1. UGALKETA FUNTZINOA
A-GORPUTZAREN GARAPENA
BIZITZAREN ETAPAK
• HAURTZAROA: jaioetan hasi eta 12 urteagaz amaitzen
da. Neska mutikoak asko hazten dira, denpora gitxian eta
hainbat gaitasun hartzen dabez.
• NERABEZAROA: haurtzaroaren eta helduaroaren arteko
trantsizino aroa da. 12 urtegaz hasi eta 19 urtera arte
irauten dau. Nerabeek aldaketa fisiko eta psikologido asko
izaten dabez.
• HELDUAROA: hiru etapa nagusitan banatzen da:

2. - GAZTAROA: 25 urte arteko aldia da. Nortasuna
finkatzen da, eta nerabezaroko aldaketak oinartzen
dira. Gazteek euren erabagiak hartzen ikasten dabne,
eta beharrean hasteko trebatzen dira.
- HELDUAROA: etaparik luzeena da eta 60 urte inguru
betetakoan amaitzen da. Pertsonek garapena burutu
dabe eta ez dabe aldaketa fisiko nabarmenik izaten.
Pertsona askok behar egin eta familia osotzen dabe.
- ZAHARTZAROA:
bizitzako
azkenengo
etapea
da.
Zahartzearen lehenengo sintomak agertzen dira. Behar

3. egiteari izten deutsienez denpora gehiago daukie
bizitzaz gozatzeko.
KARAKTERE SEXUALAK
Karaktere sexualak gizonezkoen eta emakumezkoen gorputzak
bereizten dabezn ezaugarri fisikoak dira.
• KARAKTERE
emakumeen
SEXUAL
ugalketa
PRIMARIOAK:
aparatua
osotzen
gizonen
daben
eta
sexu
organoak dira. Jaiotzetik daukaguz.
• KARAKTERE
SEXUAL
SEKUNDARIOAK:
gure
gorputzean gertatzan diran aldaketak dira. Pubertaro
(nerabezaro) etapan garatzen dira.
Emakumeak:
bularrak
hazten
dira,
besapeetan
eta
pubisean ulea hazten da, aldakak zabaltzen dira.
Gizaonezkoak: sorbaldak zabaltzen dira, muskulaturea
sendotu egiten da, ahotsa baxuagoa bihurtzen da,
aurpegian, besapean, pubisean, toraxean eta gorputz
adarretan ulea hazten da.

4. B-UGALKETA APARATUA
EMAKUMEZKOEN UGALKETA APARATUA
Gorputz barruan dagozan organoek osotzen dabe: obulutegiak,
Falopioren tronpak, umetokia, baginea eta bulbea dira.
• OBULUTEGIAK: arbendol formako orghano txiki bi dira.
Obulu
izeneko
sexu
zelula
femeninoak
sortu
eta
pubertarotik heldu egiten dira.
• FALOPIOAREN
TRONPAK: obulutegiak eta umetokia
lotzen dabezan hodi bi dira.
• UMETOKIA: buruz beherako madari formako órgano
hutsa
eta
gihartsua
da.
Haurdunaldian,
umetokian
garatzen da izaki barria.
• BAGINEA: umetokia kanpoaldeagaz lotzen dauan hodi
gihartsua da.
• BULBEA:
emakumezkoen
ugalketa
aparatuaren
kanpoaldeko órgano bakarra da. Ezpain izeneko azalaren
tolestura batzuk osostzen dabe, eta honeek baginaren
sarrerea babesten dabe

5. GIZONEZKOEN UGALKETA APARATUA
Organo batzuk gorputz barruan dagoz eta beste batzuk
kanpoaldean.
Gizonezko
ugalketa
aparatua
osotzen
daben
organoak: testikuluak edo barrabilak, hodi deferenteak, semen
besikulak, zakila eta uretrea dira.
• TESTIKULUAK: edo barrabilak arrautza itxurako órgano
bi dira. Pubertaroan, espermatozoideak, sexu zelula
maskulinoak,
sortzen
hasten
dira.
Eskroto
izeneko
azalezko boltsa batez babestuta.
• HODI DEFERENTEEK: testikuluak eta uretrea lotzen
dabez, eta gizonezkoen gorputz barruan dagoz.
• SEMEN BESIKULAK PROSTATEAGAZ: batera semen
jariakina ekoizten daben guruin bi dira. Gorputzaren
barraualdean dagoz.
• ZAKILA: kanpoko organo gihartsua da, eta barrauan
uretrea dago. Zakilaren mururre zabalagoa da eta

6. GLANDE dauka izena; glandea estaltzen dauan azalari
PREPUZIO deitzen jako.
• URETREA: gernua eta semena. Semen jariakinen eta
espermatozoideen arteko nahasturea, kanporatzen dauzan
hodia da.
C- GIZA UGALKETA
ERNALTZEA
Ernaltzea emakumezkoen gorputzaren barrauan gertatzen da.
Falopioren
tronpetan
eta
sexu
zelula
maskulino
bat
(espermatozoidea) eta obulu bat alkartzea da. Obulu ernaldua,
zigoto deitutakoa, zatitzen hasten da eta umetokirantz jaisten
da. Umetokira heldutakoa, zigotoa umetokiaren hormeari itsasten
jako, eta haurdunaldia hasten da

7. HAURDUNALDIA
Gizakiaren haurdunaldiak bederatzi hilabete inguruko iraupena
dauka. Zigotoa hazi eta garatu egiten da eta lehenengo fasean
enbrioia umeki bihurtzen da.
• Haurdunaldiaren
lehenengo
hiru
hilabeteetan,
izaki
barriari enbrioi deitzen jako. Organoak geratzen dira,
vaina enbrioiak oraindik ez dau giza itxuratik izaten.
• Hirugarren
hilabetetik
aurrea,
umeki
deitzen
jako.
Umekiaren organo guztiak guztiz osotuta egoten dira,
birikiak izan ezik.
Emakumezkoen gorputzak garrantzi handiko aldaketak izaten
dauz, adibidez:
• Umetokian karena eta boltsa amniotikoa sartzen dira.
Karena eta izaki barria zil hestearen bidez lotuta dagoz,
eta behar dauzan mantenugaiak etaq oxigenoa emoten
deutsoz karenak umekiari. Boltsa amniotikoa likidoz
Beteta dago eta umekia babesten dau.
• Sabeladea handitu egiten da.

8. • Haurdunaldiaren
amaieran,
bularrak
esnea
ekoizteko
prestatzen dira.
ERDITZEA
Erditzea umekia eta karena baghinatik kanporatzean oinarritzen
da. Prozesu horrek hiru etapa daukaz: boltsa amniotikoa haustea,
umekia kanporatzea eta erditzearen amaierea.
• BOLTSA
AMNIOTIKOA
HAUSTEA:
umekia
guztiz
garatuta dagoanean gertatzen da. Une hori heldutakoan,
likido amniotikoa baginan behera kanpora isurten da eta
baginea dilatatzen hasten da, umekiari bertatik urteten
izteko
• UMEKIA KANPORATZEA: umekia kanpoan danean, zil
hestea ebagiten da, eta umeari zil izeneko orbana
geratzen jako mozte horren ondorioz.
• ERDITZEAREN: azkenengo fasea zil hestea, karenea eta
boltsa amniotikoa kanporatzean da.