1. NEWMARK
Kahulugan ng Pagsasaling-Wika
Ayon kay Newmark (1988), "ang pagsasaling-wika ay pagbibigay kahulugan ng isang text sa
ibang wika sa paraang ninanais ng may-akda."
Madalas na inaakala natin na ang pagsasaling-wika ay isang payak na pagsasabi ng isang bagay
sa ibang wika; ang tutuo ang pagsasaling-wika ay isang masalimuot at mahirap na gawain.
Masalimuot ang gawaing ito sapagkat napakaraming bagay o factors ang mga hadlang sa
pagsasalin; tulad ng kultura, kaugalian, kaayusang panlipunan at marami pang iba. Mahirap ang
pagsasalin sapagkat nakatali ito sa orihinal; dito ang nagsasalin ay hindi malayang magpasok ng
kanyang sariling kaisipan. Ang salin ay kinakailangang nagtataglay ng diwa at kahulugan ng
isinalin. Hanggat maaari ito ay dapat magmukhang natural.
Ang mga dayuhan ay may sariling istrukturang pangwika, sariling kalinangan, may ibang paraan
ng pag- iisip at paraan ng pagpapahayag, ang lahat ng ito ay dapat kilalanin ng nagsasalin na
mga balakid o hadlang na dapat niyang bakahin. Ayon kay Newmark (1988) walang bansa,
walang kultura ang lubhang nakababata upang hindi tumanggap sa makabagong kaisipan.
Samakatwid, ang pagsasalin ay laging posible. Gayunpaman, dahil sa iba't ibang katwiran, ang
isinasalin ay maaring magkaroon ng ibang dating kaysa orihinal. Halimbawa maaring ang pakay
ng isang lathalain ay ipakilala ang isang produkto subalit ang pakay ng nagsasalin makahikayat
ng mamimili ng nasabing produkto.
Teorya ng Pagsasalin
Ang teorya ng pagsasalin ay nauukol sa mga paraan ng pagsasalin na nararapat sa isang text, at
nakasalalay sa mga teoryang pangwika. Ang teorya ng pagsasalin ay may kinalaman sa
pinakamaliit na bantas o tanda (tuldok, kwit, aytaliks atbp.), gayundin sa panlahat na kahulugan
na parehong mahalaga sa isang text. Tunghayan ang halimbawa na magpapakita ng kahalagah
ng bantas.
Hindi, puti. (No, it's white.)
Hindi puti. (It's not white.)
Bagaman magkatumbas o pareho ang dalawang leksikal na salita (hindi at puti) na nakapaloob
sa dalawang pangungusap, ay nagkaiba naman ng kahulugan ang dalawang pangungusap dahil
sa kwit na nakalagay pagkatapos ng hindi. Ang pagwawalang bahala sa isang bantas,
intensyonal o di intensyonal ay maaring magdulot ng malaking pagkakamali sa pagsasalin.
Ang layon ng pagsasalin ay suriin ang lahat ng paraang posibleng pagpilian at pagkatapos ay
gumawa ng pagpapasya. Ang unang tungkulin ng nagsasalin ay alamin at tukuyin ang kahulugan
ng isang suliranin sa pagsasalin; pangalawa ay ilahad ang lahat ng mga factors na dapat
isaalang-alang sa paglutas sa suliranin; pangatlo ay itala ang lahat ng posibleng pamamaraan;
at huli ay pagpasyahan ang pinakanararapat na paraan. Kaugnay nito, si Newmark (1988) ay
naglahad ng mga elemento ng pagsasalin:
1. Ang pagbibigay- diin sa mga mambabasa at kaayusan (setting). Dapat maging natural ang
dating ng salin upang madaling maunawaan at makapag- iwan ng kakintalan sa mambabasa.
Halimbawa dito ang pagsaalin ng Noli. Kapansin-pansin na ang mga salitang ginamit ni Poblete
na nalathala noong 1907 ay malayo na o malaki ang pagkakaiba sa salin nina Sayo at Marquez
sapagkat malaki ang pagkakaiba ng mambabasa ni Poblete at mambabasa nina Sayo at
Marquez. Iba na rin ang kaayusang panlipunan na umiiral noon kaysa sa umiiral ngayon.

2. 2. Pagpapalawak ng paksa nang higit pa sa panrelihyon, panpanitikan, pang- agham at teknikal,
kasalukuyang kaganapan, publisidad, propagando o anumang paksa ng panitikan.
3. Pagdaragdag sa mga text na sinasalin mula sa mga libro (kasama ang mga dula at tula)
hanggang sa mga artikulo, kasulatan, kontrata, tratado, batas, panuto, patalastas, liham, ulat,
mga form sa kalakalan, atbp.
4. Istandardisasyon mg mga katawagan.
5. Pagbuo ng mga pangkat ng tagasalin at tagarebisa. Ang pagsasalin ay dapat gawin ng grupo
hindi lamng ng isang tao upang makuha ang pananaw ng nakararami at hanggat maari ay
magtalaga ng ibang tao na magrerebisa sa mga sinalin.
6. Magiging malinaw lamang ang dating (impact) lingwistika, sosyolingwistika, at teorya ng
pagsasalin kung ang mga tagapagsalin ay sasanayin sa mga politeknik at unibersidad.
7. Ang pagsasalin ngayon ay ginagamit upang makapagpalaganap ng kaalaman para lumikha ng
unawaan sa pagitan grupo at mga bansa, gayundin ang paglaganap ng kultura.
Sa kabuuan, sinasabi ni Newmark na ang pagsasalin ay isang bagong disiplina, isang bagong
profesyon, isang lumang pakikihamok na nakatalaga sa iba't ibang layunin.
Ang Pagsusuri ng Text
Pagbasa ng Text
Sinisimulang ang pagsasalin sa pagbasa sa text sa dalawang kadahilanan: una, upang
maunawaan kung saan ito nauukol; pangalawa, upang suriin ito ayon sa pananaw ng tagasalin
na iba kaysa pananaw- dalubwika o kritikong- pampanitikan.
Ang pag- unawa sa text ay nangangailangan ng lahatan at malalimang pagbasa. Lahatan upang
makuha ang buod para matukoy kung ano ang mga bagay na kailangan sa pagsasalin na
maaring gamiting sangunian tulad ng ensayklopidya, texbuk, thesis, atbp.
Ang malalimang pagbasa ay nangangailangan ng masusing pagsusuri sa mga salita na
nakapaloob sa text para matukoy ang tiyak na kahulugan nito, matukoy ang mga talinhaga,
kolokyalismo, at neologism. Dapat malaman ang layunin at paraan kung paano ito nasulat para
matukoy ang karapat-dapat na paraan ng pagsasalin at para matukoy ang tiyak at paulit-ulit na
mga suliranin na kakaharapin sa pagsasalin.
Ang Layunin ng Text
Sa pagbasa, hindi natin maihihiwalay ang pag- unawa sa paghahanap ng layunin ng nilalaman.
Ang pamagat ay maaring malayo kaysa nilalaman o layunin nito. Maaring ang layunin ng
nagsulat ay ipaliwanag kung paano ginagamit ang isang makina ay maisalin sa paraang
nagpapaliwanag sa kagandahan ng makina. Dapat matukoy ng nagsasalin kung ano ang layunin
ng text.

3. Ang Layunin ng Tagasalin
Kadalasan, ang layunin ng tagasalin ay katulad nang may- akda ng isinasalin. Maaring ang
layunin ng may-akda ng orihinal ay magbigay ng isang patalastas o instruksyon upang ipakita sa
kliyente kung paanong ang isang bagay ay ginagawa. Sa pagsasalin, maaring lumabas ang
saling text na nagtuturo sa kliyente kung paano ang aplikasyon nito.
May mga pagkakataon din na isang manwal halimbawa ang sinasalin at ang layunin ng
nagsasalin makapagturo sa mga taong hindi gaanong nakapag-aral, samaktwid sa ganitong
pagkakataon kinakailangang ang salin ay mas malawak ngunit payak kaysa sa orihinal.
Mga Istilo ng Text
Ayon kay Newmark (1988) may apat na istilo ng text. Ito ay ang mga sumusunod:
1. Pasalaysay - paglalahad ng mga kawing (series) ng pangyayari kung saan ang
binibigyan diin ay ang mga pandiwa.
2. Palarawan - hindi naglalahad ng mga kilos at nagbibigay diin sa mga pang-uri at
panuring.
3. Patalakay - isang pangangatwiran o pag- uugnay, nagbibigay diin sa mga abstrak
na pangngalan. Ito ay tinawag din ni Newmark na pakikitungo sa kaisipan.
4. Padayalogo - nagbibigay diin sa kolokyalismo at pakikipag-ugnayan.
Ang Mambabasa
Dapat sikapin ng nagsasalin na alamin ang katangian ng mambabasa ng orihinal na text at
katangian ng mambabasa ng salin at saka pagpasyahan kung gaanong pansin ang dapat iukol
sa pakay na mambabasa. Dapat alamin ang antas ng edukasyon, katayuang panlipunan, sex,
edad ng pakay na mambabasa. Ang palasak o pinakakaraniwang nilalaman ng salin ay para sa
nakapag- aral o gitnang uring mambabasa kung saan ang text ay nasa impormal ngunit di
kolokyal na anyo. Madalas na pagkakamali ng mga mag-aaral na nagsasalin ay ang kanilang
tendensi na paggamit ng mga kolokyal na salita. Sa halip na magsalin sila para sa pakay na
mambabasa ay nagsasalin sila para a kanilang sarili.
Setting
Ang setting ay isa pang bagay na dapat pag- ukulan ng pansin. Kaylan ba nalimbag ang orihinal?
Sino ang humihingi ng pagasalin at ano ang kanilang kahingian o rekwayrments?
Ang orihinal ay maaring nasulat maraming taon na ang nakalilipas na iba ang mga
pagpapahalagang sosyal at moral. Ang pakay ng pagsasalin ay makabagong panahon na may
ibang pagpapahalagang sosyal at moral, sa ganitong pagkakataon dapat tingnan ang mga
kaibhan ng mga pagpapahalagang ito. Samakatwid ang setting o kaayusang panlipunan ay hindi
dapat ipagwalang bahala. Isang mainam na halimbawa ay ang mga salin ng walang kamatang
akda ni Rizal. Kung titingnan natin ang unang salin sa Tagalog ng Noli ni Pascual Poblete at
ihahambing natin sa salin nina Teresita Sayo at Cresenciano Marquez Jr., mapapansin nating
ang malaking pagkakaiba lalung- lalo na sa wika. May mga pagkakaiba rin sa ispeling ng mga
salita. Malalim ang mga salitang ginamit ni Poblete at kahit ako ay nahihirapang unawain ang
mga ito. Samantala ang salin nina Sayo ay may mga Taglis na salita na kaya mas nauunawan ng
kabataan ng kasalukuyang henerasyon.

4. Steiner
Ang pagsasalin sa mga pagbabago ng panahon
Ayon sa librong
After Babel
ni George Steiner,"To understand is to decipher. To hear significance is totranslate. Hinahamon
ni Steiner ang kumbensyunal na teorya ng pagsasalin sa kanyang matibay na paniniwal na ang
ang lahat ng komuniksayong pantao at sa loob at sa pagitan ng mga wika ay
pagsasalin.Inilalaban ni Steiner na ang dahilan ng pagyabon ng mga wika ay nasa pandaraya.
Ang pangangailanganng taong maging pribado at pangalagaan ang kanyang teritoryo ang
nagbunsod ng libo-libong wika nanakadisenyo upang panatilihin ang pagiging lihim ng bukod ng
isang kultura. Ang totoong pagsasalin sa pagitan ng mga wika kung gayon ay imposible dahil
ang orihinal na kabuluhan ay laging nawawala sa pagpapalit ng wika: ang isinaling teksto ay
konstruksyon ng kultural na paniniwala, kaalaman at ugali.Kung pamantayan ng malikhaing
produksyon ang pagkaksalin Barlaan at Josaphat mahigit apatnaraangtaon na ang nakaraan
ang pagsasalin sa kontemporanyong panahon ay masasabing pamantayan din ngkaganapan sa
lipunan sa kasulukuyan at sa hinaharap. Kung indikasyon ng kultural na pagpapahalaga
ang pagsasalin, masasabing ang kakaunting mga titulong nailalabas taun-taon ay indikasyon ng
kawalan nginteres ng ating lipunan sa kaalamang banyaga o di kaya ng kawalan
ng pagpapahalaga sa pag-alam nitogamit ang sariling wika. Ang pagsasalin ay naging mabisang
dokumentasyon ng nagbabagong kaisipan sa panahon ng propaganda at himagsikan dahil
nakita ni Rizal at ng iba pang illustrado ang kahalagahan ng paglilipat ng kaalaman. Naging
katumbas nito ang paglilipat ng kapangyarihan para sa kanila. Saganitong agos ng pag-iisip din
pinapaanod ang pag-aangkin ng Filipino sa wikang Ingles hindi lamang sa
5
paggamit nito kundi sa pagsasalin ng mga dula ni Shakespeare at mga nobela ni Hemingway.
Ang pagsasalin ng nobela ay pruweba pag-iral ng wikang Filipino sa global na eksena ng
panitikan at sa pag-iral mismo ng kultura natin.Ganunman nakakalimutan natin na sa likod ng
kalikasan ng pagsasalin na ilipat ang kaalaman, nakaipitang aspirasyon kunin ang kahulugan ng
akda at ng kulturang kanyang pinagmulan para makapaglikha sakultura at wika ng nagsasalin.
Ito ay nasa hangad na makakuha ng kakilanlan at pagkilala o di kaya‘ymaipahayag ang mga
imbisibol na konsepto gaya ng nasyunalismo, pambansang panitikan at ng pagiging panitikan
mismo.Malinaw na maiintindihan ang hangaring ito kung maalala natin ang mahabang
kasaysayan—kasinghabamarahil ng kasaysayan ng pagsasalin sa katutubong wika—ng
pagtuklas at pagbuo ng nasyon. Sa umpisa pa lang, ginamit na ang pagsasalin ng nobela
upang matugunan ang kagustuhan ng taong madama ang buhay sa ibang kultura at
sa kabaliktaran upang madama ang buhay ng iba sa sariling kultura. Kakabit dinng pagnanasa
ng sambayanan ang matrabahong pagsasalin ng mga akda na itinuturing na mahalaga saating
kultura na isinala ng mga institusyon, sa partikular ng ating Sentro ng Wikang Filipino (tingnan
anglistahan ng mga nobelang isinalin).Bagama‘t hindi naging madaling tanggapin ang
pagsasalin bilang isang uri ng malikhaing pagsulat, saaking pananaw, natural na ito ay isang uri
ng malikhaing pagsulat—at bukod sa pagiging agham ng pagtutumbas, isang mahalagang
sining. Mahalagang idiin na ang kalakhan ng ating teorya ng pagsasalinay minana natin sa
kanluran at sanhi ng banyagang hangaring maging moderno, kasabay ito ng mga pangyayari sa
nakaraang siglo at kaugnay ng pagpapalaganap ng panitikan sa mundo. Bagama‘t hindi pa buo
ang aking teorya, naniniwala ako na mas subok ang katutubong nagsasalin sa larangan ng
pagsasaling produktibo, na katulad niya ang mga ninuno na nagsalin noon sa panahon ng
pananakop na hinditumingin sa source text bilang kakaiba sa kanyang salin bagkus ay sangkap
ng isang orihinal na akda— pinaghanguan sa halip na tinumbasan.Hindi maisasantabi ang
pagsasalin kung gayon dahil katutubo ito sa ating konsepto ng paghahayag ngisang kultura; ang
anumang bago ay kailangang isalin upang maintindihan at sa pagsasalin kailanganitong
umangkop sa hugis at panlasa ng ating kultura.Walang duda na ang dahilan ng pagsasalin ni
Rizal halimbawa sa mga dula, maiikling kuwento, kanta atsa isang antas ng mga nobela ni
Dumas (sa kanyang Noli at Fili) ay bunsod ng kanyang paghahanap at pagtuklas sa loob ng

5. kanyang daigdig. Hindi magiging posible ang Noli at Fili kundi naniniwala si Rizalna may sariling
katangian at iba pang dimensyon ang kanyang mundong ginagalawan, na sa paglaon
aymagiging konsepto niya ng bansang Pilipinas.Sa pagpapalit ng panibagong siglo, ang nobela
na dating matabang lupa ng paghahayag ng ating kulturaay nabubulagan. Nasira ang paniniwala
at pagpapahalaga sa panloob na mundo at naging higit naindibidwalisado at watak-watak. Ang
nobelang binabasa halimbawa ng isang propesyunal nanakapagtapos ng kolehiyo ay kakaiba sa
nobelang binabasa ng isang katulong. Dahil dito lalong sumikipang pasilyo ng pagsasalin at
umibis ang pangkat ng mga taong kanyang pinagsisilbihan. Naging mahinaang rationale at
layunin ng pagsasalin ng isang akdang maaring hindi na kailangan pang isalin sa sarilingwika
(dahil naiintindihan na sa sekundaryang wikang Ingles o di kaya‘y hindi rin
naman pipiliing basahing higit ng mga tao kaysa sa orihinal na wika.)
6
Kung kaya naging mahalaga ang pagsasaling nagpagpapakahulugan dahil sa dokumentasyon
nito sa pagunlad ng kaalaman, pagbuo ng pambansang panitikan at pagpapalaganap ng wikang
Filipino.Hindi ko idinidiin ang paghahati sa pananaw ng pagsasalin higit sa dinamikong
pagtatawid ng laranganng paglikha (produksyon) ng panitikan at reproduksyon nito. Marahil
malapit na rin nating makita ang pagwawakas ng paghahating ito bunsod ng intertextual na
pagtanaw sa panitikan at lalo‘t higit sarebolusyonaryong pagtanaw ng mga historyador sa
pagsasalin gaya nina Lawrence Venuti at Mary HelenMcMurran.Halata sa genre ng nobelang
Filipino ang bahid ng pagsasalin o di kaya‘y tangkang isalin, malay man ohindi, ng mga akdang
naisulat sa ibang bansa. Hindi na lamang dahil sa simpleng panggagaya kundi bunsod ng
kulturang kosmopolitan ang nobelang Filipino. Maari na nating isalin ang mga akdang banyaga
batay sa panibagong pananaw na ang mundong ating tinuklas ay walang batayang matibay,
atang bawat akdang pampanitikang ating isinasalin ay hindi na lamang natin isinasalin bilang
panitikan ngisang wika o ng isang kultura, kundi bilang piraso ng pagkatao sa kasulukuyang
panahon. Narating na natin ang panahon na hindi na kailangan pang usisain ang kahulugan ng
isang akda malibansa mga salitang kanyang tinataglay, sa huli ang nagiging mahalagang
laman na lamang ay ‗yung laman nainihain ng tagapagsalin mismo—kung paano niya nakikita
ang mundo, kung paano niya dinanas angteksto at kung paano niya ito ginustong ipakita sa
kanyang mambabasa.
Larson
Itinuturing naman ni Mildred Larson (1984) ang pagsasalaian bilang mabisang paglaaahad sa
tumatanggap na wika ng tekstong naghahatid ng mensaheng katulad ng simulaaang wika ngunit
gumagamit ng piling mga tuntuning panggramatika at mga salita sa tumatanggap na wika.
Ipinahayag naman ni B. Hatim at I. Mason (1990) na ang pagsasalin ay isang prosesong
komunikatibo na nagaga nap sa lob ng isan g kontekstong panlipunan.
Kung lalagu min natin ang lahat ng nailahad na pagpapakahulugan ay mapapansin ang
magkakatulad na component ng pagsasalin tulad ng:
Pinagmulang Wika Mensahe Tunguhang Wika
(Source Language) (Target Language)
Para sa Mildred Larson, ang pagsasalin ay binubuo ng paglilipat ng walang pagbaluktot ang
kahulugan ng pinagmulan ng wika sa wika ng target, ibig sabihin na dapat pinananatiling pare-
pareho, kahit na kapag ang form ng pinagmulang wika ang mga pagbabago na ito ay nakabukas
sa anyo ng mga target ng wika. Ang form dito kumakatawan sa pambalarila ibabaw ng istraktura
ng wika, habang ang kahulugan ay tumutukoy sa semantiko malalim kaayusan. Isang pagsasalin

6. batay sa semantiko istraktura ng wika tumatagal din-alang ang sitwasyon ng komunikasyon:
makasaysayang setting, kultura setting, intensyon ng mga may-akda, pati na rin ang iba't ibang
uri ng mga kahulugan na nakapaloob sa ang tahasang at implicit impormasyon ng teksto. Bukod
sa referential at istruktura na kahulugan, kahulugan sitwasyon ay itinanghal bilang isang
mahalagang sangkap na nais makatulong sa tagasalin ng kahulugan ang kultura ng may-akda o
ang kultural na impormasyon na ibinigay sa text. Siya gumagawa ang pagkakaiba sa pagitan ng
literal at pangwikain pagsasalin, na nagsasabi na ang isang mahusay na tagasalin ay dapat na
subukan upang isalin idiomatically, na sa kanyang pagsasalin ay hindi tunog tulad ng isang
pagsasalin, ay ito tunog natural sa wika ng target, sinisigurado na hindi mahulog sa "sobra
libreng pagsasalin ". Ang teksto na isasalin ay bahagi ng isang proyekto ng pagsasaling-wika na
nagsasangkot ng teksto, ang target, ang koponan at ang mga tool, ano Larson tawag sa apat na
T ng. Kapag na ay husay ng mga iba't-ibang mga hakbang na sundin: ang unang draft, pagsusuri
ng ang unang draft, konsultasyon at huling draft. Lahat ng mga hakbang na kasangkot ang
pagsusuri ng teksto, ang paghahambing sa pinagmulan ng teksto, pagsusuri ng pagsasalin.
Sa unang bahagi ng teksto na siya ay nagpapakita ng mga paraan ng pagkilala ang mga ibig
sabihin ng mga bahagi ng ng leksiko item ng isang wika. (Kahulugan bahagi konsepto form,
konsepto na bumubuo ng mga kumpol ng konsepto at konsepto mga kumpol ng form mga
propositions). Sa ikalawang bahagi, siya concentrates sa pambalarila kaayusan at mapupunta
sa sa pag-aaral ng mga propositions na kasama ang mga simpleng konsepto at mga iba na
kasama ang mga mas kumplikadong konsepto. Mga konsepto, sa maraming mga kaso, tumawag
ang tagasalin para sa rewording upang mahanap ang pinakamahusay na pagsasalin ng
katumbas na kumakatawan sa mga relasyon sa pagitan ng mga iba't ibang bahagi ng buong
panukala. Tagasalin sa nararapat na makilala ang mga konsepto at din ang kahalagahan ng
ang illocutionary lakas ng isang panukala. Mula propositional kumpol sa mga semantiko talata sa
kumpol ng episode na dumating kami sa isang panayam, kaya kahit anong pinag-aaralan siya
nagmumungkahi para sa isang pangungusap o talata ay din-bisa para sa isang episode at para
sa isang buong teksto. Sa isang tiyak na paraan, ang kanyang trabaho ay may kaugnayan
sa discoursive diskarte .
Mahalaga para sa isang tagasalin sa malaman tungkol sa mga generic at tiyak na mga relasyon
ng mga salita upang mahanap ang tumpak na katumbas, lalo na, kapag pagharap sa isang target
na wika na ang kultural na konteksto ay masyadong malayo mula sa pinagmulan ng wika at siya
ay may sa makitungo sa mga konsepto na representasyon ay hindi madaling malutas dahil sa
ang nahihirapan sa paghahanap ng wastong katumbas. Ang tagasalin may upang maitaguyod
ang isang sistema na kaibahan sa pagitan ng mga konsepto na kasangkot sa parehong kultura
at may upang magpasya ang kahalagahan ng kahulugan upang ilipat. Sa kahulugan na iyon,
Larson ng teorya sumali na ng Newmark , na nagtatalaga ng iba't ibang mga hierarchies ng
kahulugan sa loob ng isang teksto, mula sa mga pinakamahalagang ang hindi bababa sa
mahalaga. At bilang siya nga, siya discusses rin ang kasalimuotan ng pagsasalin mga mga
matalinghaga pandama at connotative kahulugan. Larson napupunta kahit karagdagang
papunta sa pagsasalin ng mga matalinghaga paggamit ng mga tao at mga pronouns, symbolic
na aksyon, mga huwad na kaibigan atcollocations . Siya ay naglalarawan sa bawat panteorya
point na may halimbawa-marami sa kanila mula sa isang Bibliya na konteksto mula sa iba't ibang
mga wika, na nagpapakita ng iba't ibang mga paraan na kung saan ang wika ay nakaayos.
Tulad ng ang leksiko katumbas ay nababahala, ang tagasalin ang mga dapat tumagal sa account
ang mga sumusunod na sitwasyon: ay may konsepto na kilala sa pinagmulan ng wika at sa target
na wika, magkakaroon din ang mga konsepto mula sa mga wika ng source na hindi kilala sa
target ang wika; may ang leksiko item sa pinagmulan ng teksto na ang mga key tuntunin at
minsan ay may isang symbolic kahulugan. Lahat ng mga sitwasyong ito ay dapat na malinaw na
kinilala sa pamamagitan ng tagasalin upang malutas ang problema ng leksiko katumbas.
Kahulugan-based na pagsasalin

7. Para sa Mildred Larson, ang pagsasalin ay binubuo ng paglilipat ng walang pagbaluktot ang
kahulugan ng pinagmulan ng wika sa wika ng target, ibig sabihin na dapat pinananatiling pare-
pareho, kahit na kapag ang form ng pinagmulang wika ang mga pagbabago na ito ay nakabukas
sa anyo ng mga target ng wika. Ang form dito kumakatawan sa pambalarila ibabaw ng istraktura
ng wika, habang ang kahulugan ay tumutukoy sa semantiko malalim kaayusan.Isang pagsasalin
batay sa semantiko istraktura ng wika tumatagal din-alang ang sitwasyon ng komunikasyon:
makasaysayang setting, kultura setting, intensyon ng mga may-akda, pati na rin ang iba't ibang
uri ng mga kahulugan na nakapaloob sa ang tahasang at implicit impormasyon ng teksto. Bukod
sa referential at istruktura na kahulugan, kahulugan sitwasyon ay itinanghal bilang isang
mahalagang sangkap na nais makatulong sa tagasalin ng kahulugan ang kultura ng may-akda o
ang kultural na impormasyon na ibinigay sa text. Siya gumagawa ang pagkakaiba sa pagitan ng
literal at pangwikain pagsasalin, na nagsasabi na ang isang mahusay na tagasalin ay dapat na
subukan upang isalin idiomatically, na sa kanyang pagsasalin ay hindi tunog tulad ng isang
pagsasalin, ay ito tunog natural sa wika ng target, sinisigurado na hindi mahulog sa "sobra
libreng pagsasalin ". Ang teksto na isasalin ay bahagi ng isang proyekto ng pagsasaling-wika na
nagsasangkot ng teksto, ang target, ang koponan at ang mga tool, ano Larson tawag sa apat na
T ng. Kapag na ay husay ng mga iba't-ibang mga hakbang na sundin: ang unang draft, pagsusuri
ng ang unang draft, konsultasyon at huling draft. Lahat ng mga hakbang na kasangkot ang
pagsusuri ng teksto, ang paghahambing sa pinagmulan ng teksto, pagsusuri ng pagsasalin.
Sa unang bahagi ng teksto na siya ay nagpapakita ng mga paraan ng pagkilala ang mga ibig
sabihin ng mga bahagi ng ng leksiko item ng isang wika.(Kahulugan bahagi konsepto form,
konsepto na bumubuo ng mga kumpol ng konsepto at konsepto mga kumpol ng form mga
propositions). Sa ikalawang bahagi, siya concentrates sa pambalarila kaayusan at mapupunta
sa sa pag-aaral ng mga propositions na kasama ang mga simpleng konsepto at mga iba na
kasama ang mga mas kumplikadong konsepto. Mga konsepto, sa maraming mga kaso, tumawag
ang tagasalin para sa rewording upang mahanap ang pinakamahusay na pagsasalin ng
katumbas na kumakatawan sa mga relasyon sa pagitan ng mga iba't ibang bahagi ng buong
panukala. Tagasalin sa nararapat na makilala ang mga konsepto at din ang kahalagahan ng
ang illocutionary lakas ng isang panukala. Mula propositional kumpol sa mga semantiko talata sa
kumpol ng episode na dumating kami sa isang panayam, kaya kahit anong pinag-aaralan siya
nagmumungkahi para sa isang pangungusap o talata ay din-bisa para sa isang episode at para
sa isang buong teksto. Sa isang tiyak na paraan, ang kanyang trabaho ay may kaugnayan
sa discoursive diskarte .
Mahalaga para sa isang tagasalin sa malaman tungkol sa mga generic at tiyak na mga relasyon
ng mga salita upang mahanap ang tumpak na katumbas, lalo na, kapag pagharap sa isang target
na wika na ang kultural na konteksto ay masyadong malayo mula sa pinagmulan ng wika at siya
ay may sa makitungo sa mga konsepto na representasyon ay hindi madaling malutas dahil sa
ang nahihirapan sa paghahanap ng wastong katumbas. Ang tagasalin may upang maitaguyod
ang isang sistema na kaibahan sa pagitan ng mga konsepto na kasangkot sa parehong kultura
at may upang magpasya ang kahalagahan ng kahulugan upang ilipat. Sa kahulugan na iyon,
Larson ng teorya sumali na ng Newmark , na nagtatalaga ng iba't ibang mga hierarchies ng
kahulugan sa loob ng isang teksto, mula sa mga pinakamahalagang ang hindi bababa sa
mahalaga. At bilang siya nga, siya discusses rin ang kasalimuotan ng pagsasalin mga mga
matalinghaga pandama at connotative kahulugan. Larson napupunta kahit karagdagang
papunta sa pagsasalin ng mga matalinghaga paggamit ng mga tao at mga pronouns, symbolic
na aksyon, mga huwad na kaibigan at collocations . Siya ay naglalarawan sa bawat panteorya
point na may halimbawa-marami sa kanila mula sa isang Bibliya na konteksto mula sa iba't ibang
mga wika, na nagpapakita ng iba't ibang mga paraan na kung saan ang wika ay nakaayos.
Tulad ng ang leksiko katumbas ay nababahala, ang tagasalin ang mga dapat tumagal sa account
ang mga sumusunod na sitwasyon: ay may konsepto na kilala sa pinagmulan ng wika at sa target
na wika, magkakaroon din ang mga konsepto mula sa mga wika ng source na hindi kilala sa
target ang wika; may ang leksiko item sa pinagmulan ng teksto na ang mga key tuntunin at

8. minsan ay may isang symbolic kahulugan. Lahat ng mga sitwasyong ito ay dapat na malinaw na
kinilala sa pamamagitan ng tagasalin upang malutas ang problema ng leksiko katumbas.
Santiago
Pagsasaling-Wika
Halaw sa Librong ‗Sining ng Pagsasaling-Wika‘ ni G. Alfonso O. Santiago
Kahulugan ng Pagsasaling-Wika
Translation is a process by which a spoken or written utterance takes place in one language,
which is intended and presumed to convey the same meaning as a previously existing utterance
in another language. ( C. Rabin, 1958 )
Translation is an exercise which consists in the attempt to replace a written message in one
language by the same message in another language. ( P. Newmark, 1977 )
Ang pagsasaling-wika ay ang paglipat sa pinagsasalinang wika ng pinakamalapit na katumbas
na diwa at estilong nasa wikang isinasalin.
Sinasabing ang pagsasaling-wika ay isang mahirap na gawaing nangangailangan ng katapatan
at kaigihan, bukod pa sa kasanayan sa wikang isinasalin at sinasalinan. Sinasabi ng mga
Italyano na ang nagsasalin ay isang traidor, na ang pagsasalin ay isang pagtataksil. Bawat wika
ay mayroong sariling katangiang maaaring walang katumbas sa ibang wika. Ang katangiang ito
ay maaaring mawala sa proseso ng pagsasalin.
Magkagayon man, sinisikap ng nagsasalin na panatilihin ang orihinal na porma, istilo‘t
kahulugan ng akda. Kinikilala ng ng tagasalin ang hirap na manunulat sa paghahanap ng angkop
na salita sa kanyang akda.
Kasaysayan ng Pagsasalin
( Unang Yugto )
Ang pagsasaling-wika sa Pilipinas ay
masasabing nagsimulang magkaanyo
noong panahon ng pananakop ng mga Kastila,
kaugnay na pagpapalaganap ng Kristiyanismo.
Kinailangan ng mga panahong iyon na isalin sa
Tagalog at iba pang katutubong wika sa kapuluan
ang mga katesismo, mga akdang panrelihiyon,
mga dasal at iba pa, sa ikadadali ng

9. pagpapalaganap ng Iglesia Catolica Romana.
Kasaysayan ng Pagsasalin
( Ikalawang Yugto )
Nang pumalit ang America sa Espana bilang
mananakop ng Pilipinas, nagbago na rin ang
papel na ginagampanan ng pagsasaling
wika. Ang naging pangunahing
kasangkapan na pananakop noong
panahon ng Kastila ay krus o relihiyon;
noong panahon naman ng Americano ay aklat o
edukasyon sa pamamagitan ng wikang Ingles.
Kasaysayan ng Pagsasalin
( Ikatlong Yugto )
Ang maituturing na ikatlong yugto ng
kasiglahan sa pagsasaling-wika ay ang mga
pagsasalin sa Filipino ng mga materyales,
pampaaralan na nasusulat sa Ingles, tulad
ng mga aklat, patnubay, sanggunian,
gramatika at iba pa, kaugnay sa
pagpapatupad sa patakarang bilinggwal sa
ating sistema ng edukasyon.
Kasaysayan ng Pagsasalin
( Ikaapat na Yugto )
Ang maituturing namang ikaapat na yugto
na kasiglahan sa pagsasaling-wika ay ang
pagsasalin ng mga katutubong panitikang

10. di-Tagalog. Kailangang-kailangang isagawa
ang ganito kung talagang hangad nating
makabuo ng panitikang talagang matatawag
na ‗pambansa‘.
Mga Paraan ng Pagsasalin
Literal – kadalasang uang ginagawa sa pagsasalin ng wika. Pinananatili ang lingguwistikang
katangian ng orihinal na wika. Madali lamang ito sapagkat may mga diksyonaryong magagamit
upang tingnan ang iba‘t ibang kahulugan ng mga salita.
Pampanitikan – may kahirapan ang paraan ng pagsasaling ito dahil maraming bagay na
tinitingnan. Bukod sa kahulugan, sinusuri rin ng tagasalin ang gamit ng wika. Kailangang
pantayan din ang tayutay, indayog, sukat, ritmo, at diksyon ng orihinal na akda.
Ang pagsasalin ay hindi lamang pagbibigay-kahulugan.
Ang pagganap sa wika ay hindi lamang nakatali sa kahulugan ng mga salita. Dapat ding
tinitingnan ang gamit at konteksto. Hindi sapat na malaman ang konotasyon at denotasyon ng
mga salita. Kailangan ding unawain ang kultura ng taong gumagamit ng salitang isinasalin at
sinasalinan.
Samakatuwid, dapat maalala ng isang tagapagsalin ng wikang Filipino ang sumusunod:
Ibigay ang salin sa realidad ng kulturang Pilipino.
Maging consistent sa gamit ng pagsasalin.
Sikaping maging kamukha ng orihinal na akda ang magiging salin.
Mungkahi sa Proseso ng Pagsasalin.
Basahin at unawain nang husto ang orihinal na akda. Ihiwalay o markahan ang mga salitang
mahirap isalin.
Gumamit ng tatlo o higit pang uri ng sanggunian. Pangunahin sa mga sanggunian ng
nagsasaling-wika ay ang diksyunaryo ng wikang isinasalin; ikalawa ay ang diksyunaryo ng
wikang sinasalin; at ang ikatlo ay ang sariling bokabularyo ng tagapagsalin.
Isulat na ng unang borador kahit na hindi pa ganap na naisasalin ang mahihirap na salita.
Basahin at iwasto ang unang borador para sa paggawa ng ikalawang borador.Dito maaaring
balikan ang mahihirap na salita.

11. Ipabasa sa iba ang ginawang pagsasalin upang makakuha ng opinion at mungkahi. Mainam sa
isang editor o proofreader ang magbabasa ng ikalawang borador.
Isulat ang huling borador. Isama ang mga nagging mungkahi at pagwawasto ng ibang nagbasa.
Sanggunian: Linangan 4 Melanian L. Abad pp. 241-243
Mga Hakbang sa Panghihiram
Sa paghahanap ng panumbas sa mga hiram na salita buhat sa wikang Ingles, maaaring sundin
ang mga sumusunod na paraan:
1.Ang anumang pinagkukunan ng mga salitang maaaring itumbas ay ang leksikon ng
kasalukuyang Filipino, kung mayroon.
Halimbawa:
Hiram na Salita Filipino
rule tuntunin
ability kakayahan
skill kasanayan
2. Sa panghihiram ng salita na may katumbas sa Ingles at sa Kastila, unang preperensya ang
hiram sa Kastila. Iniaayon sa bigkas ng salitang Kastila ang pagbabaybay sa Filipino.
Halimbawa:
Ingles Kastila Filipino
check cheque tseke
fruit fruta prutas
education educacion edukasyon

12. May mga salitang hindi pa natin mabago ang baybay kahit malaganap nang ginagamit sapagkat
wala pang kalahatang pagtanggap. Upang hindi mawala ang tunay na nais ipahayag, ang mga
salitang ito ay nilalapian sa Filipino at isinusulat sa italika ang salitang Ingles.
Halimbawa:
Nag-exam i-na-ambush
Na-salvage na-sequester
3. Kung walang katumbas sa Kastila o kung mayroon man ay maaaring hindi maunawaan ng
nakakaraming tagagamit ng wika, hiramin nang tuwiran ang katawagang Ingles at baybayin ito
ayon sa mga sumusunod na paraan:
A. Kung consistent ang ispeling ng salita, hiramin ito nang walang pagbabago.
Halimbawa:
Ingles Filipino
reporter reporter
editor editor
soprano soprano
alto alto
B. Kung hindi konsistent ang ispeling ng salita, hiramin ito at baybayin nang consistent sa
pamamagitan ng paggamit ng 20 letra ng dating Abakada.
Halimbawa:
Ingles Filipino
control kontrol
meeting miting
leader lider

13. teacher titser
truck trak
C. Gayunpaman, may ilang salitang hiram na maaaring baybayin sa dalawang kaanyuan, ngunit
kailangan ang konsistensi sa paggamit.
Halimbawa:
barangay baranggay
kongreso konggreso
tango tanggo (sayaw)
kongresista konggresista
*May mga salita sa Ingles ( o sa banyagang wika) na maaaring pansamantalang hiramin ng
walang pagbabago sa ispeling.
Halimbawa:
coach rendezvous
sandwich pizza pie
clutch champagne
D.Mga salitang hiram sa ibang katutubong wika na nagtataglay ng unikong katangiang cultural.
Gayunpaman, walang magiging problema kung iayon man kaagad ang ispeling ng mga ito sa
palabaybayang Filipino sapagkat kitang- kita naman na ang ispeling ng mga wikang katutubo ay
isinunod lamang sa palaybaybayang Kastila.
Halimbawa:
cañao = kanyaw
hadji = hadyi
masjid = masdyid
E. Mga simbolong pang-agham.
Halimbawa:
Fe (iron)

14. H20 (water)
C (carbon)
NaCl (salt)
ZnO (zinc oxide)
Ang mga sumusunod na impormasiyon ay hango sa aklat ni Alfonso Santiago na kanya namang
halaw sa aklat ni Savory na (The Art of Translation, 1968).
―Sa pagdaraan ng maraming taon ay dumami nang dumami ang mga tagasalingwika. Natural
lamang ang ganito sapagkat parami na rin nang parami ang mga manunulat at paunlad nang
paunlad ang pag-uugnayan ng mga bansa.‖
a. pagdami ng mga tagasaling-wika
b. pagdami ng mga manunulat
c. maunlad at malawak na ugnayan ng mga bansa
―Ang ikalabimpitong siglo ay maituturing na tulad din halos ng dalawang nakaraang siglo na ang
kinawilihan ay ang pag-aaral at pagsasalin ng mga literatura sa ibang bansa…‖
a. kawilihan sa pag-aaral at pagsasalin ng mga literatura
… Nang sumapit ang ikadalawampung siglo ay isa na lamang karaniwang gawain ang
pagsasaling-wika, ayon kay Savory. Ang lahat daw halos ay nagtatangkang magsalin….At wari
raw na karamihan sa mga nagsasalin ay sahol sa inspirasyon sapagkat ang pangunahing layunin
na lamang ay ―dami‖ at hindi na ―uri‖.
―…Gayunpaman, sa kabuuan ay masasabing nakabuti ang gayon sapagkat kundi dahil sa
lansakang pagsasaling-wika ay maraming manunulat ang hindi makikilala at dadakilain….‖
―Sa kasalukuyan, lahat halos ng bansa sa daigdig ay patuloy sa lansakang pagsasalin sa kani-
kanilang wika ng mga mahuhusay na akdang nasusulat sa iba‘t ibang wika sa layuning maihatid
sa higit na nakararaming bahagi ng mambabasa ang mga makabagong kalakaran sa panitikan
a. lansakang pagsasaling-wika
Suliranin sa Pagsasalin ng mga Tekstong Klasiko
Pagsasalin ng Bibliya
Sa kasaysayan ng pagsasaling-wika, ang Bibliya ay maituturing ng isa sa mga klasikong akdang
sumabay sa kalakaran ng pagsasaling-wika sa daigdig. Klasikong akda ito kung ituring,
sapagkat laman nito ang kasaysayan ng pinagmulan ng tao, ng daigdig, at ng mga bagay-bagay
tungkol sa tao at daigdig mismo. Ito lamang ang akdang sinasabing ―salita ng Diyos‖. Sinasabing
klasika rin ito sa dahilang ito ay likha na may kataas-taasang pagkilala at ‗ika nga ay walang
kinikilalang panahon.
Ang pagsasalin ng mga bagay-bagay na napapaloob sa konteksto nito ay isa na marahil sa hindi
maitatatwang kalinangang dumaan at maging sa kasalukuyan ay nasa hilahil pa rin ng pagdaan
sa napakamasalimot na suliranin sa pagsasaling-wika, na siya namang ugat ng masalimuot na
kalakaran ng buhay-relihiyon ng tao sa mundo.
Sa dinami-rami ng mga salin ng bibliya, sindami na rin ng mga nag-uumpugang paniniwala ang
nagsilabasan noon pa man. Subalit kahit na ganito, ang lansakang pagsasaling-wika ng bibliya
ay nagsisilbing gabay at mapananaligang tuklas ng tao upang hanapin ang rurok ng pag-unawa
sa kanyang kalikasan bilang nilalang at ng Diyos na sinasabing gumawa sa kanya.