The magazine So British & Irish was willing to publish the article I wrote for the Dutch newspaper Trouw on a wonderful footpath Pete Bursnall planned around Snowdon in Wales. Pete passed away just before the Trouw publication, this is a tribute to him. Here\’s to you, Pete.

1. Snowdon
toont zijn charme
in de valleien
De meeste mensen bezoeken Snowdonia
National Park in Noord-Wales om de
bergtop Snowdon te beklimmen. Maar
er is meer te beleven. De onlangs
overleden berggids Pete Bursnall stelde
op eigen initiatief een route samen
die de verschillende kanten van deze
magnifieke berg toont. Dit verhaal, dat
eerder is geplaatst in Trouw, geeft een
mooi beeld van deze bevlogen man.
Een wandelgids maken is een enorm karwei. Niet iets wat
je onbezoldigd doet, zou je zeggen. Berggids Pete Bursnall
denkt daar gelukkig anders over. Zijn boek over de door hem
samengestelde route rondom Snowdon, vol anekdotes en
geschiedenis, is gewoon gratis te downloaden van zijn site.
“Veel mensen vinden de beklimming van Snowdon te pittig”,
zegt hij. “En het kan ook wel erg druk worden op de
Tekst en foto’s: Linda Korsten / Tekstbureau Link & co
“Mijn vroegste herinneringen zijn verbonden met dit landschap”
36 So British & Irish!

2. “Als ik de wereld opnieuw zou mogen scheppen zou sluit mooi aan bij het duurzaamheidprincipe dat
alles er zo uit zien: bergen, meren, rotsen, heide” bij Pete hoog in het vaandel staat. Hij is lid van
allerlei (overheids-) commissies met betrekking
verschillende routes naar de top van Snowdon. Er zijn genoeg tot duurzaam toerisme. Als wij hem spreken heeft hij net
paden om Snowdon heen die een prachtig zicht bieden op een project afgerond voor de National Trust, waarbij hij alle
de bergruggen en de valleien, ze hoefden alleen maar met eigendommen in Wales na is gegaan om te zien of er zonne-
elkaar verbonden te worden.” Je loopt het geheel in een dag energie panelen geplaatst kunnen worden.
of drie. Het leuke is ook dat je deze route het hele jaar door Ook de cafeetjes waar hij ons mee naartoe neemt blinken uit
kunt lopen, het weer is in het dal niet zo extreem als op de in duurzaamheid. Het zijn bijzondere pandjes, vaak in handen
top. De wandeling leidt onder andere door leuke dorpen waar van de gemeenschap, waar gebruik wordt gemaakt van verse
je even rond kunt kijken en iets kunt eten of overnachten. Dat lokale producten. Zoals Cafe Caban, een cafeetje op de plaats
www.sobritishenirish.nl 37

3. past niet echt bij deze steile, grijze hellingen. Bergbeklimmers
Praktisch en duikers maken hier nu de dienst uit – van dichtbij is goed
te zien hoe helder blauw het water is dat de verlaten mijn
- Het routeboek is gratis te downloaden van web.mac. in is gelopen. Verderop wandelen we door één van oudste
com/petebursnall, er wordt nog een uitgever voor eikenbossen van Wales – de helling is zo steil, dat het bos niet
gezocht om het te laten drukken. te ontginnen is. We steken een bergbeekje over, het water
- De route is niet bewegwijzerd, maar Pete hoopt dat snelt over de rotsen naar beneden, omgeven door oergroen.
daar verandering in komt. Er is echter een flinke Een magisch plekje.
overheidsinvestering voor nodig en hoe meer We houden stil op een open stuk met bloeiende heide.
wandelaars de route lopen, hoe duidelijker het wordt Snowdon en het meer liggen majestueus uitgestrekt voor ons.
dat de route potentieel heeft. Pete verzucht: “Als ik de wereld opnieuw zou mogen scheppen
- De 18 km lange Yr Aran rondwandeling is een prachtige zou alles er zo uit zien. Bergen, meren, rotsen, heide. Mijn
route die je in een (lange) dag kunt lopen. Veel vroegste herinneringen zijn verbonden met dit landschap.”
rustiger dan de beklimming van Snowdon en zeker zo De enorme leisteenmijnen zoals de Dinorwig Quarry recht
interessant, vanwege het industrieel erfgoed. Eventueel tegenover Llanberis zijn toeristen vaak een doorn in het oog.
neem je vanuit het leuke dorp Beddgelert de Sherpa bus De meesten zijn zoek naar een lieflijk, romantisch Wales,
terug naar de parkeerplaats om de route in te korten. waarin geen plaats is voor industrieel erfgoed.
- Caban Cyf, Brynrefail vind je in de noordoostelijke hoek Een bezoek aan de mijn blijkt echter een eyopener. Het is
van Llyn Pardan, www.caban-cyf.org haast intiem, omdat je zo in het binnenste van de berg kijkt.
- Cafe Crynant ligt aan de weg van Llyn Gwynant naar Pete wijst op openingen waar hij eens naar binnen is gegaan,
Beddgelert hij heeft de mijnen op alle mogelijke manieren ontdekt: “De
- Pete’s Eats is van oudsher het café waar alle bergen hier zijn hol van binnen.”
outdoorfans samenkomen, maar het is wat over z’n Hij hoorde in een pub eens iemand vertellen over een
top heen. Pen-y-Ceunant, vlak boven Llanberis, is onderaardse route die hij had gevolgd, dwars door een
veel leuker. In dit 18e eeuwse pandje mag je van de berg heen. Dat vind ik wel, dacht hij, en hij zette een paar
gezellige eigenaar je eigen boterhammen opeten (maar steekwoorden op een bierviltje. Diep in de berg raakte hij
hij maakt ook heerlijke scones). Wandel vanaf het samen met een vriend de weg kwijt. Vijf opties moesten ze
station langs het Royal Victoria Hotel en neem dan het proberen voor ze de weg naar buiten vonden. Misschien is
voetpad rechtsaf tussen de bomen door (Coed Victoria). het niet voor niets dat hij nu mountainbike- en wandelgidsen
www.ceunant.co.uk schrijft. De waarde van een goede route heeft hij in ieder geval
- Pen-Y-Gwryd Hotel: inspirerend bergbeklimmershotel wel leren inzien.
aan de voet van Snowdon. Vanaf € 45,- per nacht. De volgende dag wandelen we op de flanken van de berg Yr
www.pyg.co.uk Aran. Het is net alsof we de wildernis in lopen, maar als we
- Aan de route vind je de authentieke YHA’s Byr Gwynant de hoger gelegen vallei zich voor ons opent zien we overal
en Snowdon Ranger: http://www.yha.org.uk sporen van koper- en leisteenmijnen. Je gaat hier vanzelf het
- De moeite waard : het National Slate Museum (gratis industriële erfgoed steeds meer waarderen: het is niet moeilijk
entree), aan het pad langs Llyn Padarn in Llanberis voor te stellen hoe arbeiders hier in de 19e eeuw af en aan
www.museumwales.ac.uk/en/slate liepen. Hoog weggestopt in de bergen, overgeleverd aan weer
- Meer info: www.visitwales.nl en wind – het moet een zwaar leven zijn geweest, nog afgezien
van de gevaren in de mijn zelf.
De ruige overblijfselen van de mijnbouw passen ook mooi bij
het stoere leisteen dat je hier overal om je heen ziet. Om ons
heen rijzen hele bergwanden op van deze donkergrijze steen,
wat zorgt voor een duistere sfeer.
van de voormalige school. Pete heeft nog gewoond op deze Recht voor ons lijkt de top van Snowdon ons in de gaten te
plek, zijn vader was leraar. Hij heeft zijn jeugd doorgebracht houden. Pete wijst op een steile wand vlak onder de top: “Daar
aan de oevers van het prachtige meer Llyn Pardan en woont al komen wandelaars vaak in de problemen, want door de losse
haast zijn hele leven woont in het zicht van Snowdon. stenen is de route niet goed te zien. Eer ze erachter komen
Het routeboek is ook heel goed te gebruiken als basis voor dat ze van het pad zijn geraakt durven ze niet meer voor- of
kortere rondwandelingen als het weer niet goed genoeg is om achteruit. Ze schamen zich rot als ze erachter komen dat ze
dagenlang met bagage te lopen. Dat komt heel goed uit, want maar een klein stukje waren afgedwaald.” Terwijl hij vertelt
ook ons bezoek valt in een paar natte dagen. laat Pete zien hoe hij als lid van het lokale reddingsteam de
Een middagje wandelen rond Llyn Pardan geeft meteen een doodsbange wandelaars weer terugleidt. Alsof hij een bang
mooie samenvatting van wat er hier te beleven valt in de regio: oud dametje helpt de weg over te steken.
natuur, maar ook industrieel erfgoed. De mijn aan de rand van De Yr Aran rondwandeling die Pete in zijn boek beschrijft laten
het meer heet ironisch genoeg Vivian – zo’n vrouwennaam we verder voor wat hij is. Het weer dwingt ons naar beneden.
38 So British & Irish!

4. “Ik hoop dat mijn verre nakomelingen mijn digitale foto’s
nog eens opdiepen en zich verwonderen over hoe het landschap er toen uitzag”
In memoriam
Pete Bursnall
Pete Bursnall
overleed op
5 januari 2012
aan de gevolgen
van huidkanker.
De berggids laat
een vrouw en
twee kinderen na.
Hij is 45 jaar oud
geworden.
Duurzaamheid
stond bij hem
hoog in het
vaandel en hij
had met dat
oogpunt zitting
in verschillende overheidscomités in Wales. Hij pleitte
voor de hierboven beschreven wandelroute rond
Snowdon om inkomsten te genereren in de dorpen.
Een ander stokpaardje was outdoor onderwijs voor
schoolkinderen in Snowdonia National Park, om
jongeren een baan dichtbij huis te bezorgen.
Op weg terug laten we de spookwereld van de mijnen al zo diep geworteld in de lokale historie, ze verdienen meer
gauw weer achter ons. We lopen langs een woest stromende respect. “Veel mijnen dreigen simpelweg te verdwijnen.
bergbeek, het water is een prachtige tint blauwgroen van Gebouwen storten in, prachtige leistenen trappetjes schuiven
het metaal dat hier van nature in de grond voorkomt. Bos en langzaam de diepte in en de gigantische hopen leisteenresten
paars bloeiende heide zorgen voor een mooi landelijk plaatje. verdwijnen steeds verder in de meren. De mijnen raken ook
Maar eigenlijk gaven die ruige muurtjes en vreemde metalen steeds langzaamaan overgroeid. Over 100 jaar is er haast niets
constructies van daar boven toch een net wat interessantere meer van te zien. Ik hoop dat mijn verre nakomelingen dan
‘edge’. mijn digitale foto’s nog eens bekijken en zich verwonderen
We schuilen in Cafe Crynant, een voormalige kapel die door over hoe het landschap er toen uitzag.”
de gemeenschap is omgevormd tot cafeetje. Het goede ‘Poetic justice’ misschien, de natuur die de industrie
eten, gemaakt van lokale ingrediënten, smaakt heerlijk na de overmeestert. Maar de tastbare sporen van een bijzondere
wandeling. Tijdens de lunch vertelt Pete dat de leisteenmijnen episode uit de geschiedenis zouden daarmee wel verloren
eigenlijk beter behouden zouden moeten worden. Ze zijn gaan.
Pete’s waterdicht tips
Het weer in Wales is wisselvallig. Bereid je goed voor met deze tips!
- Spuit je schoenen niet in, maar smeer ze in met wax, dan kun je zo door de plassen lopen.
- Strijk je jas met bakpapier op plaatsen die pillen en spuit ‘m dan in met waterdichtspray.
- Stop al je spullen eerst in plastic zakken voor ze je in je rugzak doet.
- Handig bij kleine buitjes: een synthetische wandelbroek droogt lekker snel.
- Met slecht weer is het een idee om eerst met de auto een rondje langs je overnachtingplekjes te maken en overal
een tasje af te droppen voor de nacht, dat scheelt veel gesjouw.
www.sobritishenirish.nl 39