1. Perikardit

2. Perikard Anatomisi
Mezotelyal kökenli iki tabakası vardır.
İçte visseral (epikard)
Dısta parietal perikard.
İkisinin arasında bir miktar (15-20 ml) sıvı bulunur.
Parietal perikard büyük damarların etrafını sardıktan
sonra visseral perikardla birlesir. Kalbin hareketlerini
kısıtlayan bir kese olusturan perikard mediastende, 2-
6. kostaların hizasında, sternum gövdesinin
arkasında yer alır. Kan perikarda aortun küçük
dalları, IMA ve muskulofrenik arterlerle tasınmaktadır.
Sempatik ve parasempatik uyarıya sahiptir

4. Perikard Fonksiyonları
Kalbi korur ve kayganlığını sağlar
Atrium ve ventriküller üzerinde
hemodinamik etkiye sahiptir,
Büyük damarların proksimal kısımları
perikardiyal kese içerisinde yerlesir

5. Perikardın konjenital
defektleri
Perikardın konjenital defektleri otopsi olgularının 1/
10000’inde rastlanır.
Sol parsiyel defektleri (%70)
Sağ parsiyel defektleri (%17)
Total bilateral perikard yokluğu (nadirdir ve genellikle
asemptomatiktir)
Olguların % 30’unda ilave konjenital anomali
Homolateral kalp yerlesimi ya da artmıs kalp mobilitesi
travmatik aort diseksiyonu riskini artırır.
Parsiyel sol defektlerde herniasyon ve strangülasyon
olusabilir ve buna bağlı olarak göğüs ağrısı, nefes
darlığı ve ani ölüm gelisebilir.

6.  Perikardiyumun inflamasyonuna perikardit
denir
 Normalde perikardiyal sıvı miktarı 10-30 ml
kadar olup, perikart yapraklarının da
kalınlıkları birer milimetre civarındadır.
Perikarditler

7.  Perikardite neden olan durum veya
etkene bağlı olarak inflamasyonun
özellikleri ve klinik seyri değişiklikler
gösterir.

8. Perikarditlerin seyri sırasında özellikle
subepikardiyal miyokardiyumda da
inflamasyon olabilmektedir.
Bu durum klinik ve laboratuar olarak
önem kazanırsa miyoperikardit olarak
adlandırılır.

9. Sınıflama
 Klinik sınıflama
 Akut perikardit
 6 haftadan daha az sürmüş olan perikardit
 Subakut perikardit
 6 hafta-6 ay arasında sürmüş olan perikardit
 Kronik perikardit
 6 aydan daha fazla sürmüş olan perikardit
 Kronik effüzyonlu perikardit
 Kronik konstriktif perikardit

10.  Patolojik sınıflama
 Fibrinöz (kuru) perikarditler
 Effüzyonlu perikarditler
 Konstriktif perikardit ve adhezif perikardit
 Kalsifik perikardit
Sınıflama

11. Etiyoloji
 İdiyopatik perikardit
 İnfeksiyöz perikarditler
 Viral: HIV, Coxackie A ve B, İnfluenza, EBV, Adeno-virüsler, Echovirüsler,
Varicella, Hepatitis B, Kabakulak, Kızamık
 Bakteriyel: Sifilis, Tüberküloz, septisemi (Stafilokok, Meningokok,
Streptokok, Pnömokok, Gonokok ve diğer etkenler)
 Fungal: Histioplazmozis, aspergillosis
 Parazitik: Ekinokok, amebiazis, toxoplazmozis
 Mikoplazmik
 Riketsiyal
 Spiroketal

12.  Kollagen doku hastalıkları: Romatizmal ateş, romatoid artrit,
SLE, skleroderma, ankilozan spondilit
 Hipersensitivite reaksiyonları:
 İlaçlar
 Procainamide, Hidralazin, İsoniazid, Penisilin, Metisergit, Minoksidil,
Phenytoin, Kromolin, Daunorubisin, Dantrolen
 Post perikardiyotomi sendromu
 Dressler sendromu - Akut miyokart infarktüsünün ilk haftasında
(Perikarditis epistenocardica)
 Travma sonrası
Etiyoloji

13.  Neoplaziler
 Primer
 Mesotelyoma, sarkoma
 Sekonder
 Perikardın metastatik tutulumu
 Metabolik
 Renal yetmezlik, miksödem, kolesterol perikarditi, gibi
Etiyoloji

14. Etiyoloji
 Radyasyon (Mediastinal radyoterapi öyküsü)
 Dissekan anevrizma
 Travma
 Delici ve künt yaralanmalar
 Kalp ameliyatı
 Kateterizasyon veya kalp pili yerleştirilmesi

15. Klinik
Tipik semptomları
 Göğüs ağrısı
 Palpitasyon
 Dispnedir
Ayrıca altta yatan nedene bağlı olarak
 Ateş
 Miyalji

16. Kronik konstriktif perikarditte bunların dışında
 Düşük kalp debisi
 Yüksek sistemik venöz basınca bağlı
 Ödem
 Hepatomegali
 Çabuk yorulma, vb
Klinik

17. Göğüs ağrısının tipik özellikleri
 Retrosternal
 Sol prekordiyal alanda
 Epigastrium
 Batında sol üst kadranda
 Sırtta
 Sol kola veya boyuna
Klinik

18. Pürülan Perikardit

19. Klinik
 Derin nefes alma, öksürme, yutma ve sırt üstü
yatmayla artar. Oturunca veya öne doğru eğilince
azalır
 Saatler ve günler boyunca sürer.

20.  Fizik incelemede perikardiyal frotman duyulması
patognomiktir
 Ancak her zaman duyulmaz
 Effüzyon gelişince sürtünme kaybolduğu için
duyulamaz
 Effüzyonlu perikarditlerde ayrıca kalp sesleri
hafiflemiş veya uzaktan gelir gibi duyulabilir.
Klinik

21. Perikardiyal frotmanın tipik özellikleri
şunlardır:
 En sık sternum sol alt kenarıyla apeks arasında
duyulur
 Plevral frotmanlarla perikardiyal frotmanın
ayırımında, soluk tutulduğunda plevral frotmanın
kaybolması fakat perikart frotmanının aynı şekilde
duyulmaya devam etmesi yardımcı olabilir
Klinik

22. Perikardiyal Tamponat
Perikarditlerin en ciddi akut komplikasyonları
aritmiler ve tamponattır
 Kardiyojenik şok ve ölüm
 Kalbin sıkışması ve diastolün bozulması
 Tamponad tanısı çabuk konması gereken ve
tedavisinin (Perikardiyosentez-perikardiyal
drenaj) acilen yapılması gereken bir
durumdur

23. Perikardiyal Tamponat Belirti ve
Bulguları
Sağ kalp dolumunun bozulmasına bağlı
olarak
 Venöz dolgunluk
 Kussmaul bulgusu (inspiryumda juguler venöz dolgunluğun artması)
 Hepatomegali ve karaciğer kapsülünün gerilmesine
bağlı karında üst kadran ağrıları
 Bazen az miktarda da olsa asit (Sonografik bulgu)

24. Kardiyak debinin azalmasına bağlı olarak;
 Hipotansiyon
 Pulsus paradoksus: İnspiryumda kan basıncında 10 mm Hg'dan
fazla azalma olması
 Konstriktif perikardit
 Hemorajik şok
 Restriktif kardiyomiyopati
 Masif pulmoner emboli
 Ağır astım atağı
 Taşikardi
Kardiyak debinin azalması ve dolumunun bozulmasına
bağlı olarak;
 Nabız basıncında daralma
Perikardiyal Tamponat Belirti ve
Bulguları

25. Tamponattaki hastaların başlıca yakınmaları
 Fenalaşma hissi
 Dispne
 Şuur bozulması
 Koma
 Karında ağrı/gerginlik yakınmaları
 İştahsızlık
 Göğüs ağrılarıdır
Perikardiyal Tamponat Belirti ve
Bulguları

26. Beck Triadı
1. Sistemik arteryel basınçta düşme
2. Sistemik venöz basınçta artma (Juguler
venöz dolgunluk)
3. Boyutlarında artma olmamış kalpte, kalp
seslerinde hafifleme veya sessiz kalp
Perikardiyal Tamponat Belirti ve
Bulguları

27. Laboratuvar Tetkikleri
 Hemogram
 Eritrosit sedimentasyon hızı
 Periferik yayma ve lökosit formülü
 Üre
 Elektrolitler
 Kreatinin
 ASO
 Boğaz kültürü
 Paul-Bunnel
 Soğuk agglutininler (mikoplazma)

28.  ANA, AntiDNA
 İmmunkompleks ve kompleman düzeyleri
 TSH,T3 , T4
 Balgam sitolojisi ve kültürü
 Mantoux testi
 Perikardiyal sıvının yayması, sitolojisi
 Mantar kültürü
 Perikardiyal sıvıda adenozin deaminaz bakılması
 Tele/akciğer grafisi, EKG, EKO ve diğer tetkikler

29. EKG
 Akut perikarditte başlangıçta aVR, V 1 ve V 2 dışında, bütün
derivasyonlarda ST elevasyonu, bazen PR segmentinde
depresyon izlenir
 Voltaj düşüklüğü ve bazen elektriksel alternans
 T düzleşmesi veya negatifliği
 Sıklıkla atriyal fibrilasyon gibi aritmi bulguları olabilmektedir.

32. EKO
 Perikardiyal sıvı artışlarının, perikart
kalınlığının ve yapısal değişikliklerinin tanı ve
takibinde en hassas tanısal metod
ekokardiyografidir
 Ekokardiyografi ile tamponat ve konstriktif
perikarditin tanıları da kolayca konabilir.

33.  İntraperikardiyal kitlelerin tanısı yapılabilir
 Sağ atriyal kollaps
 Kalınlaşmış bir perikard
 Sağ ventriküler kollaps
EKO

35. Röntgen
 Kalp gölgesi normal veya geniş olabilir
 Kalp gölgesinin genişlemesi için en az 250-300 ml perikardiyal sıvı birikimi
gereklidir
 Effüzyonlu perikarditlerde, tipik çadır manzarası veya yere konmuş su kırbası
(deri su torbası) görünümü olabilir
 Ancak bu görünümün miyojenik dilatasyondan ayırımı için EKO gerekebilir
 Konstriktif perikarditlerde ise temiz akciğer alanları, normal veya hafif artmış kalp
silueti, olguların yaklaşık %50'sinde perikartta kalsifikasyon olabilir.

37. İnvazif tanı
 Perikardiyosentez
 Akut viral veya idiyopatik perikarditte
komplikasyonsuz ve iyi yönlü bir klinik süreç
varsa perikardiyosentez yapılması gerekmez

38.  Konstriktif perikardit tanısında
 Eş zamanlı sağ ve sol kalp hemodinamik çalışmaları yararlı olabilir
 Konstriksiyon varsa
 sağ ve sol ventrikül diastolik basınçları artmış ve genellikle eşit
değerlerde (5 mmHg'dan az farklı)
 Sağ atriyal basınç trasesinde Kussmaul bulgusu ve dik X ve Y
çöküntüleri görülebilir
 Sağ ve sol ventrikül basınç traselerinde klasik karekök işareti
bulgusu olur (karakteristik erken diastolik dip ve onu takip eden
plato)
 Benzer bulgular bazen restriktif kardiyomiyopatilerde de olabilir.
İnvazif tanı

41. Ayırıcı tanı
Konstriktif perkardit için ayırıcı tanı
 Restriktif kardiyomiyopati
 Triküspid hastalıkları
 Sağ ventrikül infarktüsü
 Karaciğer sirozu
 Cor pulmonale
 Pulmoner hipertansiyon
 Sağ atriyal miksoma

42. Effüzyonlu perikarditler için ön planda
düşünülmesi gereken hastalıklar;
 Hipertrofi ve dilatasyona bağlı kalp
genişlemeleri
 Kalp ve mediasten tümörleri
Ayırıcı tanı

43. Tedavi
İdiyopatik ve viral perikarditlerde tedavi
 Diagnostik perikardiyosentez ertelenebilir ve her
olguya yapılması gerekmez
 Birkaç gün yatak istirahati + analjezi (4-10 gün,
Aspirin veya 600-800 mgibuprofen) çoğunlukla
yeterlidir
 Kortikosteroid tedavisine başlanabilir.
 Kolşisin tedavisinin yararlı olabileceği bildirilmiştir.

44. İnfarktüse Bağlı Perikardit
(Perikarditis epistenocardica)
 %10 oranında görülür
 1-10. gün içinde ortaya çıkan perikardittir
 En sık 3.-4. günlerde
 Antikoagülasyonun kesilmesi ve parasetamol gibi analjezikler
tavsiye edilir.
 Nonsteroid antiinflamatuar ajanlarla tedavi, infarktüsün
yayılımına neden olabilecekleri ve remodellingi olumsuz
etkileyebilecekleri için tavsiye edilmemektedir.

45. Postkardiyotomi sendromu veya postmiyokardiyal
infarktüs sendromu (Dressler sendromu):
 Kalp ameliyatlarından veya infaktüsten sonraki 2.
hafta ile 6. aya arasında
 Ateş + perikardit/plevrit + lökositoz + eritrosit
sedimantasyon hızı artışı gibi bulgularla görülen
 Otoimmun reaksiyonlardır
 Tedavisinde nonsteroid antiinflamatuarlar ile
kortikosteroidler tavsiye edilmektedir.

46. Tüberküloz Perikardit
 Klasik Tbc belirti ve bulgularının yanı sıra perikart sıvısında
adenozin deaminaz pozitifliği hızlı tanıda yardımcı olur
 Üçlü bir antitbc tedavinin 9-12 ay veya balgam kültürleri
negatifleştikten sonra en az 6 ay daha sürdürülmesi tavsiye
edilmektedir
 Konstriksiyonun önlenmesi için mevcut tedaviye
kortikosteroidlerin eklenmesinin perikardiyektomi gereksinimini
ve mortaliteyi düşürebileceği bildirilmiştir.

47. Üremik Perikardit
 Diyaliz olanağının olmadığı dönemlerde, perikardit
preterminal bir olay olarak karşımıza çıkardı.
 Günümüzde ise, diyaliz tedavisinin rutin olarak
uygulanabilir hale gelmesi sayesinde, sıklığı oldukça
azalmıştır
 Yine de diyaliz hastalarının %15-20'sinde
asemptomatik, hafif ve hemodinamik zararı olmayan
perikardiyal effüzyon izlenmektedir

48.  Başlıca nedeni üremik toksinlerdir
 Peritoneal diyalize giren hastalarda hemodiyaliz
hastalarından daha az sıklıkta perikardit oluşmaktadır
 İlk tedavi, yoğun günlük (ilk 1-2 hafta her gün)
diyalizdir
 Diyalizin yanısıra bu hastalara kortikosteroid ve/veya
indomethazin
 Subxiphoid perikardiyektomi ve perikart penceresi
açılması tavsiye edilmektedir
 Konstriktif perikarditler nadir olup, tedavisinde cerrahi
perikardiyektomi yapılmalıdır.
Üremik Perikardit

49. Konstriktif perikardit
Tedavisi cerrahi perikardiyektomidir.

52. Tamponat tedavisi
 Perikardiyosentez yapılana kadar mayi
replasmanı
 Perikardiyosentez ve/veya perikardiyal
kateter/tüp yerleştirilmesi gereklidir.
 Tekrarlayıcı olgularda perikardiyal pencere
gerekebilir.