2. Ky doracak dhe sqarimet tjera të shkurta e të qarta për UE-në mund t’i gjeni në faqen e internetit
ec.europa.eu/publications/
Komisioni Evropian
Drejtoria Gjenerale për Komunikim
Publikime
B-1049 Bruksel
Dorëshkrimi është përfunduar në tetor të vitit 2006
Ilustrimi në ballinë dhe te kapitujt: Raportuesit
Luksemburg: Zyra për botime zyrtare të Bashkësive evropiane, 2006
ISBN 92-894-7522-6
Bashkësitë evropiane, 2006
Riprodhimi është i lejuar.
U botua në ish Republikën Jugosllave të Maqedonisë
3. Evropa në 2 leksione
Evropa në
12 leksione
nga Paskal Fonten,
ish asistenti i Zhan Monesë
dhe profesor në Institutin për Studime Politike në Paris
5. Përmbajtja
Evropa në 2 leksione
1. Pse Unioni Evropian? 4
2. Dhjetë hapat historike 8
3. Zgjerimi dhe politika me fqinjët 2
4. Si funksionon UE-ja? 6
5. Çka bën UE-ja? 22
6. Tregu unik 28
7. Unioni ekonomik dhe monetar (UEM) 2
dhe euroja
8. Drejt shoqërisë të bazuar në dijeni 6
9. Një Evropë e qytetarëve 40
10. Liria, siguria dhe drejtësia 44
11. Unioni Evropian në skenën botërore 48
12. Cila është ardhmëria e Evropës? 54
Datat kyçe në historinë 58
e integrimit evropian
7. Misioni i Evropës në shekullin 21 është:
Evropa në 2 leksione
• të sigurojë paqe, prosperitet dhe stabilitet për popujt e saj;
• t’i tejkalojë ndarjet në kontinent;
• të sigurojë që qytetarët e saj të jetojnë në siguri;
• të promovojë zhvillim të balancuar ekonomik dhe social;
• të ballafaqohet me sfidat e globalizimit dhe ta ruajë
llojllojshmërinë e popujve të Evropës;
• t’i ruajë vlerat e evropianëve, siç janë zhvillimi i qëndrueshëm
dhe mjedisi i shëndoshë, respektimi i të drejtave të njeriut dhe
ekonomia sociale e tregut.
I. Paqe dhe stabilitet për Thëngjill dhe Çelik (ECSC). Vendet që
dikur kishin luftuar njëri-tjetrin, prodhimin
Ideja për Evropën e bashkuar dikur ishte e qymyrit dhe çelikut e bashkuan nën
vetëm një ëndërr e filozofëve dhe vizionarëve. një institucion të përbashkët, të quajtur
Viktor Hygo, për shembull, ka paramenduar “Autoriteti i Lartë”. Në mënyrë praktike, por
“Shtetet e Bashkuara të Evropës” të inspiruar gjithashtu edhe tejet simbolike, materialet
nga idealet humane. Ëndrra u shkatërrua e luftës u transformuan në instrument të
nga luftërat e tmerrshme të cilat e rrënuan pajtimit dhe paqes.
kontinentin gjatë gjysmës së parë të shekullit
XX. II. Serishëm i Evropës
Mirëpo, nga gërmadhat e Luftës II Botërore Unioni Evropian e përkrahu bashkimin e
u shfaq një shpresë e re. Njerëzit që Gjermanisë pas rënies së murit të Berlinit
kishin rezistuar totalitarizmin gjatë luftës, në vitin 989. Kur Bashkimi Sovjetik
ishin të vendosur t’i japin fund urrejtjes u shkatërrua në vitin 99, ish vendet
ndërkombëtare dhe rivalitetit në Evropë, komuniste të Evropës Qendrore dhe Lindore,
për të ndërtuar një paqe të përhershme. Mes pas dekadave lidhje të ngushtë me Paktin
viteve 945 dhe 950, një grup burrështetas e Varshavës, vendosën që ardhmëria e tyre
guximtarë, përfshirë këtu Robert Shuman, të jetë në familjen e popujve demokratik të
Konrad Adenauer, Alçide de Gasperi dhe Evropës.
Uinston Çërçill kishin për qëllim t’i bindin
popujt e tyre që të hynë në një epokë të Procesi i zgjerimit vazhdon edhe në ditët
re. Struktura të reja do të krijoheshin në e sotme. Në tetor të vitit 2005 kanë filluar
Evropën Perëndimore, të bazuara na interesat bisedimet për anëtarësimin e Turqisë dhe
e përbashkëta dhe të themeluara në bazë të Kroacisë, derisa disa vende të Ballkanit
marrëveshjeve të cilat do ta garantonin e kanë caktuar rrugën e cila një ditë do ti
sundimin e së drejtës dhe barazinë në mes shpije në UE.
gjithë shteteve.
III. Siguria
Robert Shuman (Ministër francez i Punëve të
Jashtme), i inspiruar nga një ide fillimisht Evropa në shekullin XXI akoma ballafaqohet
të krijuar nga Zhan Mone, më 9 maj 950, me çështjen e sigurisë. UE-ja duhet të
propozoi formimin e Komunitetit Evropian ndërmarrë veprime aktive për ta garantuar
5
8. sigurinë e anëtarëve të saj. Në mënyrë të menaxhuara nga Komisioni Evropian,
konstruktive duhet të bashkëpunojë me i përkrahin dhe i plotësojnë përpjekjet e
rajonet që kufizohen me të: Ballkani, Afrika autoriteteve nacionale dhe rajonale të UE-
Veriore, Kaukazi dhe Lindja e Mesme. UE- së në zvogëlimin e jo barazive mes pjesëve
ja gjithashtu duhet t’i mbrojë interesat e të ndryshme të Evropës. Paratë e UE-së dhe
saja ushtarake dhe strategjike nëpërmjet kreditë nga Banka Evropiane për Investime
bashkëpunimit me aleatët e saj, në veçanti (BEI) shfrytëzohen për përmirësimin e
me aleatët e NATO-s dhe duke zhvilluar një infrastrukturës transportuese të Evropës
politikë të përbashkët evropiane për siguri (për shembull, për zgjerimin e rrjetit të
dhe mbrojtje. autostradave dhe hekurudhës) duke siguruar
kështu qasje më të mirë deri te rajonet
Siguria e brendshme dhe e jashtme janë dy periferike dhe duke e përkrahur tregtinë
anët e një monedhe. Lufta kundër terrorizmit trans-evropiane. Suksesi ekonomik i UE-së
dhe krimit të organizuar kërkon nga forcat pjesërisht do të matet edhe nga aftësia që
policore e të gjithë shteteve të UE-së të nga tregu i tij i vetëm prej gjysmë miliardë
punojnë së bashku. Të bëhet UE-ja një konsumatorësh të përfitojnë sa më shumë
“rajon i lirisë, sigurisë dhe drejtësisë” ku njerëz dhe biznese.
çdo njëri ka qasje të barabartë në drejtësi
dhe mbrojtje të barabartë me ligj, që paraqet
një sfidë të re e cila kërkon bashkëpunimin e V. Identiteti dhe shumë-
afërt mes qeverive. Trupat siç janë Europol, llojshmëria në botën e globalizuar
Zyra e policisë evropiane dhe Eurojust,
të cilat mbështesin bashkëpunimin mes Shoqëritë post-industriale të Evropës bëhen
prokurorëve, gjykatësve dhe policëve në shumë komplekse. Standardi jetësor rritet
vendet e ndryshme të UE-së gjithashtu duhet vazhdimisht, por akoma ekzistojnë dallime
të luajnë rol më aktiv dhe efektiv. të dukshme mes të pasurve dhe të varfërve.
Zgjerimi i Evropës i ka zmadhuar edhe
dallimet meqenëse shtetet gjatë anëtarësimit
IV. Solidariteti ekonomik kanë pasur standarde jetësore nën mesataren
dhe social evropiane. Për shtetet e UE-së është me
rëndësi të punojnë bashkë me qëllim që ti
Unioni Evropian u krijua me qëllim politik për zvogëlojnë këto dallime.
arritjen e paqes, por dinamika dhe suksesi
i tij është rezultat edhe nga kyçja e tij në Por këto përpjekje nuk janë bërë për t’i
ekonomi. komprometuar karakteristikat e veçanta
kulturore apo gjuhësore të vendeve të UE-
Numri i banorëve në shtetet e UE-së së. Përkundrazi, shumë aktivitete të UE-
është në zvogëlim e sipër në krahasim me së ndihmojnë në krijimin e rritjes së re
popullatën botërore. Prandaj ata duhet të ekonomike të bazuar në karakteristikat e
vazhdojnë bashkërisht nëse dëshirojnë të rajoneve dhe në shumëllojshmërinë e pasur
sigurojnë zhvillim ekonomik dhe të jenë të traditave dhe kulturave.
të aftë të garojnë në skenën botërore me
ekonomitë tjera kryesore. Asnjë shtet i UE-së Gjysmë shekulli i integrimit evropian tregoi se
individualisht nuk është mjaft i fortë për të UE-ja si tërësi është më e fuqishme se shuma
vepruar vet në tregun botëror. Tregu i vetëm e pjesëve të saj: ka shumë më tepër fuqi
evropian u siguron kompanive një platformë ekonomike, sociale, teknologjike, komerciale
vitale për të garuar në mënyrë efektive në dhe politike për dallim nëse anëtaret e
tregjet botërore. saj veprojnë individualisht. Në veprimin e
përbashkët dhe të njëzëshëm mund të shihet
Por konkurrenca e lirë në gjithë Evropën vlera e shtuar e Unionit Evropian.
patjetër ta ketë si kundër-baraspeshë
solidaritetin gjithë-evropian. Kjo ka Pse?
përfitime të qarta për qytetarët evropian:
kur ato bëhen viktima të vërshimeve dhe • Sepse UE-ja është fuqia udhëheqëse
katastrofave tjera natyrore, ata marrin ndihmë tregtare botërore dhe prandaj luan rol
nga buxheti i UE-së. Fondet Strukturale, kyç në negociatat ndërkombëtare siç janë
6
10. I. Peace and stability their future lay within the family of dem-
ocratic European nations.
Before becoming a real political objec-
tive, the idea of uniting Europe was just The enlargement process continues to
a dream in the minds of philosophers this day. Entry negotiations began with
and visionaries. Victor Hugo, for exam- Turkey and Croatia in October 2005, while
ple, imagined a peaceful ‘United States several countries in the Balkans have set
2. Dhjetë hapat
of Europe’ inspired by humanistic ideals.
The dream was shattered by the terrible
wars that ravaged the continent during
out along the road that could one day
lead to EU membership.
historike
the first half of the 20th century.
However, a new kind of hope emerged
III. Safety and security
Europe in the 2st century still fac-
from the rubble of World War Two. People es safety and security issues. The EU
who had resisted totalitarianism during has to take effective action to ensure
the war were determined to put an end the safety and security of its mem-
to international hatred and rivalry in Eu- bers. It has to work constructively with
rope and create the conditions for lasting the regions just beyond its borders:
peace. Between 945 and 950, a hand- the Balkans, North Africa, the Caucasus
ful of courageous statesmen including and the Middle East. It must also protect
Robert Schuman, Konrad Adenauer, Al- its military and strategic interests by
cide de Gasperi and Winston Churchill set working with its allies, especially within
about persuading their peoples to enter NATO, and by developing a genuine com-
a new era. New structures would be cre- mon European security and defence pol-
ated in western Europe, based on shared icy.
interests and founded upon treaties guar-
anteeing the rule of law and equality be- Internal security and external security
tween all countries. are two sides of the same coin. The fight
against terrorism and organised crime
Robert Schuman (French foreign minis- requires the police forces of all EU coun-
ter) took up an idea originally conceived tries to work together closely. Making
by Jean Monnet and, on 9 May 950, the EU an ‘area of freedom, security and
proposed establishing a European Coal justice’ where everyone has equal access
and Steel Community (ECSC). In coun- to justice and is equally protected by the
tries which had once fought each other, law is a new challenge that requires close
the production of coal and steel would cooperation between governments. Bod-
be pooled under a common High Author- ies like Europol, the European Police Of-
ity. In a practical but also richly symbolic fice, and Eurojust, which promotes coop-
way, the raw materials of war were being eration between prosecutors, judges and
turned into instruments of reconciliation police officers in different EU countries,
and peace. also have a more active and effective role
to play.
II. Bringing Europe
together again IV. Economic and social
solidarity
The European Union encouraged German
unification after the fall of the Berlin The European Union was created to
Wall in 989. When the Soviet empire achieve the political goal of peace, but
crumbled in 99, the former communist its dynamism and success spring from its
countries of central and eastern Europe, involvement in economics.
after decades under the authoritarian
yoke of the Warsaw Pact, decided that EU countries account for an ever smaller
8
13. 986 dhe hyri në fuqi më korrik të vitit industrializuara. Strategjia e Lisbonës
98. nënkupton stimulimin e risive teknologjike,
investimet afariste dhe modernizimin e
Evropa në 2 leksione
7. Trajta politike e Evropës ndryshoi sistemit arsimor të Evropës, për t’i plotësuar
dramatikisht me rënien e Murit të Berlinit nevojat e një shoqërie informatike.
në vitin 989. Kjo solli deri në ribashkimin
e Gjermanisë në tetor të vitit 990 dhe Ndërkohë, papunësia dhe shpenzimet në
demokratizimin e vendeve nga Evropa rritje të pensioneve ndikojnë mbi ekonomitë
Qendrore dhe Lindore kur ato u liruan nga nacionale, dhe kjo i bën reformat më të
kontrolli sovjetik. Bashkimi Sovjetik pushoi nevojshme. Votuesit vazhdimisht kërkojnë
së ekzistuari në dhjetor të vitit 99. nga qeveritë e tyre të gjenden zgjidhje për
këto çështje.
Ndërkohë, vendet-anëtare negocionin rreth
Marrëveshjes së re të Unionit Evropian, të 10. Pothuaj menjëherë pas zgjerimit të
miratuar nga Këshilli i Evropës, i përbërë nga Unionit Evropian në 5 vende–anëtare
kryetarët dhe/ose kryeministrat, në Mastriht, filluan përgatitjet për zgjerimin e ri pa
në dhjetor të vitit 99. Marrëveshja hyri presedan. Nga mesi i viteve ’90, vendet e
në fuqi më nëntor të vitit 99. Me ish-bllokut sovjetik (Bullgaria, Republika
krijimin e fushave të reja të bashkëpunimit e Çekisë, Hungaria, Polonia, Rumania dhe
ndërqeveritar në strukturat e integruara Sllovakia), tre shtetet baltike që më parë
ekzistuese të Bashkësisë, Marrëveshja e krijoi ishin pjesë e Bashkimit Sovjetik (Estonia,
Unionin Evropian (UE). Letonia dhe Lituania) një republikë e ish-
Jugosllavisë (Sllovenia) dhe dy vendet
8. Dinamika e re evropiane dhe ndryshimi i mesdhetare (Qiproja dhe Malta) trokitën në
gjeopolitikës së kontinentit bëri që edhe tre dyert e UE-së.
shtete – Austria, Finlanda dhe Suedia – t’i
bashkohen UE-së, më janar të vitit 995. UE e mirëpriti këtë mundësi për të ndihmuar
stabilizimin e kontinentit evropian dhe për
9. Në atë kohë, UE-ja gjendet në rrugën t’iu mundësuar këtyre demokracive të reja që
drejt arritjes më spektakulare, krijimin e t’i ndjejnë përfitimet nga integrimi evropian.
valutës së vetme. Euroja u vu në qarkullim Negociatat për anëtarësimin e ardhshëm
për transaksione financiare (me të holla jo të filluan në dhjetor të vitit 99. Zgjerimi i
gatshme) në vitin 999, derisa bankënotat UE-së në 25 shtete ndodhi më maj të
dhe monedhat u lëshuan në qarkullim tre vjet vitit 2004, kur 0 nga 2 vendet kandidate
më vonë në 2 vendet në hapësirën e euros iu bashkëngjitën Unionit. Bullgaria dhe
(që njihet si euro zona). Sot euroja është Rumania duhet t’i bashkangjiten më janar
valutë e rëndësishme botërore për pagesë të vitit 200.
dhe për rezerva dhe ka status të ngjashëm
me dollarin amerikan.
Evropianët janë të ballafaquar me globalizi-
min. Teknologjitë e reja dhe suksesi i
internetit janë duke i transformuar ekonomitë
botërore, por njëkohësisht me vete sjellin
sfida sociale dhe kulturore.
Në mars të vitit 2000, UE-ja e miratoi
“Strategjinë e Lisbonës” me qëllim të
modernizimit të ekonomisë evropiane dhe
për t’i mundësuar asaj të jetë konkurruese
në tregun botëror me lojtarët tjerë kryesorë,
siç janë SHBA-të dhe shtetet e reja të
14. percentage of the world’s population. of living have risen steadily, but there
3. Zgjerimi dhe
politika me fqinjët
They must therefore continue pulling are still significant gaps between rich
together if they are to ensure economic and poor. Enlargement has widened the
growth and be able to compete on the gap since countries have joined with liv-
world stage with other major econo- ing standards below the EU average. It
mies. No individual EU country is strong is important for EU countries to work to-
enough to go it alone in world trade. The gether to narrow the gap.
European single market provides compa-
nies with a vital platform for competing But these efforts have not been made at
effectively on world markets. the expense of compromising the sepa-
rate cultural or linguistic characteristics
But Europe-wide free competition must of EU countries. On the contrary — many
be counterbalanced by Europe-wide soli- EU activities help to create new economic
darity. This has clear tangible benefits growth based on regional specialities and
for European citizens: when they fall the rich diversity of traditions and cul-
victim to floods and other natural disas- tures.
ters, they receive assistance from the EU
budget. The Structural Funds, managed Half a century of European integration
by the European Commission, encourage has shown that the EU as a whole is
and supplement the efforts of the EU’s greater than the sum of its parts: it has
national and regional authorities to re- much more economic, social, technologi-
duce inequalities between different parts cal, commercial and political clout than if
of Europe. Money from the EU budget its member states had to act individually.
and loans from the European Investment There is added value in acting together
Bank (EIB) are used to improve Europe’s and speaking with a single voice as the
transport infrastructure (for example, to European Union.
extend the network of motorways and
high-speed railways), thus providing bet- Why?
ter access to outlying regions and boost- • Because the EU is the world’s leading
ing trans-European trade. The EU’s eco- trading power and therefore plays a de-
nomic success will be measured in part cisive role in international negotiations,
by the ability of its single market of half such as those at the 49-country World
a billion consumers to benefit as many Trade Organisation (WTO), as well as in
people and businesses as possible. the implementation of the Kyoto protocol
on air pollution and climate change;
V. Identity and diversity • Because it takes a clear position on
in a globalised world sensitive issues affecting ordinary people,
such as environmental protection, renew-
Europe’s post-industrial societies are be- able energy resources, the ‘precautionary
coming increasingly complex. Standards principle’ in food safety, the ethical as-
2
15. • Unioni Evropian është i hapur për çdo shtet që i plotëson
kriteret demokratike, politike dhe ekonomike për anëtarësim.
Evropa në 2 leksione
• Pas disa zgjerimeve, numri i vendeve-anëtare të UE-së u rrit
nga 6 në 25. Në fillim të vitit 2007, numri i anëtareve në
Union do të rritet në 27, ndërsa shtete-kandidate të tjera
tashmë negociojnë për anëtarësim.
• Secila nga marrëveshjet për pranimin e vendit-anëtar të ri duhet
njëzëri të miratohet nga ana e të gjitha vendeve-anëtare. Para
çdo zgjerimi të ardhshëm, UE-ja do ta vlerësojë kapacitetin
për pranimin e anëtares(eve) të re (ja), si dhe aftësinë e
institucioneve të saja për funksionim të suksesshëm.
• Zgjerimet e kaluara e forcuan demokracinë, e bënë Evropën më
të sigurt dhe e rritën potencialin e saj për tregti dhe zhvillim
ekonomike.
I. Bashkimi i një kontinenti c. Kandidate për anëtarësim
Turqia, anëtare e NATO-s, që para do kohe e
a. Unioni i 25 nënshkroi marrëveshjen për asocim me UE,
Në takimin në Kopenhagë, në dhjetor të vitit aplikoi për anëtarësim në vitin 98. Pozita
2002, Këshilli Evropian ndërmerr hapin më të gjeografike dhe historia politike e Turqisë
rëndësishëm në gjithë historinë e integrimit ishin shkaqet që UE-ja gjatë kohë mëdyshej
evropian. Me ftesën për anëtarësim në UE a duhet t’i përgjigjet pozitivisht aplikacionit
të 0 shteteve tjera më maj të vitit 2004, të saj. Megjithatë, në tetor të vitit 2005,
Unioni Evropian jo vetëm që e zmadhonte Këshilli i Evropës i filloi negociatat për
sipërfaqen e vet dhe numrin e popullatës, por anëtarësim me Turqinë. Në kohën e njëjtë, i
u jepte fund ndarjeve në kontinentin tonë filluan edhe bisedimet me Kroacinë, edhe një
– hendek që ndante botën e lirë nga bota vend-kandidat. Deri tani nuk është caktuar
komuniste që nga viti 945. data e hyrjes në fuqi të marrëveshjes për
anëtarësim me këto dy vende, që vjen pas
Zgjerimi i pestë i UE-së ka edhe dimension përfundimit të negociatave për anëtarësim.
politik dhe moral. Kjo u mundësoi shteteve
– Qipros, Republikës Çeke, Estonisë, d. Ballkani Perëndimor
Hungarisë, Letonisë, Lituanisë, Maltës, Vendet nga Ballkani Perëndimor, shumica
Polonisë, Sllovakisë dhe Sllovenisë – që janë prej tyre ishin pjesë e ish-Jugosllavisë,
po aq evropiane sa edhe të tjerët, jo vetëm kthehen nga Unioni Evropian me qëllim të
gjeografikisht, por edhe në kontekst të shpejtimit të rindërtimit të tyre ekonomik,
kulturës, historisë dhe aspiratave të tyre, t’i t’i përmirësojnë marrëdhëniet e tyre – të
bashkohen familjes demokratike evropiane. prishura nga luftërat etnike dhe religjioze,
Tani ata janë partnerë në projektin e madh dhe t’i konsolidojnë institucionet e tyre
të konceptuar nga themeluesit e UE-së. demokratike. UE i dha status të “vendit-
kandidat” ish Republikës Jugosllave të
b. Zgjerimi i mëtejshëm Maqedonisë (IRJM) në nëntor të vitit 2005.
Bullgaria dhe Rumania, vendet-kandidate Kandidatë tjerë potencial janë Shqipëria,
nga viti 995, i përfunduan negociatat. Bosnja dhe Hercegovina, Mali i Zi dhe
Parlamenti Evropian e dha pëlqimin e vet, e Serbia.
pasi që të gjitha vendet anëtare të UE-së ta
ratifikojnë anëtarësimim e tyre, ato duhet t’i
bashkëngjiten UE-së më janar të vitit 200.
Atëherë UE-ja do të ketë 2 vende-anëtare.
17. UE. Hyrja e mundshme e Turqisë do ta ngrejë varësisht nga ajo nëse gjenden ose jo në
pyetjen rreth statusit të disa vendeve nga listën momentale të kandidatëve potencial.
Kaukazi si Gjeorgjia dhe Armenia.
Evropa në 2 leksione
• Marrëveshjet për stabilizim dhe
asocim e hapin mundësinë që një vend
Edhe krahas asaj që i plotësojnë kriteret të bëhet kandidate për anëtarësim në
për anëtarësim, Islanda, Norvegjia, Zvicra UE pas përfundimit të negociatave për
dhe Lihtenshtajni nuk janë anëtare të Marrëveshjen. Kroacia dhe ish-Republika
Unionit Evropian pasi që opinioni publik Jugosllave e Maqedonisë (IRJM) janë
në këto vende për momentin është kundër vendet e para që nënshkruan marrëveshje
inkuadrimit të tyre në Union. të tilla. Pas tyre e nënshkroi Shqipëria.
Kandidatë tjerë potencial në këtë kontekst
Si problematike mbeten situata politike në janë Bosnja dhe Hercegovina, Mali i Zi dhe
Bjellorusi dhe pozita strategjike e Moldavisë. Serbia.
Më se e qartë është se anëtarësimi i Rusisë
do të krijonte baraspeshë të papranueshme • Në kuadër të politikës së saj fqinjësore,
në Unionin Evropian, si nga aspekti politik UE-ja ka nënshkruar marrëveshje për
ashtu edhe nga ai gjeografik. shkëmbim tregtar dhe bashkëpunim me
vendet që nuk janë anëtare të UE-së,
b. Kufizimet administrative e gjenden në Mesdheun Jugor dhe në
Gjithashtu, rregullat e tanishme për Kaukazin Jugor, si dhe me vendet në
anëtarësim, të definuar me Marrëveshjen Evropën Lindore, ku marrëdhëniet e tyre
nga Nica në vitin 200, e vendosi kornizën të ardhshme me Unionin Evropian janë
institucionale për Unionin me maksimum akoma të paqarta.
2 anëtare. Që të mund të rritet numri
i anëtareve do të duhet të përgatitet
marrëveshje e re ndërqeveritare për
marrëdhëniet mes vendeve-anëtare në kuadër
të institucioneve.
Funksionimi i Unionit në pajtim me pari-
met themelore të Marrëveshjeve (shihe Ka-
pitullin 4: “Si funksionon UE-ja?”) do të
jetë e vështirë me më shumë se 0 shtete.
Procedurat për vendosje duhet të shqyrtohen
hollësisht me qëllim që të shmanget paraliza
dhe t’i mundësohet UE-së të jetë e aftë për
veprim.
Gjithashtu, ekzistojnë çështje të ndjeshme
si përdorimi i gjuhëve zyrtare. Anëtarësimi i
Bullgarisë dhe Rumanisë do ta shtojë numrin
e gjuhëve zyrtare në 2. Zgjerimi i UE-së
nuk guxon të shkaktojë ndjenjë te njerëzit
e rëndomtë se identiteti i tyre nacional ose
rajonal ndryshon në kuadër të një UE të
standardizuar.
IV. Vendet-kandidate dhe vendet
që nuk janë kandidate
Unioni Evropian ka dy politika paralele
për marrëdhëniet e saja me vendet fqinje,
5
18. pects of biotechnology and the need to
protect endangered species;
• Because it launched important ini-
tiatives for sustainable development on
the whole planet, in connection with the
4. Si funksionon UE-ja?
‘Earth Summit’ in 2002 in Johannesburg.
The old saying ‘unity is strength’ is as rel-
evant as ever to today’s Europeans. But
the process of European integration has
not smothered the different ways of life,
traditions and cultures of its peoples. In-
deed, the EU makes its diversity one of
its key values.
VI. Values
The EU wishes to promote humanitarian
and progressive values, and ensure that
mankind is the beneficiary, rather than
the victim, of the great global changes
that are taking place. People’s needs can-
not be met simply by market forces or im-
posed by unilateral action.
So the EU stands for a view of human-
ity and a model of society that the great
majority of its citizens support. Europe-
ans cherish their rich heritage of values,
which includes a belief in human rights,
social solidarity, free enterprise, a fair
distribution of the fruits of economic
growth, the right to a protected envi-
ronment, respect for cultural, linguistic
and religious diversity and a harmonious
blend of tradition and progress.
The Charter of Fundamental Rights of the
European Union, which was proclaimed in
Nice in December 2000, sets out all the
rights recognised today by the EU’s mem-
ber states and their citizens. These values
can create a feeling of kinship between
Europeans. To take just one example, all
EU countries have abolished the death
penalty.
6
20. Numri i votave të çdo shteti në Këshill
Gjermania, Franca, Italia dhe Britania e Madhe 29
Spanja dhe Polonia 2
Rumania 4
Holanda
Belgjika, Republika e Çekisë, Greqia, Hungaria dhe Portugalia 2
Austria Bullgaria dhe Suedia 0
Danimarka, Irlanda, Letonia, Sllovakia dhe Finlanda
Estonia, Qiproja, Lituania, Luksemburgu dhe Sllovenia 4
Malta
Gjithsej: 345
Për çdo shumicë të kualifikuar janë të nevojshme më së paku 255 vota nga gjithsej
45 (,9%).
Gjithashtu:
• vendimin duhet ta miratojë shumica e vendeve-anëtare (në disa raste dy të
tretat)
• secili vend-anëtar mund të kërkojë konfirmim se votat “për” paraqesin 62% nga
popullata e përgjithshme e UE-së.
Në pajtim me Marrëveshjet, Këshilli Me Marrëveshjen nga Mastrihti, Këshilli i
merr vendime me shumicë të thjeshtë, Evropës zyrtarisht u bë iniciator i politikave
me “shumicë të kualifikuar” votash ose të rëndësishme të Unionit dhe iu dhanë
unanimisht, varësisht nga tema për të cilën kompetencat për çështje të vështira, për të
vendoset. cilat ministrat, në mbledhjet e Këshillit të
Unionit Evropian dështojnë të pajtohen.
Këshilli duhet të miratojë vendim unanim për
çështje të rëndësishme, siç janë ndryshimet Këshilli i Evropës i përcjell edhe problemet më
në Marrëveshje, zbatimi i politikave të të rëndësishme botërore nëpërmjet politikës
reja ose dhënia e pëlqimit të Unionit për së përbashkët të jashtme dhe të sigurisë
anëtarësim të ndonjë shteti të ri. (PBJS), me qëllim që t’i mundësojë UE-së
njëzëri të flas për çështje ndërkombëtare.
Në të shumtën e rasteve tjera, është e
nevojshme shumica e kualifikuar votash. b. Parlamenti Evropian
Me fjalë të tjera, Këshilli nuk mund të merr Parlamenti Evropian është organ i zgjedhur
vendim përveç nëse një numër minimal që i përfaqëson qytetarët e UE-së. Ai kryen
i caktuar votash është në favor të një kontroll politik mbi aktivitetet e UE-së dhe
propozimi. Numri i votave që çdo shtet i marrin pjesë në procesin legjislativ. Që nga
UE-së mund t’i japë e reflekton numrin e viti 99, deputetët e Parlamentit Evropian
banorëve në atë shtet. zgjidhen në mënyrë të drejtpërdrejtë, me
votim të përgjithshëm, çdo pesë vjet.
Këshilli i Evropës takohet katër herë në vit.
Me atë kryeson kryetari ose kryeministri i
shtetit, që aktualisht kryeson me Këshillin
e Unionit Evropian. Kryetari i Komisionit
Evropian merr pjesë në takimet si anëtar i
barabartë.
8
21. Numri i deputetëve në Parlamentin Zakonisht, Parlamenti i Evropës mbledhjet
Evropian nga çdo vend 2007-09 plenare i mban në Strasburg, ndërsa
mbledhjet tjera në Bruksel.
Evropa në 2 leksione
Austria 8
Belgjika 24
Bullgaria 8 Parlamenti ka dhjetë komisione të cilat i
Qiproja 6 përgatisin mbledhjet plenare, si dhe disa
Republika e Çekisë 24 grupe politike që zakonisht takohen në
Danimarka 4 Bruksel. Sekretariati gjeneral i Parlamentit
Estonia 6 gjendet në Luksemburg dhe Bruksel.
Finlanda 4
Franca 8 Parlamenti merr pjesë në punën legjislative
Gjermania 99 të UE-së në tre nivele:
Greqia 24
Hungaria 24
• Me “procedurën e bashkëpunimit”, që u
Irlanda
Italia 8 miratua me Aktin Unik Evropian në vitin
Letonia 9 98, Parlamenti jep mendimet e veta
Lituania për propozim direktivat dhe propozim-
Luksemburgu 6 rregulloret që i propozon Komisioni
Malta 5 Evropian, i cili mund t’i ndryshojë për të
Holanda 2 marrë parasysh mendimet e Parlamentit.
Polonia 54
Portugalia 24 • Nga viti 98 ekziston edhe “procedura
Rumania 5 e pëlqimit”, me të cilën Parlamenti i
Sllovakia 4
Evropës patjetër duhet të pajtohet për
Sllovenia
Spanja 54 marrëveshjet ndërkombëtare të negociuara
Suedia 9 nga Komisioni, si dhe për çdo propozim
Britania e Madhe 8 për zgjerim të Unionit Evropian.
Gjithsej 785 • Marrëveshja nga Mastrihti nga viti 992
e miratoi “procedurën e bashkërendimit”,
me të cilën Parlamentin e ka vendosur
në pozitë të njëjtë me Këshillin, kur
vendoset për korniza ligjore për një sërë
Grupet politike në Parlamentin e Evropës
Pavarësia/ Aleanca e Liberalëve dhe
Demokracia Demokratëve për Evropë
Të Gjelbërit/Aleanca
28 103 Partia Popullore Demokratike
(Demokratët Kristianë) dhe
e Lirë Evropiane Demokratët Evropianë
42 278
Grupi i
socialistëve
Unioni i Kombeve
219
për Evropë
30
Gjithsej : 85
E Majta e Bashkuar Evropiane Deputetë të pavarur dhe vende
– E Majta e Gjelbër Nordike Situata në tetor të vitit 2006. përkohësisht të lira deputetësh
41 44
9
22. çështjesh të rëndësishme, siç janë lëvizja interesat e përbashkëta, ashtu që nuk duhet
e lirë e punëtorëve, tregu i brendshëm, të pranojë instruksione nga asnjë qeveri të
arsimi, hulumtimet, ambienti jetësor, ndonjë shteti anëtar.
rrjeti transevropian, shëndetësia, kultura,
mbrojtja e konsumatorëve etj. Parlamenti Si “mbrojtës i marrëveshjeve”, Komisioni
ka fuqinë që të refuzojë legjislacionin e duhet të sigurojë se rregulloret dhe direktivat
propozuar në këto sfera, nëse shumica e miratuara nga Këshilli dhe Parlamenti,
absolute e parlamentarëve votojnë kundër zbatohen në praktikë. Në të kundërtën,
“qëndrimit të përbashkët” të Këshillit. Komisioni palën që nuk i zbaton ligjet e UE-së
Mirëpo, marrëveshja ka rregullore me të mund ta nxjerrë para Gjykatës së Drejtësisë,
cilën parashihet procedura për pajtim. që ta detyrojë ta bëjë atë.
Parlamenti Evropian dhe Këshilli po ashtu Si ekzekutivë e UE-së, Komisioni i zbaton
ndajnë përgjegjësi të njëjtë për miratimin vendimet e Këshillit në fusha siç janë politikat
e buxhetit të UE-së. Parlamenti mund të e përbashkët bujqësore. Në pjesën më të
refuzojë buxhetin e propozuar dhe këtë tani madhe, Komisioni është kryesisht përgjegjës
e ka bërë disa herë. Në atë rast, e gjithë për zbatimin e politikave të përbashkëta të
procedura për miratimin e buxhetit duhet UE-së në fusha si hulumtimet dhe teknologjia,
të rifillojë. Komisioni Evropian propozon ndihmat për zhvillim, zhvillimi rajonal etj.
buxhetin, që më pastaj debatohet nga Komisioni krahas kësaj menaxhon edhe me
Këshilli dhe Parlamenti. Parlamenti ka buxhetin për këto veprime.
shfrytëzuar plotësisht ingerencat buxhetore
për të ndikuar në procesin politik të UE-së. Administrata e komisionit është e përbërë
nga 6 drejtori gjenerale (DGJ) dhe shërbime,
Më në fund, por jo më pak e rëndësishme, të vendosura në Bruksel dhe Luksemburg.
Parlamenti i Evropës është organ që zbaton
kontroll demokratik mbi Unionin. Ka fuqinë I. Institucione dhe organe tjera
të suspendojë Komisionin. Për këtë është
e nevojshme shumica e dy të tretave. a. Gjykata e Drejtësisë
Parlamenti, gjithashtu, e mbikëqyrë zbatimin Gjykata e Drejtësisë e bashkësive evropiane,
e politikave të UE-së nëpërmjet pyetjeve me seli në Luksemburg, përbëhet nga një
me shkrim dhe verbale drejtuar Komisionit gjykatës prej çdo shteti të UE-së dhe tetë
dhe Këshillit. Kryetari i tanishëm i Këshillit avokatë publik. Ata emërohen me marrëveshje
Evropian i raporton Parlamentit për vendimet të përbashkët të qeverive të shteteve anëtare.
që i merr Këshilli. Çdonjëri emërohet për mandat gjashtëvjeçar.
Pavarësia e tyre është e garantuar. Detyra e
c. Komisioni Evropian Gjykatës është të sigurohet respektimi i të
Komisioni është pjesa e tretë e trekëndëshit drejtës së UE-së dhe të sigurojë interpretim
institucional që menaxhon dhe udhëheq me dhe aplikim të marrëveshjeve.
Unionin Evropian. Anëtarët e tij emërohen
çdo pesë vjet me anë të marrëveshjes mes b. Gjykata e Revizorëve
vendeve-anëtare, e të njëjtit i miraton Gjykata e Revizorëve është formuar në vitin
Parlamenti i Evropës. Komisioni raporton 9. Gjykata ka nga një anëtar prej çdo
para Parlamentit dhe nëse Parlamenti voton shteti të UE-së, që emërohet me mandat
mosbesim, Komisioni duhet të japë dorëheqje gjashtëmujor me marrëveshje mes shteteve
kolektive. anëtare, pasi që konsultohet Parlamenti i
Evropës. Gjykata e Revizorëve kontrollon
Nga viti 2004, Komisioni do të ketë nga një se të gjitha të ardhurat dhe shpenzimet e
komisionar nga çdo vend-anëtar. Unionit Evropian janë kryer në mënyrë ligjore
dhe të rregullt, dhe se buxheti i UE-së është
Komisioni ka shkallë të lartë pavarësie në menaxhuar në mënyrë korrekte.
punën e vet. Detyra e tij është t’i përfaqësojë
20
25. • Unioni Evropian vepron në fushën ekonomike, sociale, rregullative
dhe financiare. Në kuandër të këtyre veprimeve, aktivitetet e
Evropa në 2 leksione
Unionit janë të dobishme për shtetet-anëtare. Ato përfshijnë:
• politikat e solidaritetit (të njohura edhe si politika të
kohezionit) lidhur me çështjet rajonale, bujqësore dhe
sociale;
• politikat e risive teknologjike, ku teknologjitë më të larta
i aplikojnë në fusha siç janë mbrojtja e ambientit jetësor,
hulumtimi dhe zhvillimi (H ZH), dhe energjia.
• Unioni i financon këto politika mes buxhetit vjetor me shumë prej
120 miliardë euro, që kryesisht mbulohen nga shtetet anëtare. Kjo
paraqet pjesë të vogël të pasurisë kolektive të UE-së (maksimum
1.24% nga bruto të ardhurat kombëtare të kombinuar të gjitha
I. Politikat e solidaritetit • Afrimi i ndërsjellë. Qëllimi është t’u
ndihmohet vendeve dhe rajoneve të
Qëllimi kryesor i politikave për solidaritet pazhvilluara t’i vënë në lëvizje ekonomitë
është ta mbështetin përfundimin e tregut dhe t’i afrohen mesatares së UE-së,
unik (shih kapitullin 6 “Tregu unik”) dhe ta nëpërmjet përmirësimit të kushteve për
tejkalojnë jobarazinë me anë të përdorimit të rritje ekonomike dhe punësim. Kjo bëhet
masave strukturore të dedikuara për ndihmë mes investimit në kapitalin njerëzor dhe
rajoneve që mbesin prapa ose sektorëve fizik, risitë teknologjike, shoqëri e bazuar
industrial që ballafaqohen me vështirësi. në arsim, harmonizimin ndaj ndryshimeve,
Nevoja për solidaritet mes vendeve të UE-së, ambientit jetësor dhe administratë të
si dhe mes rajoneve të caktuara, u bë edhe suksesshme.
më e nevojshme me hyrjen e 2 shteteve të
reja me të ardhura më të vogla se mesatarja • Konkurrenca rajonale dhe punësimi.
e UE-së. UE-ja gjithashtu duhet të ketë rol në Qëllimi është të rritet konkurrenca, niveli
ristrukturimin e atyre sektorëve në ekonomi i punësimit dhe tërheqja e rajoneve që
që janë të goditur nga ana e konkurrencës nuk gjenden në grupin e atyre më pak të
ndërkombëtare që është në rritje e sipër. zhvilluara. Kjo bëhet përmes parashikimit
të ndryshimeve ekonomike dhe sociale
a. Ndihma rajonale dhe inkurajimin e risive teknologjike,
Politika rajonale e UE-së nënkupton sipërmarrjes, mbrojtjen e ambientit
përcjelljen e fondeve nga buxheti i UE-së jetësor, qasjes, aftësimin dhe zhvillimin e
në rajonet që kanë nevojë për këtë. Fondet tregjeve të hapura të punës.
shfrytëzohen për të nxitur zhvillimin në
rajonet e prapambetura, për t’i ringjallur • Bashkëpunimi territorial evropian. Ka për
zonat e vjetra industriale, për punësimin e të qëllim rritjen e bashkëpunimit ndërkufitar,
rinjve dhe të papunësuarit, për modernizimin transnacional dhe ndrërrajonal. Gjithashtu
e bujqësisë dhe për t’i ndihmuar rajoneve i mbështet zgjidhjet e përbashkëta ndaj
rurale të lëna pas dore. problemeve, me të cilat ballafaqohen
autoritetet në vendet fqinje në sektorin
Fondet e dedikuara për aktivitete rajonale në urban, rural dhe zhvillimin bregdetar,
kuadër të buxhetit për periudhën 200- zhvillimin e marrëdhënieve ekonomike dhe
kanë tre qëllime. lidhjen mes ndërmarrjeve të vogla dhe të
mesme (NVM).
2
27. c. Dimensioni social jetësor, shëndeti, risitë teknologjike,
Qëllimi i politikës sociale të UE-së është të energjia etj.
përmirësojë pabarazitë më të dukshme në
Evropa në 2 leksione
shoqërinë evropiane. Fondi Social Evropian a. Mjedisi jetësor dhe zhvillimi i
(ESF) u formua në vitin 96 për të promovuar qëndrueshëm
krijimin e vendeve të reja të punës dhe për Thelbi i aktiviteteve të UE-së në fushën e
t’i ndihmuar punëtorëve që të lëvizin nga ambientit jetësor është programi i quajtur
një vend pune në tjetër ose nga një zonë “Mjedisi jetësor 200: ardhmëria jonë,
gjeografike në zonë tjetër. zgjedhja jonë”. Ky program e përfshin
periudhën prej vitit 200 deri më 200 dhe i
Ndihma financiare nuk është mënyra e vetme përfshin këto nevoja:
përmes së cilës UE-ja përpiqet t’i përmirësojë
kushtet sociale në UE. Ajo nuk është e • të zbuten dhe të ngadalësohen ndryshimet
mjaftueshme për t’i zgjidhur problemet e klimatike dhe ngrohja globale;
shkaktuara nga kriza ekonomike ose nga
prapambeturia rajonale në zhvillim. Progresi • të mbrohen resurset natyrore dhe flora e
social buron pikësëpari nga rritja ekonomike. fauna;
Kjo shkon paralelisht me legjislacionin i cili
garanton pakon e të drejtave minimale. • të gjenden zgjidhje për problemet lidhur
Disa nga këto të drejta janë të përfshira me ambientin jetësor dhe shëndetin;
në Marrëveshjet, për shembull të drejtat e
meshkujve dhe femrave për pagë të njëjtë • të ruhen resurset natyrore dhe menaxhimi
kur të dy kryejnë punë të njëjtë. Të drejtat me sukses i mbeturinave.
tjera janë të përcaktuara në direktivat
për mbrojtjen e punëtorëve (mbrojtja Zbatimit të këtij programi i paraprinin pesë
shëndetësore dhe mbrojtja gjatë punës) dhe programe, si dhe zhvillimi i standardeve në
për standardet esenciale të sigurisë. periudhën prej më shumë se 0 vjet, ku UE-ja
ia arriti të vendos sistem gjithëpërfshirës për
Në vitin 99, në Mastriht, Këshilli i Evropës mbrojtjen e ambientit jetësor.
e miratoi Kartën e Bashkësisë për të
drejtat themelore sociale, duke përcaktuar Problemet me të cilat ballafaqohet UE-ja
kështu të drejtat që duhet t’i gëzojnë të janë të llojllojshme: zhurma, mbeturinat,
gjithë punëtorët në UE: lëvizje e lirë; pagesë mbrojtja e resurseve natyrore, gazrat dalëse,
korrekte; kushte më të mira për punë; substancat kimike, fatkeqësitë industriale,
mbrojtje sociale; të drejtën për të formuar pastërtia e ujit për pastrim, si dhe formimi
shoqata dhe të drejtën për të përfaqësuar i rrjetit evropian për informata dhe ndihmë
në biseda kolektive; të drejtën për trajnime gjatë rasteve urgjente, që do të shërbente
profesionale; trajtim të njëjtë për femrat dhe gjatë fatkeqësive që e rrezikojnë ambientin
meshkujt; informim, këshillim dhe participim jetësor, siç janë derdhja e naftës ose zjarret
të punëtorëve; mbrojtje shëndetësore dhe në rajonet pyjore.
mbrojtja gjatë punës; mbrojtje për fëmijët,
më të vjetrit dhe të hendikepuarit. Në Para do kohe u hartua plani për ambientin
Amsterdam, në qershor të vitit 99, kjo jetësor dhe shëndet për periudhën 2004-
Kartë u bë pjesë integrale e Marrëveshjes dhe 0, ku u shqyrtuan çështjet lidhur me
aplikohet në të gjitha shtetet anëtare. ndikimin e ndotjes mbi shëndetin e
njeriut. Plani e definon lidhshmërinë mes
II. Risitë teknologjike shëndetit, ambientin jetësor dhe politikën e
hulumtimit.
Aktivitetet e Unionit Evropian kanë ndikim
në përditshmërinë e qytetarëve të vet, Legjislacioni evropian siguron nivel të
ku i përfshin sfidat e vërteta me të cilat njëjtë të mbrojtjes për gjithë UE-në, por
ballafaqohet shoqëria: mbrojtja e ambientit njëkohësisht ai është fleksibil dhe i merr
25
30. . On 9 May 950, the Schuman Dec- ‘euro-pessimism’. However, hope sprang
laration proposed the establishment of anew in 985 when the European Com-
a European Coal and Steel Community mission, under its President Jacques
(ECSC), which became reality with the Delors, published a White Paper setting
6. Tregu unik
Treaty of Paris of 8 April 95. This put
in place a common market in coal and
steel between the six founding countries
out a timetable for completing the Eu-
ropean single market by January 99.
This ambitious goal was enshrined in the
(Belgium, the Federal Republic of Ger- Single European Act, which was signed in
many, France, Italy, Luxembourg and the February 986 and came into force on
Netherlands). The aim, in the aftermath July 98.
of World War Two, was to secure peace
between Europe’s victorious and van- . The political shape of Europe was
quished nations and bring them together dramatically changed when the Berlin
as equals, cooperating within shared in- Wall fell in 989. This led to the unifica-
stitutions. tion of Germany in October 990 and the
coming of democracy to the countries of
central and eastern Europe as they broke
2. The Six then decided, on 25 March away from Soviet control. The Soviet Un-
95 with the Treaty of Rome, to build ion itself ceased to exist in December
a European Economic Community (EEC) 99.
based on a wider common market cover-
ing a whole range of goods and services. At the same time, the member states were
Customs duties between the six countries negotiating the new Treaty on European
were completely abolished on July 968 Union, which was adopted by the Europe-
and common policies, notably on trade an Council, composed of presidents and/
and agriculture, were also put in place or prime ministers, at Maastricht in De-
during the 960s. cember 99. The Treaty came into force
on November 99. By adding areas of
. So successful was this venture that intergovernmental cooperation to exist-
Denmark, Ireland and the United King- ing integrated Community structures, the
dom decided to join the Community. This Treaty created the European Union (EU).
first enlargement, from six to nine mem-
bers, took place in 9. At the same 8. This new European dynamism and the
time, new social and environmental poli- continent’s changing geopolitical situa-
cies were implemented, and the European tion led three more countries — Austria,
Regional Development Fund (ERDF) was Finland and Sweden — to join the EU on
established in 95. January 995.
4. June 99 saw a decisive step for- 9. By then, the EU was on course for its
ward for the European Community, with most spectacular achievement yet, creat-
the first elections to the European Parlia- ing a single currency. The euro was in-
ment by direct universal suffrage. These troduced for financial (non-cash) trans-
elections are held every five years. actions in 999, while notes and coins
were issued three years later in the 2
5. In 98, Greece joined the Commu- countries of the euro area (also com-
nity, followed by Spain and Portugal in monly referred to as the euro zone). The
986. This strengthened the Community’s euro is now a major world currency for
presence in southern Europe and made it payments and reserves alongside the US
all the more urgent to expand its regional dollar.
aid programmes.
Europeans are facing globalisation. New
6. The worldwide economic recession in technologies and ever increasing use of
the early 980s brought with it a wave of the Internet transform the economies,
28
31. • Tregu unik është një ndër arritjet më të mëdha të Unionit
Evropa në 2 leksione
Evropian. Përkufizimet mes vendeve anëtare lidhur me tregtinë
dhe konkurrencën e lirë gradualisht janë mënjanuar, që rezultoi
me standard më të mirë të jetesës.
• Tregu unik akoma nuk është bërë zona unike ekonomike.
Disa sektorë ekonomikë (shërbimet publike) ende janë nën
kompetencat e ligjeve nacionale.
• Secili nga vendet e UE-së ende i ka kompetencat për tatimin dhe
politikën sociale.
• Tregu unik e ka mbështetjen e disa politika tjera të ngjashme të
cilat UE-ja i ka miratuar në të kaluarën.
I. Përmbushja e qëllimit Qëllimi i tij ishte të nxitet rritja industriale
nga viti 1993 dhe tregtare në kuadër të një zone të madhe
të bashkuar ekonomike ngjashëm me tregun
a. Përkufizimet e tregut unik amerikan.
Me Marrëveshjen e Romës nga viti 95, me
të cilën u themelua Bashkësia Ekonomike Instrumenti që mundësoi funksionimin e
Evropiane, dha mundësi për heqjen e tregut unik ishte Akti Unik Evropian, që
barrierave doganore në kuadër të Bashkësisë hyri në fuqi në vitin 98. Dispozitat e tij
dhe për përcaktimin e tarifave të përbashkëta përfshijnë:
doganore për mallrat që importohen nga • Zgjerimin e kompetencave të Bashkësisë
vendet që nuk janë anëtare. Ky qëllim u arrit lidhur me disa politika (politika sociale,
më korrik të vitit 968. hulumtimi, ambienti jetësor);
Por, taksat doganore janë vetëm një aspekt • Vendosja graduale e tregut unik deri
i barrierave proteksioniste të tregtisë në fund të vitit 992, me aplikimin e
tejkufitare. Gjatë viteve ’0, barriera të tjera programit voluminoz legjislativ duke
tregtare e vështirësuan funksionimin e plotë përfshirë miratimin e qindra direktivave
të tregut të përbashkët. Normat teknike, dhe rregulloreve;
standardet shëndetësore dhe të sigurisë,
legjislacioni nacional lidhur me të drejtën • Përdorimi i shpeshtë i shumicës së
për kryerjen e profesioneve të caktuara dhe kualifikuar në Këshillin e ministrave.
shkëmbimin e kontrollit – të gjitha këto e
kufizojnë lëvizjen e lirë të njerëzve, mallrave II. Si duket sot tregu unik
dhe kapitalit.
a. Barrierat fizike
b. Qëllimi nga viti 1993 U hoqën të gjitha kontrollet ndërkufitare
Në qershor të vitit 985, Komisioni, nën për mallrat në suaza të UE-së, bashkë
udhëheqjen e kryetarit të atëhershëm me kontrollin e pasaportave të njerëzve.
Zhak Delor, e publikoi Librin e Bardhë, ku Kontrollet e rastit nga ana e policisë (të cilat
propozohej në shtatë vitet e ardhshme të janë pjesë të luftës kundër kriminalitetit dhe
hiqen të gjitha barrierat fizike, teknike dhe trafikut me drogë) ende bëhen kur kjo është
tatimore të lëvizjes së lirë në Bashkësi. e nevojshme.
29