SPECTRUM ADVIES & DESIGN BV Seminar van 24 juni 2010 over : Resultaat LED pilots 2008-2010, door Rob van Heur Het ministerie van VROM heeft een groot aantal LED-pilots uit laten voeren. Gebleken is dat LED-verlichting voor openbare verlichting toepasbaar is, energie bespaart en dat er dus ook geld te verdienen valt met LED-verlichting. Wat ook naar voren kwam, was dat naast gerenommeerde fabrikanten er ook "cowboys" zijn die een graantje mee proberen te pikken van de opkomst van LED. Het is dus zaak dat beheerders van openbare verlichting zich goed laten informeren alvorens op LED over te stappen.

1. Presentatie
R. Van Heur
Agentschap NL
LED oplossingen voor
OVL
24-6-2010
Rob van Heur
>> Als het gaat om energie en klimaat
Even voorstellen
Rob van Heur
Laborelec / AgentschapNL
rob.vanheur@laborelec.com
06-38824572
2 >> Als het gaat om energie en klimaat
Opening Spectrum Advies & Design Putten
24 juni 2010

2. Presentatie
R. Van Heur
Agentschap NL
Programma
• Introductie OVL LED Pilots
• LED Technologie
• Voordelen van LED
• Uitvoering van de LED Pilots
• Resultaten van de LED Pilots
• Aanbevelingen
3 >> Als het gaat om energie en klimaat
Introductie OVL LED Pilots
Doel Pilots: Verkrijgen van objectieve informatie over LED
Landelijk 250 LED Pilots in 150 gemeenten (2009)
35 Pilots coördinatie en evaluatie door AgentschapNL
4 >> Als het gaat om energie en klimaat
Opening Spectrum Advies & Design Putten
24 juni 2010

3. Presentatie
R. Van Heur
Agentschap NL
Light Emitting Diode Technologie
LED is gebaseerd op halfgeleider technologie
LED genereert licht in 1 bepaalde kleur
Techniek bestaat al lang
Principe al sinds 1907
Medio 1970 toegepast in praktijk
Sinds 2000 in opkomt voor wit licht toepassingen
5 >> Als het gaat om energie en klimaat
Voordelen van LED
Energie-efficiënt
Groot toekomstpotentieel
Lichtkleur is af te stemmen op de toepassing
Levensduur (verwachting)
Zeer nauwkeurig te richten, beperking strooilicht
Regelbaar (Dimmen)
6 >> Als het gaat om energie en klimaat
Opening Spectrum Advies & Design Putten
24 juni 2010

4. Presentatie
R. Van Heur
Agentschap NL
Uitvoering LED Pilots
Werkwijze pilots
Vaststellen aard pilot en verlichtingseisen
Nulmeting oude situatie (voorjaar 2009):
- belevingsonderzoek bewoners/verkeersdeelnemers.
- inventarisatie elektrische/energetische/verlichtings-
technische situatie via computerontwerpgegevens
Meting nieuwe situatie (LED)
- belevingsonderzoek najaar 2009
- elektr./energetische en verlichtingsgegevens (computer)
- steekproeven lichttechnisch en elektr./energetisch (2009)
Laboratoriummetingen Rendement- en gevoeligheid (2009)
7 >> Als het gaat om energie en klimaat
Uitvoering LED Pilots
Wie deed wat
AgentschapNL (+ARCADIS+NMI) zorgde voor:
- coördinatie/communicatie
- begeleiding
- formats met toelichtingen
- licht- elektr. metingen (steekproeven)
- evaluatie en rapportage
AgentschapNL
De gemeente zorgde voor:
- uitvoering belevingsonderzoeken
- verlichtingseisen en ontwerpgegevens
- bijhouden logboek + (steekproef : elektr./energ. meting)
Leverancier /provider: technische steun aan gemeente
8 >> Als het gaat om energie en klimaat
Opening Spectrum Advies & Design Putten
24 juni 2010

5. Presentatie
R. Van Heur
Agentschap NL
Resultaten LED Pilots
Lichtbeleving
Bewoners en verkeersdeelnemers zijn over het algemeen tevreden.
Men is tevreden over lichtniveau en lichtkleur.
Geen afname van sociale veiligheid.
In vergelijking met oude situatie ervaart men
in de meeste gevallen een lichte vooruitgang.
Let op strooilicht en bermfactor.
9 >> Als het gaat om energie en klimaat
Resultaten LED Pilots (eind 2009)
Technische aspecten en metingen
Grote variatie in systeem efficiëntie.
•Efficiëntie varieert tussen de 35 en 73 lm/W
•Werkelijkheid komt niet altijd overeen met de
opgegeven specificaties.
Power Quality aspecten over het algemeen goed
maar in sommige gevallen ruimte voor verbetering
Levensduurverwachting
Objectieve vergelijking is niet altijd mogelijk
Niet lm/W efficiëntie telt maar de efficiëntie van het totale ontwerp
10 >> Als het gaat om energie en klimaat
Opening Spectrum Advies & Design Putten
24 juni 2010

6. Presentatie
R. Van Heur
Agentschap NL
Aanbevelingen
Wat is Energie efficiënt?
Niet alleen Lumen/Watt (lm/W) efficiëntie telt.
De totale systeem efficiëntie is bepalend.
De juiste hoeveelheid licht op de juiste plaats!
11 >> Als het gaat om energie en klimaat
Aanbevelingen
Toepasbaarheid
12 >> Als het gaat om energie en klimaat
Opening Spectrum Advies & Design Putten
24 juni 2010

7. Presentatie
R. Van Heur
Agentschap NL
Aanbevelingen
Vandaag starten met LED? Ja!
We staan aan het begin van het LED tijdperk
Praktijk ervaring is echter de beste ervaring
Het uitvoeren van LED projecten is zinvol en technisch prima
mogelijk
Vertrouw op partijen die voldoende ervaring hebben in OVL
Een strikt en weloverwogen ontwerp is noodzakelijk!
13 >> Als het gaat om energie en klimaat
Factsheet
Belangrijkste
punten in factsheet
samengevat.
14 >> Als het gaat om energie en klimaat
Opening Spectrum Advies & Design Putten
24 juni 2010

8. Presentatie
R. Van Heur
Agentschap NL
Meer informatie
Agentschap NL Energie en Klimaat
Team openbare verlichting
Postbus 8242, 3503 RE Utrecht
Tel. 088-6022662
openbareverlichting@agentschapnl.nl
www.agentschapnl.nl/openbareverlichting
15 >> Als het gaat om energie en klimaat
Vragen?
16 >> Als het gaat om energie en klimaat
Opening Spectrum Advies & Design Putten
24 juni 2010