1. พลังงานในสิ่งมีชีวิต
สิ่งมีชีวิตจะดํารงชีวิตอยูไดตองไดรบพลังงานและสสารจากสิ่งแวดลอม และแหลงพลังงานของสิ่งมีชีวิตในโลก
ั
คือ ดวงอาทิตย
สิ่งมีชีวิตที่ใชพลังงานแสงเพื่อการดํารงชีวิต เรียกวา โฟโตโทรฟ (Phototroph หรือ Phototrophic organism)
ไดแก พืช สาหราย และแบคทีเรียบางชนิด
สิ่งมีชีวิตที่ใชพลังงานจากการรับสารเคมี (สารอินทรีย) ตางๆ จากสิงแวดลอม เรียกวา เคโมโทรฟ (Chemotroph
่
หรือ Chemotrophic organism) ไดแก สัตวตางๆ เห็ดรา และแบคทีเรียทั่วๆ ไป
ปฏิกิริยาเคมีในเซลลของสิ่งมีชีวิต
สิ่งมีชีวิตทุกชนิดตองใชพลังงาน (Energy) ในการดํารงชีพ หรือทํากิจกรรมตางๆ ของสิ่งมีชีวิต ซึ่งพลังงาน
สวนใหญที่สิ่งมีชีวิตใชไดมาจากการสลายสารอาหารดวยกระบวนการทางเคมีไมวาจะนําพลังงานนั้นๆ ไปใชทําอะไรใน
การดํารงชีพ เชน การหายใจ การเคลื่อนที-เคลื่อนไหว การขับถาย การเจริญเติบโต การลําเลียงสารเขาออกจากเซลล ฯลฯ
่
พลังงานทีไดจงเปนพลังงานเคมี ซึงพลังงานเคมีทเี่ กิดขึนไดนนก็จะตองไดมาจากปฏิกิริยาเคมี (Chemical reaction) ดวย
่ ึ ่ ้ ั้
81
ชีววิทยา

2. Food + O 2 CO2 + H 2 O
Respiration
ADP + Pi ATP
Chemical Mechanical Electrical Transport
work work work work
การถายทอดของพลังงานผาน ATP และการเปลี่ยนรูปของพลังงานในรูปแบบตางๆ
อธิบายเพิ่มเติม
- เซลลมีกลไกหลีกเลี่ยงพลังงานกระตุนซึงสูงเกินกวาความตานทานของเซลลได โดยการลดระดับความตองการ
 ่
ของพลังงานกระตุนใหนอยลง ซึ่งวิธีการที่เซลลลดระดับความตองการพลังงานกระตุนนั้นโดยมีเอนไซมหลายชนิด
ชวยลดพลังงานกระตุน
- เซลลมีกลไกหลีกเลี่ยงการปลอยพลังงานออกมาอยางรวดเร็วไวได โดยการควบคุมใหปฏิกิริยาการสลาย
อาหารมีหลายขั้นตอน เพื่อใหพลังงานถูกปลอยออกมาอยางชาๆ ทีละนอย
สิ่งที่มีผลตอการเกิดปฏิกิริยาเคมี
คะตะลิสต (Catalyst) หมายถึง สารที่ทําหนาที่เปนตัวเรงปฏิกิริยาเคมี โดยหลังจากปฏิกิริยาสิ้นสุดแลว
โครงสรางของมันเองไมเปลี่ยนแปลง
สิ่งมีชีวิตตองการคะตะลิสตหลายชนิด เพื่อใหปฏิกิริยาทางเคมีตางๆ ภายในรางกายเกิดขึ้นไดงายโดยไมตองใช
พลังงานกระตุนมากเกินกวาที่เซลลจะทนได
หมายเหตุ คะตะลิสตในสิ่งมีชีวิต (Biocatalyst หรือ Organic catalyst) คือ เอนไซม (Enzyme) นั่นเอง
โดยเอนไซมจะไปลดพลังงานกระตุนของสารทําใหเกิดปฏิกิริยาไดเร็วขึ้น แตพลังงานที่เกิดขึ้นยังเทาเดิม
82
ชีววิทยา

3. ทฤษฎีอธิบายความจําเพาะ (Specificity) ของเอนไซม
การที่เอนไซมมีความจําเพาะเจาะจงกับโครงสรางของสารตั้งตน (Substrate) สามารถอธิบายไดโดยอาศัยทฤษฎี
ตอไปนี้
1. ทฤษฎีแมกญแจและลูกกุญแจ (Lock and key theory) เสนอโดย อีมล ฟชเชอร (Emil Fischer) อธิบายวา
ุ ิ
แตละโมเลกุลของเอนไซมจะมีบริเวณเรง (Active site) ทีเ่ ฉพาะเจาะจงกับสารตังตน (Substrate) ทําใหเขากันไดพอดี
้
เหมือนกับการที่ลูกกุญแจสวมเขาพอดีกับแมกุญแจ (ทฤษฎีนี้อธิบายถึงสภาพของบริเวณเรงของเอนไซม วามีรูปราง
แนนอน แข็งแกรง)
Enzyme Substrate Enzyme-Substrate Product
complex
สมการการทํางานของเอนไซม (E) กับสารตั้งตน (S)
Substrate Products Substrates Product
Active site Active site
Enzyme Enzyme-Substrate complexEnzyme Enzyme Enzyme-Substrate complex Enzyme
a. Degradative reaction b. Synthetic reaction
แผนภาพแสดงกลไกการทํางานของเอนไซมกับสาร
a. กระบวนการสลายสาร
b. กระบวนการสังเคราะหสาร
2. ทฤษฎีชักนําใหเหมาะสม (Induced-fit theory) เสนอโดย คอชแลนด (Koshland) เมื่อสารตั้งตนเขาไป
จับบริเวณเรงของเอนไซมจะเหนี่ยวนําใหเอนไซมเปลี่ยนโครงรูปใหเหมาะสม ทําใหสามารถจับตัวกับสารตั้งตนไดดีขึ้น
ทําใหเอนไซมทําหนาที่เรงปฏิกิริยาไดสารผลิตภัณฑ (ทฤษฎีนี้อธิบายถึงความยืดหยุนและลักษณะไมแข็งของเอนไซม
บางชนิดทีบริเวณเรง (Active site) จึงสามารถเปลี่ยนโครงรูปใหเหมาะสมได)
่
83
ชีววิทยา

4. Substrates Substrates
Enzyme Enzyme-Substrate Enzyme Enzyme-Substrate
complex (Note active site complex (Enzyme
larger than substrate) changes shape)
(a) Lock-and-key model (b) Induced fit model
ภาพแสดงการทํางานของเอนไซม
(a) ภาพแสดงการเรงปฏิกิริยาของเอนไซมตามทฤษฎีแมกุญแจและลูกกุญแจ (เอนไซมไมเปลี่ยนรูปราง)
(b) ภาพแสดงการเรงปฏิกิริยาของเอนไซมตามทฤษฎีชักนําใหเหมาะสม (เอนไซมสามารถเปลี่ยนรูปรางได
เล็กนอยขณะทําปฏิกิริยา)
ตัวยับยั้งเอนไซม (Inhibitor)
ตัวยับยั้งเอนไซม (Inhibitor) หมายถึง สารที่ทําใหปฏิกิริยาที่มีเอนไซมเปนตัวคะตะลิสตหยุดชะงักลงได เชน
ไซยาไนด คารบอนมอนอกไซด ฟลูออไรด ยาซัลฟา
1. ตัวยับยั้งแบบแขงขัน (Competitive inhibitor) หมายถึง สารที่สามารถเขาไปแยงสารตั้งตน (Substrate)
จับที่บริเวณเรง (Active site) ของเอนไซม ทําใหการเรงปฏิกิริยาของเอนไซมลดลง เชน กรดซักซินิก (Succinic acid)
กรดมาโลนิก (Malonic acid) กรดออกซาลิก (Oxalic acid) เชน ไซยาไนด (Cyanide) กาซคารบอนมอนอกไซด
2. ตัวยับยั้งแบบไมแขงขัน (Noncompetitive inhibitor) หมายถึง สารที่สามารถเขาไปจับที่บริเวณอื่น
บนโมเลกุลของเอนไซมที่ไมใชบริเวณเรง (Active site)
Competitive Substrate
Substrate inhibitor Noncompetitive
inhibitor
Enzyme Enzyme Enzyme
(a) (b) (c)
ภาพแสดงการทําปฏิกิริยาของตัวยับยั้งเอนไซม
(a) การทําปฏิกิริยาระหวางเอนไซม-สารตั้งตนปกติ (ES complex)
(b) การทําปฏิกิริยาระหวางเอนไซม-ตัวยับยั้งแบบแขงขัน (EI complex)
(c) การทําปฏิกิริยาระหวางเอนไซม-ตัวยับยั้งแบบไมแขงขัน (ESI complex หรือ EI complex)
84
ชีววิทยา

5. Energy Supplied
Energy Supplied
Energy of
Energy of activation Energy of
reactant reactant Energy of
activation
Energy Released
Energy Released
Energy of Energy of
product product
E a without Enzyme Ea with Enzyme
ภาพแสดงผลของปฏิกิริยาเคมีเมื่อมีเอนไซมและไมมีเอนไซม
(พบวาการใชพลังงานกระตุนลดลงอยางมาก)
พลังงานที่ใชในการสลายพันธะเคมี
พลังงานที่ใชในการสลายพันธะเคมี เรียกวา พลังงานพันธะ (Bond energy) พลังงานที่เกิดขึ้นจากปฏิกรยาเคมี
ิิ
มี 2 ประเภท คือ
1. ปฏิกิริยาคายพลังงาน (Exergonic reaction) หมายถึง ปฏิกิริยาที่เกิดขึ้นแลวจะปลอยพลังงานออกมา >
พลังงานกระตุนที่ใสเขาไป เชน การรวมกันของกาซไฮโดรเจน และกาซออกซิเจน หรือการสลายสารอินทรียตางๆ
(การหายใจ)
สรุป พลังงานสรางพันธะ > พลังงานสลายพันธะ
ตัวอยางปฏิกิริยาคายพลังงาน
ATP + H2O ADP + Pi + 7.3 kcal/mol
C6H12O6 + 6O2 6CO2 + 6H2O + 36 ATP
2H2 + O2 2H2O + พลังงานสรางพันธะ
2. ปฏิกิริยาดูดพลังงาน (Endergonic reaction) หมายถึง ปฏิกิริยาที่เกิดขึ้นแลวจะปลอยพลังงานออกมา <
พลังงานกระตุนที่ใสเขาไป เชน กระบวนการสังเคราะหดวยแสง การแยกนําดวยไฟฟา การสังเคราะหสารอินทรียตางๆ
 ้
ในเซลลของสิ่งมีชวิต
ี
สรุป พลังงานสรางพันธะ < พลังงานสลายพันธะ
ตัวอยางปฏิกิริยาดูดพลังงาน
2H2O + พลังงานสลายพันธะ 2H2 + O2
6CO2 + 12H2O + 18 ATP C6H12O6 + 6O2 + 6H2O
ADP + Pi + 7.3 kcal ATP
85
ชีววิทยา

6. Exergonic reactions (e.g. cellular respiration)
Energy
ADP + Pi ATP
Energy
Endergonic reactions (e.g. protein synthesis
making new cells or cell parts)
แสดงปฏิกรยาดูดพลังงาน (Endergonic reaction) และปฏิกิริยาคายพลังงาน (Exergonic reaction)
ิิ
ที่เกิดขึ้นในเซลลของสิ่งมีชีวิต (โดยมี ATP เปนสารตัวกลางในการเก็บสะสมพลังงานและคายพลังงานออกมา)
86
ชีววิทยา

7. การหายใจ
การหายใจ (Respiration) คือ กระบวนการออกซิไดสสารอาหาร เชน คารโบไฮเดรต ไขมัน หรือโปรตีน
โดยอาศัยการควบคุมของเอนไซมภายในเซลล เพื่อใหไดพลังงานที่เซลลของสิ่งมีชีวิตสามารถนําไปใชในกิจกรรมตางๆ
เพื่อการดํารงชีวตของเซลล
ิ
การหายใจแตกตางจากการเผาไหมเชื้อเพลิงทัวไป คือ มีเอนไซมเปนตัวเรงปฏิกรยาเคมีใหสารตังตนสลายตัว
่ ิิ ้
(หลีกเลียงการใชพลังงานกระตุนทีสงมากๆ และปลอยพลังงานอยางรวดเร็วและรุนแรง) โดยควบคุมใหมีการปลอยพลังงาน
่  ู่
ออกมาทีละนอย โดยปฏิกริยามีหลายขั้นตอน เซลลสามารถนําไปสะสมไวในรูปของสารเคมีที่มีพันธะพลังงานสูง คือ
ิ
ATP จึงชวยใหอณหภูมิไมสงถึงขั้นที่จะเปนอันตรายตอเซลล
ุ ู
การหายใจระดับเซลล เปนกระบวนการสลายสารอาหาร ประกอบดวยปฏิกิรยาออกซิเดชัน-รีดักชัน อาจเกิดขึ้น
ิ
ในสภาพที่มีออกซิเจน (Aerobic respiration) หรือในสภาพที่ปราศจากออกซิเจน (Anaerobic respiration) หรือ
การหมัก (Fermentation)
การสลายโมเลกุลของสารอาหารแบบใชออกซิเจน
กระบวนการสลายสารอาหาร (Glucose) แบบใช O2 มีปฏิกิริยา 4 ขั้น คือ
1. Glycolysis
- เกิดที่ Cytoplasm
- ไมใช O2
- เกิดกับเซลลของสิ่งมีชวิตทุกๆ เซลล
ี
C6H12O6 + 6O2 6CO2 + 6H2O + 36 ATP
(Glucose) (Carbondioxide)
Typical energy yield = 36 ATP
การสลายของสารอาหารแบบใชออกซิเจนมีผลทําใหไดพลังงาน ATP เพียงพอกับการทํากิจกรรมตางๆ ของ
รางกาย เชน สามารถวิ่งไดในระยะทางไกลๆ (ขึ้นอยูกับความเหมาะสม เพียงพอของกลูโคสและออกซิเจน)
ไกลโคลิซิส (Glycolysis) เปนกระบวนการสลายนํ้าตาล ซึ่งมีคารบอน 6 อะตอม ใหเปนกรดไพรูวิก ซึ่งมี
คารบอน 3 อะตอม โดยไมตองอาศัยออกซิเจนอิสระ กระบวนการนี้เปนกระบวนการขั้นแรกของการหายใจ เกิดขึ้นใน
ไซโตพลาซึมของเซลล
วัตถุดิบที่ใช สิ่งที่เกิดขึ้น
1 Glucose (6C) 2 Pyruvic $ (3C)
a
2 ATP 4 ATP (ไดรับจริง 2 ATP)
2 NAD 2 NADH2
Glucose 2 PGAL 2 PGA 2 Pyruvic a$
(6C) (3C) (3C) (3C)
87
ชีววิทยา

8. สมการรวมในขั้นไกลโคลิซิส คือ
1 กลูโคส + 2 ADP + 2 ฟอสเฟต 2 กรดไพรูวิก + 2 ATP + 4H
2. การสราง Acetyl Co.A (2C) หรือ Transition reaction
- เกิดที่ของเหลว (Matrix) ในไมโตคอนเดรีย
- ถือเปนศูนยกลางของการสลายสารอินทรียตางๆ
การสรางอะซิตลโคเอนไซมเอ เปนขั้นที่กรดไพรูวกแตละโมเลกุลรวมกับโคเอนไซมเอ (Coenzyme A)
ิ ิ
แลวไดเปนอะซิติลโคเอนไซมเอ (Acetyl Coenzyme A)
สมการรวมในขั้นการสรางอะซิติลโคเอนไซมเอ คือ
2 กรดไพรูวิก + 2 โคเอนไซมเอ 2 อะซิติลโคเอนไซมเอ + 2CO2 + 4H
(3C) (2C)
3. Krebs cycle
- เกิดที่ของเหลว (Matrix) ในไมโตคอนเดรีย
- เปนปลายทางของการสลายสารอินทรียเ ปน CO2
วัฏจักรเครบส หรือวัฏจักรของกรดซิตริก (Krebs cycle หรือ Citric acid cycle) เปนขั้นที่อะซิติล-
โคเอนไซมเอ ซึ่งมีคารบอน 2 อะตอม รวมกับสารที่มีคารบอน 4 อะตอม กลายเปนสารที่มีคารบอน 6 อะตอม ตอมา
สารที่มีคารบอน 6 อะตอม จะถูกเปลี่ยนไปเปนสารที่มคารบอน 5 อะตอม และในที่สุดไดสารที่มีคารบอน 4 อะตอม
ี
ตามเดิม ซึ่งจะเขารวมกับอะซิติลโคเอนไซมเอตัวอื่นอีกตอไปเปนวัฏจักร
สมการรวมในขั้นวัฏจักรเครบส
2 อะซิติลโคเอนไซมเอ + 6H2O + 2ADP + 2 ฟอสเฟต 4CO2 + 2ATP + 16H + 2 โคเอนไซมเอ
สรุปสาระสําคัญ
- วัฏจักรเครบส เปนขั้นที่ได H อะตอม และ CO2 มากที่สุด
- วัฏจักรเครบส ถือเปนปลายทางของการสลายสารอินทรียใหเปนกาซ CO2
- วัฏจักรเครบส มีการลดจํานวน C อะตอม คือ 6C 5C 4C ตามลําดับ
88
ชีววิทยา

9. Acetyl-CoA 2C
Oxaloacetate 4C Citrate 6C
NADH
NAD+ Isocitrate 6C
Malate 4C
NAD+
H2O Krebs
Cycle CO2 NADH
Fumarate 4C
FADH2 α-ketoglutarate 5C
CO 2 NAD+
FAD NADH
Succinate 4C Succinyl-CoA 4C
ADP ATP
รูปแสดงขั้นตอนของวัฏจักรเครบส (4C หมายถึง Oxaloacetic acid, 6C หมายถึง Citric acid
และ 5C หมายถึง α-ketoglutaric acid) เพียง 1 วัฏจักรเทานั้น
4. Electron transfer
- เกิดที่ผนังชั้นในไมโตคอนเดรีย
- ใช O2 ในขั้นนี้ (O2 เปนตัวรับ H2 เปนตัวสุดทาย)
- ได ATP มากที่สุด
การถายทอดอิเล็กตรอน (Electron transfer) เปนขั้นที่ไฮโดรเจนที่เกิดขึ้นจากปฏิกิริยาตางๆ ถูกสารที่เปน
ตัวรับไฮโดรเจน (Hydrogen acceptor) รับไปแลวถายอิเล็กตรอน (e-) ของไฮโดรเจนใหไซโตโครม (Cytochrome)
ชนิดตางๆ สวนโปรตอนของไฮโดรเจน (H+) จะหลุดเปนอิสระ สําหรับอิเล็กตรอนที่ไซโตโครมรับไปจะถายทอดไปยัง
ไซโตโครมตัวอื่น จนในที่สุดจะหลุดเปนอิสระ จากนั้นทั้งโปรตอนและอิเล็กตรอนที่หลุดเปนอิสระจะรวมกับออกซิเจน
ที่ไดรบจากการหายใจทําใหเกิดนํ้าขึ้น
ั
ในระหวางการถายทอดอิเล็กตรอน พลังงานจะถูกปลอยออกมาทีละนอยๆ โดย ADP และฟอสเฟตรับไปทําให
เกิด ATP ขึ้นถึง 32-34 โมเลกุล ดังสมการ
24H + 6O2 + 34ADP + 34 ฟอสเฟต 12H2O + 34ATP
89
ชีววิทยา

10. Hight
NADH ADP + Pi
NAD+ 2e- ADP FADH 2
ศัก
ยไฟ
Flavoprotein 2e- FAD
ฟา
ADP + Pi
Coenzyme Q Cytochrome b
ADP
H+ Cytochrome c
Relative energy level ร ะ ด ับ Cytochrome a
พ ล ัง ง
าน
Cytochrome a3
ADP + Pi
2e-
2H+ ADP
1
2 O2 H2O
Low
แสดงขั้นตอนการถายทอดอิเล็กตรอน หรือลูกโซของการหายใจ (Respiratory chain)
หรือการถายทอดไฮโดรเจน (H-transfer)
สรุปกระบวนการถายทอดอิเล็กตรอน
1. NAD ⋅ H + H+ FAD ⋅ H2 Cytochrome b Cytochrome c Cytochrome a
O2
2. ขั้นที่มีพลังงานสูงในการสราง ATP คือ NAD ⋅ H + H+ FAD ⋅ H2 Cytochrome b
Cytochrome c และชวง Cytochrome a O2 (ดังแผนภาพขางบน)
3. แหลงทีเ่ กิดการถายทอดอิเล็กตรอน คือ เยือชันในของไมโตคอนเดรีย (กระบวนการเกิดควบคูไปกับ 3 กระบวน-
่ ้ 
การแรก)
4. เปนขั้นที่มี ATP เกิดขึ้นมากที่สุด และมี O2 เขามารับอิเล็กตรอนและโปรตอนของไฮโดรเจนเปนตัวสุดทาย
ที่ทําใหเกิด H2O ขึ้น
90
ชีววิทยา

11. วัตถุดิบที่ใช สิ่งที่เกิดขึ้น
24H+ 10NADH2
(ไดพลังงาน = 10 × 3 = 30ATP
12 (อะตอมออกซิเจน) 2FADH2
(ไดพลังงาน = 2 × 2 = 4ATP
34ADP + 34Pi 12H2O
Glucose
Cytosol
2 ATP Glycolysis
2 NADH 4 ATP
2 Pyruvate
Electron Transport System
2 NADH 6 ATP
2 Acetyl-Co.A
Mitochondrion
2 CO2 6 NADH 18 ATP
2 ATP Krebs cycle
4 CO2 2 FADH2 4 ATP
O2 H2O
ATP Yield 4 ATP + 32 ATP
36 ATP
แผนภาพแสดงพลังงานที่ไดจากการสลายกลูโคส 1 โมเลกุล
91
ชีววิทยา

12. การสลายสารอาหารเกิดขึ้นที่สวนใดของเซลล
ไมโตคอนเดรีย (Mitochondrion หรือ Mitochondria) เปนอวัยวะของเซลล มีลักษณะเปนแทงยาวรี
มีเยื่อหุม 2 ชั้น คือ
1. เยื่อชั้นนอก (Outer membrane) มีลักษณะเรียบ ทําหนาที่คอยควบคุมการผานเขา-ออกของสาร
2. เยื่อชั้นใน (Inner membrane) มีลักษณะหยักไปมาคลายวิลลัสในลําไสเล็กของคน เรียกวา คริสตา
(Crista) ที่เยื่อชั้นในมีโครงสรางเล็กๆ ลักษณะเปนเม็ดกลมๆ เรียกวา Inner membrane particle ติดอยูเต็มไปหมด
โครงสรางเล็กๆ นีทาหนาทีเ่ ปนแหลงเก็บสารทีเ่ ปนตัวรับไฮโดรเจนและตัวรับอิเล็กตรอน ถัดจากเยื่อชั้นในเขาไปมีของเหลว
้ํ
บรรจุอยู เรียกวา มาตริก (Matrix) ภายในเซลลของเหลวนีมเี อนไซมหลายชนิดทีเ่ กียวของกับการหายใจในขั้นวัฏจักรเครบส
้ ่
Inner membrane (Cristae)
Matrix (where acetyl
Co.A is formed) Outer membrane
(where the Krebs Liquid portion of cytoplasm
cycle takes place) (where glycolysis takes place)
Inner membrane
ATP-forming paticles
แสดงโครงสรางของไมโตคอนเดรีย ซึ่งถือเปนศูนยกลางของการสลายอาหารแบบใช O2 ซึ่งมีผนังดานใน (Cristae
เปนที่เกิดกระบวนการถายทอดอิเล็กตรอน สวน Matrix เปนแหลงที่เกิดการสราง Acetyl Co.A และวัฏจักรเครบส)
Pyruvate from cytoplasm (Inner membrane)
Acetyl CoA NADH Electron transport system
Krebs NADH FADH2
cycle
ATP H+2e-
Many ATP H 2O
(ATP synthase) O2
INNER OUTER
COMPARTMENT COMPARTMENT
แสดงกระบวนการถายทอดอิเล็กตรอนซึ่งเกิดขึ้นที่ผนังชั้นในของไมโตคอนเดรีย
92
ชีววิทยา

13. ขอควรทราบเพิ่มเติม
ไซโตโครม (Cytochrome) คือ รงควัตถุในรูปโปรตีน ซึงมีธาตุเหล็ก (Fe) เปนองคประกอบ มีหนาทีสาคัญ คือ
่ ่ํ
เปนตัวรับและถายทอดอิเล็กตรอน ในกระบวนการหายใจ คือ Cytochrome b c a ตามลําดับ
โคเอนไซม (Coenzyme) หมายถึง กลุมสารอินทรียที่มีวิตามิน B เปนองคประกอบ หนาทีสาคัญ คือ เปนตัวรับ
่ํ
และถายทอดไฮโดรเจน (H-acceptor) ในกระบวนการหายใจ เชน NAD + , FAD+ และ Co.A
ตารางแสดงโคเอนไซมชนิดตางๆ สวนประกอบและหนาที่ในกระบวนการสลายสารอาหาร
สาร ยอมาจาก สวนประกอบ หนาที่
(Coenzyme)
NAD+ Nicotinamide adenine วิตามิน B5 รับถายทอดไฮโดรเจน (ขั้นที่ 1, 2, 3
dinucleotide และ 4)
FAD + Flavin adenine dinucleotide วิตามิน B2 วิตามิน รับถายทอดไฮโดรเจน (ขั้นที่ 3 และ 4)
บีรวม
Co.A Coenzyme A Pantothenic acid ตัวนําหมูเอซิลเพื่อสราง Acetyl Co.A
(กรดเพนโทเทนิก) (ขั้นที่ 2)
Carbohydrates
Fats Proteins
Glycerol Glycolysis Amino
acids
Fatty acids
Pyruvate
⋅
Acetyl Co.A
Krebs cycle
การสลายสารอาหาร 3 ประเภทผานขั้นตอนตางๆ เพื่อเขาสูวัฏจักรเครบส พลังงาน
ที่ถูกดึงออกมาจากสารตัวกลางในขั้นตางๆ จะนําไปใชในการสังเคราะหสารอินทรียได (ลูกศรเสนประ)
93
ชีววิทยา

14. สรุปสาระสําคัญ
สารที่ถือไดวาเปนตําแหนงกลางของกระบวนการ Metabolism (การสลายสารอาหารตางๆ และการสังเคราะห
สารตางๆ) คือ Acetyl Co.A ดังแผนภาพ
Substance Breakdown
Proteins Nucleic acids Fats Carbohydrates
Amino acids Nucleotides Fatty acids Glycerol Glucose
Glycolysis
Substance Synthesis
Pyruvate Amino acids
Fatty acids
Acetyl Co.A
Steroids
Krebs cycle
Mitochondrion
NH3 NH3 Heme pigments Amino acids
การสลายสารอินทรียตางๆ เขาสูวัฏจักรเครบส
สารอาหารที่สามารถสลายตัวแบบไมใช O2 คือ Glucose, Amino acid (บางชนิด) และ Glycerol (เพราะ
สามารถสลายตัวเขาที่ชวง Glycolysis คือ เปลี่ยนเปน Pyruvic acid ได) สวนกรดไขมัน (Fatty acid) ไมสามารถนํา

มาสลายตัวแบบไมใช O2 ไดเลย (เพราะจะสลายตัวเปน Acetyl Co.A และเขาวัฏจักรเครบสตอไป จึงตองเปนแบบใช
O2 เทานั้น)
การสลายโมเลกุลของสารอาหารแบบไมใช O2
การสลายสารอาหารไมจําเปนตองใช O2 เสมอไป สิ่งมีชีวิตบางชนิด เนื้อเยื่อบางอยางสามารถไดพลังงานจากการ
สลายสารอาหารโดยไมตองใช O2 สิ่งมีชีวิตเหลานี้ ไดแก พยาธิตัวตืด ยีสต เมล็ดพืช แบคทีเรียบางชนิด สวนกลามเนื้อ-
ลายเปนตัวอยางของเนื้อเยื่อสัตวชั้นสูงที่สามารถสลายสารอาหารแบบไมใช O2 ได
Ethyl alcohol ในเซลลยีสตเกิดจาก Acetaldehyde + H2 (Acetaldehyde เกิดจาก Pyruvic acid ที่เสีย
CO2 ออกไปนั่นเอง)
สรุปสมการการสลายสารอาหารแบบไมใช O2 (Anaerobic respiration)
- ในราและยีสต 12%
C6H12O6 2C2H5OH + 2CO2 + 2ATP
1
(Ethyl alcohol) 3 C
2 ของ C
3
94
ชีววิทยา

15. - ในเซลลกลามเนื้อลาย
C6H12O6 2C3H6O3 + 2ATP
(Lactic acid)
100%C
- พยาธิตัวตืด
(C6H10O5)n + H2O 2nC3H6O3 + 2ATP
(Lactic acid)
สาระสําคัญเตรียมสอบ
1. เบียร (Beer) มีแอลกอฮอลประมาณ 4-5%
2. ไวน (Wines) มีแอลกอฮอลประมาณ 10-12%
3. บรั่นดี และวิสกี้ (Whiskey) มีแอลกอฮอลประมาณ 14%
4. ยีสต จะหมักแอลกอฮอลไดสูงสุดประมาณ 12% (ถาสูงกวานี้จะเปนอันตรายตอเซลลของยีสตเอง) เนืองจาก
่
เปนการสลายสารอาหารที่ไมสมบูรณมีพลังงานแฝงอยูมาก สามารถนํามาใชเปนเชื้อเพลิงได)
5. ยีสต ทําใหขนมปงฟู เพราะเกิดกาซ CO2 ขึ้น
6. 1 Glucose สลายตัวแบบไมใช O2 ไดพลังงานประมาณ 2 ATP (ประมาณ 5% ของแบบใช O2)
7. การสลาย Glucose แบบใช O2 จะไดพลังงานออกมา 277 kcal (38 × 7.3) ซึ่งถากลูโคสสลายตัวหมดสิ้น
จะไดพลังงานสูงสุด 686 kcal คิดเปนพลังงานที่ไดรับจริง = 277 หรือประมาณ 40% ของพลังงานที่มีอยูในกลูโคส
686
แผนผังมโนมติแสดงการหายใจระดับเซลล
เอทิลแอลกอฮอล
ยีสต CO2
แบบไมใช O2 ตัวอยาง 2ATP
การหายใจภายใน
O2 แลกติก
Cell Cell
O2 กลามเนื้อลาย
สารอาหาร สลายเปน ATP แลกติก 2ATP
พยาธิตัวตืด
การหายใจ 2ATP
การระบายอากาศ ไกลโคไลซิส 6C 2 (3C)
แบบใช O 2
การแพรของ O2 การสรางอะซีติลโคเอนไซม A ลด C 3C 2C
การหายใจภายนอก ขั้นตอน
การลําเลียง O2 และ CO2 วัฏจักรเครบส ลด C 6C 5C 4C
การถายทอด- 24H + 6O 2 12H2O + 32 - 34ATP
กลไกควบคุมการหายใจ อิเล็กตรอน
แผนผังมโนมติแสดงขั้นตอนการหายใจแบบใชออกซิเจน
95
ชีววิทยา

16. 4H
Glycolysis Glucose 2 Pyruvic acid
2 ADP (3C)
2 ATP 2 CO2 4H
2 Co.A
Acetyl coenzyme A 2 Acetyl Co.A
(2C)
Aerobic respiration 2 H 2O
Krebs cycle
2 Oxaloacetic acid (4C) 2 Citric acid (6C)
2 CO2 2 ADP
2 ATP 4H 2O 2 Co.A
16H
2α - Ketoglutaric acid 2 CO2
(5C)
Electron transfer 6O2 12H 2O
96
ชีววิทยา

17. การสังเคราะหดวยแสง
การคนควาที่เกี่ยวของกับกระบวนการสังเคราะหดวยแสง
การสังเคราะหดวยแสง (Photosynthesis) หมายถึง กระบวนการสรางอาหารพวกคารโบไฮเดรตของพืชสีเขียว
จาก H2O และ CO2 โดยอาศัยคลอโรฟลล แสงสวางเปนตัวชวย และเอนไซมในเม็ดคลอโรพลาสตเปนตัวเรงปฏิกรยา ิิ
(Catalyst)
การสังเคราะหดวยแสง เปนกระบวนการเปลี่ยน
พลังงานแสง พลังงานเคมี
สารอนินทรีย สารอินทรีย
กระบวนการสังเคราะหดวยแสง มีประโยชนตอมนุษย คือ ทําใหไดสารอาหาร (แปง และนํ้าตาล) ไดเชื้อเพลิง
(ถาน และไมตางๆ) และไดกาซ O2 มาใชในการหายใจ
6CO2 + 12H2O Light energy C6H12O6 + 6O2 + 6H2O
Chlorophyll
สิ่งมีชีวิตที่สังเคราะหดวยแสงได คือ

1. พืชสีเขียวทุกชนิด
2. สาหรายทุกชนิด
3. แบคทีเรียบางชนิด (Purple sulphur bacteria และ Green sulphur bacteria)
4. สาหรายสีเขียวแกมนํ้าเงิน (Blue green algae)
การสังเคราะหดวยแสง (Photosynthesis)
ประกอบดวยปฏิกิริยา 2 ขั้นตอน คือ ปฏิกิริยาที่ใชแสง (Light reaction) และปฏิกิริยาที่ไมใชแสง (Dark
reaction)
1. ปฏิกิริยาที่ใชแสง (Light reaction) เปนปฏิกิรยาที่มีบทบาทสําคัญในการเปลี่ยนแปลงพลังงานแสงใหเปน
ิ
พลังงานเคมี จะเกิดขึ้นไดในขณะที่มีแสงจากดวงอาทิตย หรือแสงประดิษฐสองไปที่รงควัตถุที่อยูในเม็ดคลอโรพลาสตมี
รงควัตถุเขารวมในปฏิกิริยานี้ 2 พวก คือ รงควัตถุระบบ 1 (Photosystem I หรือ Photopigment I) และ รงควัตถุ
ระบบ 2 (Photosystem II หรือ Photopigment II) ปฏิกิริยาที่ใชแสง (Light reaction) มีการถายทอดอิเล็กตรอน
2 แบบ คือ
97
ชีววิทยา

18. Leaf
Plant cell
Light energy Carbon dioxide Chloroplast
Light-trapping Energy CO2 Carbon-
reactions carriers fixing
ATP and reactions
Energy NADPH
Boosted
H2 O electrons
Chlorophyll Carbohydrate
Oxygen Carbohydrate
กระบวนการหลักของการสังเคราะหดวยแสง
1.1 การถายทอดอิเล็กตรอนแบบเปนวัฏจักร (Cyclic electron transfer)
Primary
e- electron
-0.6 acceptor
e-
Ferredoxin
Oxidation-reduction potential in volts
(relative energy level)
0 e-
Cytochrome
complex ADP + Pi
e- Production of ATP by
chemiosmosis
Plastocyanin
Ligh
ATP
t
e-
+0.4 P700
Photosystem I
แสดงการถายทอดอิเล็กตรอนแบบเปนวัฏจักร (Cyclic photophosphorylation)
98
ชีววิทยา

19. 1.2 การถายทอดอิเล็กตรอนแบบไมเปนวัฏจักร (Noncyclic electron transfer)
สรุป
PS I (P700) NADP ⋅ H
PS II (P680) ATP
-0.6 +Primary
2e- electron
acceptor
2e-
Primary
Oxidation-reduction potential (volts)
electron
2e - acceptor Ferredoxin
2e-
(relative energy level)
0 2e- NADPH
Plastoquinone
2e- 2H+ +
ADP + Pi Cytochrome (from medium) NADP
complex
Production ATP 2e- Lig
+0.4 of ATP by Plastocyanin ht
chemiosmosis
2e- P700
1 O2 + 2H+
Light
2e - 2 Photosystem I
P680 H 2O
+0.8
Photosystem II
กระบวนการถายทอดอิเล็กตรอนแบบไมเปนวัฏจักร (Noncyclic electron transfer)
2. ปฏิกิริยาที่ไมใชแสง (Dark reaction หรือ Calvin cycle หรือ CO2 fixation) เปนกระบวนการที่พืชนํา
สารพลังงานสูง คือ ATP และ NADPH + H+ ซึงเปนผลทีไดจากปฏิกรยาชวง Light reaction มาเปลียน CO2 ซึ่งมี
่ ่ ิิ ่
พลังงานศักยตํ่าใหเปนคารโบไฮเดรตที่มีพลังงานศักยสูง กระบวนการนี้เกิดขึ้นในสโตรมา (Stroma) ของคลอโรพลาสต
โดยไมตองใชแสง (ในที่มแสงก็เกิดขึ้นได)
ี
เอ็ม คัลวิน (M. Calvin) เอ เบนสัน (A. Benson) และคณะแหงมหาวิทยาลัยแคลิฟอรเนียที่เบิรกเลย
ไดทดลองและศึกษาเกี่ยวกับปฏิกิริยาที่ไมใชแสงดังกลาวมาแลว จากผลการทดลองยังไดพบวา ปฏิกิริยาที่เกิดขึ้นเหลานี้
เกิดตอเนื่องกันไมเปนวัฏจักร เรียกวัฏจักรของปฏิกิริยานี้วา วัฏจักรคัลวิน (Calvin cycle)
99
ชีววิทยา

20. Metabolites of the Calvin cycle
RuBP ribulose bisphosphate
PGA phosphoglycerate
PGAP diphosphoglycerate
PGAL phosphoglyceraldehyde
3 CO 2
(Intermediate)
3 C6
6 PGA
3 RuBP C3
C5 CO 2 6 ATP
Fixation
3 ADP
6 ADP These ATP and NADPH
Calvin CO 2 molecules were produced
cycle Reduction by the light-dependent
reactions.
These ATP molecules
were produced by the 3 ATP Regeneration 6 PGAP
light-dependent of RuBP
reactions. C3
5 PGAL 6 NADPH
C3
6 PGAL
C3 6 NADP +
There is a net gain of one PGAL.
แสดงวัฏจักรคัลวินของพืช
100
ชีววิทยา

21. H2O Stroma
Lig
ht CO2
NADPH
NADP+ Calvin
cycle
ATP
Thylakoid ADP
membrane O2 PGAL
a Thylakoid
Photosystem II
Light Photosystem I Stroma
Antenna Cytochrome
complex complex Light
H+ Antenna complex
NADP++ H+
NADP
Pq e- reductase
e- e- NADPH
H+
H 2O 1 H+
2 O2
+ Calvin
cycle
2 H+
H+
H+
ATP
H+
Thylakoid Space H+
ATP synthase ADP + P
แผนภาพแสดงกระบวนการ Light reaction และ Dark reaction ทีสาคัญ
่ํ
101
ชีววิทยา

22. ตารางสรุปวัฏจักรของคัลวิน (ตอการสราง Glucose 1 โมเลกุล)
ขอ สิ่งที่ใชในปฏิกิริยา สิ่งที่เกิดจากปฏิกิริยา
1. 6 CO2 12 PGAL (2 PGAL 1 Glucose)
2. 6 RuDP 18 ADP + 18 Pi
3. 18 ATP (จากปฏิกิริยาที่ใชแสง) 12 NADP + 12 H+
4. 12 NADPH (จากปฏิกิริยาที่ใชแสง) 6H2O
PGA เปนสารอินทรีย (ที่อยูตัว) ชนิดแรกที่เกิดในวัฏจักรคัลวิน
PGAL เปนนํ้าตาลชนิดแรกที่เกิดขึ้นในวัฏจักรคัลวิน
H 2O
CO2 O2 Grana
CO2
Chloroplasts NADPH
Lig
ht
NADP+ Calvin
a. Plant cell ATP cycle
Thylakoid
Granum
O2 ADP Sugar
Thylakoid
membrane Stroma
b. Chloroplast
Thylakoid
space
(a) แสดงเซลลของพืชใหเห็นคลอโรพลาสต
(b) โครงสรางของไทลาคอยด และกรานาในคลอโรพลาสต และปฏิกิรยาการสังเคราะหดวยแสง
ิ
สมการรวมของการสังเคราะหดวยแสงที่สมบูรณเปนดังนี้ คือ
12H2O + 6CO2 + 6ADP + 6Pi แสง C H O + 6O2 + 6ATP + 6H2O
คลอโรฟลล 6 12 6
102
ชีววิทยา

23. ตารางแสดงรงควัตถุที่ใชในกระบวนการสังเคราะหดวยแสงที่มีอยูในสิ่งมีชีวิตชนิดตางๆ
สิ่งมีชีวิต คลอโรฟลล แคโรทีนอยด ไฟโคบิลิน แบคทีรีโอคลอโรฟลล
abcd abcd
พืชมีดอก ++-- + - ----
เฟน ++-- + - ----
สาหรายสีเขียว ++-- + - ----
สาหรายสีนํ้าตาล +-+- + - ----
สาหรายสีแดง +--+ + + +---
สาหรายสีเขียวแกมนํ้าเงิน +--- + + ----
แบคทีเรียที่สังเคราะห- ---- + - +-++
ดวยแสงได
ประสิทธิภาพในการสังเคราะหดวยแสงของพืช C3 พืช C4 และพืช CAM
พืชแตละชนิดมีประสิทธิภาพในการตรึง CO2 ที่แตกตางกัน เนื่องจากความแตกตางกันของสวนประกอบของ
เนื้อเยื่อ และประสิทธิภาพของเอนไซม มีผลทําใหกระบวนการทางชีวเคมี และสรีรวิทยาภายในใบแตกตางกัน
- พืช C3 (C3 Plant) ไดแก พืชทั่วๆ ไป เชน ขาวเจา ขาวสาลี ขาวบารเลย ถั่ว ฯลฯ จะมีกระบวนการตรึงกาซ
CO2 โดยการรวมกับสาร RuDP หรือ RuBP ในวัฏจักรคัลวิน (มีเอนไซม RuBP Carboxylase เปนตัวเรงปฏิกิริยา)
เกิดสารที่มีคารบอน 3 อะตอม คือ PGA และเกิดการเปลียนแปลงตอไปเปนนําตาล (PGAL) และอื่นๆ กระบวนการตรึง
่ ้
CO2 ดังกลาวเกิดขึ้นที่เนื้อเยื่อมีโซฟลล (Mesophyll) ประสิทธิภาพประมาณ 70%
- พืช C4 (C4 Plant) ไดแก พืชพวก ขาวโพด ออย ขาวฟาง หญาในเขตรอน บานไมรโู รย จะมีกระบวนการตรึง
CO2 2 ครั้ง คือ ที่เนื้อเยื่อมีโซฟลล (Mesophyll) และทีบนเดิลชีทเซลล (Bundle sheath cell) เนื่องจากมีคลอโรพลาสต
่ั
(ของพืช C3 ไมมีคลอโรพลาสตที่บันเดิลชีทเซลล) (Hatch-Slack Pathway)
สรุป
• PEP case พบในพืช C4 ที่ Mesophyll
พบในพืช C3 ที่ Mesophyll
• Rubis CO
พบในพืช C4 ที่ Bundle sheath
103
ชีววิทยา

24. CO2
(3C) Phosphoenol
pyruvate Oxaloacetate (4C)
NADPH
Mesophyll cell
AMP
NADP +
ATP
Pyruvate (3C) Malate (4C)
Pyruvate (3C) Malate (4C)
NADP +
Bundle sheath cell
CO2
Glucose NADPH
Vein
Mesophyll cell Bundle sheath cell
CO2 PEP PEP Calvin-
PEP Benson
cycle
Oxaloacetic Malic RuBP
acid Malic acid CO2
acid
Plasmodesmata
แสดงแหลงที่เกิดและสารตางๆ ที่เกิดขึ้นในการตรึง CO2 ของพืช C4
สรุปสมการตรึง CO2 ของพืช C4
CO 2 + PEP OxAc Malic acid Pyruvate + CO 2 Calvin cycle Glucose
ADP + Pi ATP
หมายเหตุ พืช C4 ไมมีการหายใจแสง (Photorespiration) แตพืช C3 มีการหายใจแสง ทําใหอัตราการ
สังเคราะหดวยแสงลดลง
104
ชีววิทยา

25. - พืชอวบนํ้า CAM (Casulacean Acid Metabolism)
- ไดแก กระบองเพชร สับปะรด วานหางจระเข
- ปากใบ (Stomata) เปดในเวลากลางคืน (เพื่อจับ CO2)
- กลางคืน สรางกรด 4C (Malic acid)
- กลางวัน เปลี่ยนกรด 4C เปนนํ้าตาล (PGAL)
[ตรึง CO2 2 ครั้งที่ Mesophyll]
Mesophyll
PEP (3C) PEP (3C) PGAL
PGAL
RuDP
CO2 PGA
Pyruvic ^
a
3C
CO2
Malic ^
a Malic ^
a
4C 4C
กลางคืน กลางวัน
กระบวนการสังเคราะหดวยแสงของพืช CAM (ถือวากํ้ากึ่งระหวางพืช C3 และพืช C4)
ตารางเปรียบเทียบการตรึง CO2 และการสรางนํ้าตาลของพืช C3 พืช C4 และพืชอวบนํ้า (CAM)
ขอเปรียบเทียบ พืช C3 พืช C4 พืช CAM
1. การตรึง CO2 1 ครั้ง 2 ครั้ง 2 ครั้ง
2. แหลงที่เกิด Mesophyll Mesophyll และ Mesophyll
Bundle sheath
3. ผลผลิตตัวแรก PGA (3C) Oxaloacetic acid (4C) Malic acid (4C)
4. เวลาที่ตรึง CO2 กลางวัน กลางวัน กลางคืน
5. เวลาที่สราง PGAL กลางวัน กลางวัน กลางวัน
6. พลังงานที่ใชตรึง CO2 นอย มาก มาก
7. เมื่ออากาศรอน และแหงแลง ตรึง CO2 และสราง ตรึง CO2 และสรางนํ้าตาล ตรึง CO2 และสราง
PGAL ไมได ได นํ้าตาลได
8. เมื่ออากาศเย็น ชื้น มืดครึ้ม ตรึง CO2 และสราง ตรึง CO2 และสรางนํ้าตาล ตรึง CO2 และสราง
นํ้าตาลได ไมคอยได นํ้าตาลไมคอยได
9. การหายใจแสง มี ไมมี -
(Photorespiration)
105
ชีววิทยา

26. CO2 CO 2 Night CO 2
Mesophyll
cell C4 C4
Day
RuBP Bundle CO 2 CO2
sheath
Calvin cell
cycle
PGA Calvin Calvin
( C3 ) cycle cycle
PGAL
Mesophyll cell PGAL PGAL
CO 2 fixation in a C 3plant CO 2 fixation in a C 4plant CO 2 fixation in a CAM plant
แผนผังกระบวนการ Dark reaction
Bundle
sheath
cell
Mesophyll
cells
Vein
Stomate
C3 Plant C4 Plant
แผนภาพแสดงการเรียงตัวของเนื้อเยื่อ Mesophyll รอบๆ Bundle sheath ของพืช C3 และพืช C4
106
ชีววิทยา

27. แผนผังมโนมติแสดงการลําเลียงในพืช
การลําเลียงในพืช
การลําเลียงนํา
้ การลําเลียงเกลือแร การลําเลียงนําตาล
้
Xylem xylem Phloem
Structure วิธการลําเลียงนํา
ี ้ วิธการลําเลียงเกลือแร
ี Structure วิธการลําเลียงนําตาล
ี ้
Xylem parenchyma พืชสูงไมเกิน 19.5 ม. พืชสูงเกิน 19.5 ม. Passive Active Phloem parenchyma Turgor
transport transport pressure
Xylem fiber Osmosis Transpiration pull Phloem fiber
Tracheid Capillary action Sieve tube
Vessel member Root pressure Companion cell
Transpiration pull
แผนผังมโนมติแสดงโครงสรางเนื้อเยื่อที่ใชในการลําเลียงนํ้าของพืช
โครงสรางและเนื้อเยื่อที่ใชในการลําเลียงนํ้าของพืช
รากชั้นนอก รากชั้นใน
Endodermis Epidermis Cortex Pith Vascular bundle Pericycle
Casparian strip Parenchyma Xylem Phloem
I o wall I o wall
Passage cell Collenchyma Xylem parenchyma Phloem parenchyma
มีชีวิต มีชีวิต
Sclerenchyma II o wall Phloem fiber II o wall
Xylem fiber ไมมีชีวิต
ไมมีชีวิต
o I o wall
Tracheid II wall Sieve tube member
มีชีวิต
ไมมีชีวิต
o I o wall
Vessel member II wall Companion cell
มีชีวิต
ไมมีชีวิต
107
ชีววิทยา

28. การสืบพันธุของสิ่งมีชีวิต
การสืบพันธุ (Reproduction) คือ การเพิ่มจํานวนหรือการใหกาเนิดสิงมีชวตทีเ่ ปนชนิดเดียวกันกับพอแม หรือ
ํ ่ ีิ
บรรพบุรุษ (ถือเปนสมบัติที่สําคัญของสิ่งมีชีวตทุกชนิด ทําใหสิ่งมีชีวิตแตละชนิดดํารงเผาพันธุอยูได)
ิ
วัฏจักรของเซลล (1 Cell cycle) แบงออกเปน 2 ระยะ คือ
1. ระยะอินเตอรเฟส (Interphase) หรือระยะเตรียมพรอมกอนแบงนิวเคลียส แบงเปนระยะยอยๆ 3 ระยะ
คือ G1, S และ G2 ตามลําดับ
2. ระยะ Mitosis (M phase) เปนระยะแบงนิวเคลียส มี 4 ระยะยอยๆ คือ
1. โปรเฟส (Prophase)

2. เมตาเฟส (Metaphase) 
3. แอนาเฟส (Anaphase) 
Karyokinesis

4. ทีโลเฟส (Telophase) 
Cyt To another cell cycle
okin
Mitosis esis
One
daughter cell
The cell divides One
in two daughter cell
G2
DNA replication
S G1
Interphase
On Off
Genes that Genes that
stimulate cell suppress cell
division division
แสดงชวงระยะเวลาที่ใชใน 1 วัฏจักรเซลล และการเปลี่ยนแปลงในระยะตางๆ
108
ชีววิทยา

29. G2
ปริมาณ DNA
4x
S Mitosis (M Phase)
2x G1 G1
เวลา
M
Interphase
1 Cell cycle
แสดงระยะเวลาและการเปลี่ยนแปลงในระยะยอยๆ ของระยะ
Interphase (G1, S, G2) และ M Phase ใน 1 วัฏจักรเซลล
การแบงเซลลแบบไมโตซิส (Mitosis)
ไมโตซิส หมายถึง กระบวนการแบงนิวเคลียสของเซลลสิ่งมีชีวิตใดๆ ทําใหเซลลที่ไดมีโครโมโซมเทาเดิม
(เชน n n, 2n 2n หรือ 3n 3n) ซึ่งอาจไดเซลลรางกาย หรือเซลลสืบพันธุก็ได
เซลลรางกาย (2n) Mitosis เซลลรางกาย (2n)
มอส, เฟน (n) Mitosis สเปรม, ไข (n)
ผึ้งเพศผู (Drone = n) Mitosis สเปรม (n)
ตารางแสดงจํานวน DNA และ Chromosome ขณะเซลลแบงตัวถึงระยะตางๆ ในการแบงตัวแบบไมโตซิส
ระยะการแบงเซลล จํานวน DNA จํานวนโครโมโซม
1. Interphase 4n 2n
2. Prophase 4n 2n
3. Metaphase 4n 2n
4. Anaphase 4n 4n
5. Telophase 2n 2n
109
ชีววิทยา