1. ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ
Η ελιά είναι ένα δέντρο καλλιεργούμενο στον ελλαδικό χώρο εδώ και χιλιετίες με
πιθανή πρωτιά των Μινωϊτών περί το 3.000 π.Χ. Άρρηκτα συνδεδεμένο με τον
ελληνικό πολιτισμό και παράδοση με πάρα πολλές χρήσεις, έχει συνδεθεί επίσης
με τη θρησκεία, τη διατροφή και την υγεία.

3. Πάμπολλα αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν την σπουδαιότητα της ελιάς
για την Ελλάδα και την άμεση σχέση της με το κοινωνικό περιβάλλον. Η ελιά
θεωρείται και παγκοσμίως σύμβολο ειρήνης, ευημερίας, γνώσης, σοφίας και
ελπίδας. Οι αρχαίοι Έλληνες απέδιδαν τη σωματική τους δύναμη και την
πνευματική τους ευεξία στην κατανάλωση ελαιολάδου.

5. Η μεγάλη αξία επίσης που της απέδιδαν φαίνεται και από τον
γνωστό «Κότινο», το στεφάνι από κλαδιά αγριελιάς με το οποίο
στεφάνωναν τον Ολυμπιονίκη κατά τους Ολυμπιακούς αγώνες
της αρχαιότητας.

6. Κότινος

7. Σύμφωνα με τον κώδικα του πατέρα της Ιατρικής, του Ιπποκράτη, το
ελαιόλαδο θεωρούνταν ευεργετικό για περισσότερες από 60 θεραπευτικές
χρήσεις. Σήμερα, η σύγχρονη ιατρική επιβεβαιώνει το γεγονός ότι το
ελαιόλαδο είναι ευεργετικό για την υγεία και το θεωρεί το πιο μεγάλο
μυστικό για την εξασφάλιση ευεξίας και μακροβιότητας. Άλλωστε, η ελιά
είναι ένα δέντρο που χαρακτηρίζεται για την μακροβιότητά του.
Όλα τα παραπάνω οφείλονται στην ποικιλία των συστατικών του,
όπως:
•φαινόλες, οι οποίες αυξάνουν την αντίσταση στην οξείδωση,
•στερόλες, οι οποίες εμποδίζουν την απορρόφηση της χοληστερόλης από το
έντερο,
•καροτένια, τα οποία βοηθούν την ανάπτυξη του κυττάρου, την
αιμοποίηση και επιταχύνουν την διαδικασία της επούλωσης τραυμάτων,
•τερπενικές αλκοόλες, οι οποίες βοηθούν την αποβολή της χοληστερόλης,
•τοκοφερόλες, οι οποίες εμποδίζουν την αυτοοξείδωση, και
•β-καροτίνη, η οποία είναι αντιοξειδωτική και απαραίτητη για την όραση.

8. Ιπποκράτης

9. Κατά την επικράτηση του Χριστιανισμού, το ελαιόλαδο κατέχει σημαντικό ρόλο
στη λατρευτική διαδικασία.
Ένας σημαντικός τόπος στα περίχωρα της Ιερουσαλήμ, το Όρος των
Ελαιών, θα αποτελέσει αγαπητό τόπο προσευχής αλλά και διδασκαλίας του
Χριστού. Εκεί θα διεξαχθεί η σπουδαιότερη ομιλία Του με τους γνωστούς
μακαρισμούς.
Το έλαιον μαζί με τον άρτον και τον οίνον, θεωρούνται τα τρία
ευλογημένα αγαθά από τον Χριστό. Δύο από τα μυστήρια της εκκλησίας, η
βάπτιση και το ευχέλαιο έχουν σαν βασικό συστατικό διεξαγωγής τους το
ελαιόλαδο, ενώ πάντα στην εκκλησία, τα αναμμένα καντήλια θα συμβολίζουν
την αθανασία της ψυχής και την αιωνιότητα.

10. Το μάζεμα του καρπού, όταν πρόκειται για οικογενειακή υπόθεση, παίρνει
διαστάσεις πανηγυριού, όπου όλοι προστρέχουν να βοηθήσουν. Πρώτα
στρώνονται κάτω από τα δέντρα τα «λιόπανα» και μετά ρίχνουν τον
καρπό με ράβδισμα με απλά ραβδιά ή ειδικές μηχανές ή απλούστερα με τα
«χτενάκια». Συνήθως γίνεται ταυτόχρονα και το απαραίτητο κλάδεμα της
ελιάς, που βοηθά να γίνεται ευκολότερα το μάζεμα του καρπού.

12. Ράβδισμα
Με το χτενάκι

13. Ο καρπός της ελιάς

14. Ακολουθεί η μεταφορά του καρπού στο ελαιοτριβείο, όπου εκεί θα μετατραπεί σε
ελαιόλαδο ακολουθώντας μια διαδικασία. Πλύσιμο, απομάκρυνση των φύλλων,
σύνθλιψη και αφαίρεση των κουκουτσιών (πυρήνας), πολτοποίηση και στύψιμο.
΢ύγχρονο ελαιοτριβείο

15. Παραδοσιακό ελαιοτριβείο

16. Το τελικό αποτέλεσμα είναι το πολύτιμο πρασινωπό υγρό, η βάση της
υγιεινότερης διατροφής στον κόσμο, της μεσογειακής διατροφής,
το
ελαιόλαδο!

17. Το ελληνικό ελαιόλαδο, ιδιαίτερα το κρητικό θεωρείται το καλύτερο ποιοτικά
παγκοσμίως, ενώ η Ελλάδα είναι η τρίτη μεγαλύτερη ελαιοπαραγωγός χώρα
στον κόσμο, μετά την Ιταλία και την Ισπανία, με 300.000 – 400.000 τόνους
ελαιολάδου ετησίως. Πάνω από το 70% της Ελληνικής παραγωγής ελαιολάδου
είναι εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, το οποίο χαρακτηρίζεται από το
έντονότερο πρασινωπό του χρώμα και την χαμηλή του οξύτητα.

18. Το περισσότερο όμως αγοράζεται σε μορφή χύμα από ιταλικές κυρίως
βιομηχανίες. Οι βιομηχανίες αυτές το χρησιμοποιούν ως βελτιωτικό στα
διαφόρων ποιοτήτων ελαιόλαδα που παράγουν και το προωθούν στην αγορά
τυποποιημένο ως ιταλικό, με αποτέλεσμα η χώρα μας να κατέχει ένα πολύ
μικρό μερίδιο αγοράς στο επώνυμο τυποποιημένο παρθένο ελαιόλαδο.

19. Πόσο μπορεί να ζήσει μια ελιά; Θεωρείται το μακροβιότερο δέντρο. Στις
παρακάτω εικόνες εικάζεται ότι αυτά τα δέντρα πλησιάζουν τα 3.000 έτη ζωής.
Η ελιά έχει την τάση να ανανεώνεται όσο γηραιά και να είναι και να
δημιουργεί γρήγορα νέους βλαστούς αλλά και καρπό! Μπορείτε να βγάλετε
μόνοι τα δικά σας συμπεράσματα για την ηλικία της στις παρακάτω εικόνες…

23. Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς επηρεασμένος από το μεγαλείο της ελιάς της
αφιέρωσε το παρακάτω πολύ όμορφο ποίημα.
Eίμαι του ήλιου η θυγατέρα
H πιο απ’ όλες χαϊδευτή.
Xρόνια η αγάπη του πατέρα
Σ’ αυτόν τον κόσμο με κρατεί.
Όσο να πέσω νεκρωμένη,
Aυτόν το μάτι μου ζητεί.
Eίμ’ η ελιά η τιμημένη.
Δεν είμ’ ολόξανθη, μοσχάτη
Tριανταφυλλιά ή κιτριά·
Θαμπώνω της ψυχής το μάτι,
Για τ’ άλλα μάτια είμαι γριά.
Δε μ’ έχει αηδόνι ερωμένη,
M’ αγάπησε μία θεά·
Eίμ’ η ελιά η τιμημένη.

24. Όπου κι αν λάχω κατοικία,
Δε μ’ απολείπουν οι καρποί·
Ώς τα βαθιά μου γηρατεία
Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή·
Μ’ έχει ο Θεός ευλογημένη
Kι είμαι γεμάτη προκοπή·
Eίμ’ η ελιά η τιμημένη.
Φρίκη, ερημιά, νερά και σκότη,
Tη γη εθάψαν μια φορά·
Πράσινη αυγή με φέρνει πρώτη
Στο Nώε η περιστερά·
Όλης της γης είχα γραμμένη
Tην εμορφιά και τη χαρά·
Eίμ’ η ελιά η τιμημένη.

25. Εδώ στον ίσκιο μου από κάτου
Ήρθ’ ο Χριστός ν’ αναπαυθεί,
Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του
Λίγο προτού να σταυρωθεί·
Το δάκρυ Του, δροσιά αγιασμένη,
Έχει στη ρίζα μου χυθεί·
Eίμ’ η ελιά η τιμημένη.

27. 88ο
Κωνσταντίνος
Δημοτικό ΢χολείο Αθηνών
Νοέμβριος 2013