keurmerk, betrouwbaarheid, alarmering, zorg

1. Mag1010
Veiligheidsinstallaties vormen groeimarkt
Keurmerk betrouwbaarheid
­persoonlijke alarmering
Harrie Heemskerk
Hoe somber de economische berichten ook zijn, er zijn nog altijd groeisegmenten in de elektrotechniek. Eén­
daarvan is veiligheid. Zo is 74 procent van de ziekenhuizen en 62 procent van de grote zorginstellingen van plan
de komende twee jaar te investeren in verbetering van de installaties voor brandmelding en -detectie, ­ larmering
a
en ontruiming, en noodverlichting en vluchtwegaanduiding. Dat blijkt uit het jongste onderzoek van bureau
B
­ ouw­ ennis. In de rest van de gebouwde omgeving is er eveneens een algemeen maatschappelijke roep om meer
K
b
­ eveiliging tegen brand, inbraak en overvallen. En tot slot willen mensen ook thuis in hun eigen woonomgeving
meer veiligheid. Zeker wanneer ze te kampen hebben met ouderdom of andere beperkingen, en toch zelfstandig
willen of moeten blijven wonen. Dan is een installatie voor zogeheten sociale of persoonlijke alarmering nodig.
Voor de gehele keten van persoonlijke alarmering de spanning van een aantal groepen valt, en de wonend is. Wat er kan gebeuren in geval van
is er nu een objectief en onafhankelijk keurmerk, automatische deuren in hun appartement niet brand, inbraak of overval laat zich raden.
van installatie en installateur tot en met de meer werken. Dit alles vereist naast brand- en inbraakbeveiliging
a
­ larmopvolging en alle bijbehorende diensten. Maar ook een valpartij kan grote risico’s met een installatie voor zogenoemde persoonlijke of
zich meebrengen, zeker wanneer iemand alleen­ sociale alarmering.
Extra risico’s
Ook wanneer mensen extra kwetsbaar zijn, door
ouderdom of lichamelijke dan wel geestelijke
beperkingen, willen ze meestal zo lang mogelijk
Otib modelwoningen
zelfstandig blijven wonen. De overheid wil dat Om adviseurs en installateurs te leren intel-
eveneens, om de kosten van de zorgsector binnen
­ ligente zorgwoningen te installeren opende
de perken te houden. Hierdoor worden niet alleen het opleidings- en ontwikkelingsfonds voor
bedrijven en organisaties voor hun veiligheid en het technisch installatiebedrijf Otib eerder
continuïteit steeds afhankelijker van moderne
­ dit jaar in Woerden een modelwoning voor
installatietechnieken,
­ maar ook individuele zelfstandig wonende dementerende jongeren
p
­ ersonen. De genoemde kwetsbare groepen kun- en ouderen. Dit als afsluiting van de bouw van
nen immers alleen langer zelfstandig blijven door een heel straatje met modelwoningen boordevol innovatieve installatietechniek. Niet alleen voor
toepassing van innovatieve automatiserings- en dementerenden, maar ook maatwerkwoningen voor mensen met een lichamelijk handicap of
installatietechnieken (domotica). een visuele beperking, mensen met COPD, en tot slot een nieuwe en een gerenoveerde woning
Maar, zoals bekend, techniek kan falen. Alleen al die beide zijn ingericht op veiligheid en comfort voor ‘gewone’ ouderen die zelfstandig willen of
door uitval van de elektriciteit kunnen deze ­mensen moeten blijven wonen.
vaak geen kant meer op. Net als bij andere instal- Ze zijn op afspraak te bezoeken, zowel door installateurs als woonzorginstellingen en woning-
latietechnische gebreken. Neem bijvoorbeeld een bouworganisaties.
kleine aardfout in een aangesloten apparaat, waar- www.otib.nl
door de aardlekschakelaar wordt aange­proken,
s
34 Mag1010 / Nummer 8 / 2012

2. Mag1010
Innovatieve installatietechniek kan mensen die zorg nodig hebben maar toch zelfstandig willen of moeten blijven wonen, veel zelfstandigheid, privacy en levens-
ruimte teruggeven. Het Ketenkeurmerk Persoonsgebonden Alarmeringsdiensten moet de angst voor de afhankelijkheid van e-health technologie wegnemen.
Schijnveiligheid Ketenkeurmerk zorgtechnologie bevorderen. Daarnaast willen alle
Hierdoor groeit de markt voor alle typen alarm- Voor installaties en bijbehorende diensten op het leden gezamenlijk de kwaliteit in de gehele keten
installaties. Maar daar waar in een krimpende gebied van persoonsgebonden alarmering is er van techniek en diensten verbeteren, en vooral de
economie sommige marktsegmenten nog groei nu een keurmerk, dat het functioneren van de betrouwbaarheid en veiligheid ervan waarborgen.
vertonen, verschijnen altijd weer partijen op de gehele keten waarborgt. Van losse alarmknoppen
markt die tegen te lage prijzen minder betrouwbare en sensoren, de huiscentrale en de installatie als Ook niet-zorg
componenten en installaties leveren. En dat creëert geheel, tot en met de installateur zelf. En van de De organisatie richt zich met deze activiteiten
schijnveiligheid. Dit kan grote risico’s opleveren. verbindingen met de publieke en private alarm- overigens niet alleen op de zorg. Naast ouderen
centrales die de signalen opvangen, tot en met de en mensen met een andere zorgbehoefte willen
Daarom zijn er op het gebied van brand-, in- zorgorganisaties die er actie op ondernemen. ook mensen zonder specifieke zorgvraag in toe­
braak- en overvalbeveiliging, ontruimingsalarm en “De markt voor persoonlijke alarmering is nemende mate meer veiligheid in hun persoonlijke
noodverlichting en vluchtwegaanduiding verschil- inderdaad sterk in beweging”, vertelt Sigrid
­ omgeving creëren. ‘Gewoon’ voor een veilig gevoel
lende certificeringsregelingen van kracht. Deze zijn F
­ekken bij de introductie van dit keurmerk. Zij in een verruwende samenleving, om snel en stil
gebaseerd op de van toepassing zijnde normen en is interim-­irecteur van WDTM, dat staat voor
d hulp in te kunnen inschakelen bij inbraak, overval
worden deels door wetgeving voorgeschreven. Is W
­ onen, Diensten en Techniek voor Mensen. WDTM of brand terwijl zij thuis zijn. Maar ook bij een
dat niet het geval, dan kunnen ze in private over- is niet alleen een brancheorganisatie maar ook een o
­ ngeval in de woning, of wanneer er iets mis is
eenkomsten als verzekeringspolissen en overeen- netwerk waarin zorgorganisaties, zorgcentrales, met een van de kinderen terwijl er geen opvang
komsten tussen opdrachtgevers en installateurs leveranciers, installateurs, woningcorporaties en voor de andere kinderen beschikbaar is.
worden vastgelegd. adviseurs samenwerken. De gewenste hulp hoeft bij persoonlijke alar-
Analoog aan de technologie zijn en blijven deze mering dan ook lang niet altijd te komen van de
normen en certificerings­egelingen voortdurend in
r Woonzorgtechnologie zorg­entrale, brandweer, politie of ambulance-
c
ontwikkeling. Zo willen zij het gebruik en de inzet van woon- dienst. Via een particuliere alarmcentrale (PAC), 
Mag1010 / Nummer 8 / 2012 35

3. Mag1010
Training zorg, domotica en normen
Automatisering van de installatietechniek in woningen, ofwel domotica, Halfdaagse trainingen
zal de komende jaren steeds vaker worden toegepast, ook bij renovatie NEN verzorgt daarom halfdaagse trainingen bij bedrijven en organisaties in
van de bestaande bouw. Dit om het langer zelfstandig wonen van oude- eigen huis over onder meer de NEN 1010 en NTA 8044 in relatie tot domotica.
ren en andere mensen met een zorgvraag mogelijk te maken. Tevens Naast deze norm wordt de NPR 5310, de Nederlandse Praktijkrichtlijn bij NEN
wordt hiermee een bijdrage geleverd aan hun veiligheid, comfort en 1010, behandeld. Het tabellenboek NEN 1010 is inmiddels ook herzien en
energiebesparing. volledig in lijn gebracht met de jongste editie van NEN 1010.
Via intelligente installaties en hulpmiddelen kunnen ‘smart house services’ Bij de Nederlandse Technische Afspraak (NTA) 8044 wordt uitgegaan van het
en zorg-, veiligheids- en alarmeringsdiensten op afstand worden ingezet. Het Bouwbesluit, NEN 1010 en het Elux-installatieconcept. Naast laagspannings-
gebruik van domotica als bewegings- en andere sensoren, uitluistersystemen, installaties ondersteunt deze infrastructuur woninggebonden toepassingen en
elektrische deurvergrendelingen, toezichtcamera’s, belmatten of combinaties systemen gebaseerd op technieken als ICT, BCT (Broadcast Communication
hiervan kan echter ook leiden tot schijnveiligheid. De Inspectie voor de Ge- Technology) en CCCB (Command, Control and Communication in Buildings).
zondheidszorg ontving reeds enkele ernstige meldingen waarbij domotica een Dit ten behoeve van de woonfuncties zoals gespecificeerd in de internationale
rol speelde. normen NEN-EN 14908, NEN-ISO/IEC 16484 en NEN-EN 50090.
Als installaties en hulpmiddelen aan objectieve en onafhankelijke normen Tijdens de voor ieder bedrijf of organisatie op maat gemaakte training worden
voldoen, dan hebben eindgebruikers, toezichthouders en dienstverleners de de normen aan de hand van uitgewerkte praktijkvoorbeelden uiteengezet.
zekerheid dat wordt gewerkt met veilige en betrouwbare hulpmiddelen. Zeker
wanneer dat wordt gewaarborgd door een ketenkeurmerk gebaseerd op nor- www.nen.nl/training&advies
men, zoals in zoals in bijgaand artikel wordt beschreven.
 of ­ ewoon via sms, kan via zo’n systeem ook de
g
hulp van familie, vrienden of mantelzorgers worden
ingeschakeld.
En zo zijn er meer situaties denkbaar waarin sociale
­
alarmeringstechniek een uitkomst kan bieden.
Zekerheid
In alle gevallen, en meer nog bij extra kwets­
baarheid en afhankelijkheid van die techniek, is
er één aspect dat boven alle twijfel verheven moet
blijven. Dat is de zekerheid dat de alarmsignalen
- afgegeven door een alarmknop, sensor, camera
of welke voorziening dan ook - aankomen op de
plaats van bestemming. Net als bij brand, inbraak
of overval.
Dit wil WDTM op het gebied van sociale of persoon- De eerste drie bedrijven zijn inmiddels gecertificeerd voor het Ketenkeurmerk Persoonsgebonden Alarme-
lijke alarmering door de hele keten heen met haar ringsdiensten. Dat zijn (vlnr): CSI Service (Jan Verasdonck), Eurocom Networks (Martijn Schuurmans) en
keurmerk waarborgen. “Op grond van het keurmerk
­ Careyn (Simon Teodorczyk en Willeke Erkens).
kunnen opdrachtgevers en eind­ ebruikers het kaf
g
van het koren in de markt scheiden”, zegt Fekken.
“Uiteindelijk gaat het om de eindgebruiker en dat alleen wanneer alle betrokken mensen, proces- sies bij het Nederlands centrum voor normalisatie
we hem of haar persoonlijke alarmering met de sen, producten, installaties en diensten in hun NEN in Delft.
hoogst mogelijke betrouwbaarheid bieden.” onderlinge samenhang kunnen worden getoetst
aan normen. Dat zijn de meest onafhankelijke en Zo is WDTM lid van de Normcommissie Alarm-
Normen objectieve maatstaven, die de betrokken markt­ systemen van het Nederlands Elektrotechnisch
Een keurmerk over de gehele keten werkt echter partijen samen overeenkomen in de normcommis- Comité (NEC 79) bij NEN. Deze commissie werkt
36 Mag1010 / Nummer 8 / 2012

4. Mag1010
Niet alleen in de zorg, ook in de reguliere woonsfeer wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van
persoonlijke alarmeringsinstallaties en -diensten.
mee aan de Europese en wereldwijde normen, analoog maar digitaal over IP (Internet Protocol) leen worden er al dan niet bij wetgeving andere
standaarden en protocollen. gaan. ­prestatie-eisen gesteld aan onder meer de snelheid
­
Op basis van deze Europese norm heeft de en betrouwbaarheid van de dataoverdracht (lees
Over IP commissie bij NEN tevens een Nederlandse
­ meer hierover in de vorige edities van Mag1010).
Hierdoor kan de digitale datatransmissie binnen Praktijkrichtlijn ontwikkeld om de overstap van
alle typen alarminstallaties, en van daar naar de de oude Nederlandse naar de nieuwe Europese Het Ketenkeurmerk Persoonsgebonden Alarme-
alarmcentrales, sinds kort worden getoetst aan norm gemakkelijker te maken. In deze NPR staat ringsdiensten is verder gebaseerd op de Euro-
de nieuwe Europese norm NEN-EN 50136-1. hoe adviseurs en installateurs de overstap van pese normserie NEN-EN 50134. Die ­estaat uit
b
Daarin staat aan welke prestatie-eisen de digitale analoge naar digitale signaaltransmissie over IP in ­productnormen voor de afzonderlijke ­componenten
communicatie tussen de alarmsignalering op een de ­ raktijk kunnen maken.
p en onderdelen waaruit de installatie voor
risicolocatie en de alarmontvanger in een alarm- De praktijkrichtlijn gaat vooral over inbraak- en p
­ersoonsgebonden alarmering als geheel wordt
centrale moet voldoen. overvalbeveiliging. Maar de methode kan vrij opgebouwd.
Ofwel: hoe snel moet een alarmsignaal met een eenvoudig worden uitgebreid naar brand- en
­
bepaald doel waar aankomen? Hoe betrouwbaar s
­ ociale alarmering, zo verklaarde commissievoor- Certificering
moet dat zijn bij omschreven risicocategorieën? En zitter Iwan Debets eerder dit jaar bij de presentatie Tijdens een workshop in Nieuwegein presenteerde
hoe wordt dat gecontroleerd en gewaarborgd? Dit van de NPR. WDTM het Ketenkeurmerk Persoons­
gebonden
alles nu ook, wanneer de alarmsignalen niet meer Technisch werken ze immers hetzelfde, al- Alarmeringsdiensten aan meer dan zestig ­er­ 
v -
Mag1010 / Nummer 8 / 2012 37

5. Mag1010
 tegenwoordigers van onder meer leveranciers en één van de activiteiten die WDTM hiertoe organi- bij medewerkers in de zorg en financiers, als bij
installateurs van deze technieken, zorgcentrales, seerde. de eindgebruikers zelf. Vooral waar het gaat om
alarmopvolgers en aanbieders van digitale zorg- “Het verkrijgen van het Ketenkeurmerk Persoons- zorg, hulp en controle via installatietechniek en
en persoonlijke veiligheidsdiensten. Al die zaken gebonden Alarmeringsdiensten is een eer voor ICT, ofwel e-health. Aspecten als technologische
grijpen immers onlosmakelijk op elkaar in. de deelnemende organisaties. En het vormt een afhankelijkheid of de privacy die in het geding komt
Er werd ingegaan op het belang van het keurmerk, belangrijke factor in het beslissingsproces van kunnen hierbij een belemmering vormen. Ook het
op het verloop van het certificeringsproces voor potentiële klanten en opdrachtgevers bij de keuze wegnemen hiervan ziet WDTM als haar taak.”
installateurs en installaties, en de producten en van installateurs en dienstverleners. Zaken doen Door het bieden van zekerheid in de vorm van een
diensten hiervoor. met een gecertificeerd bedrijf of organisatie leidt keurmerk met bijbehorende certificering voor de
De waarborgregeling is ontwikkeld door ervarings- tot de hoogst haalbare kwaliteit, betrouwbaarheid gehele alarmeringsketen, hoopt WDTM weer een
deskundigen uit alle schakels binnen de keten, op en veiligheid van de eindgebruiker van persoonlijke obstakel om te wennen aan e-health te hebben
basis van een model dat de processen rondom alarmering”, aldus Fekken bij die gelegenheid. weggenomen.
persoonsgebonden alarmering bij al deze schakels Samen bedienen de leden van deze organisatie
omschrijft. En dat is getoetst door Adviesbureau Wennen aan e-health 75 procent van de eindgebruikers van persoonlijke
Q-Consult als externe en onafhankelijke organi­ En: “Innovatieve en duurzame installatie­echniek
t alarmering, inclusief bijbehorende domotica en
satie. kan mensen met een hulpvraag, van welke diensten in Nederland.
leeftijd dan ook, veel zelfstandigheid, privacy en
Bekendheid levensruimte teruggeven. En daarnaast, net als www.wdtm.nl
WDTM wil nu samen met de reeds gecertificeerde voor iedereen, meer gebruiksgemak, comfort
partijen en branchegenoten het keurmerk meer en veiligheid. Voor het zover is moeten er nog
bekendheid geven. De informatiebijeenkomst was wel wat obstakels worden overwonnen, zowel n
Systemen voor brandmelding en -detectie, ontruiming, noodverlichting plus vluchtwegaanduiding en persoonlijke alarmering vormen een groeisegment in de
installatiemarkt. Zo is 74 procent van de ziekenhuizen en 62 procent van de grote zorginstellingen van plan de komende twee jaar te investeren in verbetering
ervan, zo blijkt uit onderzoek van Bureau BouwKennis.
Mag1010 / Nummer 8 / 2012 39