1. FRAKTÜR VE
DİSLOKASYONLARDA ACİL
YAKLAŞIM
GAZİ Ü. TIP FAK. ACİL TIP A.D.
DR.ALP ŞENER

2. …tanıda gecikme;
Komplikasyonlar
Kötü fonksiyonel sonuç
…geri dönüşsüz…

3. Öncelikli durumlar
• Açık kırık; yüzeyle ilişkili, osteomyelit, uzun
dönemde ciddi sorunlar, amputasyon-sepsise
kadar gidebilir
• Dislokasyon(açılanma yok) ve subluksasyon;
nörovasküler stabilite önemli, avasküler
nekroz (femur başı) önemli
komlikasyonudur, müdahaleye rağmen
aseptik nekroz olabilir (müdahalede gecikme
ile ilişkili)
• Nörovasküler defisit; basit bir redüksiyon,
gecikme durumunda irreversible hasar
olasıdır

4. Anamnez
X-ray her zaman esas tanı aracı değildir
Yaralanma şekli ve FM ile X-ray lokalizasyonları
iyi belirenmeli
Omuz travması+disfaji; posterior
sternoklavikular eklem dislokasyonu olabilir
Düz zemine ayaküstü düşme; kalkaneus, tibia
plato, asetabulum, lumbar vertebra
Omuz anteriordan yumruk, elleri önde elüstü
düşen hasta; posterior omuz dislokasyonu

5. Bilateral omuz kompresyonu; ant veya post
sternoklavikular eklem dislokasyonu
Medial klavikula direk darbe; post
sternoklavikular eklem dislokasyonu
Omuz üstü düşme; akromioklavikular ayrışma
Çocuğun kolunu çekme; radius başı
subluksasyonu
El üstü düşme; radius başı kırı ğı
El bileği hiperekstansiyonu; scaphoid fraktürü,
lunat ve perilunar dislokasyon, colles fraktürü

6. Ayak bileği inversiyonu; malleol fraktürü,
5.metatars basis kırığı
Ayak bileği rotasyonu; malleol fraktürü, ant
tibiofibular lig yaralanması ve fibula proksimal
fraktürü (maisonneuve injury)
Ayak önkısım inversiyon, medial veya lateral
stres; midfoot dislokasyon (lisfrank injury)

7. Fizik muayene
…inspeksiyon, palpasyon, hareket muayenesi
• Deformite
• Ödem
• Renk değişikliği
• Aktif ve pasif hareket (yaralanma proksimal
ve distalindeki eklemler)
• Palpasyonla duyarlılık ve deformite
• Nörovasküler değerlendirme (yaralanma
distali – redüksiyondan önce)

8. Radyoloji
Öykü ve FM
Uzun kemik yaralanmasında proksimal ve
distal (eşlik eden yaralanma)
Yanlış negatiflik (scafoid, radius başı,
metatars cisim kırıkları)
Klinik tanı önemli
7-10 gün sonra grafide radyolüsent
görünüm

9. Kırık nasıl oluşur
Tipik fraktürler; travma (direk darbe,
aksial kuvvet, açılanma, twisting, ve
kombinasyonları)
Patolojik kırık; anormal kemikte minor
travma
Stress kırığı; kronik tekrarlayıcı travma
Salter kırığı; gelişme çağındaki çocuk

11. İyileşme
İnflamasyon
Tamir
Remodelling

12. Kırığın tanımı
Açık veya kapalı
Lokalizasyon; proksimal, distal, cisim
ortası, eklemele ilişkisi, anatomik yapılarla
ilişkisi (örn..kondiller)
Kırık hattı; transvers, spiral, oblik, parçalı,
segmental
Deplasman; distal fragmanın proksimale
göre yer değişimi

13. Kırığın tanımı
Ayrılma; parçaların birbirinden uzaklaşma
derecesi
Kısalma; üstüste binme nedeniyle
Açılanma; distal fragmanın sapma yönü
tanımlanır
Rotasyonel deformite; muayene ile
anlaşılır
Dislokasyon veya subluksasyonla beraber
kırık

16. Komplikasyon
Erken
Nörolojik defisit; uzun kemik fraktürü ve eklem
dislokasyonları, erken belirti, geri dönüş
haftaları bulabilir, irreversible olabilir,
reduksiyon yapılmalı ancak geri dönüş garanti
değil
Vaskuler yaralanma; eklem dislokasyonu (öz.
Diz ve ayak bileği), nabız ve kapiller dolum
kaybı, reduksiyon belirtileri gizleyebilir
Kompartman sendromu; ağrı ilk bulgu,
hipoestezi, solukluk, nabızsızlık, parezi; erken
müdahale amputasyonu önleyebilir

17. Komplikasyon
Geç
• PTE; ilk birkaç günde
• nonunion
• malunion
• eklem katılığı
• ilişkili eklemde travmatik artrit
• avasküler nekroz
• osteomyelit

18. Hastane öncesi
Hastane öncesi atel uygulaması;
Ağrıyı azaltır
Nörovasküler yaralanma olasılı ğını azaltır
Kapalı kırıkların açık kırığa dönüşmesini
engeller
Transportu ve tetkik edilmesini
kolaylaştırır

19. Hastane öncesi
Alanda redüksiyon genelde önerilmez
Kontrol şansı yok
Yeni fraktür olursa eski mi biz mi yaptık
Zaman kaybetmeden gidilmeli mi
Yapılacaksa longitidunal traksiyon yapılsın

20. Tedavi
Ödem; soğuk uygulama ve elevasyon
Analjezikjler
Takı, aksesuar
Anestezi; oral kapatılmalı

21. Tedavi
• Redüksiyon;
1. Ağrıyı azaltmak
2. Nörovasküler basıyı azaltmak
3. Sivri fragmanlar, açık kırık oluşmasını
önleme
4. Nabızsız ekstremite distalinin dolaşımını
sağlamak
…sürekli longitidunal traksiyon

22. Tedavi
Ortopedist mi, acil hekimi mi (pratik
şartlar)
En acil olan nörovasküler bütünlü ğü
garanti altına almak
Redüksiyon sonrası film

23. Tedavi
Açık kırıklarda profilaksi (osteomyelit)
1.kuşak sefalosporinler, aaminoglikozidler
Ameliyathanede irrigasyon ve debridman

24. Tedavi
Redüksiyon sonrası tespit
Cam elyaf veya alçı materyalleri
Alçı yanıklarını engellemek için oda
ısısının biraz üstü su kafidir
Sıcak su; açığa çıkan ısı fazla
Basınç yaraları için alçı altına pamuk ve
benzeri materyaller sarılmalı

25. Klavikula fraktürü
Akromioklavikular ayrışma
Omuz reduksiyonu sonrası
Humerus boyum fraktürü

26. Üst ekstremite yaralanmaları
Nondeplese radius başı fraktürü

27. Dirsek fraktürü

28. Önkol ve bilek fraktürü

29. Metakarp veya proksimal
falanks fraktürü

30. Carpal scaphoid fraktürü
Başparmak metakarp ve proksimal falanks fraktürü

31. Patella kırığı
Diz dislokasyonu
Tibia plato fraktürü
Diz ligament yaralanması
Menisküs yırtığı şüphesi

32. Ayak bileği kırık ve çıkığı

33. Basit ayak bileği yaralanması
İzole stabil lateral malleol fraktürü

34. Tedavi
Tespit materyali yeterli uzunlukta ve
kalınlıkta olmalı
Erişkinde en az 12 kat alçı
Alt ekstremite daha kalın
Alçının altına pamuk..vb (öz. topuk
malleol gibi çıkıntılı yapıların
komşuluğuna)

35. Tedavi
Ağırlık verilmemesi gereken alt
ekstremite yaralanmaları için koltuk
değneği
Boyu aksillanın bir el mesafesi altı
Ağırlık aksillaya değil toraksa verilmeli
Baston ve walker (yürüteç)

36. Tedavi
Ekstremite kalp seviyesinin üstünde
tutulmalı
Şişlik artışı, siyanoz, ağrı ve duyu azalması
durumlarında tekrar muayene olması
önerilmeli

37. ….teşekkür ederim…….
Dr.Alp Şener