สุนทรียปรัศนี เป็น ปรัชญา แนวคิดและระบวนการทำงานร่วมกันเป็นหมู่คณะ ที่อาศัยการตั้งคำถามที่เสริมสร้างพลัง การมองโลกในเชิงบวกและการใช้ปัญญาที่มีอยู้ในตนเอง ผู้คน องค์กรและชุมชน มาต่อยอดไปสู่การกระทำที่สร้างสรรค์สังคม ตามแนวแห่งอริยมรรค ซึ่งเป็นหนึ่งในอริยสัจ4 ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า อุทัยวรรณ กาญจนกามลเป็นผู้รจนาและเรียบเรียง แนวคิดตะวันออกในวิถีแห่งพุทธะบูรณาการกับตะวันตก โดยใช้แนวคิดของเดวิด โคออบเปอริเดอร์ ในappreciative Inquiryเป็นแนวทางในการพัฒนา ทีมงาน องค์กร ชุมชนและสังคม ซึ่งเป็นอาศัยการพัฒนาที่เช้าถึงผู้ผนโดยใช้จุดแข็งเป็นฐาน(Strength-Based Development)

1. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
สุนทรียปรัศนี
ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน/องคกร/ชุมชน
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
1

2. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
สุนทรียปรัศนี
ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน/องคกร/ชุมชน
(การเปลี่ยนแปลงในทางที่ดี นําไปสูสิ่งที่ดกวา และดีที่สุดของทีมงาน องคกร ชุมชนและสังคม)
ี
บทนํา:เราควรเฉลิมฉลองระบบที่ดีของชีวิตหรือคิดแตจะแกไขปญหาขององคกร ?
สุนทรียปรัศนี(Appreciative Inquiry) ไดรับการกลาวขานในฐานะเปน
นวัตกรรมทางความคิดที่โดดเดนในตนศตวรรษที่ 21 วาเปนการปฏิวัติเงียบของการ
พัฒนาไปสูสิ่งที่ดีกวา ทั้งในเรื่องการพัฒนาทีมงาน องคกรและชุมชน โดยกาวขาม “การ
จัดการที่ใชปญหาเปนตัวตั้ง”อยางสิ้นเชิง ไปสูการใชภูมิปญญา ศักยภาพ และการมอง
โลกในเชิงบวก ของผูคนในทีมงาน องคกรและชุมชนมาเปนปจจัยสําคัญ และเปน
กระบวนการในการพัฒนา
ซึ่งกลายเปนประเด็นการวิจัยปฏิบัติการที่กาวหนาใน
ทศวรรษที่ผานมา ทั้งในเรื่องของ ปรัชญาการเรียนรู กระบวนการจัดการเพื่อเกิดการ
เปลี่ยนแปลงองคกร ชุมชนและสังคมตลอดจนแนวทางในการพัฒนาภาวะผูนํา และ
ความสามารถในตัวมนุษย
อะไรคือสุนทรียปรัศนี?
คําวา สุนทรียปรัศนี (Appreciative Inquiry) มาจาก:
สุนทรียะ (Appreciation) - ความรูสึกซาบซึ้ง ชื่นชม
- การรูคุณคาดวยความขอบคุณ
- การเพิ่มคุณคา ดั่งการสะสมเงินตรา
ปรัศนี (Inquiry)
- การคนหา เพื่อความเขาใจ
- คําถามที่แสดงความอยากรู อยากเห็น
2

3. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
ความหมายของ สุนทรียปรัศนี โดยรวมคือ
การรวมกันศึกษา และคนใหพบสิ่งที่ดีที่สุดในผูคน องคกรและโลกรอบตัวเขา อยางเปน
ระบบ วา อะไรคือปจจัยสําคัญที่เสริมสรางระบบชีวิตใหมีประสิทธิผลสูงที่สุด เปน
กระบวนการตั้งคําถามในเชิงบวกเทานั้น ดวยเจตนาที่จะใหเกิดการสนทนา ที่จะคนหา
ทุกสิ่งที่“ใหชีวิต”แกองคกร ชุมชน หรือระบบของมนุษย ที่ใหญกวานั้น ในยามที่เกิด
ความชีวิตชีวา สรางสรรค และเขมแข็งที่สุด ในระบบนิเวศที่มีสัมพันธภาพเกื้อหนุน
กันและกัน ทั้งในเชิงเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรมและสิ่งแวดลอม
หากกลาวใหกระชับ
สุนทรียปรัศนี เปนกระบวนการคนพบสิ่งที่ดีที่สุดที่เคยคิด เคยทํา หรือเคยมี ในระบบ
สุนทรียปรัศนี เปนกระบวนการคนพบสิ่งที่ดีที่สุดที่เคยคิด เคยทํา หรือเคยมี ในระบบชีวิตของผูคน องคกร
ชีวิตของผูคน องคกรและชุมชน แลวนําไปกําหนดวิสัยทัศนในการทํางาน ออกแบบ
และชุมชน แลวนําไปกําหนดวิสัยทัศนในการทํางาน ออกแบบวางแผน ตลอดจนกําหนดชะตากรรมรวมกัน
วางแผน ตลอดจนกําหนดชะตากรรมรวมกัน
เริ่มตนจากการตั้งวงสนทนา สัมภาษณกันและกัน การมีโอกาสไดซักถามกัน
ดวยคําถามที่ชวนใหคิด ทําใหเกิดความรูสึกภาคภูมิใจในตัวเอง มีโอกาสไดมองโลกใน
ดานบวก รูสึกวาตัวเองมีศักยภาพ มีพลัง และความสามารถ ดวยการสือสาร 2 ทางใน
่
บรรยากาศที่ดี ทําใหผูคนสามารถสรางจินตนาการรวมกันไดวา ถาองคกรอยูในภาวะที่ดี
ที่สุด อะไรจะเกิดขึ้น ซึ่งนําไปสูการกําหนดวิสัยทัศนรวมกัน ออกแบบการทํางาน บรรลุ
ขอตกลงและ วางแผนรวมกัน มีการพัฒนาทักษะที่จําเปน การจัดโครงสรางขององคกร
การกําหนดทาทีและสัมพันธภาพที่ดีตอกันใหม การทํางานรวมกันอยางมีชีวิตชีวาและ
ประเมินผลในคุณคาของสิ่งที่ไดทํารวมกันเพื่อเสริมสรางพลังทีมงานในที่สุด
สุนทรียปรัศนี จึงเปนทั้งปรัชญา การเสริมสรางความคิด ที่ปลุกเราใหคนเกิดการ
เสริมสรางจากภายในตนเอง ภายใตความรูสึกวามีตัวตน เกิดความบันดาลใจใหรวมกัน
คิด เนรมิตนวัตกรรม เหนี่ยวนําใหเกิดปฏิบัติการ และสรางรากฐานการพัฒนาไปในตัว
3

4. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
สุนทรียปรัศนีคือกระบวนการคนหา เพื่อใหพบสาเหตุที่เปนรากเหงาแหงความสําเร็จ
มากกวารากเหงาแหงความลมเหลว
สุนทรียปรัศนี คือ “วิธีวิทยา”
วาดวยการพัฒนาชุมชน
องคกร หรือทีมงาน
ซึ่งอาศัยคติฐานที่วา
การตั้งคําถามที่เสริมสรางพลัง
ในขณะที่มีการสนทนา
ในเรื่องที่เกี่ยวของกับความ
ความสําเร็จ
ความหวัง คุณคาและจินตนาการ
คือการเสริมสรางพลัง ใหแก
ทีมงาน องคกร หรือ ชุมชนนั้นเอง
สุนทรียปรัศนี
เนนการสรางบรรยากาศ
ใหมองโลก
จากมุมมองที่สดใส
ซึ่งการมองโลก
ในทางบวกจะมีพลัง
ดั่งแมเหล็ก
ที่สามารถเหนี่ยวนํา
ใหเกิดการกระทําที่ดี
ตามมา.....
ทุกขไมใชปญหา หากมีสติปญญารูเทาทัน
4

5. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
รูปแบบของสุนทรียปรัศนีนั้นมีหลากหลาย
แตอาศัยคติฐาน(Assumptions) 8 ประการเหมือนกันคือ
1. ในทุกสังคม องคกร หรือกลุม ยังมีบางอยางยังใชการได
2. สิ่งไหนที่เราเพงอยู สิ่งนั้นมักเกิดขึนไดจริง
้
3. สภาพที่เปนจริงเกิดขึ้นในชวงเวลาใดเวลาหนึ่ง และเรื่องที่เกิดขึ้นก็มหลายเรื่องราว
ี
4. การตั้งคําถามที่เสริมสรางพลังใจมักมีอิทธิพลตอกลุม ไมทางใดก็ทางหนึ่ง
5. ผูคนจะเดินทางไปสูอนาคตที่เขายังไมรูอยางมีความเชื่อมั่น และสบายใจมากขึ้น
หากเขาไดพกพาอดีตบางอยางที่เขารูติดตัวไปดวย
6. หากเขาสามารถพกพาอดีตไปได เขาควรจะเลือกเอาอดีตที่ดีที่สุดไปดวย
7. ความหลากหลายคือความงดงาม
8. ภาษาที่เราใชสามารถสรางสภาพที่เปนจริงได
(จากThe Thin Book of Appreciative Inquiry, Annis Hammond, S.)
ในขณะเดียวกันสุนทรียปรัศนี แมจะมีหลากหลายรูปแบบ
แตก็มี 5 กระบวนการ(process)เปนพื้นฐานสําคัญคือ
1. มีการตั้งคําถามที่เนนในเชิงบวก
2.เจาะจงถามแตเฉพาะเรื่องที่จะกอใหเกิดพลังใจไฟชีวิต
3. มีการแจงหัวขอที่ปรากฏตามเรื่องราว
และเลือกประเด็นที่นําไปสูคําถามตอไป
4. มีการรวมกันสรางจินตภาพในอนาคต
5.คนหาวิธีการทํางานที่มีลักษณะเปนนวัตกรรมรวมกัน
(จาก Appreciative Inquiry : Change at the speed of Imagination )
5

6. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
หลักการของสุนทรียปรัศนี
(Principle of Appreciative Inquiry)
• คนแตละคนมีพรสวรรค ความสามารถ ความถนัดไมอยางใดก็อยางหนึ่ง
สิ่งนั้นจะกอใหเกิดคุณคาและประโยชนอยางอเนกอนันต หากรูจักนํามาใช
ใหเกิดคุณภาพและพลังชีวิต อยางมีศิลปะและมีประสิทธิผล
• ทีมงาน และองคกรคือระบบสังคมของมนุษย เปนระบบที่มีชีวิต และมีการ
เจริญเติบโต เปนขุมพลังอันยิ่งใหญ ที่มีความสามารถอยางไมมีขีดจํากัด ขึ้นอยู
กับบทบาท ทวงทํานอง ลีลา และทาทีขององคกรหรือชุมชนนันเองเปนสําคัญ
้
• หากเราสามารถสรรคสรางภาพลักษณแหงอนาคตไดและเมื่อเรากําหนดรวมกัน
ได ชะตากรรมอันบรรเจิดก็เริ่มขึ้น และนําไปสูปฏิบัติการแหงสติปญญา ดวยวิถี
แหงการสื่อสารอันทรงพลังของมนุษย โดยเริ่มจากการตั้งคําถามที่เสริมสราง
พลัง การสนทนาและการปรึกษาหารือ
• ผูคนจะปรับเปลี่ยนวิธีคิด วิธีทําใหมจากเดิมที่เคยวิเคราะหสาเหตุแหงปญหา
และอาศัยปญญาปฏิบัติ ซึ่งเปนสิ่งที่เคยสราง เคยทําในชวงที่ดีที่สุด มาเปนตัว
กําหนด ความเปนไปไดในอนาคต
• อนาคตอันงดงาม จะบังเกิดขึ้นไดในขณะที่มีการตั้งคําถามที่เสริมสรางพลังใจ
ใหผูคนไดมีโอกาส และเวลามาคิด รวมกัน รวมทั้งมีการแลกเปลี่ยนเรียนรูกน
ั
ในวงสนทนา
• การชื่นชมเห็นคุณคา ของสิ่งที่ดที่สุดที่เรามี กับการตั้งคําถามที่จุดประกาย ให
ี
เห็นถึงสิ่งดีที่สุดที่มีอยู จะกลายเปนพลังมหาศาล ผลักดันใหกอกําเนิดไฟชีวิตที่

ลุกโชนโชติชวงนําไปสูการเปลี่ยนแปลงองคกร ชุมชนและสังคม
ดังนั้น สุนทรียปรัศนี จึงเปน กระบวนการการจุดประกายใหเหลามนุษย
สามารถจัดการและเปลี่ยนแปลงตัวเอง ครอบครัว องคกรหรือชุมชน
ของเขาเองไดจากประสบการณที่ดีที่สุดที่เขารับรู เคยทําและภาคภูมิใจ
6

7. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
ความแตกตางระหวางการพัฒนา
โดยการใชปญหาและความออนแอกับการใชปญญาและความเขมแข็งเปนตัวตั้ง

การใช “ปญหา”เปนตัวตั้ง
(เปลี่ยนโดยอาศัยความบกพรองเปนฐาน)
การใช “ปญญา”เปนตัวตั้ง
(นวัตกรรมที่อาศัยความเขมแข็งเปนฐาน)
♦ คนใหพบ ซาบซึ้ง ชื่นชมกับ“สิ่งที่ดี
♦ระบุปญหาใหชัดเจน
ที่สุดที่เคยมีหรือมีอยูแลว”

♦วิเคราะหรากเหงาของปญหา ♦ จินตนาการถึง”สิ่งดีๆ ที่จะเกิดขึ้น
ในอนาคต”
♦ระดมความคิดและหาแนว
ทางแกไขปญหา
♦จัดทําแผน เยียวยา และ
รองรับ/ลดปญหา
คําอุปมา: ชุมชน/องคกรคือ....
แหลงของปญหาที่จะตองแกไข
♦ ออกแบบสรรคสรางถึงสิ่งดี ๆ
ในอุดมคติวา“ควรจะทําอะไร”
♦ สรางสรรค “สิ่งดีเพื่อชีวิตและ
สังคม”โดยวางบทบาทใหสมาชิก
ทํางานรวมกันอยางรวมหัวจมทาย
คําอุปมา: ชุมชน/องคกรคือ
“สายไยแหงความเขมแข็ง”ที่สานกันได
สานกั
ดวย ความสามารถ และขุมพลังที่มีอยูเดิม
7

8. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
สุนทรียปรัศนีกอใหเกิดผลลัพธที่ดีกวาการคนหาปญหาและจัดการแกไข
เนื่องจากศิลปะในการตั้งคําถามที่ชื่นชูใจ จะกอใหเกิดการเสริมสราง
ความสามารถ และกําลังใจผูคนนับรอยนับพันซึ่งมาประชุมในที่เดียวกัน เปดโอกาสให
ผูคนในที่ประชุมไดรวมกันใชจินตนาการและสรางนวัตกรรม แทนการวิพากษ เสียด
สี และกลาวถึง ความพกพรอง พลั้งพลาด ความออนแอ หรือปญหา ทั้งปวง
“สุนทรียปรัศนีจึงขึ้นอยูกับศิลปะของการตั้งคําถาม โดยแท !”
การตั้งคําถามในวงสนทนา ที่มีผลลัพธในทางบวก จะเสริมสรางพลังใจ และพลังชีวิต
ทําใหความรู ความสามารถ พรสวรรค ที่มีแฝงอยูแลวทั่วทุกตัวคน ไดผุดพรายออกมา
เปนที่ประจักษ ผลที่ตามมาก็คือ เกิดการเสริมสรางกําลังใจที่มีอยูแลวใหมีมากขึ้น มี
ความมั่นใจ ภาคภูมิใจ ความเชื่อมั่นในตัวเองมากยิ่งขึ้น และทําใหเกิดความคิดริเริ่ม
สรางสรรคที่จะประกอบกิจสาธารณะอยางขันอาสา จึงมีความสําคัญเปนอยางยิ่ง
วงจร ของสุนทรียปรัศนี(Appreciative Inquiry) The 4D Model
รวมคนพบ
สิ่งดีแลวชื่นชม
(Discovery)
รวมทอฝน
อยางสมศักดิ์ศรี
(Dream)
รวมสรางสรรค
สิ่งดีเพื่อสังคม
(Destiny)
รวมออกแบบ
ทํางานอยางสุนทรีย
(Design)
8

9. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
ภายหลังการเลือกประเด็นที่ไปในทางบวกชัดเจนแลว (Positive Topic Choice)
สุนทรียปรัศนีมีวงจรการทํางาน 4 ระยะ ไดแก
ระยะที่ 1
ระยะที่ 2
ระยะที่ 3
ระยะที่ 4
รวมคนพบสิ่งดีที่สุดแลวชื่นชม (Discovery)
เริ่มจากตั้งคําถามกระตุนใหผูตอบคิดจากประสบการณของตนเองในชวง
ที่ดีที่สุด สะทอนความคิดนั้นออกมา และคนหาปจจัยที่กอใหเกิด
ความสําเร็จนั้นตามมา
จุดแข็งที่สุด ความถนัดที่สุด สินทรัพยที่มีคาที่สุด คุณคาที่มากที่สุด และ
อุดมคติ สิ่งทั้งหลายเรียกรวมกันวา “แกนแกนที่ดี” (Positive core) โดย
ใชสมองซีกขวา
รวมถักทอฝนอยางสมศักดิ์ศรี (Dream) กระบวนการสรางสรรคนี้กระตุน
ใหผูตอบจินตนาการถึงสิ่งที่คาดหวัง ในอนาคตรวมกัน เมื่อมองกลับ
ไปสูจุดที่ดีที่สุดแลว จะใชมันพกพาไปสูสิ่งที่ปรารถนา ในอนาคต
รวมกัน
รวมออกแบบสรรสรางอยางสุนทรีย (Design) ระบบทั้งหมดจะถูกจัดวาง
ดังแบบ สถาปตยกรรม ความคิดในทางสรางสรรคจะไหลหลั่ง พรั่งพรู
ออกมาจากสมองดานขวา
รวมสรางสรรคสิ่งดีเพื่อสังคม (Destiny) เปนการวางเงื่อนไข
ลักษณะพันธสัญญา ที่จะรวมกําหนดบทบาท หนาที่ ตามกําลัง
ความสามารถ ความถนัด และทักษะและกอใหเกิดการรวมทํางาน และ
การประเมินผลรวมกันของทีมงาน องคกรและชุมชน ซึ่งสามารถจะใช
สมองทั้งสองขางอยางมีดุลยภาพ
“งานของผูนําที่เยี่ยมยุทธคือ การทําใหเกิดแนวทางแหงความเขมแข็งขึ้น ในองคกร
และผูคน แลวทําใหความออนแอออกไปพนจากสารบบ” -ปเตอร ดรักเกอร
9

10. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
คติฐานวาดวยการเปลี่ยนแปลง
ถาเราเปลียนกรอบความคิด เราก็จะเปลี่ยนความเชื่อได
่
ถาเราเปลียนความเชื่อ เราก็จะเปลี่ยนความคาดหวังได
่
ถาเราเปลียน ความคาดหวัง เราก็จะเปลี่ยนทัศนคติได
่
ถาเราเปลียน ทัศนคติ
่
เราก็จะเปลี่ยนพฤติกรรมได
ถาเราเปลียน พฤติกรรม
่
เราก็จะเปลี่ยนผลงานได
ถาเราเปลียน ผลงาน
่
เราก็จะเปลี่ยนชีวิตเราได
การทํางานตามแนวทางแหงสุนทรียปรัศนีนั้น ไมไดจงใจ ละเลย เพิกเฉย
หรือหนีปญหา เพียงแตเราจะเขาถึงและจัดการกับมัน ในอีกวิถีทางหนึ่ง
ที่ใชปญญาซึ่งมีอยูแลวและการมองโลกในแงดี เปนเครื่องมือสองนําทางชีวิต
-อุทัยวรรณ กาญจนกามล
และการทํางาน
10

11. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
บทบาทของทีมงานผูนําการเปลี่ยนแปลงที่เรียกวา...วิทยากรกระบวนการ(Facilitator)
กระบวนการ “สุนทรียปรัศนี”จําเปนตองอาศัยทีมงานนวัตกรที่มีความสามารถ
หากเราปรารถนาจะเปน“ทีมงานมือฉมัง” ที่จะไปชวยจัดเวทีชาวบานใหมีบรรยากาศที่
ริเริ่มสรางสรรค สนุกสนาน มีชีวิตชีวา เพื่อสนับสนุนใหเกิดโครงการพัฒนาชุมชน
ในอนาคตที่มีฐานมาจากประสบการณของชุมชน เปนของชุมชน โดยชุมชน เพื่อชุมชน
บทบาทของทีมงาน ของเรา
1) เราคือ“คุณอํานวย”ผูเอื้ออํานวยใหผคนมีความสุข และทํางานอยางสนุกสนาน”
ู
เราเปนผูเอื้ออํานวยใหผูคนในชุมชนตางสนทนาพูดคุยกันในเวทีชาวบาน
• ดวยความสนุกสนาน มีชีวิตชีวา
• ในลีลาแหงประชาธิปไตย
• กําหนดใหพวกเราเทาเทียมกัน
• เคารพในชาติพันธุ ไมแบงเพศ
• ชางสังเกต และจดจํา
• ทุกสิ่งทํา ลวนดีมีความภาคภูมิใจ
• พยายามฟง อยางเขาอกเขาใจ
• อยูภายในเวลาที่กระชับ
ไมเพียงเทานั้น ..ทีมงานของเรายังมีบทบาทเปนผูนําการเปลี่ยนแปลงในยุคสมัยของเรา
อาทิ...
2 “คุณประสาน นิ่งแนวแน” ทําหนาที่ประสานสัมพันธใหเกิดความเขาใจ บรรยากาศ
การทํางานลื่นไหลไมติดขัด คอยยืนหยัดรับฟงความเห็นจากหลายฝาย
3 “คุณกระแส ชนะขาด” ทําหนาที่กอกระแสกลุมพลังเพื่อใหการประชุมดําเนินไปตาม

วัตถุประสงค และทําใหภารกิจดําเนินไปสูเปาหมายที่กําหนดรวมกัน และ
4 “คุณองอาจ เสริมสรางพลัง” ทําหนาที่ใหทีมงานใหกําลังใจกันและกันเพื่อทําให
บรรยากาศของการทํางานมีความสนุกสนานมีชีวิตชีวา และเติมพลังใหกันและกัน
11

12. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
คําถามที่เสริมสรางพลังทีมงาน องคกรและชุมชน
(Empowering Questions For Teamwork / Community)
สุนทรียปรัศนีตอนที่ 1
1. รวมกันคนพบสิ่งดีแลวชื่นชม
รวมสนทนากันเปนคูๆ เริ่มตนโดยการผูกมิตรแลวถามคําถามที่เสริมสรางพลังใจ
1. สะทอนความคิดกันและกัน และผลัดเปลี่ยนกันฟงอยางตั้งใจ
ตัวอยางของคําถามที่เสริมสรางพลังใจ
* ทานเคยทําอะไรดีๆ ในชีวิตที่รูสึกภาคภูมิใจที่อยากเลาสูกันฟง?
( หากมีอยูแลวอยางมากมาย กรุณา เลือกเรื่องที่ประทับใจที่สุด มีชีวิตชีวา, มีความสุข
แตกตางจากเรื่องอื่น เปนเรื่องสรางสรรค รูสกวามีคุณคาที่มีโอกาสไดทํา)
ึ
* เรื่องที่ทานมีความรูสึกภาคภูมิใจนี้.....มีใครเกี่ยวของบาง อยางไร ?
* ทานรูสึกวาประสบความสําเร็จอะไรบาง ? อยางไร?
*มีปจจัยสําคัญใดบางที่อํานวยใหทานทําแลวประสพผลสําเร็จ ?
2. ลองระบุฉากที่มีสัมพันธภาพที่ดีตอกัน
สักฉากหนึ่งที่มีการทํางานรวมกันอยางมีความสุขแลวตั้งคําถาม
• ฉากนั้นเปนเรื่องอะไร?
• มีใครเขามาเกี่ยวของบาง?
• ทําไมจึงทําไดสําเร็จ?
• คุณทําอะไรบางตอนนั้น?
• ผูที่เขามาเกี่ยวของ มีบทบาท ไดทําอะไรบาง?
3. ทามกลางความสําเร็จที่เกิดขึ้นนั้นมีการสื่อสารเปนแบบไหน ?
1. มีการสื่อสารกันยังไงบาง ในองคกรที่แตกตาง/หลากหลาย?
2. คุณคิดวาอะไรมีคาที่สุด สําหรับการมีการสื่อสาร ที่มีประสิทธิผล?
12

13. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
มันเกิดอะไรขึ้นกับตัวทานบาง?
4. ทําไม การสื่อสารอยางมีประสิทธิผล จึงมีสําหรับทาน และคนใน
องคกรของทาน?
4. อะไรคือความหวังสําหรับอนาคต?
1. องคกรใหมของเราควรจะมีความสามารถอะไรบาง?
2. หากรวมทํางานดวยกัน ทานคิดวาจะมีอะไรแตกตางไปจากเดิมบาง
และแตกตางยังไง?
3. คุณเห็นอะไรบาง หลังจากที่มีการจัดลําดับความสําคัญ?
4. คุณจะมีบทบาทเลนในสวนไหนที่จะทําใหสิ่งเหลานั้นเปนจริง?
3.
คุณเห็นคุณคาอะไรมากที่สุด?
5.1)ในตัวคุณเอง?
5.2) ในคนทีคุณทํางานรวมดวย ? (เพื่อนรวมงาน ผูรับบริหาร ลูกคา คูหู)
่
5.3) องคกร ของคุณ?
5.
สุนทรียปรัศนีตอนที่ 2 “รวมถักทอฝนอยางสมศักดิ์ศรี”
ตัวอยางของคําถามที่เสริมสรางพลังใจใหรวมกันกําหนดวิสัยทัศนขององคกร/ชุมชน
o ใน5ปขางหนา กลุมของทานอยากจะเห็นอะไรเกิดขึ้น กับองคกรของทานกับงาน
ของ
ทาน ทานอยากมีความสามารถ และบทบาทอะไรบางที่จะทําใหรูสึกวา ตัวเรามีคุณคา
ในองคกร
o ในปพ ศ.2555 พวกเราควรจะไดรับการกลาวขานวาดีที่สุดในเรื่องอะไร?
o เราเห็นตัวเองอยูในขอเสนอนั้นหรือไม?
o หาก แมนเลือก“เสก” เองได 3 หน ทานอยากจะเห็นองคกร /
ชุมชนของเรา มีอะไรบาง/ ทั้งในเรื่อง หนาที่ และหนาตาขององคกร/ขุมชน
13

14. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
การสรางบรรยากาศการเรียนรูในที่ประชุม
1. เพื่อใหเกิดบรรยากาศของการสรางจินตนาการรวมกัน การนําเขาสูการประชุมตอนนี้
ควรมีการเตรียมการใหพรอม อาทิ การกลาวนํา เสียงเพลงประกอบ แสงไฟ และสีของ
หองควรมีลักษณะผอนคลาย ทําใหเกิดสมาธิ และ ควรปดสัญญาณรบกวนทุกชนิด
2 การจัดกลุม เกาอี้ โตะและกระดานสําหรบติดบัตรคํา ใหทํางานรวมกันเปนกลุมยอยที่

สะดวก สบาย ภายในหองประชุม
2.ใชเทคโนโลยีการมีสวนรวม การประชุมเชิงปฏิบัติการ
เริ่มจากการบอกกติกา และบทบาทของกลุม การตั้งคําถาม การใหเขียนบัตรคํา
การใหเวลาที่พอเหมาะในการจินตนาการ การนําบัตรคํามาเปนสื่อในการสนทนา
การระดมความคิดของผูคนลงในกระดาษปรุฟผืนใหญ การจัดกลุมบัตรคํา การจัดลําดับ
ความสําคัญของประเด็นที่จะทําใหเกิดความเห็นพองตองกัน
การสรางจินตนาการที่ทําใหเกิดการมีสวนรวม โดยอาศัยการทําแผนที่ความคิด
การชวยกันวาดภาพในจินตนาการ การตอเติมแผนที่ทําใหเกิดความสวยงาม เปนระเบียบ
และสามารถบงบอกถึงสิ่งที่ผูคนตองการใหเกิดขึ้นในอนาคตดั่ง “แผนที่พูดได”
สุนทรียปรัศนี ตอนที่3 “รวมออกแบบทํางานอยางสุนทรียะ”
ภายใตบรรยากาศของการสนทนาอยางรื่นรมยสนุกสนาน มีตกตาให 7 ตัว ที่จะลองใช
ุ
ผูกเรื่องใหพูดคุยกันออกรสในเรื่องตาง ๆ เพื่อจะโยงไปสูเรื่องการออกแบบทํางาน
รวมกัน
1. คุณคาที่กลุมเห็นรวมกัน (Shared Values)
- หากจะทํางานรวมกันเปนทีมที่สามารถ ภาวะผูนํา และการจัดการภายในทีม
นาจะเปนยังไง?
2. ยุทธวิธีการทํางาน (Strategy)
- กระบวนการตัดสินใจรวมกันเปนทีมควรจะมีลักษณะอยางไรบาง?
3.โครงสรางขององคกร(Organizational structure)
14

15. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
- องคกรของเรา / ทีมของเรานา จะมีหนาตาเปนยังไง ?
4. ระบบการทํางาน(System)
– เราควรจะมีการการจัดการภายในกันยังไงจึงจะถือวาใหเกียรติกันและกัน ?
5. คณะทํางาน (Staff)
- เราจะพัฒนาทีมงานกันยังไงจึงจะถือวามีความสามารถ (ทีมในฝน!)?
6.ทักษะการทํางาน (Skills)
- เรามีกระบวนการอะไรบางที่จะนําความสามารถของพวกเรามาใชรวมกันอยาง
ชาญฉลาด ?
7. ลีลาการทํางาน (Style)
-ลีลาของกลุมในเรื่องการทํางาน อาทิ การประสานงาน การสื่อสารและ
การทํารายงานนาจะเปนอยางไร?
-เราจะมีทาทีที่ดีตอกันอยางไร เพื่อจรรโลงสัมพันธภาพใหแนนแฟนและยั่งยืน?
-ทําอยางไรเราจึงจะถนอมน้ําใจกันกันและกัน ?
-ทําอยางไรเราจึงจะทํางานฝาฟนอุปสรรครวมกันอยาง“ลมหัวจมทาย” ?
โครงสราง
ขององคกร
ระบบ
การทํางาน
ยุทธวิธี
การทํางาน
คุณคาที่กลุม
เห็นรวมกัน
ทักษะ
ลีลา
การทํางาน
คณะทํางาน
โครงขายขององคประกอบสําคัญที่กอใหเกิดความเปลี่ยนแปลง ภายในองคกร/ชุมชน
15

16. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
การวางแผนปฏิบัติการรวมกัน
เริ่มคิดกาวแรก ดวยจิตวิญญาณ การขันอาสา ทํางานกันเปนทีม
• ใคร ถนัด / สนใจ / มีความสามารถอะไร?
จัดทําทําเนียบความสามารถ ประสบการณ ความถนัด พรสวรรคของตัวเอง ใน
กลุม ความสนใจ ความหวัง ความใฝฝน
(มีแบบฟอรมใหกรอก )
* ในกลุมของทาน
สนใจจะทําประเด็นใดใหเดนชัด?
เขียนในลักษณะ เขียน
โครงการเล็กๆ
* เรื่องที่พวกทานสนใจจะทํา จัดลําดับความสําคัญ แตละเรื่องเดียว
ในระยะ 2เดือน ตอจากนี้
Why
- ทําไปทําไม?
To Whom - ทํากับใคร ?
What
- ทําอะไรบาง ?
So What
- ทําแลวอะไร ?
When
- ทํากันเมื่อไหร ?
Where
- ทําที่ไหน ?
How
- ทําอยางไร ?
Who
-ใครเปนคนทํา ?
16

17. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
แผนระยะสั้น ( เรื่องที่จะทําจริง ภายใน 2 เดือน จากนี้ไป)
กิจกรรมหลัก เมื่อใด
(what)
(when)
ทําอยางไร
(how)
ทําแลวไดอะไร
(so what?)
ที่ไหน
(where)
ใครรับผิดชอบ
(who do)
ที่ไหน
(where)
ใครรับผิดชอบ
(who do)
ที่ไหน
(where)
ใครรับผิดชอบ
(who do)
1
2
3
แผนระยะกลาง ( เรื่องที่จะทําจริง ภายใน 1ป จากนี้ไป)
กิจกรรมหลัก เมื่อใด
(what)
(when)
ทําอยางไร
(how)
ทําแลวไดอะไร
(so what?)
1
2
3
4
แผนระยะยาว ( เรื่องที่จะทําจริง ภายใน 5 ป จากนี้ไป)
กิจกรรมหลัก
เมื่อใด
(what)
(when)
ทําอยางไร
(how)
ทําแลวไดอะไร
(so what?)
1
2
3
4
5
17

18. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
กาวที่ 2 รวม ไตรตรองกับทีมคนทํางาน
พิจารณา แผนที่รวมกันออกแบบ
1. แลกเปลี่ยนแบงปนคุณคา ภาวะผูนําและการจัดการ?
2. ยุทธวิธี ภาระหนาที่และรูปแบบของการทํางาน
3. โครงสราง จะจัดการกันในทีมยังไง
4. ระบบ มีงานอะไร / ใหใครทํา /ยังไง?
5. คณะทํางาน จะพัฒนาทีมงานอะไรบาง/ยังไง?
6. ทักษะ มีใครทําในสิ่งที่ถนัดอะไรบาง
7. ลีลา / จะมีชนิดการสือสารกัน / อะไรบาง /ยังไง
่
• ประชุมกัน
• ใช E mail
• ใช Blog
• ใช จดหมาย
• ใช โทรศัพท / มือถือ
และทายที่สุด มอบหมายภารกิจ เรื่องอะไร / ใหใครทํา /ทํายังไง/เมื่อไหร?
สุนทรียปรัศนีตอนที่4 รวมกันสรรคสรางสิ่งดีเพื่อสังคม(Destiny)
ทีมงาน มีนวัตกรรม การทํางานอะไร ยังไง รวมกัน
1. ) มีการตัดสินใจอะไรกันบางภายในทีมงาน?
ที่เตรียมตั้งใหเราทํางานกันเปนทีมเรา
มียุทธวิธีการทํางานอะไรบาง ? อะไรที่ทําให เราคิดวา เราทํางานสําเร็จ?
เราจะทราบไดอยางไรวา มีการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นจากการทํางาน?
2. เราสื่อสาร สิงที่เราจะทํา เหลานี้อยางไร กับใคร เมื่อไหร ?
่
3. มีปจจัยสําคัญซึ่งเปนกุญแจ ไขไปสูความสําเร็จบาง?
ใครทํา
ริเริ่มอยางสรางสรรคคือยางไร?
เมื่อไหร ? มีกระบวนการทํางานอยางไร?
มีบริการอะไรเกิดขึ้นบาง?
18

19. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
4. มีขั้นตอนอะไรบางที่ทานจําเปน ตองเขาไปรวมทํา
ตอองคกรของทานและเราจะบายหนาไปทางไหน?
อานิสงคที่ไดจากสัมพันธภาพของการเรียนรูเพื่อการเปลี่ยนแปลงรวมกัน
(Transformational Learning: TL) ที่มตอสุนทรียปรัศนี (Appreciative Inquiry: I)
ี
- การเรียนรูเพื่อการเปลี่ยนแปลง เปนทฤษฏีวาดวยการอธิบายถึงคนๆหนึ่ง
จาก เคลื่อนตัวไปสูความเปลี่ยนแปลง แบบความรูแจง (Enlightened
Change ) รูโลก รูชีวิต ตอมาเมื่อมีประสบการณกับสิ่งนั้นมาแลว (Lived


Experience) การเลาเรื่องราว และการสนทนาธรรม เปนหัวใจสําคัญของ
ทั้ง 2 เรื่อง (TL+AI)
- เรื่องราวที่เปนอดีต เปนเรื่องจริง และอนาคตที่ฝนใฝ จะผูกเงื่อนเขาดวยกัน
เรื่องราวของอดีตที่เปนจุดแข็ง หรือเปนอุปสรรค จะมีสัมพันธภาพ ตอการ
พัฒนาองคกรหรือบุคคล ซึ่งเปนเรื่องการเปดเผยคุณคา และความเชื่อในสิ่ง
นั้นจนกลายเปนนิสัยของจิตใจซึ่งเชื่อมโยงไปสูความมีชีวิตขององคการที่
เปลี่ยนแปลงดวย
ดังนั้น โดยวิถีแหงสุนทรียปรัศนีก็คือ.......ตอหนามวลมิตร
• ไดโปรดแสดงความชื่นชม สิ่งที่มนุษยและโลกรอบกายเรามีในสวนดีที่สุด
• ไดโปรดรับรูถึงสิ่งที่ดีงาม ตอชีวิต สุขภาพ ความมีชีวิตชีวาและความเปนเลิศ
ในตัวตนและชุมชนของทานเอง
• ไดโปรดเห็นพองรับรองยืนยัน ความสําเร็จ ความเขมแข็ง สินทรัพย และ
ศักยภาพที่เรามีอยูดวยการ จดบันทึก ทําทําเนียบไวใหเปนระบบ
• ไดโปรด เพิมคุณคาของสิ่งนั้นใหมากยิ่งขึ้น (ดวยการลงทุนกับมันใหสุดจิต
่
สุดใจ
แทจริงแลว ไมวาองคกรชุมชนหรือ แวดวงธุรกิจใดก็ตามสามารถ กอใหเกิดกําไรจากสิ่ง
ที่มีคุณคา ดวยการชื่นชมของคุณ ยอมรับนับถือมันใหมากขึ้น ผูคนทั่วโลก ตางแสวงหา
และกระหายที่จะไดรับการยอมรับและอยากใหผูอื่นมาชื่นชมในสิ่งที่ตนมีหรือทําใหดี
ที่สุด
19

20. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
บทสงทาย สุนทรียปรัศนีเนนที่มรรค ๘ไดแก
สัมมาทิฐิ
สัมมาสังกัปปะ
สัมมาวาจา
สัมมากัมมันตะ
สัมมาอาชีวะ
สัมมาวายามะ
สัมมาสติ
สัมมาสมาธิ
ความเห็นชอบ
ความคิดชอบ
พูดชอบ
กระทําชอบ
เลี้ยงชีพชอบ
พยายามชอบ
ตื่นรูชอบ
ตั้งมั่นชอบ
(Right View)
(Right Thought)
(Right Speech)
(Right Act)
(Right livelihood)
(Right Effort)
(Right Mindfulness)
(Right Meditation)
และที่สุดแหงสุนทรียปรัศนีคือ
• กระบวนการจุดประกายใหเกิดการเปลี่ยนแปลงในทางบวก
- ความคิดของมนุษยในยุคที่ผานมาติดอยูกับการเห็นโลกในทางลบ ตางฝาย
ตางก็เห็นโลกและอยูกับโลกอยางทุกขระทม หดหู สิ้นหวัง ลมเหลว คน
แลวคนเลา รุนแลวรุนเลา
- สิ่งทาทายใหมแหงความคิด
และการกระทําของเราบนโลกใบนีก็คือ
้
มุมมองใหม ความรูสึกใหม ความคิดใหมและการกระทําใหมที่แตกตางไป
จากเดิมอยางสิ้นเชิง “ทุกสิ่งดี อยูที่ใจ”
- ผูคนตางตองการทํางานโดยใชเรี่ยวแรง และพลังของเขาที่มีในงานที่พวก
เขารับรูวามันมีคุณคา
• ผูนําการเปลี่ยนแปลง สามารถจะนําคุณคาสิ่งที่ดีงามในตัวมนุษยมาใชใหเกิด
ประโยชนสงสุด
ู
• พวกเขาสืบเสาะคนหาวิถีทางในการผสมผสานสิ่งที่ยิ่งใหญที่มีในตัวเขาใน
ชีวิตประจําวัน
• ในองคการใหญ ผูคนที่ทํางานใหกับองคการตางก็โหยหาคําชม และการแสดง
ความขอบคุณ รวมไปถึงความซาบซึ้งในความมานะพยายามของผูทํางาน จากผู
ถือหุนและคณะกรรมการบริหาร
20

21. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
• แทนที่จะนําเอาความลมเหลว ขึ้นมาชําแหละบนโตะจนถึงแกนวามีปจจัยใดที่
กอใหเกิดแลวบรรจงแกไขมัน ซอมแซมมันดังที่เคยคิดเคยทํามา เราจะติดตาม
คนหาสิ่งดีงาม และชื่นชมมันเริ่มตนดวยการถามหามันอยางจริงจัง
และ.....สิ่งที่กอใหเกิดความเปลี่ยนแปลงในทางที่ดงามนั้นเนืองมาจาก
ี
่
“ศรัทธา4” คือ
ศรัทธาในตนเอง มีความเชื่อมั่น เคารพ นับถือตนเองและความสามารถที่ตนมีอยู
ศรัทธาในทีมงาน มีความเชื่อมั่นในผูรวมงานมีสุขรวมเสพมีทุกขรวมตาน
ศรัทธาในวิธีคิดและวิธีการทํางาน ถึงแมจะตองเผชิญกับอุปสรรคก็ยังยืนหยัดมั่นคง
ศรัทธาในการทําดี ถือวาเมื่อทําดีแลว “ดี” ทั้งในเบื้องแรก ทามกลางและในทายที่สุด
21

22. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
บรรณานุกรม
The Thin Book of Appreciative Inquiry, Annis Hammond, S. Plano, TX: Kodiak
Consulting 1996.
Appreciative Inquiry: Rethinking Human Organization Toward a Positive Theory of
Change. Cooperider, D., Sorenson, P. F., Whitney, D., & Yaeger, T. F., Champaign,
IL: Stripes Publishing L.L.C 1999.
Appreciative Inquiry and Relationships in Prison, Punishment and Society, Alison
Liebling, David Price and Charles Elliott 1, 1, pp. 67-94, 1999.
Appreciative Inquiry, Diana Whítney and David L. Cooperrider, Ó Walter Bruck Consulting for Humane Business Development - Germany. Last Update 22.
Desember 1999
Appreciate Inquiry: Change at the Speed of Imagination, Magruder Watkins, J. &
Mohr, B.,San Francisco:Jossey-Bass Publishers, Inc,2001.
Appreciative Inquiry: Change at the Speed of Imagination, J. Watkins and B. Mohr
Copyright,John Wiley &Sons, Inc. ISBN 0-7879-5179-X ,2001.
Using Appreciative Inquiry to Bring Out the Best in Your Organizati:Encyclopedia of
Positive Questions: Volume one, Whitney, D., Cooperrider, D., Trosten-Bloom, A., &
Kaplin, B. S., Euclid, OH: Lakeshore Communications, 2002.
Encyclopedia of Positive Questions Volume 1, Diana Whitney, David Cooperrider,
Amanda Trosten-Bloom, Brian S. Kaplin, Lakeshore Communications Inc. ISBN 1893435-33-4, 2002.
Appreciative Inquiry Handbook, David Cooperrider, Diana Whitney, Jacqueline M.
Stavros , Lakeshore CommunicationsInc. ISBN 1-57675-269-0, 2003.
The Appreciative Inquiry Summit, James D. Ludema, Diana Whitney, Bernard J. Mohr
& Thomas J. Griffin,Berrett-Koehler Publishers Inc. ISBN 1-57675-248-8, 2003.
22

23. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
Advances in Appreciative Inquiry, volume one, Cooperrider, D. and Avital, M.,
Elsevier Science, pxxi, 2004.
Online Opportunities
Locating the Energy for Change: An Introduction to Appreciative Inquiry, by Charles
Elliot (an entire book) availableas a free pdf file download from:
http://www.iisd.org/ai/locating.htm
What Is Appreciative Inquiry? By Joe Hall and Sue Hammond - available as a free pdf
file download from: http://www.thinbook.com/lib/thinbook/whatisai.pdf
Appreciative Inquiry Commons http://appreciativeinquiry.cwru.edu/
Appreciative Inquiry: An Overview http://www.cditrainers.org/appreciative_inquiryoverview.htm
23

24. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
ภาคผนวกที่ 1
ตัวอยางของกําหนดการการประชุมเชิงปฏิบัติการ
เรื่อง ยุทธศาสตรการพัฒนาองคกร/ชุมชน โดยใชหลักการ “สุนทรียปรัศนี”
เวลาที่ใช 1วัน หรือ 8 ชั่วโมง
เมื่อไหร? ทําอะไร?
ทําทําไม?
• ปฐมนิเทศ
• แนะนํา“คุณอํานวย”
• ชี้แจงกระบวนการประชุม
• ชี้แจงบทบาท“คุณอํานวย”
(Facilitator)
08:45
บทบาทของ “คุณอํานวย”
45นาที
• ผูเขารวมประชุมรับรู บทบาท
และความคาดหวัง
• อธิบายกระบวนการและ
รูปแบบของการประชุม
• มีการจัดตั้งทีมงานในนามของ
• ชี้แจง กฎ กติกา มรรยาทของ
กลุม ประกอบดวย:
การประชุม
ชื่อกลุม คําขวัญ ประธานกลุม
• กลุมสัมพันธสราง
ความคุนเคย
เลขา กลุม โฆษกกลุม สมาชิก


• กําหนดบทบาทของทีมใน
กลุม
กลุมยอย
09:30
พัก กาแฟ
09:45
ลอมวงกลุมยอย; แตละคนบอก • เริ่มกอตัว เสริมสรางพลังบวก
ชื่อตัวเอง บอกความในใจวามีสิ่ง • มีการแลกเปลี่ยนเรียนรูซงกัน
ึ่
ดีอะไรที่พบวันนี้ และทําไมจึงใส
และกัน
ใจกับอนาคตขององคกร
• มีการ จูงใจ กระตุนกลุมให
08:30
15 นาที
นาที
• ผอนคลาย เติมพลัง
24

25. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
รูสึกถึงคุณคาขององคกร
ในกลุมยอย เลาเรื่องคนละ 2นาที • เริ่มตัวอยางที่ดีเพื่อสรางความ
แสดงถึง สถานะภาพองคกรใน
มั่นใจ
60 นาที
จุดที่ดี ที่สุด ที่เขาภาคภูมิใจและ • แลกเปลี่ยน ประสบการณที่
รูสึกวาเปนสวนหนึ่งขององคกร
เปนรูปธรรมที่ดีงาม
ของ
ตัวเองและ กลุม
1000
1100
60นาที
12:00
สรางจินตนาการแหง ความสําเร็จ • เกิดบรรยากาศแหงการมีสวน
รวมคิด ทําใหทีมงาน เนรมิต
หากองคกรของเราอยูจุดแหง
ความฝนที่งดงามรวมกัน
ความเปนเลิศ
• กําหนดระยะเวลา และรูปภาพ
• อะไรจะเกิดขึ้นที่นี่บาง?
บงบอกถึงวิสัยทัศนและสิ่งที่มี
• ทานจะรูสึกยังไง?
อยูในใจของผูสรางและกําหนด
• มีอะไรเปนดัชนีชี้วัด
อนาคต
ความสําเร็จ?
• แลวชวยกันรางรูปภาพ
ในชวงนั้น
อาหารกลางวัน
พักรับประทานอาหาร
45นาที
• ชวยใหกลุมไดเพงไปที่พลัง
ของกลุม
15 นาที
• พัฒนาพันธสัญญาที่มีตอกัน
อธิบายถึง สิ่งสําคัญ ๆ ที่จะ
ในการทํางาน อยางมีชีวิตชีวา
เกิดขึ้น
12:45
แปรความหมายของภาพมาเปน
ตัวหนังสือที่เปนประโยค
25

26. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
13:00
60นาที
• ประชุมกลุมยอย
ความคิด
ระดม ชวยทําใหแนใจไดวา สิ่งที่รวมกัน
คิด เรียงตามดับดับความสําคัญที่
ทุกคนมีสวนรวมและ มีพลัง
• ทํารายการ วาเราตองการจะ
ทําอะไรเพื่อให ฝนเปนจริง
• จัดลําดับความสําคัญ
14:00
แบงกลุมอีกใหกระจายกันไปหา
โครงการในแนวลึกตอไปแลว
30 นาที
นํามาเสนอกลุมงานที่ออกแบบ
อาจมีทั้ง
• ในชุมชนใหญ
• แบบธุรกิจ
• แบบขันอาสา
• ชวยใหพุงประเด็นไปที่
พลังของกลุมอยางมี
ประสิทธิผล ในผูคนที่เห็น
ความสําคัญของประเด็น
และมีความสอดคลองกับ
ลีลาของกลุมตน
กลุมนําผลงานมาเสนอ
• ทีมงาน ทํารวมกันอยางหรรษา
แลกเปลี่ยนและวางแผนจนสําเร็จ
ในสวนที่สนใจรวมกันหรือ
60 นาที
สนใจเฉพาะ
ตางฝายตาง
เรียนรูซึ่งกันและกันในจุดแข็ง
และความถนัด และความสนใจ
1430
1530
พักกาแฟ
1545
ในที่ประชุมรวม จัดเวทีเสวนา • ทุกคนจะรับรูถึงผลงานของทุก
แบบอางปลา(fishbowl dialogue)
กลุม
ที่ผูนําแตละกลุมมาคุยกันกลาง • มีความคิดที่จะทํางานรวมกัน
หองและมีเกาอี้วาง 1 ตัว ให
ตามที่ใหกลุมไปคิดมานําเสนอ
โอกาสสมาชิกเปลี่ยนหนาเขามา
20นาที
ผอนคลายกับอาหารวาง
26

27. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
พูดดวย แบบพื้นที่เปด และผูนํา
กลุมมานําเสนออยางสั้น ๆ ถึง
ผลงานกลุมตนเอง
1605
45นาที
1650
25นาที
17:15
• จากนั้นภายในที่ประชุมอาง
ปลา(fishbowl)ผูนํากลุม
ทํางานรวมกันเพื่อบูรณาการ
งานของแตละกลุมเขาดวยกัน
• มีการปรึกษาหารือถึงกิจที่จะ
ทํารวมกันหลังจากการ
วางแผนแลวเสร็จ
ทําใหทุกคนเห็นวาใครก็ได
มี
โอกาสเปลี่ยนหนาเขามารวม
เสวนา ในตอนวางแผนรวมกัน
นอกเหนือไปจาก ผูนํากลุม ถือวา
เปนพื้นที่เปด ทําใหคนเขามามี
สวนรวมไดงาย ไมเปนทางการ
และทําใหมีความผูกพันตอทีมมาก
ขึ้น
• เปดเวทีใหญใหผูรวมประชุมมี
พันธสัญญาชวยทําใหเขามี
เปดโอกาสใหทุกคนพูดสั้น ๆใน
ปฏิบัติ การตอเนื่องภายหลัง
สิ่งที่ตนเองไดเรียนรูและมีความ
การประชุม
ตั้งใจจะทําอะไรตอจากนี้เพื่อให
• ตอบคําถามวาไดเรียนรูอะไร
เกิดความสําเร็จ
ชวยใหผูจัดการประชุมเห็น
ประโยชนของการประชุมอยาง
ฉับพลัน
กอนพิธีปด
พิธีปดการประชุม
27

28. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
ภาคผนวกที่ 2
ตัวอยางการอบรมเชิงปฏิบัตการสุนทรียปรัศนี
ิ
เพื่อพัฒนาศักยภาพผูนําชุมชน
หลักการและเหตุผล
ปรัชญาการเสริมสรางพลังชุมชน เริ่มจากความเชื่อที่วาการเปลี่ยนแปลง
ของชุมชนอยางยั่งยืน และมีความหมาย ตองมาจากภายในชุมชนเอง นั่นคือสมาชิก
ของชุมชน ไดรวมกันจุดประกายขึ้นมา การพัฒนาชุมชนโดยอาศัยสินทรัพยชุมชนเปน
ฐาน(Asset Based Community Development: ABCD) เปนแนวคิดหนึ่งของการ
เสริมสรางพลังชุมชน ที่เนนการนําขุมพลังและความสามารถของชุมชน การมองโลกใน
แงดีวาสมาชิกชุมชนมีความสามารถและพรสวรรค ใชความสามารถที่มีอยางมีคุณคา
และสรางคุณคาตอผูอื่นดวย สามารถนํามาใชใหเกิดประโยชนตอชุมชน และสิ่งสําคัญ
คือความเขมแข็งของชุมชน แปรผันโดยตรงกับจํานวนผูคนที่อุทิศตน เพื่อใหชุมชนเปน
สุข ฐานคิดเหลานี้นํามาใชในการพัฒนา มากกวาการใชปญหาและความขาดแคลนของ
ชุมชน
“นวัตกรสังคม” คือ ผูนําการเปลี่ยนแปลงไปสูสังคมใหมที่ดีกวาเดิม เขา
เหลานั้นคือ อาจเปนผูใหบริการสาธารณะหรือ ผูนําชุมชนตามธรรมชาติที่มีอยูแลวใน
ทองถิ่น ดวยจิตสํานึกดีที่มีตอชุมชนของตน หากไดรับการสงเสริมศักยภาพ และ
กําหนดบทบาทใหม ใหเปนผูรับใชชมชน เพื่ออํานวยความสะดวกใหชุมชนเกิดการ
ุ
เรียนรูทางวัฒนธรรมจุดประกายใหชุมชนไดมีการสื่อสารทางวัฒนธรรมอยางสม่ําเสมอ
ตลอดจนชวยเกื้อหนุนใหชุมชนรวมกันคิด รวมกันวางแผนการเรียนรูทางวัฒนธรรม

ชุมชน เพื่อนําเอาสินทรัพยชุมชนทั้งในดานภูมิปญญาทองถิ่น ทุนทางสังคม ทุนทาง
เศรษฐกิจ และ ทุนทางวัฒนธรรม มากอใหเกิดคุณคาทางจิตใจ และเพิ่มมูลคาผลิตภัณฑ
ชุมชน ตลอดจนการนําไปสู คุณภาพชีวิตที่ดี ของผูคนในชุมชน ก็จะทําใหเกิดการพัฒนา
ชุมชน และทําใหชุมชนเขมแข็งไดในที่สุด
“สุนทรียปรัศนี” คือ การคนหาสิ่งที่ดีที่สุดในตัวคนองคกร หรือชุมชน
และ การคนพบอยางเปนระบบในสิ่งที่เกี่ยวของกันชีวิตในระบบชีวิต ในขณะที่ยังมีชีวิต
28

29. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
อยู ทั้งที่ทําใหการทํางานที่มีประสิทธิผล การทําใหสภาวะแวดลอมเอื้ออํานวยตอชีวิต
และสุขภาพที่ดี โดยเริมจากคําถามที่ทรงพลังถามหาศักยภาพเชิงบวก ในสิ่งที่มีอยูใน
่
ตัวตนของผูคนเปนรอยเปนพันทั้งหลาย
1) รวมคนพบสิ่งดีแลวชื่นชม (Discovery) เริ่มตนดวยการ
สนทนากันโดยผลัดกันสัมภาษณประสบการณชีวิตที่ดี ในชวงแรกเปนการตั้งคําถามที่
จุดประกายใหผูตอบรื้อฟนความทรงจําถึงประสบการณชีวิต การทํางานที่เคยผานมาใน
อดีต ในสวนที่เคยทําไดดี มีประสิทธิผล มีความภาคภูมิใจ
ดวยคําถามที่กอใหเกิดการเสริมสรางพลังนั้นเอง จะทําใหผูตอบมี
โอกาสไดแสดงทัศนะตอชีวิต การงานของตนเองที่เลือกสรรแลววาดีที่สุด ใหคูสนทนา
ฟง ดวยความภาคภูมิใจ เปนการระเบิดจากภายในตัวของผูตอบเอง ซึ่งผลดีที่ตามมาก็คือ
การกอเกิดความบันดาลใจอยางไมรูตัว ที่จะริเริ่มสรางสรรคจากสิ่งที่ดีที่สุดเพื่อพบกับ
ประสบการณใหม ดังนั้นหากมีการสรางบรรยากาศใหเกิดการชื่นชมผลงานของกันและ
กัน ที่ประชุมแหงนั้นก็จะเต็มไปดวยไมตรีจิตรมิตรภาพ และการแลกเปลี่ยนความ
คิดเห็นกันและกัน ก็จะทําใหเกิดการเรียนรูซึ่งกันและกัน เปนที่มาของการเกิดการคนพบ
และและการจุดประกายใหมีกําลังใจ และเติมไฟชีวิตซึ่งกันและกัน การคนพบคุณคาของ
ชีวิต ประเพณีวัฒนธรรม จากเรื่องราวที่บอกเลา ทําใหเกิดความมั่นใจ ที่จะสรางอนาคต
รวมกันเพื่อนําไปสูการเปลี่ยนแปลงในทางที่ดียิ่งขึ้นไปอีก และผลที่ไดรับจาการตอบ
คําถามที่สรางพลังใจก็คือ การคนพบสิ่งที่ดีงาม การทํางานที่ไดผล ความสามารถและ
พรสวรรคของผูคนทั้งในอดีตและปจจุบัน รวมทั้งขุมพลังและทรัพยากร ที่มีอยูภายใน
ตัวของผูคนและองคกรตลอดจนถึงชุมชน
ซึ่งถือไดวาเปนสินทรัพยแหงชุมชน
(Community assets) โดยแท
2) รวมทอฝนอยางสมศักดิ์ศรี (Dream) คือการกําหนด
วิสัยทรรศนรวมกันระหวางผูทํางาน เพื่อใชเปนการใชจินตนาการและความคิดริเริ่ม
สรางสรรคที่จะทําใหเกิดสิ่งใหม ระบบใหม กระบวนการใหม หรือกลไกใหม คําถามที่
ทรงพลังในวาระนี้ก็คือ จากนี้ไปสูอนาคต เราอยากจะเห็นสิ่งดีงามอะไรบางเกิดกับตัว
เรา ทีมงานของเรา ครอบครัวของเรา องคกรของเรา ชุมชนของเรา และสังคมของเรา
แทนที่จะกระโจนเขาสูกับดักของปญหาและตามมาดวยการวิเคราะหถึงสาเหตุแหง
29

30. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
ปญหา ทําใหพบกับความออนแอ พายแพ ความรูสึกผิด ของผูคนที่เกี่ยวของ และเปน
ชนวนใหเกิดความขัดแยง หรือการโยนกลองในที่สุด เราสามารถกระโจนขามกับดัก
เหลานั้น
อานิสงคของการคนพบสิ่งดี ทําใหเราสามารถกําหนดอนาคตที่ดีไวใน
เบื้องหนา ตามอุดมคติของตน
3) รวมออกแบบทํางานอยางสุนทรียะ (Design) เปนการออกแบบการทํางานรวมกัน
ตั้งแตตน ของผูที่มีสวนเกี่ยวของในชุมชน อยางมีชวิตชีวา เพื่อตัวเอง เพื่อหมูคณะ เพื่อ
ี
ชุมชนและสังคมของทุกๆ คน ซึ่งการออกแบบดังกลาวอยูบนพื้นฐานของแนวคิดในการ
เสียสละเพื่อชุมชนของตนเอง โดยมีสินทรัพยที่คนพบ เปนทุนทางสังคมที่จะนําออกมา
ใชในการออกแบบการทํางาน และสื่อสารระหวางกันเพื่อการเปลี่ยนสังคมไปสูสิ่งที่ดี
งามและยั่งยืน
4) รวมสรางสรรคส่งที่ดีเพื่อสังคม (Destiny) เปนการตัดสินใจรวมกันวาจะนําพา
ิ
ชุมชนของตนไปสูทิศทางใดโดยอาศัยการวิธีการศึกษาชุมชนอยางมีสวนรวม และมี
เครื่องมือในการศึกษาวิถีชีวิตองคกรของตนเองและชุมชนในทางบวก
ทําใหเห็นถึง
ความสามารถของคนในชุมชนที่จะเกิดพลังสรางสรรคที่จะนําชุมชนไปสูการ
เปลี่ยนแปลงอยางมีคุณคา ทุกคนสามารถอํานวยความสะดวกใหชุมชนสามาวางแผน
งานและดําเนินโครงการของตนเองไดอยางสมศักดิ์ศรี
ดังนั้นในชวงการเริ่มตนของโครงการวิจัยเชิงปฏิบัติการอยางมีสวนรวม
เพื่อการพัฒนาเครือขายเด็กไทยฟนดีของชุมชนในอําเภอพาน ใหมีความสามารถเปน
นวัตกรสังคม มีบทบาทในการเสริมสรางพลังชุมชน และเปนทีมงานสรางผูนําเพื่อการ
เปลี่ยนแปลงในชุมชนไดอยางยั่งยืนซึ่งเปนปจจัยสําคัญในการพัฒนาคุณภาพเด็ก
ครอบครัว และชุมชนในอนาคต
30

31. สุนทรียปรัศนี: ปฏิบัติการสูความเปนเลิศของทีมงาน ฯ
อุทัยวรรณ กาญจนกามล
Appreciative Inquiry: Best Practice of Teamwork
สถาบันเสริมสรางพลังชุมชน
________________________________________________________________________________________
วัตถุประสงคของการอบรมเชิงปฏิบติการสุนทรียปรัศนี
ั
เพื่อใหผูเขารับการอบรม
• สามารถอธิบายเกียวกับการปรับเปลี่ยนกระบวนทัศน
่
เพื่อการทํางานแบบพหุภาคี และการเสริมสรางพลังชุมชนได
• สามารถอธิบายเกียวกับการพัฒนาชุมชนโดยอาศัยสินทรัพยชุมชนเปนฐานได
่
• สามารถอธิบายเกียวกับบทบาทผูนําการเปลี่ยนแปลงสังคมได
่
• สามารถอธิบายแนวคิดและกระบวนการการมีสวนรวมของประชาชนในการ
พัฒนาองคกรของตนเองและชุมชนได
• มีแนวคิดในการพัฒนาชุมชน แตกตางไปจากการพัฒนาแนวดั้งเดิม แทนที่จะ
อาศัยการพึ่งพิงจากภายนอก ปรับเปลี่ยนเปนการพัฒนาโดยอาศัยสินทรัพยของ
ชุมชนเปนฐานและเนนการสื่อสารเพื่อการเปลี่ยนแปลงสังคม
• สามารถรวมศึกษาชุมชนและรวมใชเครื่องมือศึกษาวิถีชวตชุมชนในเชิงบวกได
ีิ
• สามารถประเมินผลอยางมีสวนรวมเพื่อเสริมสรางพลังทีมงาน และชุมชนได
• มีความสามารถในการทํางานในชุมชนรวมกันเปนทีม
31