Voorstelling van het boek 1 Samuël met focus op hoofdstuk 8. Invalshoek is exegese. Waarom wil Israël een koning? Waaraan moet voldaan worden voor een

1. Op zoek naar een geschikte
koning (1 Samuel)
Bijbelgroep federatie
Heule-Bissegem
Maarten Devos

2. Is het hebben van een koning voor een volk een
goed idee?
Wie moet de koning dan worden?
Moet die koning rekenschap afleggen tegenover
God?
Of kan het ook zonder koning?

6. Overzicht
1. Welke crisis?
2. De bijbel lezen, de bijbel leren
3. Verhaal Samuel
1. Lezen
2. Vooraf en achteraf
3. Historische schets
4. Interpretatiesleutels
4. Actualisatie

7. Welke crisis
Ecologische crisis
Financiële crisis
Geloofscrisis
Democratische crisis
Sociale crisis (armoede)
Ze hebben met elkaar te maken!
Welke oplossing is er?

8. Welke oplossing
Van klein naar groot
Van links naar rechts
Méér of minder godsdienst
Europa
Vlaanderen
democratie
belastingen
overheid

9. Overzicht
1. Welke crisis?
2. De bijbel lezen, de bijbel leren
3. Verhaal Samuel
1. Lezen
2. Vooraf en achteraf
3. Historische schets
4. Interpretatiesleutels
4. Actualisatie

10. Bijbel lezen
 De tekst heeft een geschiedenis
 De lezer heeft een geschiedenis
 Iedereen draagt een bril.

11. Bijbel leren
 Lezen = leren = actief
 Leven en leren is 2-richtingsverkeer
– Je leert uit het leven en dat is niet onbelangrijk
(Vb: de wet is er voor de mens, de mens niet voor
de wet)
– Je leert doorheen de verhalen van de bijbel
bewuster en scherper te leven. Die nieuwe kijk
brengt je op het spoor van het mysterie wat God
is.

12. Overzicht
1. Welke crisis?
2. De bijbel lezen, de bijbel leren
3. Verhaal Samuel
1. Lezen
2. Vooraf en achteraf
3. Historische schets
4. Interpretatiesleutels
4. Actualisatie

13. Samuel (1 Sam)
 Het richterschap van hogepriester Eli (1-4)
 Het richterschap van Samuel (5-12)
 Het koningschap van Saul, onbetwist (10-15)
 De opkomst van David - zijn periode als
rebel / vluchteling (16-30)
 De dood van Saul (31)

14. Structuur van Oude Testament
TeNaCH = Torah – Nebiim – Chetoebim
1) Torah: de 5 boeken van Mozes, of
‘Pentateuch’
2) Nebiim: De profeten
3) Chetoebiem: Geschriften

15. Structuur O.T. in christelijke traditie
Indeling die teruggaat op Griekse vertaling van het O.T.: de
Septuagint
1) de historische boeken: van Genesis tot en met Ester
2) de onderwijzende of dichterlijke boeken : Job t/m
Hooglied
3) de profetische boeken: Jesaja tot en met Maleachi
=> Problematisch! Suggestie dat het in de bijbel om
‘geschiedenis’ zou gaan! Genesis?! Jozua?!

16. Rol van profeten
 Politieke commentatoren: lezen en
spellen de ‘krant’ van hun dagen
 Zieners: Analyseren, doorzien / voorzien
evoluties, openbaren = blootleggen
 Opiniemakers: informatie + inspiratie 
gehistoriseerde profetie: met de vonk van
de profetie geschiedenis schrijven
 Oppositie: Staan naast de koning. Zijn het
‘geweten’ van de regering. ‘Lastige’ figuren!
 Thora-wakers: Moeten erover waken dat
Thora wààr gemaakt wordt. Dat er volgens
de Thora bestuurd wordt.

17. Historische schets
Van exodus tot intocht &
van ballingschap tot ommekeer
EXODUS
EGYPTE
BELOOFD
LAND
ASSUR BALLING
BABEL SCHAP ?

18. Israël en Juda na Solomo
722 v. Chr.: Assyrië verovert
Noordrijk en voert bewoners in
ballingschap. Zij keren niet meer
terug: 10 van de 12 stammen
Israël verdwijnen in de mist van de
geschiedenis.
10 stammen: de Jozefstammen
Juda
586 v. Chr.: Babylonië neemt
2 stammen: Juda en Benjamin Jeruzalem in, verwoest de Tempel
en voert de bovenlaag van de
bevolking in ballingschap

19. Babylonische ballingschap
Nu land, stad en tempel verloren
zijn, realiseren de ballingen uit Juda
zich dat zij anderhalve eeuw eerder
al hun broederstammen verloren zijn
geraakt.
Intussen stellen ze niets meer
voor.
Hoe zouden zij nu een profetische rol
moeten gaan spelen in de
geschiedenis
Juda
en de volkeren voorgaan in de zorg
voor vreemdeling, weduwe en wees?
Tijdens en na de ballingschap
worden de profetische boeken
geschreven

20. Omstreeks 515: Terugkeer van deel van de bevolking van Juda
Bij wie terugkeren naar Juda groeit
het verlangen om de zoekgeraakte
stammen terug te vinden en de
oorspronkelijke federatie van 12
stammen, ‘het huis van Israël’, te
herstellen.
In broederschap ligt de toekomst,
beseffen ze intussen...
Juda

21. De Eerdere Profeten
De eerdere profeten:
 Jozua  Blikken terug op Israëls geschiedenis
vanaf de intocht in het beloofde land (Kanaän) onder
 Rechters Jozua
tot aan de aanvang van de ballingschap.
 I en II Samuel Ze historiseren op profetische wijze
Hoe het volk JHWH verliet en zijn vrijheid verspeelde
 I en II Koningen Andere thema’s = koningschap in broederschap – eenheid
(David)
En de bouw van de Tempel (Salomo)
Ze laten zien hoe slechte koningen het volk in ballingschap
zullen leiden
Ballingschap overkomt ons niet: wij dragen hierrond
mee verantwoordelijkheid.

22. Eerdere profeten
Thora: eindigt met dood van Mozes, net voor de intocht
in het beloofde land
De eerdere profeten:
 Jozua  intocht met Jozua, de Thora voorop, maar
inwoners met andere wetten in het land…
 Rechters  iedereen deed wat recht was in zijn ogen…
en dan loopt het fout! 12 rechters. Er is een
centrale macht nodig! Een Koning!?
I en II Samuel Kan een koning wel gerechtigheid waar
maken? De ene koning is de andere niet!
SAUL versus DAVID
De kritische blik van een profeet is nodig.
 I en II Koningen  De koning deed wat kwaad was… Met
Salomo gaat het al bergafwaarts… splitsing van
Noord- en Zuidrijk  richting ballingschap

23. 1 Sam 8
1 Toen Samuel oud geworden was, benoemde hij zijn zonen tot rechters over Israël. 2 De
oudste heette Joël en de tweede Abia. Ze bestuurden het land vanuit Berseba. 3 Maar ze
volgden het voorbeeld van hun vader niet na: ze waren op eigen voordeel uit, namen
steekpenningen aan en verdraaiden het recht. 4 De oudsten van Israël kwamen daarom bij
elkaar en gingen naar Rama, naar Samuel. 5 ‘U bent oud geworden,’ zeiden ze, ‘en uw zonen
volgen uw voorbeeld niet na. Benoem liever een koning om ons te besturen, zoals alle
andere volken er een hebben.’ 6 Samuel vond het ontoelaatbaar dat ze om een koning
vroegen. Daarom richtte hij een gebed tot de HEER, 7 maar die antwoordde: ‘Geef gehoor aan
de stem van het volk, aan alles wat ze je vragen. Jou verwerpen ze niet. Ze verwerpen
juist mij als hun koning. 8 Zo is het altijd gegaan, vanaf de dag dat ik hen uit Egypte heb
geleid tot nu toe. Ze hebben mij de rug toegekeerd en andere goden gediend, en zo
vergaat het nu ook jou. 9 Geef dus gehoor aan hun verzoek, maar waarschuw hen door
uitdrukkelijk te wijzen op de rechten die aan het koningschap verbonden zijn.’
10 Samuel vertelde alles wat de HEER had gezegd aan het volk, dat om een koning vroeg. 11 Toen zei hij: ‘Dit zijn de
rechten die aan het koningschap verbonden zijn: Uw zonen zal een koning u afnemen en ze indelen bij zijn strijdwagens,
zijn ruiterij of zijn persoonlijke escorte, 12 of ze aanstellen als bevelhebbers over duizend man of over vijftig. Hij zal ze
zijn akkers laten ploegen, zijn oogst laten binnenhalen en zijn wapens en strijdwagens laten maken. 13 Uw dochters zal
hij u afnemen om ze zalf te laten bereiden en te laten koken en bakken. 14 Uw vruchtbaarste landerijen, wijngaarden en
olijfgaarden zal hij u afnemen en toewijzen aan zijn hovelingen. 15 Van de opbrengst van uw akkers en wijngaarden zal
hij een tiende deel opeisen en dat aan zijn hovelingen en hoge ambtenaren geven. 16 Uw beste slaven en slavinnen en
uw sterkste arbeidskrachten zal hij u afnemen om ze voor zichzelf te laten werken, en ook uw ezels. 17 Van uw schapen
en geiten zal hij een tiende deel opeisen en ook uzelf zult hem moeten dienen. 18 En wanneer u dan de HEER te hulp
roept tegen de koning die u zelf gewild hebt, dan zal hij u niet verhoren.’
19 Het volk trok zich niets van Samuels woorden aan en zei: ‘Nee, we willen een koning en anders niet! 20 Dan pas
zullen we gelijk zijn aan alle andere volken. We willen dat een koning ons bestuurt en recht over ons spreekt, voor ons
uittrekt en ons voorgaat in de strijd.’ 21 Samuel hoorde aan wat het volk te zeggen had en bracht het over aan de HEER.
22 Toen zei de HEER tegen Samuel: ‘Geef gehoor aan hun verzoek en stel een koning over hen aan.’ En Samuel zei
tegen de Israëlieten dat iedereen naar zijn eigen stad moest terugkeren.

24. Thora-loos koningschap
Jullie zonen zal hij nemen
En ze voor zich inzetten bij zijn wagen en paarden,
En zij zullen voor zijn strijdwagen uitrennen,
Om ze voor zich in te zetten
Als oversten van eenheden van duizend en oversten van eenheden van vijftig –
Om zijn ploegland te ploegen
En zijn maailand te maaien,
Om zijn oorlogstuig te maken en zijn wagentuig.
Hij zal jullie dochters nemen
Als zalfmengsters, kokkinnen, baksters.
Van jullie velden, jullie wijngaarden en jullie olijftuinen
Zal hij de beste nemen en aan zijn dierbaren geven,
Aan jullie zaailanden en jullie wijngaarden zal hij tienden
Opleggen en geven aan zijn hovelingen en dienaren
En jullie slaven en slavinnen, jullie jonge mannen, de beste,
En jullie ezels zal hij nemen en voor zijn ondernemingen gebruiken,
Aan jullie kleinvee zal hij tienden opleggen,
En jullie zelf zult zijn slaven zijn (1 Sam. 8,11 – 17)

25. Overzicht
1. Welke crisis?
2. De bijbel lezen, de bijbel leren
3. Verhaal Samuel
1. Lezen
2. Vooraf en achteraf
3. Historische schets
4. Interpretatiesleutels
4. Actualisatie

26. Koningschap
Hoe Thora in praktijk brengen?
Het volk wil een koning zoals de andere volkeren. Maar Israël is toch niet als de anderen?
1) Bestuur nodig: Koning of JHWH als hoogste macht?
JHWH als koning is theologisch leuk
mààr: Thora in praktijk brengen zonder overheid?!...
Richters  Met de 12 richters (uit elke stam één) lukt het niet. Centrale macht nodig!
2) Twee soorten koningen:
1. de ‘gevraagde’: zorgt goed voor de eigen entourage  Saul
2. de ‘messiaanse’ koning: die de wil van God blijft zoeken, gerechtigheid betracht, de
zwaksten centraal stelt…  David (en Salomo) – koning over verenigd Israël
De ballingen blijven dromen van een ‘ware koning’ à la David die de broederschap
kan herstellen, ze dromen van een herenigd Noord- en Zuidrijk. Van een ‘koning’
wordt liever niet meer gesproken (Ezechiël): eerder een ‘vorst’, een ‘knecht’,…
Een ‘thoraloos’ koningschap leidt tot ballingschap  tot slavernij, tot angstland,…

27. Concreet
1. Een leider lost niet alle problemen op.
2. Kijk vooral naar de intentie van de leider:
- onderdrukker of bevrijder?
- knecht, dienstbaar aan het volk of machtig?
- barmhartig of niet?
3. Wees waakzaam… advent.. voor de
broederschap!