1. Δευτερεύουσες
ονοματικές
προτάσεις

2. Ειδικές δευτερεύουσες
• εισάγονται με τους ειδικούς συνδέσμους
(ότι, πως, που)
• εξειδικεύουν κατά κάποιο τρόπο το νόημα
της λέξης από την οποία εξαρτώνται
• εξαρτώνται από ρήματα με τις σημασίες λέω,
δηλώνω, δείχνω, καταλαβαίνω, διαπιστώνω,
αντιλαμβάνομαι, νιώθω, αισθάνομαι, αγνοώ,
γνωρίζω, νομίζω, υποθέτω κ.ά. συνώνυμα
καθώς και από ονόματα με ανάλογη σημασία
(όπως είδηση, γεγονός, φήμη κ.ά.)

3. Ειδικές δευτερεύουσες
Συντακτικά λειτουργούν ως :
 αντικείμενα των ρημάτων από τα οποία
εξαρτώνται
 υποκείμενα απρόσωπων ρημάτων με
ανάλογες σημασίες (όπως λέγεται,
διαπιστώνεται, θεωρείται, υποτίθεται κ.ά.)
 επεξηγήσεις σε ονόματα με ανάλογη
σημασία ή σε αντωνυμίες (δεικτικές,
αόριστες)

4. Βουλητικές δευτερεύουσες
• εισάγονται με τον βουλητικό σύνδεσμο να
• εκφράζουν βούληση, επιθυμία
• εξαρτώνται από ρήματα με τις σημασίες
θέλω, επιθυμώ, ζητώ, οφείλω, εμποδίζω,
μπορώ, αισθάνομαι κ.ά. συνώνυμα
και από ονόματα με ανάλογη σημασία (όπως
πόθος, θέληση, βούληση, αξίωση, καθήκον,
δυνατότητα | πρόθυμος, έτοιμος κ.ά.)

5. Βουλητικές δευτερεύουσες
Συντακτικά λειτουργούν ως :
 αντικείμενα των ρημάτων από τα οποία
εξαρτώνται
 υποκείμενα απρόσωπων ρημάτων με
ανάλογη σημασία (όπως πρέπει, επιβάλλεται,
απαγορεύεται, είναι δυνατό, είναι καλό κ.ά.)
 επεξηγήσεις σε ονόματα με ανάλογη
σημασία ή σε αντωνυμίες
 συμπληρώματα επιθέτων

6. Ενδοιαστικές δευτερεύουσες
• εισάγονται με τους διστακτικούς συνδέσμους
(μη, μην, να μη, μήπως)
• εκφράζουν φόβο (ενδοιασμό) μήπως γίνει ή
μήπως δε γίνει κάτι
• εξαρτώνται από ρήματα με τις σημασίες φοβάμαι,
ανησυχώ, φυλάγομαι, υποπτεύομαι ή συνώνυμά
τους και από λέξεις/φράσεις με ανάλογη σημασία

7. Ενδοιαστικές δευτερεύουσες
Συντακτικά λειτουργούν ως :
 αντικείμενα των ρημάτων από τα οποία
εξαρτώνται
 υποκείμενα απρόσωπων ρημάτων με
ανάλογη σημασία (όπως υπάρχει ανησυχία,
υπάρχει φόβος κ.ά.)
 επεξηγήσεις σε ονόματα με ανάλογη
σημασία ή σε αντωνυμίες (δεικτικές,
αόριστες)

8. Εξάσκηση
Να αναγνωρίσετε το είδος των δευτερευουσών
προτάσεων που περιέχονται στα ακόλουθα
παραδείγματα και να προσδιορίσετε τη
συντακτική τους θέση :
 Φημολογούνταν ότι η Ελένη δεν ήταν αληθινή
κόρη του Τυνδάρεω αλλά είχε πατέρα της τον Δία.
 Ο αδελφός του ανησυχούσε μήπως χάσει τα
χρήματά του, όταν λήξει το γραμμάτιο.
 Μεταδόθηκε και τούτη η παράξενη είδηση, ότι δύο
Ινδονήσιοι συλλήφθηκαν στο αεροδρόμιο της
Τζακάρτα με σαράντα πύθωνες στις βαλίτσες τους.

9.  Δεν πρέπει να φοβάσαι μήπως σου πουν πως
χάθηκε ο φάκελος.
 Με ζωντανό τον πόθο να επιστρέψει στην
πατρίδα του έγραφε καθημερινά στην αδελφή
του ό,τι του συνέβαινε.
 Απαγορεύεται να μιλάτε μεγαλόφωνα!
 Το περασμένο καλοκαίρι εκφράστηκε από
πλευράς των επιστημόνων έντονη ανησυχία
μήπως εκδηλωθεί σεισμός.
 Ήταν έτοιμος να μπει στο χορό αλλά τον
εμπόδισαν να φτάσει στην πίστα.
 Φυλάξου μη βραχείς.
 Έτρεξα, γιατί φοβήθηκα μη σε χάσω κι έπειτα
ποιος με βεβαιώνει ότι θα σε ξαναβρώ να με
περιμένεις κάπου.

10. Πλάγιες ερωτηματικές
• ολικής άγνοιας : εισάγονται συνήθως με το
ερωτηματικό μόριο αν ή σπανιότερα με τα
μη(ν), μήπως, μην τυχόν
• μερικής άγνοιας : εισάγονται με τα
ερωτηματικά επιρρήματα (πού;, πότε;, πώς;,
πόσο;, γιατί;) ή με τις ερωτηματικές
αντωνυμίες (ποιος;, πόσος;, τι;)
• εκφράζουν απορία, ερώτηση

11. Πλάγιες ερωτηματικές
• εξαρτώνται από ρήματα με τις σημασίες
ρωτώ, απορώ (ερωτηματικά), λέω, εξηγώ,
ερωτηματικά
γράφω, δείχνω, θυμάμαι (λεκτικά ή
έκφρασης), βλέπω, ακούω, καταλαβαίνω,
έκφρασης
βρίσκω, μαθαίνω, ξέρω, γνωρίζω, αγνοώ,
αμφιβάλλω, δεν έχω ιδέα (αίσθησης &
γνώσης), σκέφτομαι, λογαριάζω (σκέψης) κ.ά.
γνώσης σκέψης
καθώς και από ονόματα με ανάλογη σημασία
(όπως ερώτηση, απορία, αμφιβολία κ.ά.)

12. Πλάγιες ερωτηματικές
Συντακτικά λειτουργούν ως :
 αντικείμενα των ρημάτων από τα οποία
εξαρτώνται
 υποκείμενα απρόσωπων ρημάτων με
ανάλογη σημασία (όπως είναι απορίας άξιο,
είναι γνωστό, δεν είναι βέβαιο κ.ά.)
 επεξηγήσεις σε ονόματα με ανάλογη
σημασία ή σε αντωνυμίες (δεικτικές,
αόριστες)

13. Ερωτηματικές προτάσεις :
άσκηση
1. Στα παρακάτω παραδείγματα να εντοπίσετε τις ερωτηματικές
προτάσεις και να πείτε αν είναι : α) ευθείες ή πλάγιες,
β) ολικής ή μερικής άγνοιας,
γ) γνήσιες, ρητορικές ή προσταγής
 Δεν είναι ακόμη γνωστό στους επιστήμονες ποια αντίδραση θα
παρουσιάσει ο κάθε οργανισμός στην επαφή του με
μεταλλαγμένα τρόφιμα.
 Μήπως να μη τον περιμένουμε τελικά;
 Ο αδελφός μου μου ανακοίνωσε πως ο Γιώργος βγήκε
κατάκοπος από την αίθουσα και ακόμη δεν ήξερε πώς τα πήγε
στο τεστ για τα σήματα του Κ.Ο.Κ.
 Αναρωτήθηκες ποτέ τι κι αν είναι κάποιος διαφορετικός;
 Τόσο πολύ θέλεις να πετύχεις στη σχολή της προτίμησής σου;

14. Πλάγιες Ερωτηματικές : άσκηση
2. Να αναγνωρίσετε και να δικαιολογήσετε πλήρως από συντακτική
άποψη τις πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις στα ακόλουθα
παραδείγματα :
 Φανταστείτε τι θα μπορούσε να συμβεί, αν οι προφητείες
για το τέλος του κόσμου είναι αληθινές.
 Είναι απορίας άξιο αν θα τα καταφέρει να ολοκληρώσει την
εργασία μέχρι την ημέρα παράδοσής της.
 Πολλές φορές άκουσα τον πατέρα μου να εκφράζει
αμφιβολία, αν θα έπρεπε να πάμε στην τριήμερη εκδρομή
του σχολείου – αν όλα πάνε καλά και γίνει.
 Προσπαθώ να διαπιστώσω γιατί και πώς συνέβη το μοιραίο
λάθος.
 Αναρωτιέμαι μην τυχόν κι έχω κάνει το λάθος εγώ.