een grote van het briljante idee, maar vooral dat van een
het goed te doen is veel groter”, denkt Wiebe. “Een speler. Maar er is nog veel te winnen. Je kunt in de uitstekende bedrijfsvoering. Leer dus snel hoe
klacht over een product gaat heel snel de wereld gamingindustrie nog fantastische dingen bedenken je goed onderneemt.”
over.” en er tegelijkertijd heel rijk van worden.”
“Ik zou willen dat veel meer mensen gaan ondernemen
Je bent hier nooit uitgeleerd.
De veranderingen die ICT teweegbrengt hebben “Als ik nu een bedrijf zou beginnen wil ik een combi- en het plezier ervan zien. Vroeger, vaker, meer
Bovendien maak ik producten
ook een enorme invloed op innoverende bedrijven. natie maken van gamingtechnologieën toegepast op en langer. Voor Nederland is dat in de toekomst
die het leven voor iedereen
prettiger maken. Denk aan Dell. Dat computerbedrijf stopte met het een medisch gebied”, zegt Wiebe. het enige waar we ons als klein landje in kunnen
Sophie Kuijt afzetten van computers via winkels en verkoopt onderscheiden.”
uitsluitend via internet. De computerwereld stond Gamingtechnologie maakt het bijvoorbeeld mogelijk
op zijn kop. De manier waarop mensen kopen sensoren op je ledematen te plakken waarmee je het
verandert, aldus Wiebe. Alle sectoren waar voorheen spel bestuurt. Die techniek wordt nu in de medische
het vertrouwen en de persoonlijke relatie belangrijke wereld ontwikkeld om mensen sneller te laten
voorwaarden waren om iets aan te schaffen, zoals revalideren. “Ik vind dat een fantastisch voorbeeld
verzekeringen en huizen, zijn verplaatst naar van de toepassing van ervaring en technieken uit de
internet. “Dat had niemand voorzien. Mensen gamingwereld op een ‘serieus’ gebied. Het voordeel is
42 43

24. jaar geleden bedacht dat iedereen thuisbankiert via
internet? In mijn wereld verandert alles razendsnel”,
zegt Sophie Kuijt van IT-leverancier IBM. “Dat maakt
wat kan Ik leren? mijn werk spannend en verrassend. Je bent hier nooit
uitgeleerd. Bovendien maak ik producten die écht
gebruikt worden: lekker concreet en tastbaar. Mijn
eigen huis ziet er ook telkens anders uit, ik hou van
De wereld willen begrijpen. veranderen.”
“Wat willen mensen kopen? Wat vinden ze een
verbetering? Daar ben ik nu vooral mee bezig. Mijn
Jillis Mani was als kleuter gefascineerd door de genereert de kennis om de wereld gezonder, veiliger oplossingen komen daarom van teams van technici, technische kennis gebruik ik niet meer elke minuut”,
miniatuur-treinbaan op opa’s zolder. Ankie Kreuwels en prettiger te kunnen maken. Jillis, Ankie, Femke en sociologen en gedragsdeskundigen.” vertelt marketeer Femke de Poorter van Philips
kreeg een microscoop van haar vader. “Ik ging er Sophie zíjn nieuwsgierig. Special Lightning. Femke beantwoordt vragen van
meteen mee naar de sloot achter het huis: kikkers “Zelf heb ik nooit een seconde spijt gehad dat ik voor klanten over zonnebanklampen. “Inzicht in de markt
bekijken.” Femke de Poorter peuterde elke pen uit “Op elk verjaardagsfeestje worden de files opgelost”, Chemie koos”, stelt onderwijscoördinator Ankie en emoties zijn nu belangrijk. Maar het logisch denken
elkaar, “gewoon om te zien hoe het werkt.” Sophie grapt Jillis Mani. “Maar dat maakt Verkeerskunde Kreuwels van DSM resoluut. Zij motiveert kinderen uit mijn opleiding Analytische Chemie komt altijd van
Kuijt verzorgt workshops robots maken voor meisjes. juist zo leuk. Het gaat om echte, alledaagse, reële en scholieren om voor techniek te kiezen. “Saai? pas. Bovendien kan ik goed inschatten of een intensere
“Geweldig leuk! Had ik dit zelf vroeger gedaan, dan problemen.” Student Jillis loopt stage bij TomTom Slobbertruien? Ik hou van ruimdenkende mensen die lamp of een ander tintje technisch mogelijk is. Maar
had ik meteen ontdekt dat techniek iets voor mij was.” waar hij nieuwe navigatiesystemen ontwikkelt. in zijn voor nieuwe dingen, en ik kom ze hier juist elke ik zou ook onze anti-acnélampen kunnen verkopen
“Zo’n probleem als de almaar groeiende files, dag tegen. Wist je dat DSM materiaal maakt voor de of ooit mijn droom verwezenlijken: een winkel in
De mens wil begrijpen, snappen, doorgronden. daarvoor moet je eerst precies weten wat er achter Olympische 470 zeilboot van Marcelien de Koning en sportvoeding. Met een technische achtergrond kun je
Waarom komt de zon op? Hoe kan een vogel vliegen? zit. Rekeningrijden, een betere infrastructuur en Lobke Berkhout? En wist je dat de honger-remmende nog alle kanten op.”
Onze dorst naar kennis en begrip vormde de wereld slimme navigatietechnieken zijn mooie technische enzymen in Optimel hier ontwikkeld zijn?”
rondom ons. Dankzij onze onderzoekende geest oplossingen. Maar met techniek alleen kom je er
hebben we centrale verwarming, vliegen we over de niet. Zolang we niet netjes ritsen en allemaal in het “Wat nu het nieuwste van het nieuwste is in de IT, is
aardbol en leven we bijna 80 jaar. Nieuwsgierigheid groen willen wonen, blijven er files bestaan. Echte volgend jaar al weer verouderd. Wie had er vijftien
44 45

25. water, enerGIe
&natuur
Waardevol water schept verantwoordelijkheid.
water Is leven, we kunnen nIet zonder. we
drInken en eten dankzIj water. we bouwen ermee.
en erop. als we teveel Grondwater GebruIken
In nederland zakt de bodem onder onze voeten
weG. ontwIkkelInGslanden hebben er vaak te
weInIG van. waterbeheer Is essentIeel In de
ontwIkkelInGshulp. maar ook In de race om
schone enerGIe speelt water een Grote rol.
stuwdammen en GeothermIsche enerGIe zIjn
bronnen van duurzame enerGIe. een schonere
wereld beGInt bIj water.
“Water kost nagenoeg niks maar heeft een enorme
waarde. Die wordt heel sterk onderschat. Water
moet je koesteren. Niet alleen voor jezelf maar
voor de komende generatie.” Pjotr van Oeveren,
46 47

26. milieumanager bij Heineken, maakt zich zorgen over om drinkwater te winnen uit andere bronnen, zoals duurzamer gaan brouwen, dan is het de kunst ook
water. Water is er op aarde genoeg, maar het meeste zeewater. “Met behulp van verschillende technologiën naar de activiteiten buiten de brouwerij te kijken,
is zout en onbruikbaar. Slechts drie procent is zoet kunnen we bijna alle soorten water zuiveren en legt Pjotr uit. “We zijn niet geïsoleerd. We hebben
water, maar dat zit voor een groot deel vast in sneeuw opwerken tot drinkwater.” te maken met de boeren die gerst moeten oogsten,
of ijs. Wat er overblijft aan grondwater is steeds vaker opslaan en vervoeren. Als het bier gemaakt is, gaat het
vervuild. Besparing is natuurlijk de beste manier om water niet in een vrachtauto naar alle uithoeken. De lege flessen
te verspillen. Maar hygiëne is van levensbelang voor de moeten weer retour. De energiestromen die daarmee Ik doe nu de kennis en ervaring op
We hebben water niet alleen nodig om te drinken en brouwerij. Voor het schoonmaken van de apparatuur gemoeid zijn, zijn vele malen groter dan die in de waarmee ik mens en natuur
ons te wassen. Landbouw en industrie gebruiken is veel water nodig. Door grotere brouwketels te brouwerij.” straks concreet kan helpen.
Chris Kleinschmidt
verreweg het grootste deel. Zo is drinkwater het gebruiken is relatief minder water nodig voor het
startpunt voor het maken van bier. Heineken heeft schoonmaken. De schoonmaakprocessen zijn Pjotr onderzoekt hoe met al deze partners samen
wereldwijd brouwerijen, en wordt geconfronteerd met efficiënter gemaakt. “In plaats van zeven liter water water en energie valt te besparen. Het is niet alleen
alle mogelijke uitdagingen die met water te maken voor de productie van een liter bier gebruiken we een kwestie van technologie of geld. “Iedereen ziet het
hebben. “Niet op alle plaatsen is schoon grondwater tegenwoordig nog maar vijf”, zegt Pjotr van Oeveren. belang van het milieu, maar we moeten eraan blijven
beschikbaar. In Spanje bijvoorbeeld zijn de bronnen werken. Je moet goede kennis van zaken hebben,
van onze brouwerij gewoon opgedroogd,” vertelt Om nog meer spoelwater te besparen zijn talloze een drijfveer hebben, kritisch naar de keten blijven
Ik zoek naar een manier
Pjotr, “en waren we aangewezen op de openbare oplossingen bedacht. “We zuiveren bijvoorbeeld het kijken en een luis in de pels zijn. En heel veel energie
om natuur en technologie
watervoorziening.” afvalwater met bacteriën die biogas produceren. opbrengen om dingen te verbeteren. Samenwerken
met elkaar in harmonie te brengen.
Dat verstoken we in de energiecentrale. Uit de met de hele keten is de boodschap voor de toekomst.” Ik kan misschien de wereld niet redden,
In Indonesië hielp hij met het vinden van een nieuwe bijproducten van het brouwproces kunnen we ook maar wel vooruitgang brengen.
locatie voor de brouwerij. “Op de plek die wij vonden energie opwekken. Zo hebben we minder fossiele Annemarie van Groenesteijn
is wel water beschikbaar, maar die ligt ver van de brandstoffen nodig.”
bewoonde wereld. Dat betekent dat we grondstoffen
moeten aanvoeren en het bier weer moeten afvoeren. Zo zijn water, energie en milieu onlosmakelijk met
Dat kost brandstof. Zo sluiten we compromissen elkaar verbonden. Bijproducten kun je omzetten in
tussen water en energiegebruik.” Voor de oplossing energie. Die energie kun je gebruiken om zout water
van dit dilemma zoekt Heineken naar methoden schoon te maken. Maar wil je in de toekomst nog
48 49

27. aldus de studente Internationaal Land­ en
Waterbeheer. “Ik kan de wereld misschien niet
wat kan Ik redden, maar wel vooruitgang brengen. Dat geeft
een goed gevoel.”
betekenen? “Gebouwen zijn eigenlijk kunstwerken. Kunstwerken
waarin je woont of werkt”, betoogt Rigobert Nivillac.
Voor een mooiere wereld. Hij combineert zijn opleiding Bouwkunde met een
studie Architectuur. Rigobert droomt zoals elke
architect van een eigen ontwerpbureau en dan liefst
op Curaçao, waar zijn ouders vandaan komen. “Veel
Het mooiste plekje op aard? “Corcovado National vooruitgang ten koste gegaan van natuur en milieu. “Ik rijd zelf heel bewust geen auto, maar bij Shell hoogopgeleiden zoeken hun heil in Nederland, maar ik
Parc in Costa Rica”, zegt Suzette Boontje meteen. Suzette, Marije, Annemarie, Rigobert en Richard ontwikkel ik nieuwe katalysatoren waarmee aardolie wil juist dáár wat betekenen. Het lijkt me cool om ooit
“Ongerepte, woeste jungle tot aan het strand.” maken zich sterk voor een werkelijk betere wereld. of aardgas schoner en efficiënter wordt omgezet in over het eiland te rijden en te kunnen aanwijzen: die
Marije Nijkamp kiest voor IJsland. “Het gevoel brandstoffen”, legt Marije Nijkamp uit. “Momenteel school heb ík gebouwd.”
van ultieme vrijheid tijdens een fietstocht door “Het is eigenlijk beschamend dat de wereld werk ik aan een betere katalysator om gas om te
die prachtige leegte.” “De uiterwaarden bij zo uit evenwicht is”, stelt Suzette Boontje. De zetten in diesel. Nu wordt gas nog vaak afgefakkeld, “Je kent vast de mooie 3D-beelden in de nieuwste
Wageningen in het zachte ochtendlicht”, vindt bevolking in Afrika of Azië gezondere, rijkere maar dankzij katalysatoren is het al rendabel om er computergames. Dat soort plaatjes maken wij ook,
Annemarie van Groenestijn. Rigobert Nivillac kiest voedingsmiddelen aanbieden, daar zou de biologe brandstof van te maken. Ik verbeter als chemicus zo maar dan van iemands hart of bloedvaten. Aan de
voor zijn roots: “Curaçao.” Richard Vogelaars vindt het zich in de toekomst graag hard voor maken. “Maar de wereld van binnenuit.” hand van die 3D-voorstelling kunnen cardiologen
onmogelijk te kiezen: “Er zijn zóveel mooie plekjes.” daarvoor is ervaring nodig.” Nu werft ze vrijwilligers hartpatiënten dotteren of stents inbrengen die de
voor geneesmiddelenonderzoek bij Pharmaceutical “Je kunt een geweldig geavanceerd irrigatiesysteem aderen openhouden.” Aan het woord is Richard
Iets betekenen voor deze wereld. Die een beetje Research Associates International. “Proefkonijnen? ontwikkelen voor Peru, maar als je geen rekening Vogelaars van Philips Health Care, specialist in
mooier, veiliger, eerlijker, prettiger of gezonder maken. Dat hoor ik vaker. Maar dat zijn deze vrijwilligers houdt met de eeuwenoude wetten en tradities in Medische Beeldverwerking. “Games maken is ook
Dat is een diepgevoelde wens van veel mensen. absoluut niet. Dankzij hun inzet genezen miljoenen waterverdeling zal het niet gebruikt worden”, weet leuk werk, maar onze hard- en software dragen bij aan
Prettiger, veiliger en gezonder is het de laatste eeuwen anderen. Ze zijn een onmisbare schakel in het maken Annemarie van Groenestijn. “Elke technische de gezondheid van mensen. Dat geeft er toch een extra
geworden, maar niet voor iedereen. En soms is de van elk nieuw medicijn.” oplossing moet op de maatschappij zijn afgestemd,” dimensie aan.”
50 51

28. Deze publicatie is gerealiseerd door Lemon scented tea Met dank aan
in opdracht van Platform Bèta Techniek. Robbert Dijkgraaf – Universiteit van Amsterdam, KNAW
Gerard van Haarlem – Hogeschool van Amsterdam
Onno Franse – Royal Ahold
Tekst publicatie
Bob Ursem – Botanische Tuin TU Delft
Bastienne Wentzel, www.bmedia.nl
Sylvia Vonk – Nike
Marga van Zundert
Romy de Jonge
Kamiel van Zutphen, Lemon scented tea
Luke Bruins – Red Concepts
Wiebe Draijer – McKinsey & Company
Fotografie publicatie
Pjotr van Oeveren – Heineken International
Magnum Photo’s, www.magnumphotos.com
Gijsbert Siertsema – Heineken International
Arnoud Kor, www.arnoudkorphotography.com
Suzette Boontje
Lemonade, www.lemonade.nl
Ankie Kreuwels – DSM Nederland B.V.
Bas de Boer, Lemon scented tea
Eric van den Berg
Marije Nijkamp – Shell Global Solutions International B.V.
Verantwoordelijk voor vormgeving publicatie
Femke de Poorter – Philips Lightning B.V.
Lemon scented tea, www.lemonscentedtea.com
Marc B.J. Overgaauw
Rabih Al Zahar
Verantwoordelijk vanuit Platform Bèta techniek
Richard Vogelaar – Philips Healthcare
Beatrice Boots
Jillis Mani – TomTom Mobility Solutions
Martijn de Graaff
Rigobert Nivillac
Rolf Schreuder
Joost van Boven
Sophie Kuijt – IBM Nederland B.V.
© Lemon scented tea
Chris Kleinschmidt – KEMA Corporate Center
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of
Annemarie van Groenestijn
gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van
Sigrid Vrijburg
Lemon scented tea.
Margit de Kok – Platform Bèta Techniek
Sophie Krabbenbos – Jet-Net
Willeke Wenno – Echo-net
Lieset Hesselink
Sara Wensveen & Andrea Jansen, www.lekkerstijl.nl
Rutger Fuchs, www.fuchs.nu

29. HET TIJDPERK VAN DE ‘HARMONISERENDE TECHNOLOGIE’
HET TIJDPERK VAN
‘HARMONISERENDE
TECHNOLOGIE’
De uitdaging van een nieuwe generatie.
www.platformbetatechniek.nl