ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ-ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΟ 19ο ΑΙ. ΙΙΙ. ΑΘΗΝΑ

1. Εργασία στο πλαίσιο του μαθήματος
«Τοπική Ιστορία»
Τμήμα Γ2
Σχολικό έτος 2014-15
Διδάσκουσα: Σοφία Γελαδάκη

2. Φιλιππία Κόγκα, Αγγελίνα Καραμεσούτη,
Γρηγόρης Ευσταθιάδης, Άγγελος Κολυβέρης

3. Νεολιθική εποχή:
Οι Πελασγοί εγκαθίστανται στην αττική γη
και αρχίζουν να οχυρώνουν τον βράχο της
Ακρόπολης, ο οποίος, λόγω της φυσικής
αμυντικής του θέσης, εξουσιάζει τις γύρω
πεδιάδες.

4. Ο μύθος του Θησέα και του Μινώταυρου
δηλώνει τη σχέση υποτέλειας της Αθήνας
προς τη Μινωική Κρήτη, που κράτησε έως
την παρακμή του Μινωικού πολιτισμού
(περ. 1300 π.Χ.).
Κατά τον Τρωικό Πόλεμο, η Αθήνα, πήρε το
μέρος των Μυκηνών, γεγονός που
περιόρισε τον βαθμό ανεξαρτησίας της έως
την παρακμή του Μυκηναϊκού πολιτισμού
(περ. 1100π.Χ.).

5. Τον 9ο αι. πρώτος βασιλιάς της Αθήνας
γίνεται ο Κόδρος.
Κατά τον 8ο αι. η Αθήνα αρχίζει να
αναπτύσσεται και πάλι (Αθηναϊκή
συμμαχία) και τον 7ο αι. μια μεγάλη
κοινωνική αναταραχή οδηγεί στη σύνταξη
της πρώτης νομοθεσίας (Δρακόντειοι
νόμοι).

6. Με τις μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα (594
π.Χ.) οι Αθηναίοι διαχωρίζονται σε 4 τάξεις
ανάλογα με τον πλούτο και την ικανότητά
τους να εκτελούν στρατιωτικές υπηρεσίες.
Το 508 π.Χ. οι μεταρρυθμίσεις του
Κλεισθένη θα θέσουν τα θεμέλια
της Αθηναϊκής Δημοκρατίας

7. Όταν οι Αθηναίοι αποκρούουν τους Πέρσες
στην ξηρά (Μαραθώνας, Θερμοπύλες) και
στη θάλασσα (Σαλαμίνα), η Αθήνα αποκτά
την ηγεμονία της Ελλάδας και δημιουργεί τη
Συμμαχία της Δήλου μαζί με όλα τα νησιά
του Αιγαίου και τις περισσότερες πόλεις-
κράτη της ηπειρωτικής Ελλάδας.

8. Ανάληψη της εξουσίας από τον Περικλή.
Οικοδόμηση των μνημείων της Ακρόπολης.
Σοφιστές, άνθηση αρχαίου δράματος.
Η πόλη σε εξαιρετικά μεγάλη ακμή

9. Το 431 π.Χ. εισβάλλουν οι Σπαρτιάτες στην Αττική
και καταστρέφουν την ύπαιθρο, ενώ κατά τη
διάρκεια του πολέμου ξεσπά λοιμός που αφανίζει
το ένα τέταρτο του πληθυσμού της πόλης. Η Αθήνα
χάνει τελικά τον πόλεμο, αλλά συνέρχεται σχετικά
γρήγορα, χωρίς όμως να ανακτήσει πλήρως την
προηγούμενή της ισχύ.

10. Το 396 μ.Χ. η Αθήνα δέχεται επίθεση από τους
Γότθους. Πολλά δημόσια κτήρια καθώς και
τμήμα της Αγοράς και της Ακρόπολης
καταστρέφονται.

11. Το 53 μ.Χ. ο Απόστολος Παύλος διδάσκει τον
Χριστιανισμό στον Άρειο Πάγο.

12.  Τον 6ο αι. μ.Χ. η Αθήνα περνά στην εξουσία των
Βυζαντινών.
 Έως τον 9ο αι., οπότε αρχίζει να επεκτείνεται και
να αναπτύσσεται ξανά, η πόλη βρίσκεται σε
παρακμή.
 Από το1204 έως το 1458 μ.Χ. η Αθήνα παραμένει
στην κατοχή των Ενετών.

13.  1456→ Κατάκτηση από τους Τούρκους,
διεκδίκηση και από τους Βενετούς.
 17ος αι.→ Ανατίναξη του Παρθενώνα από τους
Βενετούς κατά τη διάρκεια του 6ου
βενετοτουρκικού πολέμου (στρατηγός Μοροζίνι).
 1800 → ο Λόρδος Έλγιν, πρεσβευτής της Αγγλίας
στην Κωνσταντινούπολη, επικαλούμενος τις
καταστροφές των αρχαίων μνημείων της Αθήνας,
αφαιρεί βίαια τμήματα του διακόσμου των ναών
του βράχου της Ακρόπολης.

14.  Στις 28 Απριλίου 1821 οι Έλληνες κυριεύουν την
Αθήνα, η οποία όμως θα πέσει ξανά στα χέρια των
Οθωμανών τέσσερα χρόνια αργότερα. Τα αρχαία
μνημεία παθαίνουν μεγάλες ζημιές.
 Οι οθωμανικές δυνάμεις αποσύρονται έως το
1833, όταν η Αθήνα επιλέγεται, με πρωτοβουλία
του βασιλιά Όθωνα και της Αντιβασιλείας, ως
πρωτεύουσα του νεοελληνικού κράτους. .

15. Ζωή Ματσούκα
Νικόλας Κουντούρης
Φαίδρα Κουτίτσα
Ελευθερία Ντάριου

16. ΙΩΣΗΦ ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ
ΑΡΜΑΝΣΠΕΡΓΚ
ΚΑΡΟΛΟΣ ΓΟΥΛΙΕΛΜΟΣ
ΧΑΪΝΤΕΚ
Κλήθηκε να αναλάβει την
οργάνωση των δημοσίων
υπηρεσιών του νεοελληνικού
κράτους και
έφτασε στο Ναύπλιο το1833.
Ο απολυταρχικός τρόπος της
διακυβέρνησής του
δημιούργησε έντονες
αντιδράσεις.
 Βαυαρός στρατιωτικός που
στην Ελλάδα είχε την ευθύνη
του στρατού και του
ναυτικού. Μετά την
ενηλικίωση του Όθωνα,
παρέμεινε στη χώρα και
ασχολήθηκε με τη
ζωγραφική. Τελικά
ανακλήθηκε στο Μόναχο,
προάχθηκε σε
αντιστράτηγο και τιμήθηκε
με τον τίτλο του βαρόνου

17. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ
ΦΟΝ ΜΑΟΥΡΕΡ
Επιφανής Βαυαρός νομομαθής
που ανέλαβε την οργάνωση της
Δικαιοσύνης, της Εκκλησίας και
της Εκπαίδευσης.
Επιστρέφοντας στη Βαυαρία,
επανήλθε στα προηγούμενα
καθήκοντά του και,
το 1847, έγινε υπουργός.

18. ΟΘΩΝ (1815-1867) ΑΜΑΛΙΑ(1818-1875)
Έζησε στην Αθήνα από το 1834
έως το 1862, οπότε
ανατράπηκε. Έχει συνδέσει το
όνομά του με την Επανάσταση
της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 στην
αθηναϊκή Πλατεία
Συντάγματος, με την οποία
έληξε η περίοδος της απόλυτης
μοναρχία ς του. Μετά την
απομάκρυνσή του από την
Ελλάδα, εγκαταστάθηκε με τη
βασίλισσα Αμαλία στο Μόναχο .
Ήταν όμορφη, γεμάτη
ζωντάνια, πνευματώδης και
ανεπιτήδευτη και γρήγορα
κατέκτησε τους Έλληνες. Στον
αθηναϊκό χώρο ανέπτυξε
σημαντική φιλανθρωπική
δράση {«Οφθαλμιατρείο»
(1843), «Αμαλίειο
Ορφανοτροφείο» (1855)}, ενώ
άσκησε και τέσσερις φορές
αντιβασιλεία κατά τις απουσίες
του συζύγου της
στο εξωτερικό.

19. Μανώλης Δρακάκης
Γιώργος Ζάφτης
Θανάσης Καραλής
Έρρικα Κλαουδάτου

20. Η Αθήνα παρέμεινε σταθερά
η μεγαλύτερη πόλη της
Στερεάς Ελλάδας,
παρουσιάζοντας αισθητή
γεωγραφική επέκταση και
αναπτύσσοντας
δραστηριότητες αστικού
χαρακτήρα (βιοτεχνία
μεταξωτών υφασμάτων,
σαπωνοποιία , βυρσοδεψία
κτλ.).

21. To 1831, λόγω της
πιθανής επιλογής της
πόλης για πρωτεύουσα
του νεοελληνικού
κράτους, oι
αρχιτέκτονες Στ.
Κλεάνθης και Ed.
Schaubert έρχονται
στην Αθήνα και
συντάσσουν μια
πολεοδομική πρόταση.

22. Το σχήμα των κυρίων αξόνων της πόλης ήταν ένα
ισοσκελές τρίγωνο με κορυφή τη σημερινή πλατεία
Ομονοίας, σκέλη τις οδούς Πειραιώς και Σταδίου, και
βάση την οδό Ερμού. Στην κορυφή του τριγώνου
προβλεπόταν η ανέγερση των Ανακτόρων. Οι οδοί
Πειραιώς και Σταδίου διακόπτονταν, συμμετρικά ως
προς τα Ανάκτορα, από τις αντίστοιχες τετράγωνες
πλατείες Μπόρσας (σημερινή Κουμουνδούρου) και
Θεάτρου (σημερινή
Κλαυθμώνος).

23. Ξεσπά κύμα διαμαρτυριών από μέρους των
ιδιοκτητών λόγω των εκτάσεων που έπρεπε να
απαλλοτριωθούν για την ανέγερση των δημοσίων
κτιρίων και τη διαμόρφωση των πάρκων, καθώς και
του οδικού δικτύου. Η Αντιβασιλεία διατάζει την
αναστολή της εφαρμογής του σχεδίου Κλεάνθη-
και Schaubert (Ιούνιος1834).

24. Στο νέο σχέδιο του Βαυαρού αρχιτέκτονα Leo von
Klenze (1834):
 μειώνονται η έκταση της πόλης και ο χώρος των
ανασκαφών, περιορίζεται το πλάτος των δρόμων και
των πλατειών, καταργούνται οι εντός της πόλης
λεωφόροι και μεταφέρονται τα Ανάκτορα από την
πλατεία Ομονοίας στα υψώματα του Κεραμεικού.
Οι τροποποιήσεις δεν εξαλείφουν τις δυσχέρειες και οι
κατεδαφίσεις για τη διάνοιξη των νέων οδών
δημιουργούν και πάλι κοινωνικές αντιδράσεις.

25. Για τη θέση της βασιλικής κατοικίας εξετάστηκαν
διάφορα ενδεχόμενα και τελικά ο διαπρεπής
Βαυαρός Friedrich von Gaertner τοποθέτησε τα
Ανάκτορα στη θέση της σημερινής Βουλής,
μορφοποιώντας ανάλογα και τον περιβάλλοντα
χώρο (πλατεία Συντάγματος).

26. ΜΑΡΙΑ– ΗΩΣ ΓΛΑΡΟΥ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΘΕΜΕΛΗΣ, ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΟΛΛΙΛΕΚΑ,
ΕΥΤΥΧΗΣ ΚΟΝΤΑΔΑΚΗΣ, ΕΛΛΗ-
ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ ΛΕΛΕΔΑΚΗ, ΗΛΕΚΤΡΑ
ΛΕΡΟΥ, ΣΟΦΙΑ ΛΟΥΖΗ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ
ΜΑΡΙΝΟΣ, ΕΛΕΝΗ ΝΤΟΥΜΑΝΗ,
ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ, ΔΑΝΑΗ
ΠΑΝΟΥ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΣΑΝΤΑ

27.  Φετιχιέ Τζαμί: Κατασκευάστηκε λίγο μετά την οθωμανική
κατάκτηση και ήταν γνωστό ως «τζαμί του Σταροπάζαρου».
Όταν η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα, χρησιμοποιήθηκε ως
στρατιωτικό αρτοποιείο.
 Οικία Church : Πυργοειδές κτίριο που οικοδομήθηκε κατά την
τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας. Επισκευάστηκε τη
δεκαετία του 1830, όταν αγοράστηκε από τον Σκωτσέζο
ιστορικό George Finlay που έλαβε μέρος στην Επανάσταση του
1821 και στη συνέχεια έζησε στην Ελλάδα. Εκεί κατοίκησε και ο
Ιρλανδός στρατηγός Richard Church έως τον θάνατό του (1873),
γεγονός που έκανε το κτίριο ευρύτερα γνωστό ως «πύργο του
Τσωρτς».
 Λουτρό των Αέρηδων : είναι το μόνο από τα δημόσια λουτρά
της Αθήνας που σώζεται. Κτίστηκε κατά την πρώτη περίοδο της
Τουρκοκρατίας και βρίσκεται κοντά στη Ρωμαϊκή Αγορά και το
Ρολόι του Κυρρήστου.

29.  Τζαμί Τζισταράκη: κατασκευάστηκε το 1759 από
τον Οθωμανό διοικητή της Αθήνας Μουσταφά Αγά
Τζισταράκη, ο οποίος χρησιμοποίησε έναν από τους κίονες
του Ναού του Ολυμπίου Διός ή της βιβλιοθήκης του
Αδριανού που βρίσκεται δίπλα, για να φτιάξει ασβέστη.
 Μενδερές: Μουσουλμανικό ιεροσπουδαστήριο κτισμένο
περί το 1721. Μετά το 1834 ο Δανός αρχιτέκτονας
Christian Hansen ανέλαβε τη μετατροπή του σε φυλακή.
 Κτήριο της Ελληνικής Εταιρίας για την προστασία του
Περιβάλλοντος και της Πολιτισμικής Κληρονομιάς:
κτίσμα με εσωτερική αυλή, που διαθέτει έναν αρχικό
πυρήνα των οθωμανικών χρόνων. Η πρόσοψή του
απέκτησε τη συμμετρική νεοκλασική της μορφή στα
χρόνια του Όθωνα.

30. Τζαμί Τζισταράκη
Μενδερές

31.  Οικία Κλεάνθη: κτήριο
της Τουρκοκρατίας όπου
εγκαταστάθηκαν οι
Κλεάνθης και Schaubert το
1831.
 Το 1834 το κτήριο
φιλοξένησε το πρώτο
Πανεπιστήμιο.
 Από το 1841 έως το 1850
εκεί στεγάστηκαν το
Διδασκαλείο και ένα
Πειραματικό
Αλληλοδιδακτικό Σχολείο.

32.  Ίδρυση του Οθώνειου Πανεπιστημίου στις 3
Μαΐου 1837 και εγκατάσταση στο νέο κτήριο το
1841. Πρώτες σχολές: Θεολογία – Ιατρική –
Νομική – Τέχνες
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
ΑΘΗΝΩΝ

33. Αγγλικα-
νική
Εκκλησία
Αγ.
Παύλου
1839
Αρσάκειο
Παρθε-
ναγωγείο
1846
Οφθαλ-
μιατρείο
1847
Καθολι-
κός Ναός
Αγ.
Διονυ-
σίου
1853
Ιδιωτικό
«Εκπαι-
δευτήριο
Γρ.
Παπαδο-
πούλου»
1856
Δημόσια κτήρια της
οθωνικής περιόδου

34. ΠΑΛΑΙΑ ΒΟΥΛΗ
 Θεμελίωση το 1858 από τη βασίλισσα Αμαλία.
 Πρώτη μόνιμη στέγη του Ελλήνικού Κοινοβουλίου
 Τροποποίηση των σχεδίων του κτηρίου μετά την
έξωση του Όθωνα.

35.  Οικοδομήθηκε (1859-1885) με τις δωρεές του ομογενούς
επιχειρηματία της Βιέννης Σίμωνος Σίνα, σε σχεδία του Th.
Hansen, ενώ στην επίβλεψη συνεργάστηκε και ο Ernst Ziller.
 Η θέση της, στο πλάι του Πανεπιστημίου και της (μελλοντικής)
Βιβλιοθήκης, προβλεπόταν ήδη από το 1842, συγκροτώντας ό,τι
ονομάστηκε «Αθηναϊκή τριλογία» του νεοκλασικισμού.
ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ

37. Περιοχή: Μνησικλέους 8 &
Διογένους 12
Έτος: 1801-1868
Οικία Κουτζαλέξη
Οδός Παπαρρηγοπούλου 7
Έτος: 1833-1834 Οικία
Δεκόζη-
Βούρου

38. Περιοχή: Γωνία της οδού Αιόλου 38
Έτος: 1833-1839
Ξενοδοχείο «Βύρων»
Περιοχή: οδός Αιόλου 52 &
Μιλτιάδου 26
Έτος: 1840-1850
Νεοκλασική διώροφη
κατοικία με καταστήματα

39. Κτίστηκαν στα μέσα του 19ου αιώνα από Αναφιώτες αλλά
και από άλλους Κυκλαδίτες μάστορες που είχαν μεταναστεύσει
στην Αθήνα.
Περιοχή: οδός Στράτωνος-ΒΑ
πρόποδες Ακροπόλεως
Έτος: 1847-1863
Αναφιώτικα

40. Η Αθήνα έχει πλέον αλλάξει πολύ. Τα σημάδια των
προηγούμενων χρόνων όμως, εξακολουθούν να υπάρχουν στην
πόλη. Μνημεία αρχαία, με περιφημότερο όλων τον Παρθενώνα -
μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, Ρωμαϊκά,
Βυζαντινά αλλά και Οθωμανικά συναντώνται παντού.
Δημόσια κτήρια που χρονολογούνται από την καθιέρωση της
Αθήνας ως πρωτεύουσας του νεοελληνικού κράτους, όπως τα
Ανάκτορα (η σημερινή Βουλή των Ελλήνων) ή η κλασικιστική
Τριλογία της οδού Πανεπιστημίου (Εθνική Βιβλιοθήκη,
Πανεπιστήμιο και Ακαδημία) βρίσκονται συνεχώς σε
λειτουργία. Και μπορεί ο οικιστικός ιστός της πρωτεύουσας να
έχει μεταβληθεί, ο πυρήνας της οθωνικής Αθήνας όμως είναι
πάντα ορατός μέσα στο λεγόμενο «ιστορικό κέντρο» της.

41.  http://www.e-saloniki.gr/el/top-menu/politikh/47-xronia-
apo-to-praksikophma-ths-21hs-apriliou-tou-1967-video-
photos.html
 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B8%CE%AE
%CE%BD%CE%B1#.CE.91.CF.81.CF.87.CE.B1.CE.AF.
CE.B1_.CE.91.CE.B8.CE.AE.CE.BD.CE.B1
 http://www.google.gr
 http://argolikivivliothiki.gr
 http://www.eie.gr/archaeologia/gr/arxeio.aspx
 synnefaoneira.blogspot.gr
 Αρχαιολογία της πόλης των Αθηνών –Ηλεκτρονική έκδοση