Onderwijskundig leiderschap in de 21ste eeuw - presentatie door Marius van Zandwijk (Kennisnet) op IPON 2014

1. Onderwijskundig leiderschap in
de 21 ste eeuw
IPON – 20 maart 2014
Marius van Zandwijk
Kennisnet

2. Vragen
• Wat komt er op je school af in het PO en VO?
• Wat vraagt dat van onderwijskundig
leiderschap?

4. Wat komt er op je af, landelijke
ambities ?
Bestuursakkoorden PO en VO
Differentiëren: aanbod
talentvolle en zwakkere
leerlingen
Opbrengstgericht
werken
Werken aan een
lerende schoolcultuur -
HRM
Goede overall
prestaties
Passend onderwijs

6. Wat komt er op je af, eigen school?
Afname leerlingen
aantallen
Exploitatie en
huisvestingsvragen
Specifieke
kwaliteitsissues
Profilering en
positionering in de regio
Professionaliseren
Transparantie

9. Dat vraagt van schoolleider en team
balanceren …
Naar Quinn, Concurrerende waarden
Zacht
Hard
ExternIntern
Vernieuwen
Verkennen
Koersbepalen
PresterenRegelen
Beheersen
Stimuleren
Samenbrengen

10. Intermezzo: leiderschap en
management
Manager
“Dingen goed doen”
Leider
“Goede dingen doen”
Richten Zet vaste route uit in een
voorspelbare omgeving
Geeft richting in een onzekere
omgeving
Motiveren Stuurt mensen aan op basis
van een zakelijk contract
Inspireert mensen met visie
Bouwen Construeert organisatie vanuit
rationele principes
Geeft vertrouwen en ontwikkelt
saamhorigheid
Verbinden Zakelijke arrangementen op
basis van contracten
Vormt vitale coalities vanuit
persoonlijke betrokkenheid
Realiseren Korte termijn resultaat en
winstgevendheid
Wenselijke toekomst vanuit
gezamenlijke kracht
Leren Grijpt fouten aan om van te
leren en te verbeteren
Experimenteren, uitwisselen en
reflecteren
Boonstra, Leiderschap bij cultuurverandering

11. Schoolleider …
Visiegestuurd
werken
In relatie met
de omgeving
staan
Vormgeven van
organisatiekenmerk
en op basis van
onderwijskundige
keuze
Hanteren van strategieen
voor samenwerken, leren en
onderzoeken op alle niveaus
Hogere orde
denken
Visiegerichtheid
Omgevings-
bewustzijn
Strategieen voor nieuwe
vormen van leiderschap
Organisatie-
bewustzijn
Hogere orde
denken
Schoolleiderregister PO, VO-Raad: competenties voor schoolleiders
VO PO

12. En daar werken we hard aan…

13. Intermezzo: Hoe moet dat eigenlijk:
veranderen?

14. Onderhandelingsproces
Belangen
Rationeel proces
Blauwdruk
Sociaal proces
Motiveren -Belonen
Ontwikkelproces
Leren
Dynamiserend proces
Duiden-Betekenis

15. Je verandert door:
Onderhandelingsproces
•Belangen bij elkaar brengen en overhalen tot standpunten:consensus
•Win-win situaties creeren en coalities smeden
•Voordelen laten zien (macht, status, invloed)
•Neuzen richten en onderhandelen
Rationeel proces •Duidelijke resultaten en doelen formuleren
•Goed stappenplan maken van A naar B
•Stappen monitoren en bijsturen
•Voortgang stabiel houden, beheersen, complexiteit reduceren
Sociaal proces •Mensen prikkelen en motiveren
•Aangename werkomgeving/sociale setting/psychologisch contract
•Geavanceerde HRM voor belonen, moriveren, status,promoveren
•Geven van aandacht, respect, vertrouwen , erkenning
Ontwikkel proces •Bewustmaken van nieuwe zienswijzen, eigen tekortkomingen (Bew. Onb)
•Motiveren om nieuwe dingen te zien, leren, begrijpen, kunnen
•Eigen leerdoelen stellen en eigen leerproces vormgeven
•Geschikte leersituaties creeren en helpen groeien
Dynamiserend proces •Aansluiten op de ‘natuurlijke weg’ en de roeping van mensen zelf
•Ruimte bieden voor eigen energie, inspiratie en kracht van mensen
•Dynamiek en complexiteit duiden, zien dat de tijd rijp is, evolutie helpen
•Betekenis toevoegen, blokkades wegnemen, conflicten optimaliseren

16. Vragen voor onderwijskundig
leiderschap
• Tussen welke soort opgave balanceer je?
• Welke rol heb je: manager – leider?
• Welke veranderaanpak kies je?
Voor opgaven in het leerproces is het zaak
docenten ruimte te laten namen. Groen: leren
met elkaar, maar wel doelgericht want we
hebben het druk (blauw)!

17. Opbrengstgericht sturen in het PO
• Blauw:
– analyse van sturen door schoolleiders in het PO.
Welke 10 indicatoren gebruiken ze?
– Omwerken van resultaten in een scan voor
bestuurders en schoolleiders
– Objectieve basis om met elkaar het gesprek aan te
gaan. Evidence based werken

20. Opbrengstgericht sturen in het PO
• Groen:
– Doel is leren met elkaar van elkaars goede punten.
Niet om te komen tot een oordeel
– Dialoog tussen schoolleiders onderling en tussen
schoolleider en bestuurder starten.
– In enkele werkbijeenkomsten waarderend
onderzoeken waar verschillen zitten. Waar is je
school sterk in? Wat doe je dan in de school, wat
doen je leraren in de klas? Wat doen anderen?

21. Pilot: dialoog over verschillen