2. REPUBLIKA E SHQIPËRISË
MINISTRIA E INTEGRIMIT
Shqipëria dhe
Bashkimi Evropian
Marrëveshja e
Stabilizim-Asociimit (MSA)
dhe më pas

3. Falënderime
Ministria e Integrimit i shpreh mirënjohjen Ambasadës Britanike në Tiranë dhe
GTZ-së për asistencën financiare, që bëri të mundur realizimin e këtij studimi.
Në mënyrë të veçantë Ministria e Integrimit dëshiron të falënderojë
Shkëlqesinë e Tij ambasadorin britanik në Tiranë, Z.Fraser Wilson, Shkëlqesinë
e Saj ish-ministren e integrimit Znj. Arenca Trashani, si dhe Z. Samuel Paice
dhe Z. Erion Shehi nga Ambasada Britanike, pa ndihmesën dhe angazhimin
maksimal të të cilëve ky studim nuk do të mund të realizohej.
3

4. REPUBLIKA E SHQIPËRISË • MINISTRIA E INTEGRIMIT
Drejtor i Projektit
Arben Kashahu
Ministria e Integrimit
Koordinator i Projektit
Klementin Mile
Ministria e Integrimit
Konceptimi dhe Analiza e Studimit
Blendi Kajsiu
Universiteti Evropian i Tiranës (UET)
Përpunimi dhe Analiza Statistikore
Kliti Ceca
Banka e Shqipërisë
4

5. Shqipëria dhe Bashkimi Evropian • Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) dhe më pas
Përmbajtja:
Hyrje .................................................................................................................... 7
Qëllimi i Studimit ............................................................................................... 8
Metodologjia ....................................................................................................... 9
Përmbledhje ...................................................................................................... 12
Rekomandime .................................................................................................. 18
Rezultatet e sondazhit ..................................................................................... 21
Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit .............................................................. 21
Anëtarësimi i Shqipërisë në Bashkimin Evropian (BE) .............................. 27
Njohuritë mbi Bashkimin Europian .............................................................. 35
Gjyqësori ........................................................................................................... 39
Aneks 1. Pyetësori i Përgjithëshëm .............................................................. 45
Aneks 2. Pyetësori për Gjyqësorin ................................................................. 53
5

6. REPUBLIKA E SHQIPËRISË • MINISTRIA E INTEGRIMIT
6

7. Shqipëria dhe Bashkimi Evropian • Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) dhe më pas
Hyrje
Nënshkrimi i Marrëveshjes së Stabilizim- MSA-ja nënkupton edhe detyrime që janë
Asociimit (MSA) në 12 Qershor 2006, ishte specifike për veprimtarinë e secilit prej kë-
një moment kyç në procesin historik të tyre grupimeve. Kjo për faktin e thjeshtë se
rrugëtimit të Shqipërisë drejt anëtarësimit në MSA-ja nuk është një marrëveshje që kufi-
Bashkimin Evropian. Natyrshëm, ky nënsh- zohet thjesht tek një marrëdhënie e intensi-
krim u mirëprit si nga qytetarët ashtu edhe fikuar midis ekzekutivit shqiptar dhe Bash-
nga të gjitha forcat politike në vend, sepse kimit Evropian, por një kontratë që prek çdo
anëtarësimi i Shqipërisë në Bashkimin Evro- aspekt të veprimtarisë së shtetit dhe sho-
pian përbën një objektiv mbarëkombëtar. Në qërisë shqiptare. Natyrisht barrën dhe
këtë kuadër, nënshkrimi i MSA-së shënoi përgjegjësinë kryesore për zbatimin e kësaj
mbërritjen e Shqipërisë në një stacion më të marrëveshje e ka ekzekutivi dhe administra-
afërt me Bashkimin Evropian, si dhe kurorë- ta qendrore në përgjithësi. Megjithatë zbati-
zimin me sukses të një përpjekje mi i MSA-së nuk kufizohet këtu. Një rol të
shumëvjeçare në këtë drejtim. rëndësishëm në zbatimin e kësaj mar-
rëveshje do të luaj gjyqësori si dhe institu-
Pikërisht për këto arsye, Marrëveshja e cionet e pavarura.
Stabilizim-Asociimit shënon jo thjesht një
sukses, por përbën një sfidë edhe më mad- Për këtë arsye, një nivel i lartë informimi
hore për Shqipërinë e cila tashmë duhet të i këtyre grupeve në lidhje me MSA-në dhe
përmbushë me sukses detyrat dhe obligimet implikimet e saj në këta sektorë, si dhe për
që burojnë prej saj, në mënyrë që MSA-ja të procesin e integrimit të Shqipërisë në Bash-
zbatohet në kohë dhe me cilësi, duke i hapur kimin Evropian (BE), është një parakusht për
rrugën procesit të anëtarësimit të plotë të Sh- zbatimin e saj me sukses. Në mënyrë që t’u
qipërisë në Bashkimin Evropian. Për këtë ofrojë informacionin e duhur në këtë drejtim,
qëllim, është i domosdoshëm jo vetëm an- Ministria e Integrimit me një mbështetjen fi-
gazhimi serioz i ekzekutivit dhe i të gjitha nanciare bujare nga Ambasada e Mbretërisë
forcave politike në vend, por edhe i të gjithë së Bashkuar në Tiranë, ndërmori zbatimin e
grupimeve të ndryshme brenda shoqërisë këtij studimi që synon të përcaktojë nivelin
shqiptare. e njohurive të administratës qëndrore dhe
lokale, të institucioneve të pavaruara dhe të
Një rol themelor në këtë proces kanë gjyqësorit, në lidhje me Marrëveshjen e Sta-
grupime të tilla si, administrata qendrore, bilizim-Asociimit dhe procesin e integrimit
administrata lokale, institucionet e pavaru- të Shqipërisë në Bashkimin Evropian (BE)
ara si dhe gjyqësori. Për të arritur një an- në përgjithësi. Mbi këtë informacion, Minis-
gazhim maksimal për të zbatuar në kohë tria e Integrimit synon të ndërtojë një
dhe me cilësi MSA-në, së pari është e rëndë- strategji informimi dhe trajnimi, në mënyrë
sishme që këto grupe të jenë të mirëinfor- që të rrisë njohuritë e këtyre grupeve dhe
muara në lidhje me Marrëveshjen e Stabili- aftësinë e tyre për të zbatuar me sukses Mar-
zim-Asociimit dhe detyrimet që burojnë prej rëveshjen e Stabilizim-Asociimit (MSA).
saj. Përtej sfidave dhe detyrimeve të për-
bashkëta që burojnë nga kjo marrëveshje,
7

8. REPUBLIKA E SHQIPËRISË • MINISTRIA E INTEGRIMIT
Qëllimi i Studimit
Ky studim synon të vlerësojë nivelin e fundi, studimi synon gjithashtu të
njohurive të punonjësve të administratës identifikojë mënyrën se si pjestarët e secilit
qëndrore, të administratës lokale, të grup e shohin rolin e tyre në kuadrin e
institucioneve të pavaruara dhe të gjyqësorit Marrëveshjes së Stabilizim Asocimit.
në lidhje me Marrëveshjen e Stabilizim
Asocimit dhe me procesin e integrimit të Natyrisht identifikimi i nivelit të
Shqipërisë në Bashkimin Evropian. Më njohurive dhe perceptimit të MSA-së në këto
konkretisht studimi ka si qëllim parësor që grupe nuk përbën një qëllim në vetvete.
të vlerësojë nivelin e njohurive në përgjithësi Informacioni i përftuar nga ky studim do të
dhe brenda secilit grup në lidhje me përbëjë bazën e një strategjie informimi nga
detyrimet që burojnë nga nënshkrimi i MSA- ana e Ministrisë së Integrimit në secilin prej
së. Në këtë kuadër është realizuar edhe grupeve të analizuara. Gjithashtu ky
vlerësimi i njohurive në lidhje me procesin informacion mund të përdoret edhe në
e integrimit në përgjithësi për të identifikuar kuadrin e trainimit dhe të aftësimit të
më qartë rëndësinë që i kushtohet MSA-së administratës publike për të rritur
në këtë proces në secilin prej grupeve. Së performancën e saj jo vetëm në kuadrin e
MSA-së por në lidhje me procesin e
integrimit në përgjithësi.
8

9. Shqipëria dhe Bashkimi Evropian • Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) dhe më pas
Metodologjia
Studimi bazohet tek një sondazh i bërë Brenda secilit grupim, zgjedhja e
me 1077 të intervistuar në katër grupe; kampionit u krye duke kombinuar metodën
administrata qendrore, administrata lokale, e stratifikimit dhe atë rastësore. Së pari, u
institucionet e pavarura dhe gjyqësori. përpilua lista e institucioneve brenda secilit
Duhet theksuar se numri total i intervistave grup dhe më pas u përcaktua popullata
nuk përbën një kampion përfaqësues për totale e grupit. Në bazë të këtij numri u
popullatën totale, të përbërë nga katër përcaktua përqindja e punonjësve në secilin
kategoritë e sipërpërmendura. Kjo për institucion brenda grupit, në raport me
arësyen se përzgjedhja e një kampioni popullsinë totale të grupit. Pra numri i
përfaqësues për popullatën në përgjithësi do punonjësve në çdo institucion u llogarit si
e bënte të pamundur përzgjedhjen e përqindje e numrit total të popullatës së
kampioneve përfaqësuese për secilin grup grupit. Në bazë të kësaj përqindje, u
në veçanti. Për këtë arësye, numri total i përcaktua edhe numri i intervistave për
intervistave është thjesht shuma e katër institucionin. Pra nëse në një institucion të
kampioneve përfaqësues për secilën caktuar ndodheshin 10% e numrit të
kategori. Numri total i intervistave për çdo përgjithëshëm të popullatës së grupit ku
grup u përcaktua në mënyrë arbitrare, por bënte pjesë institucioni, në këtë institucion
duke marrë në konsideratë popullatën e u kryen 10% e intervistave të përcaktuara për
përgjithëshme në çdo grup, pra sa më e grupin në fjalë. Ky ishte aspekti stratifikues
madhe popullata aq më i madh edhe i kampionimit. Pasi u përcaktua numri i
kampioni. Në çdo rast, kampioni i intervistave për çdo institucion, të
përcaktuar është mjaftueshmërisht i madh intervistuarit u zgjodhën në mënyrë
për të qenë përfaqësues dhe për të prodhuar rastësore brenda secilit institucion. Numri i
rezultate të besueshme statistikore. Numri i intervistave sipas institucioneve brenda çdo
intervistave për secilën kategori është si më grupi është pasqyruar në Tabelën 2.
poshtë:
Tabela 1. Intervistat Sipas Grupeve
9

10. REPUBLIKA E SHQIPËRISË • MINISTRIA E INTEGRIMIT
Tabela 2. Numri i intervistave sipas institucioneve për çdo grup.
Në përgjithësi kombinimi i stratifikimit janë më bashkëpunuese se meshkujt në
me përzgjedhjen rastësore në kampionim, ka mbushjen e pyetësorit. Gjithashtu në
prodhuar një kampion përfaqësues që përputhje me pritshmërinë, janë edhe
reflekton në vija të përgjithshme përqindjet e shkollimit dhe të kohës së
karakteristikat e popullatës për secilin grup punësimit. Kështu në administratën
përsa i përket gjinisë, edukimit, moshës. qendrore dhe lokale mesatarja e kohës së
Këto përqindje janë në përputhje me të punësimit është më e ulët se tek institucionet
dhënat e INSTAT, 2001. Shiko Tabelën 3. e pavarura dhe gjyqësori. Në të dy këta
Tabela 3. Karakteristikat e kampioneve sipas grupeve
Sikurse e tregon edhe tabela e mësipërme, sektorë, rreth 27% e të intervistuarve janë
shumica e të punësuarve në administratë punësuar brenda dy viteve të fundit.
janë femra, situatë e cila është në përputhje
me pritshmërinë sipas statistikave të Gjatë intervistës u përdor një pyetësor i
INSTAT. Megjithatë, përqindja mjaft e lartë përbërë prej 28 pyetjesh të ndara në tre
e gjinisë femërore në kampion, shpjegohet kategori; 1.Informacion i përgjithëshëm mbi
edhe si pasojë e faktit se femrat në përgjithësi të anketuarin/ën, 2. Informcion mbi MSA-
10

11. Shqipëria dhe Bashkimi Evropian • Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) dhe më pas
në dhe 3.Informacion mbi procesin e e intervistuesve, për të garantuar
integrimit të Shqipërisë në BE.Përveç individualitetin e përgjigjeve. Në këtë
pyetjeve të mbyllura (close–ended), në mënyrë garantohet një sinqertitet më i lartë
pyetësor u përdorën edhe pyetje të hapura përgjigjesh veçanërisht në lidhje me pyetjet
(open-ended), në mënyrë që të merrej sa më që kanë të bëjnë me nivelin e njohurive rreth
shumë informacion nga i/e anketuari/a. Në MSA-së dhe BE-së. (Shiko Apendiks 1:
të gjitha rastet pyetësori u vetë-administrua Pyetësori i Përgjithshëm)
nga të intervistuarit (self-administered
questionnaire). Ndonëse në përgjithësi Për kategorinë e gjyqësorit, 28 pyetjeve
pyetësorët e vetë-administruar kanë një të pyetësorit të përgjithëshëm iu shtuan edhe
përqindje më të lartë gabimesh në mbushje 7 pyetje të veçanta të cilat janë specifike për
sesa ato të administruar, nga intervistuesit këtë kategori. Në këtë mënyrë u tërhoq
në rastin konkret u vendos që pyetësori të informacioni që ka të bëjë me gjyqësorin
administrohej nga vetë të intervistuarit për duke reflektuar specifikën e këtij sektori në
pasojë të natyrës së pyetjeve në pyetësor. Me raport me procesin e integrimit në BE në
qëllim që të intervistuarit të mos ndiheshin përgjithësi, dhe me MSA-në në veçanti.
nën presionin e një testimi nga ana e (Shiko Apendiksin 2: Pyetësori i Gjyqësorit).
intervistuesve, u pa më e arësyeshme që ata Për të gjitha grupimet, intervistat u kryen
t’i mbushnin vetë pyetësorët, por në praninë në periudhën Nëntor – Dhjetor 2006.
11

12. REPUBLIKA E SHQIPËRISË • MINISTRIA E INTEGRIMIT
Përmbledhje
Në përgjithësi të intervistuarit kanë të merren parasysh implikimet e MSA-së për
njohuri të përgjithshme në lidhje me legjislacionin shqiptar dhe për pasojë në të
Marrëveshjen e Stabilizim-Asociimit (MSA) gjithë aktivitetin e gjyqësorit.Në përgjithësi
dhe procesin e integrimit të Shqipërisë në Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit
Bashkimin Evropian. Kategoria më e perceptohet thjesht si një akt administrativ
informuar është Administrata Qendrore që afron Shqipërinë me BE-në, kurse
ndërsa ajo më pak e informuar në lidhje me njohuritë mbi pasojat e kësaj marrëveshje
procesin e integrimit në përgjithësi është janë të kufizuara. Në mënyrë të ngjashme
Administrata Lokale. Ndërsa kategoria më edhe procesi i integrimit perceptohet si një
pak e informuar në lidhje me Marrëveshjen e proces ngushtësisht administrativo-teknik
Stabilizim-Asocimit është ajo e nën kujdesin e ekzekutivit, dhe jo si një
Institucioneve të Pavarura. proces që prek të gjitha sferat e aktivitetit
Shqetësues është fakti se përtej nivelit të administrativ dhe ligjor të sektorëve të
ulët të njohurive të administratës lokale, ndryshëm të shtetit shqiptar.
ekziston një mungesë informacioni edhe tek
administrata e institucioneve të pavarura, e Kështu, ndonëse shumica dërrmuese e të
cila është jo vetëm më e kualifikuar sesa ajo intervistuarve janë të informuar në lidhje me
lokale në planin profesional, por edhe më nënshkrimin e Marrëveshjes së Stabilizim-
pranë procesit të integrimit të Shqipërisë në Asociimit (MSA) midis Shqipërisë dhe
BE duke qenë e përqëndruar në Tiranë. Në Bashkimit Evropian, ata kanë pak
këtë aspekt duhet vlerësuar në mënyrë informacion në lidhje me implikimet konkrete
kritike fakti se janë punonjësit e që kjo marrëveshje ka për Shqipërinë në
institucioneve të pavarura që tregojnë përgjithësi dhe në sferën e veprimtarisë së
nivelin më të ulët të informacionit mbi MSA- tyre në veçanti. Institucionet që duhet të
në. Jo shumë larg tyre qëndron gjyqësori, një krijohen si pasojë e kësaj marrëveshje njihen
tjetër kategori që për nga përgatitja pak ose aspak nga të intervistuarit. Gjithashtu
profesionale pritej me një nivel më të lartë mungon informacioni në lidhje me procesin
informimi. Këto dy grupe, Institucionet e nëpër të cilin do të kalojë MSA-ja. Një pjesë e
Pavarura dhe Gjyqësori, megjithëse kanë madhe e të intervistuarve nuk e kanë të qartë
njohuri të përgjithshme mbi MSA-në dhe procesin e ratifikimit të MSA-së nga vendet
procesin e integrimit të Shqipërisë në BE, anëtare të BE-së. Në dy prej katër kategorive
nuk janë të informuara për aspekte të të intervistuara, Administrata Lokale dhe
veçanta të tij dhe kanë një nivel të ulët Institucionet e Pavarura, më shumë se gjysma
ndërgjegjësimi në lidhje me rolin e tyre në e të intervistuarve, respektivisht 51% dhe
këtë proces. 56%, nuk janë në dijeni të faktit se
Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit për
Kjo tregon se në këto kategori, MSA-ja Shqipërinë nuk është ratifikuar ende nga të
dhe procesi i integrimit në përgjithësi, është gjitha vendet anëtare të BE-së. Po kështu të
parë si një proces jashtë sferës së aktivitetit intervistuarit nuk janë të qartë në lidhje me
të tyre profesional. Ky është një perceptim implikimet e menjëherëshme të Marrëveshjes
jo vetëm i pasaktë por edhe problematik po së Stabilizim-Asociimit. Në kategori të tilla si
12

13. Shqipëria dhe Bashkimi Evropian • Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) dhe më pas
Administra Lokale, marrëveshja e Stabilizim- përditëshme të të intervistuarve, këto shifra
Asociimit perceptohet thjesht si një hap drejt tregojnë qartë se shumica e të intervistuarve
heqjes së vizave apo anëtarësimit të nuk e shohin aktivitetin e tyre si pjesë të
menjëherëshëm në Bashkimin Evropian. Pra, procesit të integrimit. Ky është një percpetim
në përgjithësi, ndonëse të intervistuarit janë problematik, po të kemi parasysh se bëhet
të informuar rreth nënshkrimit të MSA-së, ata fjalë për pjesëtarë të administratës lokale, të
duket se janë pak të informuar dhe të institucioneve të pavarura dhe gjyqësorit,
ndërgjegjshëm për implikimet e kësaj sektorë kyç në procesin e integrimit. Këta
marrëveshje, si dhe për mënyrat se si ajo do sektorë jo vetëm ndikohen nga procesi i
të ndikojë në aktivitetin e tyre. integrimit, por edhe përcaktojnë ritmet e këtij
procesi nëpërmjet ritmeve dhe cilësisë së
Në të njëjtën mënyrë, integrimi i aktivitetit të tyre të përditshëm.
Shqipërisë në Bashkimin Evropian ndonëse
është një proces me të cilin të intervistuarit Fakti se integrimi i Shqipërisë
kanë deri diku njohuri, perceptohet perceptohet si një proces i jashtëm në raport
ngushtësisht si një marrëdhënie midis me aktivitetin e të intervistuarve, reflektohet
niveleve të larta të ekzekutivit shqiptar dhe edhe në faktin se njohuritë e tyre mbi
Brukselit, më shumë sesa një proces që institucionet e Bashkimit Evropian janë të
penetron të gjithë aktivitetin e shtetit kufizuara. Kështu, në kategorinë e
shqiptar. Kështu në tre nga kategoritë e Administratës Lokale vetëm 20% e të
intervistuara, shumica e të intervistuarve, intervistuarve e dinin që Komisioni
mbi 60%, raportojnë se në punën e tyre të Evropian është një institucion i Bashkimit
përditëshme aktivitetet që kanë të bëjnë me Evropian. Ndërsa tek të intervistuarit e
integrimin e Shqipërisë në Bashkimin Institucioneve të Pavarura dhe Gjyqësori kjo
Evropian, zënë pak ose aspak vend. përqindje shkon tek 30%. Po kështu ndërmjet
Përjashtim në këtë drejtim bënte të të intervistuarve ekzistojnë paqartësi në
administrata qendrore ku 65% raportuan se lidhje me vendet që janë anëtare të Bashkimit
në punën e tyre të përditëshme këto Europian. Në përgjithësi ky organizëm
aktivitete zënë vend shumë ose deri diku. thjesht i bashkëlidhet vendeve të pasura por
Pra, nga kjo kategori, integrimi perceptohet institucionet përbërëse të tij njihen pak,
kryesisht si një proces administrativ i veçanërisht jashtë administratës qendrore.
antarësimit të Shqipërisë në BE, si një proces Kështu, ndonëse BE-së i vishet një rol mjaft
i cili udhëhiqet nga ekzekutivi dhe zbatohet i rëndësishëm ngaana e të intervistuarit në
nga administrata qendrore. Në fakt nivelet procesin e integrimit të Shqipërisë në BE, ky
e motivimit të raportuara nga të organizëm njihet vetëm në vija të
intervistuarit në lidhje me çështjen e përgjithshme.
integrimit janë më të larta në administratën
qendrore, ku 83% e të intervistuarve Në këtë aspekt është problematik fakti që
raportuan se janë shumë ose deri diku të në të gjitha kategoritë, rëndësia e BE-së në
motivuar për t’u marrë me çështjet e procesin a integrimit të Shqipërisë në BE
integrimit, niveli i motivimit bie teksa shikohet e barazvlefshme dhe në mjaft raste,
kalojmë tek dy grupet e tjera, administrata më e rëndësishme sesa rëndësia e faktorëve
lokale dhe institucionet e pavarura, ku lokalë,si administrata publike. Ndonëse roli
përqindjet janë 72% dhe 52% respektivisht. dhe rëndësia e Bashkimit Evropian në këtë
proces janë të pamohueshme, një nivel kaq i
Ndonëse nga shifrat e mësipërme ne nuk lartë theksi mbi BE-në nga ana e
jemi në gjendje të përcaktojmë realisht administratës dhe gjyqësorit mund të jenë
vendin që zë integrimi në punën e reflektim i një sërë keqperceptimesh.Së pari
13

14. REPUBLIKA E SHQIPËRISË • MINISTRIA E INTEGRIMIT
ky perceptim duket se është pasojë e në BE, aq më tepër kur është shtuar edhe
pesimizmit të këtyre grupeve në raport me rëndësia e faktorëve të tillë si përbërja fetare
mundësinë e faktorit shqiptar për të e Shqipërisë. Në tre sondazhe të
përmbushur standartet evropiane që burojnë mëparëshme të zhvilluara nga Instituti i
nga MSA-ja dhe procesi i integrimit. Në fakt Studimeve Ndërkombëtare (ISN) për vitet
përgjigjet e të intervistuarve tregojnë që 2003, 2004 dhe 2005 rëndësia e këtij faktori
motivimi i administratës publike në lidhje ka ardhur në rritje për perceptimin e
me këtë process, perceptohet të jetë mjaft i administratës lokale. Kjo tendencë
ulët. konfirmohet edhe nga sondazhi ynë. Faktorë
Në këtë kuadër BE-ja merr një rëndësi të të tillë si përbërja fetare, apo elementët
madhe si një faktor i jashtëm pa ndihmën gjeopolitikë, ndonëse mund të kenë
dhe vullnetin e të cilit Shqipëria do ta ketë rëndësinë e tyre në këtë proces, nuk duhet
të pamundur të përmbushë detyrat e saj. Një të përdoren si justifikim për mungesën e
perceptim i tillë mund të jetë problematik përmbushjes së standarteve. Diçka e tillë ka
për sa kohë ai e zhvendos focusin e procesit ndodhur shpesh në të kaluarën.
të integrimit nga puna që duhet të kryejë
pala shqiptare, tek shpresa për ndihme dhe Së fundi, sikurse pritej, mediat,
zemërgjerësi nga ana e BE-së, duke ndikuar veçanërisht televizioni duket se janë burimi
kështu në mospërmbushjen e detyrave dhe kryesor i informacionit në lidhje me procesin
detyrimeve që lindin nga ky proces. e integrimit të Shqipërisë në Bashkimin
Evropian. Pas tyre, interneti rradhitet si
Për këtë arsye është e rëndësishme të burim i tretë më i rëndësishëm i
theksohet roli parësor i palës shqiptare në këtë informacionit. Vlen të theksohet se roli i
proces. Për të bërë këtë është e nevojshme të Ministrisë së Integrimit në informimin e të
theksohen jo thjesht detyrat që duhet të intervistuarve, përfshirë edhe administratën
përmbushë pala shqiptare, por edhe fakti se qendrore, është më i ulët sesa tre këto
BE-ja mbetet e hapur për Shqipërinë për sa burime. Kjo mund të jetë pasojë e faktit se
kohë ajo përmbush standartet dhe detyrimet një pjesë e informimit që buron nga kjo
gjatë procesit të integrimit. Në të kundërt Ministri bëhet nëpërmjet mediave të
perceptimi se integrimi i Shqipërisë varet më shkruara dhe elektronike. Megjithatë,
tepër nga faktorët e jashtëm sesa nga ata të pergjigjet tregojne se ka mjaft hapësirë për
brendshëm, mund të shërbejë fare lehtë si një të rritur rolin e Ministrisë së Integrimit në
justifikim që ul ritmet e administratës në informimin mbi procesin e integrmit të
arritjen e standarteve europiane. Në këtë Shqipërisë në BE, veçanërisht përsa i përket
mënyrë jo vetëm ngadalësohet procesi i administratës publike.
integrimit por prodhohet edhe një profeci
vetëpërmbushëse dhe rreth vicioz, ku sa më
pak Shqipëria përmbush standartet aq më Administrata Qendrore
shumë ajo i largohet BE-së në raport me
vendet e tjera duke forcuar idenë se BE-ja nuk Adiministrata Qendrore është kategoria
është e hapur për Shqipërinë. Në këtë mënyrë më e informuar në lidhje me procesin e
vëmendja largohet gjithnjë e më shumë nga integrimit krahasuar me tre kategoritë e tjera.
përmbushja e detyrimeve dhe standarteve Në përgjithësi, administrata qendrore ka një
drejt faktorëve të tjerë, të jashtëm apo informacion të saktë në vija të përgjithshme
dytësorë. mbi procesin e integrimit të Shqipërisë në
Bashkimin Evropian. Pjesërisht, kjo është
Nga ky këndvështrim, nuk është rastësi edhe si pasojë e faktit që, për të ruajtur
tejzgjatja e procesit të integrimit të Shqipërisë mundësinë e krahasimit mes kategorive,
14

15. Shqipëria dhe Bashkimi Evropian • Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) dhe më pas
pyetësori i përgjithshëm nuk bën një vendin që zë procesi i integrimit në punën e
vlerësim të detajuar dhe të thelluar të tyre të përditëshme, këto nivele nuk janë
njohurive të kësaj kategorie. Për një vlerësim shumë të larta në vetvete. Kështu, 35% të të
të tillë është e nevojëshme që të kryhen intervistuarve raportuan se integrimi zë pak
studime kryesisht qualitative (cilësore) ose aspak vend në punën e tyre të
nëprmjet intervistave të zgjeruara sipas përditëshme, ndërsa 40% raportuan deri
sektorëve të ndryshëm të administratës diku. Këto përqindje tregojnë se edhe brenda
qendrore. Në këtë mënyrë mund të administratës qendrore procesi i integrimit
përcaktohet në mënyrë specifike jo vetëm shikohet si pronë e sektorëve të specializuar
niveli i njohurive por edhe problematika në këtë drejtim dhe jo si një proces më i gjerë
sektoriale në procesin e integrimit. Ky është që prek punën e administratës në përgjithësi.
një objektiv që mbetet përtej një sondazhi të
llojit tonë.
Institucionet e Pavarura
Megjithatë edhe nga rezultat e këtij
studimi janë identifikuar disa mungesa Institucionet e pavarura ishin kategoria
problematike në informacionin e përgjithësisht më pak e informuar në lidhje
administratës qëndrore në raport me me MSA-në dhe kategoria e dytë më pak e
procesin e integrimit të Shqipërisë në informuar, pas administratës lokale, mbi
Bashkimin Europian. Kështu, njohuria e procesin e integrimit të Shqipërisë në
institucioneve të BE-së nga ana e kësaj Bashkimin Evropian në përgjithësi. Në fakt,
administrate lë për të dëshiruar. Më pak se në këtë kategori ishte përqindja më e madhe
gjysma e të intervistuarve në këtë kategori, e të intervistuarve, 61%, të cilët nuk kishin
47%, e dinin se Komisioni Evropian është një aspak njohuri mbi Marrëveshjen e
nga institucionet e BE-së. Një rezultat disi Stabilizim-Asociimit (MSA), sikurse edhe
shqetësues po të kemi parasysh rolin dhe përqindja më e lartë, 14% e të intervistuarve,
rëndësinë e Komisionit në procesin e që nuk ishin në dijeni të faktit se Shqipëria e
integrimit. Po kështu edhe vendet anëtare kish nënshkruar MSA-në (shiko Grafikët 1
të BE-së nuk njihen mirë në këtë kategori. dhe 2). Ky nivel i ulët informimi në lidhje
Kështu vetëm 30% e të intervistuarve e dinin me MSA-në nuk përputhet me nivelin e
se Slovakia është pjesë e BE-së, ndërsa një profesionalizmit dhe të edukimit të
pjesë e mirë mendonin Norvegjinë si anëtare administratës së institucioneve të pavarura.
të BE-së. Në të dyja aspektet kjo administratë është
po aq cilësore sa dhe ajo locale. (shiko Tabela
Gjithashtu në këtë kategori kishte 3. Karakteristikat e kampioneve sipas
mungesa të njohurive dhe informacione në grupeve).
lidhje me dokumentat kyçe të procesit të
integrimit, si Acquis Communautaire. Vetëm Niveli i ulët i informimit të këtij grupi vjen
pak më shumë se gjysma e të intervistuarve, kryesisht si pasojë e perceptimit të procesit
52%, e dinin se Acquis Communautaire është të integrimit si një proces jashtë sferës së
“tërësia e të drejtave dhe detyrimeve të aktivitetit të institucioneve të pavarura. Kjo
përbashkëta që i bashkon të gjitha shtet shpjegohet edhe me faktin që në këto
anëtare në BE.” Po kështu vetëm 35% e të institucione ndodhet përqindja më e lartë e
intervistuarve në këtë kategori e dini se pas të intervistuarve që raportuan se integrimit
nënshkrimit të MSA-së do të ngrihet Këshilli zë një vend të vogël në punën e tyre të
i Stabilizim Asocimit. Së fundmi, ndonëse përditëshme. Kështu 64 % e të intervistuarve
administrata qendrore ishte kategori që në këtë kategori u shprehën se aktivitetet që
raportoi nivelet më të larta në lidhje me kanë të bëjnë me integrimin e Shqipërisë në
15

16. REPUBLIKA E SHQIPËRISË • MINISTRIA E INTEGRIMIT
Bashkimin Evropian zënë pak ose aspak Shqipërisë në BE për këtë sektor, dhe
vend në punën e tyre, 29 % raportuan deri anasjelltas. Nga ana tjetër pyetjet kishin si
diku, dhe vetëm 6 % u shprehën se këto qëllim të identifikonin nivelin e njohurive në
aktivitete zënë shumë vend në punën e tyre. këtë sektor mbi momente të caktuara
(Shiko Grafikun 18). Po ashtu pothuajse juridike të procesit të integrimit, momente
gjysma e të intervistuarve në këtë kategori, që prekin në mënyrë të drejtëpërdrejtë
48%, raportojnë se janë pak ose aspak të aktivitetin e gjygjësorit. Së fundi pyetjet
motivuar për t’u marrë me çështjen e synonin të vlerësonin deri në çfarë mase
integrimit të Shqipërisë në Bashkimin është kuptuar natyra dhe implikimet
Evropian (shiko Grafikun 20). Këto shifra juridike të Marrëveshjes së Stabilizim-
lënë të kuptosh që punonjësit e këtyre Asociimit në këtë sektor. Kjo është e
institucioneve e shikojnë aktivitetin e tyre si rëndësishme pasi gjyqësori është në fakt një
të shkëputur nga procesi i integrimit. nga zbatuesit e kësaj marrëveshje përsa i
përket implikimeve të saj juridike.
Ndërkohë niveli i informimit të kësaj
kategorie mbi Bashkimin Evropian është më Duhet theksuar se në kategorinë e
i lartë sesa ai mbi MSA-në dhe procesin e gjyqësorit, më pak se gjysma, 46%, e të
integrimit. Në këtë aspect, kjo kategori është intervistuarve raportuan se kishin dëgjuar
po aq, ose më shumë e informuar sesa dy për Acquis Communautaire. (shiko Grafikun
kategoritë e tjera, administrata lokale dhe 15). Nga kjo përqindje rreth 74% kishin
gjyqësori, që mund të jetë një pasqyrim i njohuri të sakta mbi këtë dokument. (Shiko
kulturës së përgjithëshme të kësaj kategorie. Grafikun 16). Kjo do të thotë se vetëm rreth
Megjithatë edhe në këtë drejtim ka një sërë 34 % e të intervistuarve në kategorinë e
mungesash informacioni. Kështu, vetëm gjyqësorit e kanë të qartë natyrën e këtij
rreth 30% e të intervistuarve e dinin se dokumenti. Kjo është një përqindje mjaft e
Komisioni Evropian është pjesë e Bashkimit ulët, veçanërisht po të kemi parasysh
Evropian (shiko Grafikun 21). rëndësinë që ka ky dokument për
legjislacionin shqiptar, një rëndësi që do të
vijë në rritje gjatë periudhës së thellimit të
Gjyqësori procesit të integrimit të Shqipërisë në
Bashkimin Evropian.
Një nga sferat aktiviteti i së cilës preket
në mënyrë themelore nga nënshkrimi i Për të eksploruar më në thellësi nivelin e
Marrëveshjes së Stabilizim-Asciimit është njohurive të gjyqësorit mbi MSA-në dhe
edhe gjyqësori. Përafrimi i legjislacionit me procesin e integrimit të Shqipërisë në
atë të Bashkimit Evropian dhe procesi i përgjithësi, përveç pyetësorit të
integrimit të Shqipërisë në institucionet e BE- përgjithshëm, i cili ishte i njëjtë për të gjitha
së, jo vetëm ndryshojnë përmbajtjen e kategoritë, gjyqësorit i’u drejtua një bateri
normave juridike në vend, por edhe burimin pyetjesh specifike për fushën e tij të
e autoritetit nga ato prodhohen, gjykohen veprimtarisë. Këto pyetje synon të
dhe ndryshojnë. Për këto arësye në këtë vlerësonin nivelin e njohurive të këtij sektori
sondazh iu kushtua një vëmendje e veçantë në lidhje me implikimet juridike të procesit
gjyqësorit duke ndërtuar një sërë pyetjesh të integrimit dhe të MSA-së që ndikojnë
të veçanta për këtë sektor, përveç pyetjeve drejtë për drejtë në punën e përditëshme të
të përgjithshme. Qëllimi i këtyre pyetjeve gjyqësorit.
ishte i dyfishtë. Nga njëra anë ato synonin
të vlerësonin nivelin e ndërgjegjësimit të Rezultatet e përftuara nga këto pyetje
gjyqësorit për rëndësinë që ka integrimi i tregojnë qartë se gjygjësori e njeh pak ose
16

17. Shqipëria dhe Bashkimi Evropian • Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) dhe më pas
aspak Marrëveshjen e Stabilizim Asocimit. hierarkinë e akteve nënligjore në këtë
Pothuajse gjysma e të intervistuarve në këtë dokument. Së fundi shumica e të
kategori nuk janë në dijeni të nënshkrimit të intervistuarve në gjyqësor kanë pak
marrëveshjes ad interim midis Shqipërisë informacion mbi aspektet e të drejtës
dhe Komunitetit Evropian. Ky përbën një shqiptare që do të preken nga integrimi i
fakt shqetësues po të lihet parasysh se kjo Shqipërisë në BE. Vetëm 12% e të
marrëveshje ka implikime të drejtëpërdrejta intervistuarve mendojnë se ky proces do të
në vendimmarrjen e gjygjësorit.Po kështu ketë ndikimin e tij më të madh tek e drejta
pjesa dërrmuese e të intervistuarve nuk janë administrative.
të ndërgjegjëshëm për ndikimin e thellë që
ka kjo marrëveshje në normat juridike të Këto rezultate janë shqetësuese për dy
aktivitetit tregtar të Shqipërisë. arësye. Së pari të intervistuarit në këtë
kategori janë gjyqtarë, që do të thotë se
Gjithashtu njohuria e gjygjësorit në lidhje pritshmëria e njohurive në lidhje me
me legjislacionin e BE-së dhe me ndikimin aspektin juridik të procesit të integrimit në
që procesi i integrimt të Shqipërisë në BE do këtë kategori ishte e më e lartë. Së dyti,
të ketë në legjislacionin shqiptar është tejet i gjyqësori është një sektor kyç jo vetëm sepse
mangët. Ndonëse pjesa më e madhe janë preket nga procesi i integrimit të Shqipërisë
në dijeni të faktit që MSA-ja përbën një në BE, por edhe sepse ai është një nga
burim të drejte që i mbivendoset të drejtës zbatuesit e këtij procesi në aktivitetin e tij të
shqiptare një përqindje e konsiderueshme përditëshëm. Procesi i integrimit
nuk janë në dijeni të këtij fakti. Ndërsa materializohet konkretisht në veprimtarinë
shumica e të intervistuarve kanë pak ose dhe vendimet që jep gjyqësori. Për të dyja
aspak njohuri me Acquis Communautaire. këto arësye mungesa e informacionit në këtë
Kështu shumica e tyre nuk e njohin sektor është sa problematike po aq edhe e
domosdoshme për t’u riparuar.
17

18. REPUBLIKA E SHQIPËRISË • MINISTRIA E INTEGRIMIT
Rekomandime
Informacioni në lidhje me procesin e rëndësishëm në mënyrë që secila prej
integrimit duhet të konceptohet i ndarë në kategorive të mësipërme, dhe veçanërisht
dy kategori të përgjithshme. Në njërën institucionet e pavaruara dhe gjyqësori, të
kategori theksi duhet vendosur tek ndërgjegjësohen se kanë për të luajtur një rol
informacioni në lidhje me procesin e aktiv në këtë proces. Se procesi i integrimit
integrimit per se. Në tjetrën duhet theksuar të Shqipërisë në BE nuk duhet kutpuar
shpjegimi i procesit të integrimit jo thjesht ngushtë si një marrëdhënie e ekzekutivit
si një proces teknik, por si një proces i shqiptar me Brukselin por si një proces
përmirësimit të funksionimit të shtetit dhe transformues për shoqërinë në përgjithësi
rritjes së standarteve të qeverisjes në dhe sektorët e intervistuar në veçanti.
përgjithësi. Në këtë kuadër duhet të
theksohet edhe roli i faktorit shqiptar në këtë Më konkretish, disa nga momentet që
proces. duhen pasur parasysh për të gjitha
kategoritë e intervistuara në një fushatë
Përsa i përket njohurive të përgjithshme informimi apo trainimi në lidhje me procesin
mbi teknikalitetet dhe hapat e mëtejshëm të e integrimit të Shqipërisë në Bashkimin
procesit pas nënshkrimit të MSA-së, duhen Evropian janë si më poshtë:
qartësuar nga njëra anë institucionet që do
të ngrihen pas nënshkrimit të marrëveshjes, • Natyra e Marrëveshjes së Stabilizim-
dhe nga ana tjetër duhet specifikuar mënyra Asociimit.
se si kjo marrëveshje prek aktivitetin e
administratës publike dhe gjyqësorit. • Procesi i ratifikimit të MSA-së nga vendet
Sektorit të gjyqësorit i duhet kushtuar një anëtare të BE-së.
theks i veçantë, jo vetëm për nga rëndësia
që ky sektor ka, por edhe sepse ai shpesh • Etapat e procesit të integrimit të
perceptohet si një sferë që qëndron jashtë Shqipërisë në BE pas ratifikimit të MSA-
pasojave imediate të procesit të integrimit. së.
Në këtë kuadër duhen qartësuar gjithashtu
procesi i ratifikimit të MSA-së nga vendet • Detyrimet që burojnë nga nënshkrimi i
anëtare dhe etapat që pasojnë këtë ratifikim, MSA-së, si detyrimet afat-shkrutra dhe
duke nxjerrë në pah implikimet e këtij ato afat-gjata.
procesi për secilën prej kategorive të
• Roli i Administratës Qendrore,
intervistuara.
Administratës Lokale, Institucioneve të
Pavaruara dhe Gjyqësorit në
Këto implikime janë të rëndësishme për
përmbushjen e këtyre detyrimeve.
të theksuar dimensionin e përgjithshëm të
integrimit të Shqipërisë në Bashkimin
• Institucionet që do të ngrihen si pasojë e
Evropian si një proces që synon
nënshkrimit të MSA-së.
përmirësimin e funksionimit të Shtetit
Shqiptar dhe rritjen e standarteve të
• Natyra e Acquis Communautaire dhe
qeverisjes në përgjithësi. Ky aspekt është i
rëndësia e tij për Shqipërinë.
18

19. Shqipëria dhe Bashkimi Evropian • Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) dhe më pas
• Institucionet kryesore të Bashkimit • Informimi i gjyqësorit në lidhje me
Europian dhe roli i tyre brenda këtij hierarkinë e akteve nënligjore në Acquis
organizmi. Communautaire.
• Roli dhe rëndësia e Komisionit Evropian • Fushat e të drejtës shqiptare që do të
në Bashkimin Europian dhe për preken më ndjeshëm nga procesi i
Shqipërinë. integrimit të Shqipërisë në Bashkimin
Evropian.
• Institucionet kryesore ndërkombëtare ku
Shqipëria bën pjesë. • Roli i gjyqësorit si pjesmarrës aktiv në
procesin e integrimit dhe jo si një zbatues
Përtej këtyre momenteve të përgjithshme pasiv i pasojave të këtij procesi.
informacioni në lidhje me MSA-në dhe
procesin e integrimit të Shqipërisë në
Bashkimin Evropian duhet përshtatur edhe Administrata Lokale
sipas nevojave të sektorëve të caktuar.
Gjyqësori është një sektor kyç në këtë aspekt. Administrata Lokale është një nga
kategoritë ku procesi i integrimit shikohet
si një proces i ngushtë i niveleve të larta të
Gjyqësori ekzekutivit me Brukselin. Për pasojë në këtë
kategori ky proces shikohet si një fenomen i
Më poshtë janë disa nga mometet jashtëm që nuk ka implikime direkte mbi
kryesore ku duhet të përqendrohet një punën e kësaj administrate. Për këtë arësye
fushatë ndërgjegjësimi dhe informimi e këtij një fushatë informimi, ndërgjegjësimi apo
sektori në lidhje me MSA-në dhe procesin e trainimi në këtë sektor mbi procesin e
integrimit. integrimit të Shqipërisë në BE duhet të
theksojë rolin e administratës lokale në këtë
• Vendi i MSA-së në legjislacionin shqiptar, proces si dhe mënyrat se si ai e ndikon këtë
dimensioni jurdik i kësaj marrëveshjeje. administratë në mënyrë të drejtëpërdrejtë.
Më konkretisht disa aspekte që duhen pasur
• Rëndësia e MSA-së si burim i së drejtës parasysh dhe duhen theksuar janë si më
për të drejtën shqiptare. poshtë:
• Implikimet e MSA-së për legjislacionin • Ndikimi i procesit të integrimit të
dhe të drejtën shqiptare në përgjithësi. Shqipërisë në BE në procesin e
decentralizimit dhe në marrëdhënien
• Zbërthimi i implikimeve juridike të pushtet qendror / pushtet vendor.
marrëveshjes ad interim mes Shqipërisë
dhe Bashkimit Evropian. • Hapësirat dhe potencialet që krijon
procesi i integrimit për pushtetin vendor
• Fushat e legjislacionit dhe normat dhe bashkëpunimin rajonal mes
juridike që preken në mënyrë më të pushteteve vendore.
ndjeshme nga MSA-ja.
• Standartet që duhet të përmbushë
• Implikimet e MSA-së për normat jurdike pushteti vendor në procesin e integrimit.
shqiptare në të ardhmen.
• Detyrimet specifike që burojnë për
• Rëndësia e Acquis Communautaire për pushtetin vendor teksa procesi i
Shqipërinë dhe aktivitetin e gjyqësorit. integrimit të Shqipërisë në BE thellohet.
19

20. REPUBLIKA E SHQIPËRISË • MINISTRIA E INTEGRIMIT
• Institucionet e Bashkimit Europian që kategori është fakti që ka nivelin më të ulët
kanë një rëndësi të veçantë për pushtetin të informacionit në lidhje me Marrëveshjen
vendor. e Stabilizim-Asociimit (MSA). Disa nga
momentet kryesore ku duhet të
• Burimet financiare dhe mundësitë që përqëndrohet informimi apo aftësimi i kësaj
ofron Bashkimi Evropian për të nxitur kategorie në lidhje me procesin e integrimit:
bashkëpunimin mes pushteteve vendore
në rajone të ndryshme. • Njohuri të përgjithëshme mbi
Marrëveshjen e Stabilizim-Asociimit
Institucionet e Pavaruara • Implikimet e MSA-së për punën e
Institucioneve të Pavarura sipas
Ashtu sikurse në rastin e pushtetit vendor specifikës së aktivitetit të tyre.
edhe në kategorinë e institucioneve të
pavaruara procesi i integrimit shikohet si një • Ndikimet që do të ketë procesi i
proces i ngushtë i niveleve të larta të integrimit të Shqipërisë në BE në aspektin
ekzekutivit me Brukselin. Ky fakt është edhe legjislativ dhe atë administrative tek puna
e institucioneve të pavaruara.
më shqetësues në këtë kategori duke pasur
parasysh afërsinë e kësaj kategorie me
• Roli i institucioneve të pavarura si aktor
procesin e integrimit të Shqipërisë në
në zbatimin e MSA-së dhe procesin e
Bashkimin Evropian. Specifike për këtë
integrimit të Shqipërisë në BE
20

21. Shqipëria dhe Bashkimi Evropian • Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) dhe më pas
Rezultatet e Sondazhit
Më poshtë janë rezultatet e sondazhit të kishin lexuar marrëveshjen apo pjesë të saj,
kryer me të katër kategoritë e intervistuara, 72% ndodhet në grupin e administratës
administrata qendrore, administrata lokale, qendrore, ndërsa përqindja më e ulët tek
institucionet e pavarura dhe gjyqësori. Këto administrat lokale dhe institucionet e
rezultate janë ndarë sipas objektit të pavaruara. Një rezultat i pritshëm ky po të
hulumtimit të baterive të veçanta të pyetjeve. kemi parasysh se administrata qendrore
ndodhet nën një kontakt të vazhdueshëm me
efektet e kësaj marrëveshje. Ajo që duhet
Marrëveshja e Stabilizim- vënë re është se tek gjyqësori, gati gjysma e
Asociimit (MSA) të intervistuarve nuk janë të familiarizuar me
këtë marrëveshje, e cila përbën një fakt
Fillimisht studimi u përqëndrua tek shqetësues po të kemi parasysh se ajo ka
vlerësimi i njohurive në lidhje me efekte imediate në aktivitetin e këtij sektori.
nënshkrimin e Marrëveshjes së Stabilizim- Përgjigjet e mësipërme duhen
Asociimit (MSA). Ky vlerësim synonte të interpretuar me kujdes pasi ato janë përgjigje
arrinte dy objektiva. Së pari, përcaktimin e të vetëraportuara dhe nuk tregojnë nivelin
kategorive më të informuara në lidhje me real të njohurive në raport me Marrëveshjen
këtë marrëveshje në përgjithësi. Së dyti, e Stabilizim-Asociimit. Për të testuar
përcaktimi i nivelit të njohurive në lidhje me besueshmërinë e këtyre përgjigjeve, të
natyrën e MSA-së në çdo kategori. Pra intervistuarit u pyetën nëse MSA-ja ishte
përcaktimi i nivelit të njohjes së kësaj nënshkruar apo jo. Përgjigjet ndaj kësaj
marrëveshje. pyetje konfirmuan tendencën e mësipërme,
Në mënyrë që të vlerësohej niveli i gjë që rikonfirmon se niveli i njohurive në
familjaritetit të të intervistuarve në lidhje me lidhje me MSA-në është më i lartë në
marrëveshjen e Stabilizim-Asociimit administratën qendrore dhe më i ulët në tre
fillimisht ata u pyetën nëse e kishin lexuar kategoritë e tjera. Në administratën
këtë marrëveshje në tërësi apo pjesë të saj. qendrore vetëm 3% e të intervistuarve nuk
Sikurse e tregon Grafiku 1, përqindja më e ishin në dijeni të faktit se MSA është
lartë e të intervistuarve që raportuan se nënshkruar, kurse për administratën lokale,
Grafiku 1. A e keni lexuar Marrëveshjen e Stabilizim-Asociimit, apo pjesë të saj?
21

22. REPUBLIKA E SHQIPËRISË • MINISTRIA E INTEGRIMIT
institucionet e pavarura dhe gjyqësorin, këto njohurive të të intervistuarve në lidhje me
përqindje janë 13%, 14 % dhe 8%, MSA-në. Në mënyrë që të përftohej një
respektivisht. Veçanërisht problematike informacion më i detajuar në këtë aspekt, të
shfaqet përqindja relativisht e lartë e intervistuarve iu drejtua një sërë pyetjesh që
intervistuesve që nuk janë të informuar për kanë të bëjnë me natyrën e MSA-së.
nënshkrimin e MSA-së ndonëse intervistat Fillimisht ata u pyetën mbi pasojat e MSA-
janë zhvilluar jo shumë kohë pas këtij së në raport me antarësimin e Shqipërisë në
nënshkrimi dhe një procesi që u shoqërua disa institucione ndërkombëtare. Shumica
me një fushatë intensive mediatike. Shiko dërrmuese e të intervistuarve ishin të
Grafikun 2. informuar se MSA-ja përshpejton
antarësimin e Shqipërisë në Bashkimin
Ndonëse pyetjet e mësipërme na lejojnë Evropian. Megjithatë në kategori të veçanta
që të vlerësojmë kategoritë më të informuara si administratë lokale, rreth 20% të
në lidhje me MSA-në, ato nuk na japin intervistuarve nuk ishin në dijeni të këtij
informacion mbi llojin dhe nivelin e fakti. Shiko Grafikun 3.
Grafiku 2. Me sa dini ju a e ka nënshkruar Shqipëria Marrëveshjen e Stabilizim-Asociimit (MSA)?
Grafiku 3. Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) është një marrëveshje që përshpejton
antarësimin e Shqipërisë në cilën nga organizatat e mëposhtme?
22

23. Shqipëria dhe Bashkimi Evropian • Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) dhe më pas
Për të vlerësuar më tej nivelin e njohurive Shqipëria nuk mund të bëhet anëtare e BE-
në lidhje me rolin e MSA-së në procesin e së. Shiko Grafikun 4. Ndonëse shumica
antarësimit të Shqipërisë në BE të dërrmuese e të intervistuarve ishin të
intervistuarit u pyetën nëse Shqipëria mund ndërgjegjshëm për rëndësinë e MSA-së në
të bëhet anëtare e BE-së edhe pa e procesin e integrimit të Shqipërisë në BE, një
nënshkruar një marrëveshje të tillë. përqindje e vogël ishin të informuar në lidhje
Përgjigjet që iu dhanë kësaj pyetje, me faktin se MSA-ja është një marrëveshje
rikonfirmuan informacionin e mëparshëm. kontraktuale mes Shqipërisë dhe Bashkimit
Shumica dërrmuese në çdo kategori ishte e Evropian. Përsëri administrata lokale ishte
ndërgjegjshme që pa nënshkrimin e MSA- më pak e informuar në këtë drejtim. Kështu
së, anëtarësimi i Shqipërisë në BE është i rreth 27% e të intervistuarve në këtë kategori
pamundur. Përsëri kategoria më e informuar nuk ishin të informuar se MSA-ja është një
në këtë drejtim mbetet administrata marrëdhënie midis Shqipërisë dhe
qendrore, ndërsa kategoritë më pak të Bashkimit Evropian. Edhe në kategoritë më
informuara janë administrata lokale dhe ajo të informuara në këtë aspekt si institucionet
e institucioneve të pavaruara, ku 15% dhe e pavaruara, përsëri një përqindje e
14% e të intervistuarve nuk ishin të konsiderueshme 13% ishte e painformuar.
informuar se pa nënshkrimin e MSA-së Shiko Grafikun 5.
Grafiku 4. A mund të bëhet Shqipëria anëtare e Bashkimit Evropian edhe pa e nënshkruar
Marrëveshjen e Stabilizim-Asociimit?
Grafiku 5. Për mendimin tuaj, Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) është një marrëveshje
që Shqipëria e ka nënshkruar me cilën prej organizatave apo vendeve të mëposhtëm?
23

24. REPUBLIKA E SHQIPËRISË • MINISTRIA E INTEGRIMIT
Për të vlerësuar më tej nivelin e njohurive këtij fakti. Shiko Grafikun 6.
mbi MSA-në të intervistuarit u pyetën në Niveli i ulët i informimit në lidhje me
lidhje me procesin e ratifikimit të kësaj procesin e ratifikimit reflektohet edhe tek
marrëveshje nga vendet anëtare. Fillimisht njohuritë e të intervistuarve mbi ratifikimin
të intervistuarit u pyetën se çfarë nënkupton e MSA-së nga vendet anëtare të BE-së. Në
ratifikimi i MSA-së për të vlerësuar njohuritë dy prej katër kategorive të intervistuara,
e tyre në lidhje me këtë proces. Në përgjithësi administrata lokale dhe institucionet e
një përqindje e lartë e të intervistuarve nuk pavaruara vetëm më pak se gjysma e të
kishin njohuri në lidhje me këtë. intervistuarve, 49% dhe 44% respektivisht e
Administrata lokale ishte më pak e dinin që MSA-ja nuk ishte ratifikuar ende
informuar edhe këtu. Në këtë kategori më nga parlamentet e vendeve anëtare,(në
pak se gjysma e të intervistuarve, 45%, e kohën kur është zhvilluar sondazhi asnjë
dinin se procesi i ratifikimit nënkupton nga vendet anëtare nuk e kishte ratifikuar
miratimin e MSA-së nga parlamentet e MSA-në). Por edhe tek administrata
vendeve anëtare. Megjithatë edhe në qendrore, me nivelin më të lartë të
kategorinë më të informuar, administrata informimit, rreth 33% e të intervistuarve nuk
qendrore, pothuajse një e treta e të ishin në dijeni të këtij fakti.
intervistuarve, 31%, nuk ishin në dijeni të Shiko Grafikun 7.
Grafiku 6. Çfarë nënkupton ratifikimi i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit (MSA) nga vendet
anëtare të Bashkimit Evropian?
Grafiku 7. A është ratifikuar Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit midis Shqipërisë dhe BE-së
nga vendet anëtare të Bashkimit Evropian?
24

25. Shqipëria dhe Bashkimi Evropian • Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) dhe më pas
E njëjta problematikë u identifikua edhe e nënshkrimit të MSA-së do të krijohej
në lidhje me njohuritë e të intervistuarve mbi Këshilli i Stabilizim-Associimit, kjo
pasojat e menjëherëshme të MSA-së. Dy përqindje është edhe më e ulët në grupet e
keqkuptimet kryesore në lidhje me pasojat tjera. Përqindjet në këto grupe tregojnë se
imediate të MSA-së janë heqja e vizave dhe përgjigjet ndaj pyetjes kanë qenë kryesisht
anëtarësimi i Shqipërisë në BE. Kjo tregon hamendësime; vetëm kështu mund të
një mungesë njohurish në lidhje me procesin shpjegohet fakti që tek punonjësit e
e integrimit në BE post-MSA. Përsëri, administratës lokale përqindja e përgjigjeve
kategoria më pak e informuar në këtë drejtim të sakta është e barabartë ose më e lartë sesa
është administrata lokale e ndjekur nga tek dy grupet e tjera, pavarësisht se
institucionet e pavaruara. informacioni i tyre në lidhje me MSA-në
Shiko Grafikun 8. përgjithësi është më i ulët sesa në këto dy
Të intervistuarit ishin edhe më pak të grupe. Megjithatë, niveli i ulët i
informuar në lidhje me institucionet që do informacionit në rastin konkret është i
krijohen si pasojë e nënshkrimit të MSA-së. kuptueshëm pasi pyetja i referohet një
Kështu, vetëm 35% e punonjësve të aspekti tejet teknik të pasojave të MSA-së.
administratës qendrore e dinin se si pasojë Shiko Grafikun 9.
Grafiku 8. Cila do të jetë pasoja më e menjëherëshme e Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit
(MSA) për Shqipërinë?
Grafiku 9. Cili nga institucionet e mëposhtëme do të krijohet si pasojë e Marrëveshjes së
Stabilizim-Asociimit (MSA)?
25

26. REPUBLIKA E SHQIPËRISË • MINISTRIA E INTEGRIMIT
Të dhënat e mësipërme tregojnë qartë se ekziston një mungesë informacioni edhe tek
kategoria më pak e informuar në lidhje me administrata e institucioneve të pavarura, e
Marrëveshjen e Stabilizim-Asociimit është cila është jo vetëm më e kualifikuar sesa ajo
administrata lokale. Pothuajse në të gjitha lokale në planin profesional por është edhe
pyetjet mbi MSA-në, punonjësit e kësaj më pranë procesit të integrimit të Shqipërisë
administrate reflektojnë nivelin më të ulët në BE, duke qenë e përqendruar në Tiranë.
të njohurive në lidhje me këtë dokument. Në këtë aspekt duhet vlerësuar në mënyrë
Dicka e tillë është e pritshme jo vetëm për kritike fakti që pas administratës vendore
faktin se administrata lokale në përgjithësi janë punonjësit e institucioneve të pavaruara
është më pak e kualifikuar sesa ajo qendrore, që tregojnë nivelin më të ulët të
por edhe pasi në punën e saj të përditëshme, informacionit mbi MSA-në. Jo shumë larg
të paktën deri tani, ka qenë më e distancuar tyre qëndron gjyqësori, një tjetër kategori që
në raport me procesin e integrimit të për nga përgatitja profesionale pritej me një
Shqipërisë në BE, sesa administrata qendrore nivel më të lartë informimi. Kjo tregon se tek
apo ajo e institucioneve të pavaruara. këto kategori MSA-ja dhe procesi i integrimit
Megjithatë teksa procesi i integrimit të në përgjithësi është parë si një proces jashtë
Shqipërisë në BE thellohet edhe raporti i sferës së aktivitetit të tyre profesional. Ky
administratës lokale me këtë proces do të është një perceptim jo vetëm i pasaktë por
ndryshojë dhe duhet të ndryshojë. Pas edhe problematik po të kihen parasysh
nënshkrimit të MSA-së integrimi i Shqipërisë implikimet e MSA-së për legjislacionin
në BE nuk mund të mbetet më një proces që shqiptar dhe për pasojë në të gjithë
konceptohet si një aktivitet ekskluziv mes aktivitetin e gjyqësorit.
Tiranës dhe Brukselit, ai prek të gjitha sferat Së fundi, sikurse pritej, administrata
e administratës, duke përfshirë edhe atë qendrore është kategoria më e
lokale. Rrjedhimisht është i domosdoshëm mirëinformuar në lidhje me MSA-në.
mirë informimi i administratës lokale në Megjithatë ky vlerësim duhet vendosur në
lidhje me këtë proces në mënyrë që ajo të kontekst. Një nga arsyet që administrata
bëhet pjesë e tij sa më shpejt dhe me sa më lokale rezulton kategoria më e
shumë efikasitet. mirëinformuar, është natyrisht si pasojë e
Ajo që është shqetësuese nga të dhënat e faktit se krahasohet me tre kategori që
mësipërme në lidhje me nivelin e njohurive tregojnë mungesa të theksuara informacioni
mbi MSA-në është fakti se përtej nivelit të në lidhje me disa aspekte themelore të MSA-
ulët të njohurive të administratës lokale së.
26

27. Shqipëria dhe Bashkimi Evropian • Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) dhe më pas
Antarësimi i Shqipërisë në Bashkimin
Evropian (BE)
Deri tani objekti i hulumtimit tonë ka secilin prej këtyre aspekteve, gradualisht
qenë niveli i njohurive dhe informacionit në kalohet nga pyetje të përgjithëshme në pyetje
lidhje me Marrëveshjen e Stabilizim- më specifike mbi BE-në dhe procesin e
Asociimit (MSA). Në seksionin që vijon, ky integrimit. Këto pyetje kanë një qëllim të
objekt zgjerohet duke e përqëndruar dyfishtë. Së pari aty synojnë të vjelin më
analizën tonë tek niveli i njohurive të shumë informacion në lidhje me cilësinë e
administratës dhe gjyqësorit në lidhje me njohurive mbi procesin e integrimit në BE.
procesin e integrimit në përgjithësi. Së dyti ato shërbejnë edhe si pyetje kontrolli
Ndonëse deri tani jemi përpjekur të izolojmë për të vlerësuar besueshmërinë e përgjigjeve
MSA-në si një aspekt të integrimit të të të intervistuarve për pyetjet që
Shqipërisë në BE, fakt mbetet, që kjo nënkuptojnë përgjigje vetë-raportuese, siç
marrëveshje nuk mund të kuptohet e janë pyetjet në vijim.
shkëputur nga kuadri më i gjerë i procesit të Fillimisht të intervistuarit u pyetën në
integrimit. Për pasojë edhe vlerësimi i nivelit lidhje me njohurinë që ata mendonin se
të njohurive të të intervistuarve nuk mund kishin mbi procesin e integrimit në
të kufizohet thjesht tek MSA-ja, por duhet Bashkimin Evropian. Nivelin më të lartë të
të analizojë informacionin dhe njohuritë që njohurive e raportoi administrata qendrore,
grupet nën vëzhgim kanë për procesin e një fakt i pritshëm ky duke pasur parasysh
integrimit në përgjithësi. Ky është synimi i se ky grup ishte më i mirëinformuari në
seksionit në vijim. lidhje me MSA-në. Me interes është fakti që
Edhe në këtë seksion fillimisht të kategoria që rezultoi më pak e informuar në
intervistuarve iu drejtua një sërë pyetjesh që lidhje me Marrëveshjen e Stabilizim-
kishin për qëllim të vlerësonin nivelin e Asociimit, administrata lokale, raportoi nivel
përgjithshëm të njohurive të tyre në lidhje më të lartë njohurish në lidhje me dy
me procesin e integrimit të Shqipërisë në BE. kategoritë e tjera, institucionet e pavarura
Për të vlerësuar sa më mirë këto njohuri jemi dhe gjyqësori. Kjo mund të jetë pasojë e
përqendruar si tek njohuritë mbi BE-në si faktit që dy kategoritë e tjera e shohin veten
organizëm, ashtu edhe tek njohuritë mbi më të larguara nga ky proces sesa
procesin e integrimit të Shqipërisë në BE. Për administrata publike. Shiko Grafikun 10.
Grafiku 10. Sa mendoni se e njihni procesin e integrimit të Shqipërisë në Bashkimin Evropian?
27

28. REPUBLIKA E SHQIPËRISË • MINISTRIA E INTEGRIMIT
Për të kontrolluar besueshmërinë e me BE në raport me organizma të tjerë
raportimit të mësipërm si dhe për të ndërkombëtarë, ata u pyetën nëse Shqipëria
eksploruar më tej njohuritë e secilës kategori është anëtare e një sërë organizmave
në lidhje më procesin e integrimit të ndërkombëtare. Në këtë mënyrë vlerësohet
Shqipërisë në BE, të intervistuarit u pyetën jo vetëm njohuria e të intervistuarve në lidhje
nëse Shqipëria do të anëtarësohej më parë me organizata ndërkombëtare, por edhe
në BE apo NATO. Për cdo individ me njohuri krahasohet niveli i njohjes së BE-së në raport
minimale ndaj këtij procesi, është e qartë që me to. Sikurse tregon edhe Grafiku 12,
antarësimi në NATO normalisht duhet t’i përqindja më e vogël e përgjigjeve të gabuara
paraprijë antarësimit në Bashkimin është në raport me Bashkimin Evropian, pra
Evropian. Shumica e të intervistuarve e kanë marrëdhënia e Shqipërisë me këtë
të qartë këtë fakt, ndonëse në administratën organizëm njihet më shumë nga të
vendore rreth 30% e të intervistuarve, ose intervistuarit sesa me organizata të tjera
mendojnë që Shqipëria do të antarësohet ndërkombëtare. Gjithashtu është me interes
fillimisht në BE ,ose nuk e dinë se ku do të të vihet re se administrate lokale ka
anëtarësohet më parë në BE apo NATO. përqindjen më të lartë të përgjigjeve të
Shiko Grafikun 11. Për të identifikuar më gabuara, ndërsa institucionet e pavarura më
qartë njohuritë e të intervistuarve në lidhje të ultën. Shiko Grafikun 12.
Grafiku 11. Ku do të antarësohet më parë Shqipëria në NATO apo BE?
Grafiku 12. A është Shqipëria anëtare e organizatave të mëposhtëme?
28

29. Shqipëria dhe Bashkimi Evropian • Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) dhe më pas
Sikurse del qartë nga përgjigjet e vlerësojë edhe mënyrën se si perceptohet
mësipërme Bashkimi Europian është integrimi ndër kategoritë nën hulumtim. Pra
organizata mbi të cilën të intervistuarit kanë cilët janë faktorët që ata vlerësojnë më shumë
nivelin më të lartë të njohurive në raport me në procesin e integrimit. Sikurse e tregon
organizmat e tjera ndërkombëtarë. Nivelet edhe grafiku 13, tre faktorët kryesorë sipas
më të larta të informacionit janë tek të intervistuarve ishin Politika (shqiptare),
administrata qendrore dhe më të ulëtat tek dhe Bashkimi Egvropian. Tek të gjitha
administrata lokale. Këto rezultate janë të kategoritë, Bashkimi Evropian vlerësohet si
ngjashme me rezultatet mbi nivelin e një faktor po aq i rëndësishëm, në mos edhe
njohurive rreth MSA-së. Si në rastin e MSA- më i rëndësishëm se një sërë faktorësh lokal.
së ashtu edhe në rastin e njohurive rreth BE- Ky vlerësim mund të interpretohet si
së si organizëm, kemi ngjashmëri në reflektim i perceptimit të të intervistuarve,
diferencën e nivelit të njohurive midis se procesi i integrimit të Shqipërisë varet po
grupeve. aq nga Brukseli sa edhe nga Tirana. Ndonëse
Në vijim do të eksplorojmë nivelin e roli i BE-së në këtë proces është i
njohurive por edhe perceptimin e të pamohueshëm, fakti që ky rol barazohet me
intervistuarve në lidhje me procesin e atë të faktorit lokal, i cili ka barrën kryesor
integrimit të Shqipërisë në BE. Në këtë në arritjen e standarteve europiane, ka të
drejtim së pari ata u pyetën në lidhje me paktën dy interpretime. Ky fakt mund të jetë
rëndësinë e një sërë faktorëve që ndikojnë pasojë ose e mosnjohjes së procesit ose
në antarësimin e Shqipërisë në BE. Përtej reflektim i pesimizmit nga ana e të
vjeljes së informacionit kjo pyetje synon të intervistuarve në lidhje me aftësinë e palës
Grafiku 13. Sa të rëndësishëm këta faktorët për antarësimin në BE?
29

30. REPUBLIKA E SHQIPËRISË • MINISTRIA E INTEGRIMIT
shqiptare për të arritur standartet pesimizmit të tyre në lidhje me aftësinë e
europiane.Rrjedhimisht Shqipëria mund të palës shqiptare për të përmbushur detyrimet
bëhet anëtare e BE-së vetëm nëpërmjet e saj. Sikurse tregon qartë Grafiku 14,
ndihmës së kësaj të fundit. Së dyti, rëndësia shumica dërrmuese e të intervistuarve e
e madhe që i vishet BE-së mund të jetë edhe kanë të qartë se pa përmbushjen e një
pasojë e perceptimit që procesi i integrimit detyrimi siç është përafrimi i legjislacionit,
të Shqipërisë është gjithashtu një proces nuk është e mundur për Shqipërinë të bëhet
politik dhe gjeostrategjik ku roli dhe rëndësia anëtare e BE-së. Kjo do të thotë se roli i madh
e faktorit të brendshëm zbehet në raport me që i vendoset BE-së në këtë procesi integrimi
zhvillimet rajonale. Për këtë arësye roli i BE- mund të jetë kryesisht pasojë e pesimizmit
së bëhet parësor. Të dyja këto interpretime në lidhje me aftësinë e palës shqiptare për
reflektojnë një perceptim pasiv të procesit të të përmbushur detyrimet e saj.Megjithatë
integrimit nga të intervistuarit, gjë që përbën duhet theksuar se me përjashtim të
një element problematik po të kihet parasysh administratës qendrore, përqindjet e
rëndësia e faktorit lokal në këtë proces, dhe konsiderueshme, nga 19-20% në tre grupet
veçanërisht e kategorive të intervistuara. e tjera, nuk janë të ndërgjegjshëm për
Shiko Grafikun 13. rëndësinë e përafrimit të legjislacionit. Kjo
Për të shqyrtuar më tej njohuritë rreth përqindje është veçanërisht problematike në
procesit të integrimit, të intervistuarit u kategorinë e gjyqësorit, pasi përafrimi i
pyetën nëse Shqipëria mund të anwtarësohet legjislacionit është një proces që e prek në
në BE edhe pa bërë afrimin e legjislacionit. mënyrë të drejtpërdrejtë aktivitetin e këtij
Kjo pyetje ka një objektiv të dyfishtë. Nga sektori. Shiko Grafikun 14.
njëra anë ajo vlerëson nivelin e njohurive të Për të vlerësuar më tej nivelin e njohurive
të intervistuarve në lidhje me rëndësinë që të të intervistuarve në lidhje me procesin e
kanë detyrimet e palës shqiptare për përafrimit të legjislacionit, të intervistuarit
antarësimin e Shqipërisë në BE. Nga ana u pyetën fillimisht nëse kishin dëgjuar për
tjetër ky vlerësim na lejon të kuptojmë nëse Acquis Communautaire. Sikurse pritej
roli i madh që i vishet BE-së në procesin e përqindja më e lartë e të intervistuarve që
integrimit nga të intervistuarit është pasojë raportuan se kishin dëgjuar për këtë
e mosnjohjes së detyrimeve që duhet të dokument ishte tek administrata qendrore.
përmbushë pala shqiptare, apo reflektim i Ajo që vlen për t’u veçuar është fakti
Grafiku 14. A mund të antarësohet Shqipëria në Bashkimin Evropian edhe pa e përafruar
legjislacionin me Bashkimin Evropian?
30

31. Shqipëria dhe Bashkimi Evropian • Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) dhe më pas
shqetësues se më shumë se gjysma e të njohurive mbi të. Përsëri përqindja më e
intervistuarve tek kategoria e gjyqësorit, lartë, 79%, që e kishin të qartë natyrën e
raportuan se nuk kishin dëgjuar për këtë Acquis Communautaire ishte tek administrata
dokument. Ndërkohë përqindja më e vogël qendrore, dhe më e ulëta, 50%, tek
e atyre që raportuan se kishin dëgjuar për administrata lokale. Gjithashtu duhet
Acquis Communautaire ishte tek administrata theksuar se tek gjyqësori vetëm 74% e atyre
lokale, vetëm 13%. Deri diku diçka e tillë që raportuan se kishin dëgjuar për Acquis
është e pritshme pasi Acquis Communautaire Communautaire (46%, shiko Grafikun 15)
përbën një aspekt tekniko-juridik në kishin njohuri të sakta mbi këtë dokument.
procesin e integrimit. Megjithatë duke pasur Kjo do të thotë se vetëm rreth 34 % e të
parasysh rëndësinë që ai ka, veçanërisht në intervistuarve në kategorinë e gjyqësorit e
raport me sektorë si gjyqësori, është kanë të qartë natyrën e këtij dokumenti. Kjo
problematik fakti se në shumicën e rasteve është një përqindje mjaft e ulët, veçanërisht
ky dokument nuk njihet. Shiko Grafikun 15. po të kemi parasysh rëndësinë që ka ky
Të intervistuarit që u përgjigjën se kishin dokument për legjislacionin shqiptar, një
dëgjuar për Acquis Communautaire u pyetën rëndësi që do të vijë në rritje teksa procesi i
në lidhje me natyrën e këtij dokumenti në integrimit të Shqipërisë në Bashkimin
mënyrë që të vlerësohej niveli i tyre i Evropian thellohet. Shiko Grafikun 16.
Grafiku 15. A keni dëgjuar për Acquis Communautaire?
Grafiku 16. Çfarë është Acquis Communautaire?
31

32. REPUBLIKA E SHQIPËRISË • MINISTRIA E INTEGRIMIT
Niveli i njohurive në lidhje me procesin Për të identifikuar vendin që zë procesi i
e integrimit u testua më tej duke i pyetur të integrimit në punën e të intervistuarve si dhe
intervistuarit nëse kishin dëgjuar për njësitë për të vlerësuar motivimin e tyre dhe të
e integrimit nëpër ministritë e linjës. Këto administratës në përgjithësi në lidhje me këtë
janë njësi që janë ngritur ose do të ngrihen proces, të intervistuarve iu drejtua një seri
në kuadrin e thellimit të procesit të integrimit pyetjesh mbi këto çështje. Ata u pyetën
të Shqipërisë në BE. Siç pritej, përqindja më fillimisht për vendin që zënë aktivitetet që
e lartë e të intervistuarve që raportuan se kanë të bëjnë me procesin e integrimit të
kishin dëgjuar në lidhje me këto njësi Shqipërisë në BE në punën e tyre të
ndodhej në administratën qendrore, dhe më përditëshme. Natyrshëm, punonjësit e
e ulëta në atë lokale. Megjithatë edhe në administratës qendrore ishin ata të cilët
administratën qëndrore të paktën një e raportuan nivelin më të lartë të hapësirës që
katërta e të intervistuarve nuk ishin në dijeni zënë aktivitetet që kanë të bëjnë me
të këtyre njësive. Shiko Grafikun 17. integrimin në punën e tyre të përditëshme.
Grafiku 17. A keni dëgjuar për Njësitë e Integrimit në ministritë e linjës?
Grafiku 18. Në punën tuaj të përditëshme sa vend zënë aktivitete që kanë të bëjnë me procesin
e integrimit të Shqipërisë në Bashkimin Evropian?
32

33. Shqipëria dhe Bashkimi Evropian • Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) dhe më pas
Në tre kategoritë e tjera është interesante të integrimit të Shqipërisë në Bashkimin
vërehet se shumica e të intervistuarve u Evropian. Sikurse pritej, të intervistuarit në
përgjigjën se procesi i integrimit zë pak ose administratën qendrore dhe lokale dhanë
aspak vend në punën e tyre të përditshme. vlerësime më të larta për motivimin e
Kjo tregon se në këto kategori integrimi në administrates, sesa ata në dy kategoritë e
BE perceptohet disi ngushtë thjesht si një tjera që nuk e perceptojnë veten pjesë të kësaj
proces teknik që kufizohet tek antarësimi i administrate. Megjithatë edhe në dy
Shqipërisë në BE dhe si një çështje që ka të kategoritë më entuziaste në lidhje me
bëjë kryesisht me ekzekutivin dhe motivimin e administratës publike mbi
administratën publike. Shiko Grafikun 18. integrimin e Shqipërisë në BE, shumica e të
Në mënyrë që të vlerësohej perceptimi i intervistuarve mendonin se administrata
të intervistuarve në lidhje me motivimin e publike ishte vetëm deri diku e motivuar në
administratës publike shqiptare mbi këtë proces, ndërsa grupi më i madh i të
procesin e integrimit, ata u pyetën se sa e intervistuarve pas tyre mendonin se
motivuar është administrata publike administrata publike ishte pak ose aspak e
shqiptare për t’u marrë me çështjet e motivuar. Shiko Grafikun 19.
Grafiku 19. Sa e motivuar është administrata publike shqiptare për t’u marrë me çështjet e
integrimit të Shqipërisë në Bashkimin Evropian?
Natyrshëm kur e njëjta pyetje u drejtua shumë të motivuar. Shumica raportojnë se
në nivelin personal, pra sa i motivuar jeni ju janë të motivuar deri diku ose pak. Shiko
personalisht për t’u marrë me çështjet e Grafikun 20.
integrimit të Shqipërisë në Bashkimin Përgjigjet e mësipërme në lidhje me
Evropian, niveli raportimit të motivimit u rrit procesin e integrimit të Shqipërisë në BE
ndjeshëm. Pra secili prej të intervistuarve rikonfirmojnë konkluzionin tonë të
mendon se ka motivacion mbi mesataren e deritanishëm se nga katër kategoritë e
grupit ku bën pjesë. Megjithatë edhe në këtë intervistuara, administrata qendrore është
rast kur raportimi i motivimit pritet të jetë i me e informuara në lidhje me këtë proces,
fryrë në kategorinë me motivacion më të ndërsa administrata lokale është kategoria
lartë, administrata qendrore, më pak se më pak e informuar. Gjithashtu, në të gjitha
gjysma e të intervistuarve raportojnë se janë kategoritë, ka një informacion të
33

34. REPUBLIKA E SHQIPËRISË • MINISTRIA E INTEGRIMIT
Grafiku 20. Ju personalisht sa i/e motivuar ndiheni për t’u marrë me çështjet e integrimit të
Shqipërisë në Bashkimin Evropian?
përgjithëshëm në lidhje me procesin e një përgjigje e tillë reflekton faktn se procesi
integrimit, por mungon informacioni i integrimit perceptohet ngushtw si një
specifik në lidhje me procesin. Në shumicën proces administrativo-teknik dhe jo një
e tyre të intervistuarit i njohin pak ose aspak proces që prek të gjitha sferat e administratës
hapat dhe implikimet e procesit të integrimit dhe institucioneve shqiptare, veçanërisht pas
të Shqipërisë në BE. Përveç nivelit të ulët të nwnshkrimit të MSA-së.
njohurive në administratën lokale
problematik shfaqet edhe niveli i Natyrisht nivelet e motivimit në punë
informacionit të gjyqësorit në lidhje me reflektojnë edhe nivelet e pagesës apo
legjislacionin e BE-së të përmbledhur në kënaqësinë në punë. Megjithatë në rastin
Acquis Communautaire. konkret këta faktorë nuk mund të shpjegojnë
faktin që administrata lokale raporton nivele
Informacioni mungon edhe në lidhje me më të larta motivimi në lidhje me procesin e
elementët administrative të procesit të integrimit sesa institucionet e pavaruara, kur
integrimit siç janë Njësitë e Integrimit në këto të fundit ofrojnë rroga më të larta për
Ministritë e Linjës. Gjithashtu në lidhje me punonjësit e tyre. Rrjedhimisht variacioni
motivimin e administratës në raport me në nivelet e motivimit në lidhje me çështjen
procesin e integrimit, vërehen nivele të ulëta e integrimit mund të shpjegohet më mirë me
motivimi. Në përgjithësi të intervistuarit shkallën në të cilën të intervistuarit e shohin
raportojnë se procesi i integrimit zë pak vend këtë proces si pjesë e punës së tyre.
në punën e tyre të përditëshme. Pjesërisht
34

35. Shqipëria dhe Bashkimi Evropian • Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) dhe më pas
Njohuritë mbi Bashkimin Europian
Qëllimi kryesor i këtij seksioni është të Më pas të intervistuarit u pyetën në lidhje
vlerësojë nivelin e njohurive të të me vendet anëtare të Bashkimit Evropian në
intervistuarve mbi Bashkimin Evropian. mënyrë që të vlerësohej më tej niveli i
Ndonëse edhe këto njohuri janë pjesë e njohurisë së tyre mbi këtë organizëm.
njohurive në lidhje me procesin e integrimit Përgjigjet tregojnë se të intervistuarit nuk
në përgjithësi ato vlerësohen veçmas pasi na janë shumë të informuar mbi vendet anëtare
ofrojnë vetëm një informacion indirekt në në BE. Ndonëse sondazhi është zhvilluar
lidhje me njohuritë e të intervistuarve mbi përpara antarësimit të Rumanisë në BE, një
specifikën e procesit të integrimit të pjesë e mirë mendonin se ky vend ishte
Shqipërisë në BE. Siç e tregon qartë Grafiku anëtar i Bashkimit Evropian. Gjithashtu
21, njohuritë në lidhje me institucionet e BE- shumica e të intervistuarve nuk e dinin se
së janë të kufizuara. Edhe në administratën Sllovakia është anëtare e Bashkimit
qendrore, kategoria më e informuar, më pak Evropain. Shumica e të intervistuarve
se gjysma e të intervistuarve e dinin se mendonin se Norvegjia është anëtare e BE-
Komisioni Evropian është organ i BE-së. Si së, cka më shumë se njohuritë rreth BE-së
gjithmonë administrata lokale është më pak reflekton faktin që ky organizëm asociohet
e informuara. Shiko Grafikun 21. me vendet e pasura. Shiko Grafikun 22.
Grafiku 21. Cili nga institucionet e mëposhtme është pjesë e BE-së?
35

36. REPUBLIKA E SHQIPËRISË • MINISTRIA E INTEGRIMIT
Më pas të intervistuarit u pyetën në lidhje pjesë e mirë mendonin se ky vend ishte
me vendet anëtare të Bashkimit Evropian në anëtar i Bashkimit Evropian. Gjithashtu
mënyrë që të vlerësohej më tej niveli i shumica e të intervistuarve nuk e dinin se
njohurisë së tyre mbi këtë organizëm. Sllovakia është anëtare e Bashkimit
Përgjigjet tregojnë se të intervistuarit nuk Evropain. Shumica e të intervistuarve
janë shumë të informuar mbi vendet anëtare mendonin se Norvegjia është anëtare e BE-
në BE. Ndonëse sondazhi është zhvilluar së, cka më shumë se njohuritë rreth BE-së
përpara antarësimit të Rumanisë në BE, një reflekton faktin që ky organizëm asociohet
me vendet e pasura. Shiko Grafikun 22.
Grafiku 22. Cili nga vendet e mëposhtme është në Bashkimin Evropian - BE?
36

37. Shqipëria dhe Bashkimi Evropian • Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) dhe më pas
Burimet e informacionit rreth
Bashkimit Evropian
Në këtë seksion qëllimi i sondazhit ishte informacionit që ata marrin nga burime të
që të identifikonte burimet e informacionit ndryshme duke e vlerësuar atë në një shkallë
mbi BE-në për të intervistuarit. Në këtë nga 1 deri në 10. Siç pritej, mediat,
mënyrë mund të identifikohen edhe mjetet televizioni dhe gazetat janë burimet kryesore
më efikase për të ndërtuar një fushatë të informacionit në lidhje me procesin e
informimi për të rritur nivelin e njohurive të integrimit të Shqipërisë në BE. Pas tyre
këtyre kategorive mbi procesin e integrimit interneti rradhitet si burim i tretë më i
dhe Bashkimin Evropian. Për këtë qëllim të rëndësishëm i informacionit. Vlen të
intervistuarit u pyetën në lidhje me sasinë e theksohet roli i Ministrisë së Integrimit në
Grafiku 23. Sa informacion merrni mbi BE - në nga burimet e mëposhtëme?
37

38. REPUBLIKA E SHQIPËRISË • MINISTRIA E INTEGRIMIT
informimin e të intervistuarve, përfshirë interes për ta në këtë drejtim. Sikurse e
edhe administratën qendrore është më i ulët tregon edhe Grafiku 24 katër fushat kryesore
sesa këto burime. Kjo mund të jetë pasojë e me më interes për të intervistuarit ishin
faktit se një pjesë e informimit që buron nga ekonomia, politika, legjislacioni dhe arsimi
kjo Ministri bëhet nëpërmjet mediave të në BE. Këto fusha interesi janë të pritshme
shkruara dhe elektronike. Megjithatë për faktin se janë mjaft gjithë përfshirëse. Ajo
pergjigjet tregojne se ka mjaft hapësirë për që është me interes është fakti që kërkesat
të shtuar rolin e Ministrisë së Integrimit në për informacion mbi BE-në janë të ndara
informimin mbi procesin e integrimit të sipas kategorive. Kështu gjyqësori kërkon
Shqipërisë në BE, veçanërisht përsa i përket më shumë informacion për legjislacionin,
administratës publike. Shiko Grafikun 23. administrata qëndrore për institucionet e BE-
së, e kështu me rradhë. Ndonëse nga njëra
Për të identifikuar fushat në të cilat të anë kjo është e natyrshme, nga ana tjetër një
intervistuarit janë të interesuar të marrin më strukturim i tillë i interesit për BE-në
shumë informacion mbi BE-në dhe procesin reflekton edhe faktin që të intervistuarit nuk
e integrimit të Shqipërisë në të, atyre iu kanë informacion për BE-në në fushat e tyre
kërkua nëpërmjet një pyetje të hapur, të përkatëse të aktivitetit.
përcaktonin tre fushat kryesore që përbënin Shiko Grafikun 24.
Grafiku 24. Në cilat fusha do kishit dëshirë të kishit më shumë informacion rreth Bashkimit
Evropian?
38

39. Shqipëria dhe Bashkimi Evropian • Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) dhe më pas
Gjyqësori
Një nga sferat aktiviteti i së cilës preket për këtë sektor, përveç pyetjeve të
në mënyrë themelore nga nënshkrimi i përgjithshme. Qëllimi i këtyre pyetjeve është
Marrëveshjes së Stabilizim-Asciimit është i dyfishtë. Nga njëra anë ato synojnë të
edhe gjyqësori. Përafrimi i legjislacionit me vlerësojnë nivelin e ndërgjegjësimit të
atë të Bashkimit Evropian dhe procesi i gjyqësorit për rëndësinë që ka integrimi i
integrimit të Shqipërisë në institucionet e BE- Shqipërisë në BE për këtë sektor, dhe
së, jo vetëm ndryshojnë përmbajtjen e anasjelltas. Nga ana tjetër pyetjet synojnë të
normave juridike në vend por edhe burimin identifikojnë nivelin e njohurive në këtë
e autoritetit, sepse nga ato prodhohen, sektor mbi momente të caktuara juridike të
gjykohen dhe ndryshojnë. Në këtë kuadër procesit të integrimit, momente që prekin në
gjyqësori ka një rol të rëndësishëm jo vetëm mënyrë të drejtëpërdrejtë aktivitetin e
si një sektor që preket nga procesi i integrimit gjyqësorit. Gjithashtu pyetjet synojnë të
por edhe si një sektor që e jetëson këtë proces vlerësojnë deri në ç’masë është kuptuar
në një nga pikat e tij më kyçe, tek funksionim natyra dhe implikimet juridike të
i shtetit të së drejtës sipas normave Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit në këtë
evropiane. Megjithatë, ky rol shpesh nuk sektor. Kjo është e rëndësishme, pasi
kuptohet apo zbehet përballë perceptimit të gjyqësori është në fakt një nga zbatuesit e
procesit të integrimit si një proces teknik dhe kësaj marrëveshje përsa i përket
administrativ mes burokratësh, që kryhet implikimeve të saj juridike.
nga ekzekutivi e nuk ka të bëjë me një sektor
të pavarur si gjyqësori. Fillimisht të intervistuarit në këtë kategori
u pyetën në lidhje më ndikimin që ata
Për këto arësye në këtë sondazh i’u mendojnë se procesi i integrimit të
kushtua një vëmendje e veçantë gjyqësorit Shqipërisë në Bashkimin Evropian do të ketë
duke ndërtuar një sërë pyetjesh të veçanta tek aktiviteti i gjyqësorit.Të intervistuarve iu
Grafiku 25. Për mendimin tuaj sa do të ndikojë tek gjyqësori procesi integrimit të Shqipërisë
në Bashkimin Evropian?
39