La0241

Những vấn đề lý luận và thực tiễn về cổ phần hóa và sau cổ phần
hóa các doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam
Mã số đề tài: LA0241

Trang 1

Hệ thống Website : Thông tin Liên hệ - Ban biên tập:
● http://choluanvan.vn Hotline trực tiếp: 0975.170170 - 0979.170.170
● http://choluanvan.com.vn Điện thọai hỗ trợ: 0979.170.170 (Mr. Huy)
● http://luanvanviet.com Email: Timluanvan@gmail.com - Luanvanviet@gmail.com
● http://tailieu24h.com

MỤC LỤC
PHỤ BÌA 1
LỜI CAM ĐOAN...................................................................................................................2
MỤC LỤC..............................................................................................................................3
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT....................................................................................4
DANH MỤC SƠ ĐỒ BẢNG BIỂU......................................................................................5
LỜI MỞ ĐẦU........................................................................................................................6
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CỔ PHẦN HÓA VÀ GIẢI
QUYẾT NHỮNG VẤN ĐỀ KINH TẾ XÃ HỘI NẢY SINH SAU CỔ
PHẦN HÓA CÁC DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC ...............................13
1.1. Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về CPH các DNNN ....................................13
1.2. Những vấn đề kinh tế-xã hội nảy sinh cần giải quyết sau CPH các DNNN.......37
1.3. Kinh nghiệm cổ phần hóa và giải quyết các vấn đề sau cổ phần hóa của các
DNNN ở một số nước trên thế giới.....................................................................50
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CỔ PHẦN HÓA VÀ SAU CỔ PHẦN HÓA CÁC DOANH
NGHIỆP NHÀ NƯỚC TRONG NGÀNH GIAO THÔNG VẬN TẢI Ở VIỆT
NAM...............................................................................................................57
2.1. Đặc điểm của ngành GTVT và DNNN trong ngành GTVT ảnh hưởng đến cổ
phần hóa và sau cổ phần hóa.................................................................................57
2.2. Thực trạng các doanh nghiệp ngành giao thông vận tải Việt Nam trong và sau cổ
phần hoá doanh nghiệp nhà nước...................................................................77
CHƯƠNG 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NHẰM GIẢI QUYẾT TỐT CÁC VẤN
ĐỀ CỔ PHẦN HOÁ VÀ SAU CỔ PHẦN HOÁ DOANH NGHIỆP
NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM .....................................................................136
3.1. Quan điểm, phương hướng và mục tiêu giải quyết các vấn đề CPH sau CPH các
DNNN nói chung và ngành giao thông vận tải nói riêng ..........................136
3.2. Những giải pháp chủ yếu nhằm giải quyết những vấn đề kinh tế-xã hội trong và
sau CPH các DN trong ngành giao thông vận tải ............................................151
KẾT LUẬN........................................................................................................................185
DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ.................................................................187
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................188
PHỤ LỤC 194
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TIẾNG VIỆT
Trang 2


1. XHCN: Xã hội chủ nghĩa

2. CNH: Công nghiệp hoá

3. CNH, HĐH: Công nghiệp hoá, hiện đại hoá.

4. KHCN: Khoa học công nghệ.

5. KHKT: Khoa học kỹ thuật.

6. SXKD: Sản xuất kinh doanh

7. DN : Doanh nghiệp.

8. DNNN: Doanh nghiệp nhà nước.

9. CPH: Cổ phần hoá.

10.CPHDNNN: Cổ phần hoá Doanh nghiệp Nhà nước.

11. CTCP: Công ty cổ phần.

12. GTVT: Giao thông vận tải.

TIẾNG ANH

1. ODA: Nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức.

2. WB : Ngân hàng thế giới.

3. IMF : Quỹ tiền tệ thế giới.

4. BOT: Xây dựng điều hành chuyển nhượng

5. WTO: Tổ chức thương mại thế giới

Trang 3


DANH MỤC SƠ ĐỒ BẢNG BIỂU

Số hiệu Tên bảng Trang

Biểu 2.1. Tình hình cổ phần hoá DNNN ngành GTVT giai đoạn 1996-1998.......94

Biểu 2.2. Tình hình cổ phần hoá DNNN ngành GTVT giai đoạn 1999-2005.....95

Biểu 2.3. Tình hình cổ phần hóa các DNNN ngành GTVT (đến 12/2005)...96

Biểu 2.4. Biến động sở hữu vốn của các DNNN ngành GTVT do tác động
của quá trình cổ phần hoá............................................................107

Biểu 2.5. Mức độ huy động vốn từ cổ phần hoá các DNNN ngành GTVT đến
tháng 12 năm 2004......................................................................115

Biểu 2.6. Đánh giá hiệu quả kinh doanh của Công ty cổ phần Đại lý Liên
hiệp vận chuyển Gemadept (DNNN sau 9 năm cổ phần hoá)....116

Biểu 2.7. Tình hình nợ của các DNNN trong ngành giao thông vận tải trước
khi tiến hành cổ phần hoá............................................................118

Biểu 2.8. Biến động cán bộ quản lý các DNNN cổ phần hoá......................119

Biểu 2.9. Kết quả kinh doanh của các DNNN trước và sau cổ phần hoá
Ngành GTVT đến tháng 2 năm 2006..........................................122

Biểu 2.10. Thực trạng của công ty cổ phần container sau cổ phần hoá tính
đến tháng 2 năm 2006................................................................123

Biểu 2.11. Hiệu quả sản xuất kinh doanh của DNNN ngành GTVT sau cổ
phần hoá - tính đến tháng 2 năm 2006.......................................125

Trang 4


LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài luận án
Từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI năm 1986 đến nay, nước ta đã
chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang phát triển kinh tế hàng hoá
nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước
theo định hướng Xã hội chủ nghĩa. Trong bước chuyển đổi này, các doanh
nghiệp nhà nước (DNNN) là một bộ phận trọng yếu của kinh tế Nhà nước đã
bộc lộ nhiều bất cập, hoạt động kém hiệu quả, chưa thực sự tương xứng với vai
trò chủ đạo của nó trong nền kinh tế nhiều thành phần. Trước tình hình đó, Đảng
và Nhà nước đã có các chủ trương về đổi mới các DNNN. Hàng loạt các giải
pháp đã được tiến hành, trong đó có giải pháp chuyển đổi một số DNNN thành
Công ty cổ phần (CTCP) hay cổ phần hoá các DNNN.
Ngành giao thông vận tải là một trong những ngành có số lượng các
DNNN khá lớn bởi vị trí quan trọng của nó trong nền kinh tế. Trong việc thực
hiện cổ phần hoá các DNNN, ngành đã sớm triển khai và đã có nhiều doanh
nghiệp được cổ phần hoá. Tuy nhiên, số lượng các doanh nghiệp chưa được cổ
phần hoá còn lớn. Đặc biệt, sau khi thực hiện cổ phần hoá bên cạnh những
chuyển biến trong tổ chức hoạt động kinh doanh đã nảy sinh nhiều vấn đề cần
giải quyết - người ta đã gọi đó là các vấn đề của hậu CPH.
Những vấn đề tuy mới phát sinh nhưng nếu không giải quyết sẽ ảnh hưởng
không chỉ đến các DNNN đã cổ phần hoá mà còn ảnh hưởng đến tiến trình CPH
của các DNNN còn lại. Thực tiễn đang đòi hỏi Đảng và Nhà nước nói chung,
các nhà nghiên cứu khoa học nói riêng tập trung công sức, trí tuệ thúc đẩy mạnh
mẽ cổ phần hoá các DNNN, làm cho chúng thực sự có hiệu quả cả về kinh tế lẫn

Trang 6


xã hội. Từ những lý do trên, tôi đã chọn đề tài: “Những vấn đề lý luận và thực
tiễn về cổ phần hoá và sau cổ phần hoá các doanh nghiệp nhà nước ở Việt
Nam" (Lấy ví dụ ngành giao thông vận tải) làm đề tài luận án tiến sĩ.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Xuất phát từ yêu cầu của thực tiễn, vấn đề cổ phần hoá và sau cổ phần hoá
các DNNN đã được nghiên cứu trong nhiều đề tài khoa học, một số luận văn
thạc sĩ và luận án tiến sĩ. Qua tìm hiểu các tài liệu, tác giả luận án có thể hệ
thống và nêu ra một số công trình chủ yếu sau:
“Cơ sở khoa học của việc chuyển một số DNNN thành công ty cổ phần ở
Việt Nam” - Chương trình khoa học cấp Nhà nước, mã số KX 03.07.05 do Bộ
tài chính chủ trì năm 1993.
“Cổ phần hoá DNNN - kinh nghiệm thế giới”. Sách chuyên khảo do Hoàng
Đức Tảo chủ biên, Nhà xuất bản Thống kê, Hà Nội năm 1993.
“Cổ phần hoá DNNN cơ sở lý luận và thực tiễn”. Sách chuyên khảo do PTS
Nguyễn Ngọc Quang biên soạn. Nhà xuất bản Khoa học xã hội - Hà Nội 1996.
“Công ty cổ phần và chuyển doanh nghiệp nhà nước thành công ty cổ
phần”. Sách chuyên khảo do PTS Đoàn Văn Hạnh biên soạn. Nhà xuất bản
Thống kê - Hà Nội năm 1998.
“Cải cách DNNN ở Trung Quốc so sánh với Việt Nam”. TS Võ Đại Lược,
GS.TS Cốc Nguyên Đường chủ biên. Nhà xuất bản Khoa học xã hội, Hà Nội
năm 1977.
“Đổi mới DNNN trợ giúp cho ngành GTVT - Dự án hỗ trợ cải cách
DNNN trong ngành GTVT” (TF 02202296) Pricer Water Hause Coopres, 8 -
Hà Nội năm 2001.

Trang 7


“Bàn về cải cách DNNN” Trương Văn Bân, Nhà xuất bản Chính trị quốc
gia, Hà Nội năm 1996. Sách dịch.
“Tiến trình và triển vọng cổ phần hoá DNNN ở Việt Nam”. Tác giả Trần
Công Bảng đăng trên Tạp chí Kinh tế phát triển 3/1998.
“Chuyển đổi các DNNN - quản lý sự thay đổi triệt để trong môi trường phi
điều tiết”. Brary Spicer, David Emanuel, Michael Poswell (Anh). Viện nghiên
cứu Quản lý kinh tế Trung ương. Hà Nội 1998.
“Đổi mới DNNN trợ giúp cho ngành GTVT - Dự án hỗ trợ cải cách DNNN
trong ngành Giao thông vận tải” (TF 02202296) Pricer Water Hause Coopres, 8
- 2001.
“Bàn về cải cách DNNN” Trương Văn Bân, Nhà xuất bản Chính trị quốc
gia, Hà Nội 1996. Sách dịch.
“Bức xúc của cổ phần hoá DNNN”. Tác giả Trần Ngọc Bút, đăng trên tạp
chí Kinh tế và dự báo 4/1998.
“Cổ phần hoá lối ra của các DNNN trong nền kinh tế thị trường cạnh
tranh”. Tạp chí Kinh tế phát triển, số 44 năm 1994.
“Các vấn đề tồn tại và phát sinh của DNNN sau cổ phần hoá đa dạng sở
hữu”. Tác giả Trần Tiến cường, tài liệu Hội thảo về cổ phần hoá năm 2001.
“Một số vướng mắc về tài chính đối với doanh nghiệp sau cổ phần hoá và
đa dạng sở hữu”. Tài liệu Hội thảo về cổ phần hoá năm 2001. Tác giả Lê Hoàng
Hải.
“Tình hình thực hiện cổ phần hoá DNNN của Bộ Giao thông vận tải".Tài
liệu Hội thảo về cổ phần hoá năm 2001. Tác giả TS. Nguyễn Xuân Hào - Bộ
Giao thông vận tải.......
Trang 8


Những công trình nghiên cứu trên đề cập đến nhiều khía cạnh khác nhau của
vấn đề cổ phần hoá DNNN, nhưng chưa có công trình nào nghiên cứu hoàn chỉnh
về cổ phần hoá. Đặc biệt chưa có công trình nào nghiên cứu sâu về những vấn đề
kinh tế- xã hội đặt ra trong và sau cổ phần hoá các DNNN trong ngành giao thông
vận tải.
Đối với ngành giao thông vận tải, để phục vụ cho quá trình cổ phần hoá
ngành đã xây dựng những đề án, có các báo cáo tổng kết hàng năm và tổ chức hội
thảo về cổ phần hoá các DNNN của Ngành. Tuy nhiên, đó là những bài viết đơn
lẻ, là những đề án triển khai hoặc những tổng kết có tính liệt kê số liệu. Chưa có
những đánh giá mang tính hệ thống và phân tích đầy đủ trên phương diện khoa
học.
Năm 1999, nghiên cứu sinh Nguyễn Thị Thơm đã bảo vệ thành công Luận
án tiến sĩ kinh tế về: “Cổ phần hoá các DNNN ở Việt Nam”. Đây là công trình
nghiên cứu và tổng kết khá công phu về lý luận và thực tiễn về cổ phần hoá các
DNNN ở Việt Nam. Tuy nhiên, đây là công trình nghiên cứu chung về cổ phần
hoá các DNNN ở những năm đầu của tiến trình cổ phần hoá. Vì vậy, những kết
quả của cổ phần hoá còn khiêm tốn. Từ đó đến nay đã 7-8 năm, những vấn đề của
cổ phần hoá các DNNN đã có nhiều điểm mới. Đặc biệt những vấn đề sau cổ
phần hoá các DNNN trước đây chưa phát sinh, đến nay đã có nhiều nảy sinh phức
tạp, nhưng chưa được nghiên cứu trong luận án.
Năm 2002, bản thân nghiên cứu sinh (Bùi Quốc Anh) đã bảo vệ thành công
luận văn thạc sỹ kinh tế chuyên ngành Kinh tế chính trị Xã hội chủ nghĩa về “Cổ
phần hoá DNNN trong ngành giao thông vận tải ở Việt Nam”. Những vấn đề tác
giả đề cập ở trong khuôn khổ Luận văn Thạc sỹ chủ yếu là đề cập về cổ phần hoá,
Trang 9


những vấn đề hậu cổ phần hoá chưa được xem xét. Hơn nữa công trình nghiên
cứu cũng đã được gần 5 năm.
Năm 2003, nghiên cứu sinh Lê Văn Hội đã bảo vệ thành công luận án Tiến
sĩ kinh tế chuyên ngành Kinh tế, quản lý và kế hoạch hoá kinh tế quốc dân tại
Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh với đề tài “Cổ phần hoá một số DNNN
trong ngành Giao thông vận tải - Thực trạng và giải pháp”. Đề tài tập trung vào
các vấn đề lý luận và thực tiễn của cổ phần hoá các DNNN của Ngành Giao thông
vận tải, trong đó chủ yếu nghiên cứu các vấn đề liên quan đến thực hiện cổ phần
hoá, những vấn đề đặt ra sau cổ phần hoá các DNNN chưa được luận án nghiên
cứu. Trên thực tế, sau khi thực hiện cổ phần hoá nhiều doanh nghiệp đã nảy sinh
nhiều vấn đề kinh tế xã hội ảnh hưởng không chỉ đến các DNNN đã cổ phần hoá
mà còn ảnh hưởng đến những DNNN chưa cổ phần hoá.
Đã có một số bài viết về từng mặt của những vấn đề kinh tế nảy sinh sau khi
doanh nghiệp cổ phần hoá như: “Các vấn đề tồn tại và phát sinh của doanh nghiệp
sau cổ phần hoá và đa dạng hoá sở hữu” của TS. Trần Tiến Cường; “Một số
vướng mắc về tài chính đối với doanh nghiệp sau cổ phần hoá và đa dạng sở hữu"
của Lê Hoàng Hải - Trưởng ban cổ phần hoá Cục tài chính doanh nghiệp...
Nhưng chưa có công trình nào nghiên cứu đẩy đủ, toàn diện về các vấn đề sau cổ
phần hoá các DNNN.
Trước những biến động của quá trình cổ phần hoá các DNNN nói chung,
của ngành Giao thông vận tải nói riêng, đặc biệt là những biến động trong những
năm gần đây, tác giả luận án muốn đi sâu nghiên cứu một cách có hệ thống cả
những vấn đề diễn ra trong quá trình cổ phần hoá và nảy sinh sau cổ phần hoá
DNNN, nhằm đưa ra những giải pháp xử lý đáp ứng yêu cầu bức xúc của thực

Trang 10


tiễn. Đây cũng là công trình tiếp nối của tác giả luận án để đảm bảo tính hệ
thống.
3. Mục đích nghiên cứu của luận án
Mục đích của luận án là nghiên cứu một cách có hệ thống những vấn đề lý
luận và thực tiễn của tiến trình cổ phần hoá các DNNN ở Việt Nam, chỉ ra
những thành công, hạn chế và nguyên nhân của những thành công và hạn chế
đó. Thông qua phân tích thực trạng tiến trình cổ phần hoá các DNNN trong
ngành GTVT, luận án chỉ ra những vấn đề kinh tế- xã hội đặt ra trước, trong và
sau khi cổ phần hoá, từ đó đề xuất phương hướng và các giải pháp nhằm giải
quyết những vấn đề cổ phần hoá DNNN ở Việt Nam. Để đạt tới mục đích trên,
luận án sẽ giải quyết những nhiệm vụ khoa học sau đây:
- Hệ thống hoá và phân tích các vấn đề lý luận và thực tiễn về cổ phần hoá
và sau cổ phần hoá các doanh nghiệp nhà nước nói chung và trong ngành giao
thông vận tải nói riêng trên quan điểm kinh tế chính trị Marx - Lê Nin, làm cơ sở
khoa học cho nghiên cứu về các vấn đề kinh tế xã hội trong và sau cổ phần hoá
các doanh nghiệp nhà nước trong ngành giao thông vận tải ở nước ta hiện nay.
- Phân tích thực trạng quá trình cổ phần hoá các DNNN trong ngành giao
thông vận tải ở nước ta và tình hình hoạt động của các công ty cổ phần trong
ngành sau khi thực hiện cổ phần hoá. Qua phân tích rút ra những kết quả đạt
được, những vấn đề kinh tế xã hội đặt ra trong và sau khi thực hiện cổ phần
hoá các DNNN và nguyên nhân của chúng.
- Xác định các quan điểm có tính nguyên tắc. Đề xuất các phương hướng
và giải pháp chủ yếu nhằm hạn chế những vấn đề tiêu cực phát sinh trong quá
trình cổ phần hoá và xử lý những nảy sinh sau khi cổ phần hoá các DNNN nói
chung và trong ngành giao thông vận tải nói riêng ở nước ta.
Trang 11


4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là những vấn đề kinh tế, tổ chức liên quan đến cổ phần
hoá và sau khi thực hiện cổ phần hoá các doanh nghiệp nhà nước nói chung và
trong ngành giao thông vận tải nói riêng. Những vấn đề kinh tế, tổ chức được
nghiên cứu và phân tích dưới góc độ kinh tế chính trị học. Các doanh nghiệp nhà
nước trong ngành giao thông vận tải bao gồm các doanh nghiệp do Bộ và các
doanh nghiệp do các địa phương quản lý.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: Nghiên cứu ở các doanh nghiệp nhà nước trên phạm vi cả
nước, đối với ngành giao thông vận tải đó là những doanh nghiệp đã được thực
hiện cổ phần hoá. Do phạm vi nghiên cứu rộng, luận văn giới hạn nghiên cứu các
doanh nghiệp nhà nước do Bộ Giao thông vận tải quản lý là chủ yếu.
- Về thời gian: Nghiên cứu quá trình cổ phần hoá từ những năm đổi mới ở
nước ta, trong đó tập trung nghiên cứu những vấn đề kinh tế xã hội nảy sinh
trong và sau cổ phần hoá ở các doanh nghiệp ngành giao thông vận tải đã được
cổ phần hoá trước tháng 6/2004.
5. Phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng các phương pháp của chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ
nghĩa duy vật lịch sử. Đó là những phương pháp đặc trưng của kinh tế chính trị
như trừu tượng hoá khoa học, logích kết hợp với lịch sử, phân tích và tổng hợp.
Ngoài ra, vì phạm vi nghiên cứu rộng, các vấn đề nghiên cứu phức tạp luận án
đã sử dụng một số phương pháp khác như: - Phương pháp điều tra xã hội học;
Phương pháp phân tổ thống kê; Phương pháp chuyên khảo; Phương pháp
chuyên gia; Phương pháp phân tích, so sánh; Phương pháp phân tích điểm mạnh,

Trang 12


điểm yếu, thời cơ, thách thức (SWOT).
6. Những đóng góp khoa học của luận án
- Luận án đã hệ thống hoá và phân tích làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và
thực tiễn về cổ phần hoá cũng như những vấn đề đặt ra sau cổ phần hoá các
doanh nghiệp nhà nước nói chung và trong ngành giao thông vận tải ở nước ta nói
riêng. Những hệ thống và phân tích đó là cơ sở khoa học cho các đánh giá thực
tiễn và đề xuất các phương hướng và giải pháp giải quyết các vấn đề luận án
nghiên cứu.
- Luận án đã phân tích thực trạng quá trình cổ phần hoá và hoạt động của
các công ty cổ phần trong ngành giao thông vận tải nước ta sau khi thực hiện cổ
phần hoá. Trên cơ sở phân tích rút ra những kết quả đạt được,chỉ ra những mặt
tồn tại, hạn chế cần giải quyết. Luận án cũng chỉ ra nguyên nhân của những
thành công và hạn chế cần khắc phục.
- Luận án đã trình bày có hệ thống các quan điểm, đề xuất các phương
hướng và hệ thống các giải pháp chủ yếu nhằm khắc phục và hạn chế những tiêu
cực phát sinh cả trong và sau khi cổ phần hoá các DNNN nói chung và trong
ngành Giao thông Vận tải ở nước ta.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài lời mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo… luận án được
kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về cổ phần hoá và giải quyết những
vấn đề kinh tế xã hội nảy sinh sau cổ phần hoá các doanh
nghiệp nhà nước
Chương 2: Thực trạng cổ phần hoá và sau cổ phần hoá các doanh nghiệp
nhà nước trong ngành giao thông vận tải ở Việt Nam
Chương 3: Quan điểm và giải pháp nhằm giải quyết tốt các vấn đề cổ phần
hoá và sau cổ phần hoá các doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam
Trang 13


La0241

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

Similar a La0241

Similar a La0241 (20)

Más de luanvanviet

Más de luanvanviet (20)

La0241