1. ZEHİRLENMELER
Yrd.Doç.Dr. Ramazan Coşkun

2. • Zehirlenme, bir kimyasal maddenin
organizmaya zarar vermesi olarak
tanımlanabilir. Her tür kimyasal madde
zehirlenmeye neden olabilir.
2

3. Zehir;
• Vücut için kesin olarak zararlı maddeler
için kullanılan bir tanımdır.
• Bir maddenin zararlılık derecesini
belirleyen faktörler; bileşiğin dozu,
vücuda giriş yolu ve etki mekanizmasıdır.
3

4. Zehirlenmeleri çeşitli biçimlerde
sınıflandırmak mümkündür.
Oluş şekli bakımından; Kapsadığı kitle
• Çevresel (bitkisel, bakımından;
hayvansal)
• Endüstriyel • Yaygın
• Ev kazaları • Bireysel zehirlenmeler
• Mesleksel
• İntihar amaçlı
• Cinayet Oluş süresi bakımından;
• Savaş • Akut
• Kaza ile olan zehirlenmeler • Kronik
4

5. Zehirler organizmaya
başlıca şu yollardan
ulaşırlar:
• Oral yol
• Solunum yolu
• İntravenöz yol
• Deri ve mukozalar
5

6. Tanı
• Anamnez • Toksikolojik inceleme
• Çevrede araştırma için örnek alma
yapmak -Kan
• Sistemlerle ilgili - İdrar
bulguların -Mide içeriği
araştırılması -Saç ve tırnak örnekleri
• Laboratuvar -Otopside alınan doku
incelemeleri örnekleri
• Otopsi
6

7. TANI
Zehirlenmelerde anamnez alınırken şu
noktaların üzerinde durulmalıdır;
• Toksik maddenin cinsi
• Alınan miktar
• Zehirlenme yolu
• Alınış zamanı
• Önceden mevcut hastalık varlığı
• Zehirlenme belirtileri
• Yapılmış olan sağaltımlar
• Daha önce zehirlenme olup olmadığı
• Zehirlenme nedeni
• Birlikte zehirlenmiş olabilecek kişiler
7

8. TANI
Anamnez alınamıyorsa şu özellikler
zehirlenmeyi akla getirmelidir;
• Akut başlangıç
• Olgunun 1-5 yaşlarında olması
• Pika varlığı veya eskiden geçirilmiş zehirlenme
• Psikososyal yönden uygun çevre-aile içi geçimsizlik, yeni
bir kardeş, okul başarısızlığı gibi
• Birden fazla organ sisteminin tutulması
• Bilinç değişikliği
• Bilmece gibi klinik tablo
8

9. Tanı
• Anamnez • Toksikolojik inceleme
• Çevrede araştırma için örnek alma
yapmak -Kan
• Sistemlerle ilgili - İdrar
bulguların -Mide içeriği
araştırılması -Saç ve tırnak örnekleri
• Laboratuvar -Otopside alınan doku
incelemeleri örnekleri
• Otopsi
9

10. ZEHİRLENMELERE YAKLAŞIM
KLİNİK
Zehirlenme ile getirilen hastada
• Vital bulgular
(solunum, nabız, kan basıncı, vücut ısısı)
• Pupilla büyüklüğü ve reaktivitesi
• Bilinç durumu
• Cilt rengi, kusmuk ve nefesin kokusu
10

11. ZEHİRLENMELERE YAKLAŞIM
KLİNİK
SEMPATOMİMETİK
Mental durum Ajitasyon, delirium,psikoz,
konvülsiyon
Kalp hızı
Kan basıncı
Vücut sıcaklığı
Solunum Taşipne
Pupil boyutu (reaktif)
Bağırsak sesleri +
Deri Terli 11

12. ZEHİRLENMELERE YAKLAŞIM
KLİNİK
ORGANOFOSFAT
Mental durum Somnolans, koma, delirium,
fasikülasyon
Kalp hızı ( )
Kan basıncı ( )
Vücut sıcaklığı
Solunum
Pupil boyutu
Bağırsak sesleri
Deri Terli 12

13. ZEHİRLENMELERE YAKLAŞIM
KLİNİK
OPİAT / KLONİDİN
Mental durum Somnolans, koma
Kalp hızı
Kan basıncı
Vücut sıcaklığı
Solunum
Pupil boyutu
Bağırsak sesleri
Deri
13

14. ZEHİRLENMELERE YAKLAŞIM
KLİNİK
SEDATİF-HİPNOTİK/
BARBİTÜRAT
Mental durum Somnolans, koma
Kalp hızı
Kan basıncı
Vücut sıcaklığı
Solunum
Pupil boyutu
Bağırsak sesleri
Deri Büllü
14

15. ZEHİRLENMELERE YAKLAŞIM
KLİNİK
SALİSİLATLAR
Mental durum Somnolans, koma, konvülsiyon
Kalp hızı ( )
Kan basıncı
Vücut sıcaklığı
Solunum
Pupil boyutu
Bağırsak sesleri
Deri
15

16. ZEHİRLENMELERE YAKLAŞIM
KLİNİK
ANTİKOLİNERJİK
Mental durum Somnolans, koma,
delirium,psikoz, konvülsiyon
Kalp hızı
Kan basıncı
Vücut sıcaklığı
Solunum Respiratuvar yetersizlik
Pupil boyutu ( yavaş )
Bağırsak sesleri
Deri Sıcak/kuru/kırmızı 16

17. Antikolinerjik toksidromu için hatırlatıcı ip ucu
(akrostiş)
• Şapkacı gibi deli
• Yarasa gibi kör (pupiller iyi uyum sağlamaz)
• Pancar gibi kırmızı
• Kemik gibi kuru
• Hades (mitolojide yeraltı, ateş tanrısı) gibi sıcak
17

18. Akut Zehirlenmelerde
Yapılacak İşlemler
Akut zehirlenmeler;
• doğru tanı,
• hızlı girişim,
• uygun tedavi ile mortalite ve morbiditesi
azaltılabilen durumlardır.
18

19. Akut Zehirlenmelerde
Yapılacak İşlemler
• Tedavi planında amaç önce hastanın
sonra zehirin tedavisi olmalıdır.
• İlk hedef zehirin dokularda gerekli
konsantrasyona ulaşmasını engellemek,
zehirin vücuttan uzaklaştırılması ve
semptomatik tedavidir.
19

20. Akut Zehirlenmelerde
Yapılacak İşlemler
• Zehirle temasın sonlandırılması
• Semptomatik tedavi
• Atılımın Hızlandırılması
• Antidot kullanımı
• Hastanın gözlenmesi
20

21. Solunum yolu ile alınan
toksinler
• Kontamine ortamdan uzaklaştırılır.
• Vücudu sıkan giysiler çıkartılır.
• Suni solunum, ağızdan ağıza
solunum.
• Pnömoni ve pulmoner ödem
gelişmesi yönünden gözlenir.
21

22. Deri yoluyla alınan
toksinler:
• Deri bol su veya su/sabun ile yıkanır.
• Fenol gibi suda erimeyen madde: bol su
ile yıkanır.
• Asit, alkali gibi koroziv madde
temasında,
kimyasal antidot kullanılmaz: ısı oluşur.
• Göze temas etmişse 15 dk suya tutulur.
• Toksin deri altına verilmişse veya zehirli
hayvan sokmalarında proksimal turnike.
22

23. Toksik maddenin vücuda girişini önleme
Sindirim yolu ile alınan toksinler:
23

24. Toksik maddenin vücuttan
uzaklaştırılması
Kusturma
Toksik maddenin alınmasını izleyen ilk 1 saatte yapılırsa, % 60’a varan
eliminasyon sağlar.
Farinksin mekanik
İpeka şurubu
uyarılması
24

25. Kusturma yapılmaması gereken durumlar
• Bilinç bozukluğu
• Kuvvetli asit ve alkali alımı
• Nörolojik belirtilerin ortaya çıkması
• Hasta 6 aylıktan küçükse
• Hidrokarbon zehirlenmesi
• Gebeliğin son dönemleri
• Ağır kalp ve solunum sistemi hastalıkları
• Kontrol edilemeyen hipertansiyon
25

26. Gastrik lavaj
• Hasta trendelenburg pozisyonunda, Mental durumunda
değişiklik olan veya öğürme refleksi deprese olanlarda , gastrik
lavaj yapılacaksa endotrakeal tüp takılması önemlidir.
• Büyük çaplı sonda (çocuklarda 18-20 French,erişkinde 36-40 French)
• İlk alınan örnek tetkik için saklanmalı
• Yıkama materyali vücut ısısında; küçük çocuklarda serum
fizyolojik daha büyüklerde su veya % 0.45 NaCl
• Her seferde 15 ml/kg sıvı ile lavaj
• Verilen geri alınmalı
• Alınan madde hızlı emiliyor ise 2 saatten fazla zaman
geçmemeli
• Salisilat, trisiklik antidepresan, antikolinerjikler gibi emilim
süresi uzun olan hastalarda 12-24 saat sonra bile mide lavajı
yapılmalı
26

27. Toksik maddenin vücuttan
uzaklaştırılması
Aktif kömür
Oldukça etkili, nonspesifik bir absorbandır.
Ne kadar erken uygulanırsa, etkisi o kadar fazla olur.
Midedeki gıda artıkları, etkisini azaltır. Bu yüzden kusturma veya
gastrik lavaj sonrası uygulanmalıdır.
Oldukça güvenli bir maddedir. Bulantı, kusma, diare ve konstipasyon
yapabilir.
1 g/kg dozunda, 1/10 oranında sulandırılarak verilebilir.
27

28. Aktif kömürün multipl dozlarda verilmesi şu toksinlerin bertaraf
edilmesini sağlar:
• Teofilin • Salisilatlar
• Karbamezepin • Siklosporin
• Fenitoin • Nortriptilin
• Fenobarbital • Amitriptilin
• Digoksin • Propoksifen
28

29. Toksik maddenin vücuttan
uzaklaştırılması
Gastrotomi
Alınan kapsül veya tabletlerin çok büyük miktarlarda olduğu ve gastrik
lavajın başarısız kaldığı durumlarda, cerrahi ile mide boşaltılabilir.
Katartikler
Sodyum sülfat, sodyum fosfat, sorbitol ve mannitol gibi maddeler kullanılır.
Emilimi söz konusu olmayan maddelerin dışarı atılmasında kullanılabilir.
Elektrolit bozukluğu olanlarda
Kullanılmamalı
Koroziv madde alımlarında
29

30. Semptomatik tedavi
• Merkezi sinir sistemi: Hastada bilinç ve refleks kontrolü
yapılmalı, gerekirse antikonvülsan ve beyin ödemi
tedavisi verilmelidir
• Solunum sistemi: Bazı zehirlenmeler hipoventilasyona
yol açabilir. Mekanik ventilasyon desteği gerekebilir.
• Hipotermi: Hastada hipotermi varsa müdahele
edilmelidir.
30

31. Semptomatik tedavi
• Kardiyovasküler sistem: İV yol açılmalı, CVP kateteri
konmalı ve hasta monitörize edilmelidir. Volüm kaybı
varsa yerine koymak, aritmi ile mücadele ve kalp
yetmezliği ve şok yönünden dikkatli olmak gerekir
• Sıvı-elektrolit, asit-baz dengesi, hipoglisemi, hiperglisemi
gibi metabolik bozukluklar yönünden dikkatli olunmalıdır
31

32. Atılımın Hızlandırılması
• Zorlu diürez: Sıvı yükleyerek GFR artırmak ve diürezi 2-3
katına çıkarmak için yapılır. Böylece alınan ilacın distal tübülde
rezorpsiyon yerleri ile olan temas süresini kısaltmak amaçlanır
- Aktif olarak böbrekten atılan ilaçlarda yararlıdır.
- Metabolize olarak atılan ilaçlarda yararı yoktur.
Diyaliz: Barbitürat, alkol, parasetamol zehirlenmelerinde
faydalı olabilir
• Hemoperfüzyon: Diyalizin etkili olduğu durumlar, digoxin
ve kardiyovasküler ilaç zehirlenmeleri
32

33. Antidot kullanımı
• Eğer zehirin bilinen bir antidotu varsa
kullanılmalıdır.
33

34. Spesifik tedavi
Antidot
Çok az sayıdaki toksik maddenin antidotu vardır.
Antidotların etki mekanizmaları :
Toksik maddelerle reseptör düzeyinde etkileşim
Toksik metabolit oluşumunun önlenmesi
Detoksifiye edici enzim sistemlerinin uyarılması veya rejenere edilmesi
Ağır metallerin bağlanması
Toksinlere karşı spesifik antikor özellikleri
34

35. Spesifik tedavi
Toksik madde Antidot
Beta blokerler ……………………………… Glukagon
Antikoagülanlar ……………………………… K vitamini
Parasetamol ……………………………… N-asetil sistein
Benzodiazepinler ….…………………………... Flumazenil
Fenobarbital ……………………………… Sodyum bikarbonat
Heparin ……………………………… Protamin
Metil alkol ……………………………… Etil alkol
Opioidler ……………………………… Naloksan
Organofosfatlar ……………………………… Atropin, Pralidoksim
Salisilatlar ……………………………… Sodyum bikarbonat
TS antidepresanlar ……………………………… Sodyum bikarbonat
35

36. Hastanın gözlenmesi
• En az 48 saat gözlemde tutulmalıdır.
Hastaya ve etkene göre değişebilir.
36

37. Sık Görülen Zehirlenmeler
37

38. Organik Fosfor Zehirlenmeleri
• Kolinesterazı irreversibl olarak inhibe
ederler. Bulgular asetil kolin fazlalığı ile
ilgilidir.
• Ülkemizde en fazla görülen ve en önemli
zehirlenme nedenlerindendir.
38

39. Klinik Bulgular
• Hipersekresyon
• Miyozis
• Bradikardi
• Fasikülasyon
• Bronkospazm
• Kas güçsüzlüğü
• İshal
• Koma
39

40. Tanı
• Hikaye
• Klinik bulgular
• Kolinesteraz düzeyi veya aktivitesi
• Lökositoz
• Hiperglisemi
40

41. Takipte kullanılacak parametreler
• Klinik bulgular
• Kolinesteraz
• Lökosit düzeyi
41

42. Tedavi
• Oral yolla alımlarda gastrik lavaj veya kusturma
• Deri ile zehirlenmelerde derinin yıkanması
• Atropin (Başlangıç dozu 1-2 mg 5-10 dakikada bir
tekrarlanabilir. 0.5-2 mg/saat infüzyon)
• Oksim türevleri (PAM, Toxogonin)
• Plazma verilmesi
• Plazma değişimi
• Mekanik ventilasyon
• Semptomatik tedavi
42

43. Karbamatlı Insektisitler
• Organik fosfora benzer bulgular verirler.
Kolinesterazı reversible olarak inhibe
ederler.
• Tedavide organik fosforlardan farklı olarak
oksim türevleri kullanılmaz.
43

44. Mantar Zehirlenmeleri
• Amanita Muskarina: Bulguları organik
fosfor zehirlenmesine benzer. Genellikle
ölümcül değildir.
• Tedavide; kusturma veya gastrik lavaj ve
atropin kullanılır.
44

45. Mantar Zehirlenmeleri
• Amanita phalloides : Ülkemizde ensık ölüme
yol açan mantar cinsidir. Ölüme yol açan 2
tür toksini vardır.
• Phallotoxin ve phalloidin.
• Bu toksinler mantarın yenmesinden 6-15
saat sonra karın ağrısı, bulantı, kusma ve
ishale yol açarlar. Bu dönemde genellikle
karaciğer fonksiyonları normaldir.
45

46. Mantar Zehirlenmeleri
• Gastrointestinal bulgular birkaç saat devam
eder. Beraberinde görme halüsinasyonları
olabilir. Bu dönemin ardından 72 saat içinde
ağır bir karaciğer hasarı ve böbrek yetmezliği
gelişir. Şok ve hipoglisemi sık görülen
durumdur. Bu devrede ölüm sıktır ve nedeni
fulminant karaciğer yetmezliği, şok ve
hipoglisemidir.
46

47. Tedavi
• Hipoglisemi için dextroz verilir
• İlk 4 saatte gastrik lavaj, tuzlu laksatifler
• Sıvı replasmanı
• Hepatositleri korumak amacıyla: Sitokrom C,
Thioctic asit ve Kristalize Penisilin
• Anüri ile mücadele
• Konvülsiyonlarla mücadele
• İnfeksiyon varsa tedavi edilmelidir
• Hemodiyaliz yararlı olabilir.
47

48. Karbonmonoksit Zehirlenmesi
• Kokusuz ve renksiz bir gazdır.
• Zehirlenme inhalasyon yolu ile olur.
• İyi yanmamış kömür, tüp gaz, ve eksoz
dumanında bulunur.
• Şofben, katalitik, soba ve mangal
zehirlenmeleri olarak karşımıza çıkmaktadır.
• Gazın Hemoglobine afinitesi oksijenden
200-300 kat daha fazladır.
48

49. Karbonmonoksit Zehirlenmesi
• Bulgu ve belirtiler gaza maruz kalma süresi,
ortamdaki CO ve Oksijen konsantrasyonu ile
ilişkilidir.
• Hafif olgularda karboksi Hb miktarı %20
civarındadır. Hastada baş ağrısı, kulakta
çınlama, bulantı, kusma ve tansiyon yükselmesi
görülür. Deri kırmızı renktedir.
• Ağır zehirlenmelerde karboksi Hb miktarı
%60’ın üzerindedir. Çeşitli derecelerde bilinç
bozukluğu ve koma görülebilir. Hastada
metabolik asidoz vardır. EKG’de iskemi
bulguları olabilir. Ölüm sıktır. 49

50. Karbonmonoksit Zehirlenmesi
• Tedavide; hafif olgularda hastanın temiz
havaya çıkarılması yeterli olabilir.
• Ağır olgularda %100 oksijen, mekanik
ventilasyon, antikonvülsan tedavi ve beyin
ödemi tedavisi gerekebilir.
50

51. Trankilizanlar
Toksik doz oldukça değişkendir. SSS depresyonu ve
hipotansiyon görülür.
-Klinik Özellikler
SSS depresyonu olmasına rağmen koma ve solunum
yetmezliği nadirdir. Hipotansiyon, hipotermi
görülebilir. Tortikollis ve orolingual diskinezi gibi
distonik reaksiyonlar görülebilir. Konvülsiyon
gelişebilir. Taşikardi sık olmakla beraber aritmi
nadirdir. Nöroleptik malign sendrom gelişebilir.
Ölüm kardiyak etkilerden olur.
51

52. Trankilizanlar
-Tedavi
• Hava yolu devamlılığının sağlanması
• Koma, hipotansiyon tedavisi
• Aritmi tedavisi
• Distoni tedavisi (benztropine 1 - 2 mg IV, veya
diphenhydramine)
• Nöroleptik malign sendrom tedavisi (Dantrolen)
• Gastrik Lavaj
• Aktif kömür
• Zorlu diürez.
-Laboratuvar : EKG, elektrolitler, kan şekeri, CPK
52

53. Trisiklik ve Tetrasiklik
Antidepresanlar
Trisiklikler: Imipramin, amitriptylin, doxepin,
dothiepin, clomipramin, desipramin,
nortriptylin, protriptylin, amoxapin
Toksik doz değişkendir. Tedavi dozunun 10 katı
ciddi toksisite gösterir. Fatal olabilir.
-Klinik Özellikler
En önemli etki hipotansiyon, aritmiler, koma,
inme ve hipertermidir. Başlangıçta ajitasyon,
huzursuzluk ve bilinç bulanıklığı görülebilir.
53

54. Trisiklik ve Tetrasiklik
Antidepresanlar
-Tedavi
• Hava yolu devamlılığının sağlanması
• Komplikasyonların tedavisi
• Gastrik lavaj
• Aktif kömür
• Varsa asidozun düzeltilmesi
• Sistemik alkalinizasyon
• Hemoperfüzyon
-Antidot: Fizostigmin
-Laboratuvar : EKG, arterial kan gazları, CPK
54

55. ETİL ALKOL
• Emilim ve metabolizması: Alkolün %20’ si
mideden, geri kalan bölümü ise ince
barsaklardan emilerek kana karışır. Kan
alkol seviyesi, cinsiyet, yapı, tolerans,
alkolün miktar ve içim hızına, alkolün
emilim ve karaciğerdeki yıkım hızına bağlı
olarak farklılıklar gösterir.
55

56. ETİL ALKOL
• Etil alkolün %90’ı karaciğerde, alkol
dehidrogenaz enzimi aracılığı ile, önce
asetaldehit ve asetik asit’e sonra da
karbondioksit ve suya yıkılır.
• %5-8 kadarı solunum ve idrar yolu ile
değişime uğramadan atılır.
56

57. Klinik:
• Muayene, anamnez alınması ile başlar. Sinir ve
kas sisteminin bütünlüğünü gösteren
koordinasyon (denge, yürüyüş, konuşma, yazı
yazma) testleri ile ince ve kaba hareketlerdeki
beceriler ve görme kabiliyetinde bozukluk
gelişip gelişmediği değerlendirilir. Başlangıçta
değerlendirme ve yorumlama gibi fonksiyonlar
etkilenir
• Hastada hipoglisemi ve hipotermi sıktır
57

58. Tedavi:
• Bilinç kaybı yoksa koyu kahve içine 5-20
damla amonyak konularak içirilir. Koma
varsa; gastrik lavaj, hipoglisemi için
dextroz, hipotermi için hastanın ısıtılması,
sedatifler uygulanır. Gerekirse diyaliz
yapılabilir.
58

59. METİL ALKOL
• Metil alkol odun talaşının distile edilmesi ile elde
edilir. Endüstride boya inceltici, antifriz, cam
temizleyici gibi maddelerin yapımında kullanılır.
• Akut zehirlenmeler daha çok yanlışlıkla içki
olarak kullanılması sonucu oluşurken, kronik
zehirlenmeler, işyerlerinde buharının inhale
edilmesi sonucu oluşur.
59

60. METİL ALKOL
• Kan yoluyla karaciğere gelen metil alkol
önce, alkol dehidrogenaz enzim aracılığı ile
yavaş olarak formaldehite ve takiben aldehit
dehidrogenaz enzimi ile formik aside
dönüştürülür. Bu etil alkole oranla 5-10 kere
daha yavaş oluşur. İdrarla formik asid
şeklinde atılır. Atılım 3-4 gün devam eder..
60

61. METİL ALKOL
• Ayrıca akciğerlerde de elimine olur. Metil
alkolün, değişikliğe uğramadan zararsız ve
sadece sarhoş edici bir etkisi var iken,
dönüştüğü formik asid yüksek toksisiteye
sahiptir. 20 mg/dl. ’nin üstündeki dozlar toksik
kabul edilir, 80-100 mg/dl. ’lik düzey ölümcül
kabul edilir
61

62. METİL ALKOL
• Başlangıçta sarhoşluk ve gastrointestinal
semptomlar ön plandadır. Daha sonra ciddi
metabolik asidoz gelişir ve plazma osmolaritesi
yükselir. Semptomlar, baş ağrısı, letarji,
vertigo, kusma, bulanık görme veya görmede
tam kayıptır. Hiperpne, deliryum, konvulsiyon
gelişebilir ve koma ve ölüm görülür. Ölümün ilk
24 saat içinde görülmesi sıkdır.
62

63. Tedavi:
- Gastrik lavaj
- Alkali verilmesi
- Metil alkolün yanmasını geciktirmek için etil
alkol verilebilir.
- Gözlerin ışıktan korunması
- Ajitasyon varsa sedatifler
- Şok ve hipoglisemi ile mücadele
- Diyaliz
63

64. KOROZİV MADDE ALIMI
• Asit veya alkali maddelerdir. Temizlik
ürünleri ve deterjanlarda bulunur.
Genellikle çocuklarda ve yaşlılarda
yanlışlıkla alım sonucu karşımıza çıkarlar.
Bu maddeler oral yolla alındıklarında
sindirim sisteminde yanıklara ve doku
hasarına yol açarlar.
64

65. KOROZİV MADDE ALIMI
• Alımdan hemen sonra göğüs arkasında şiddetli
bir ağrı ve yanma oluşur. Bu genellikle
özofagus hasarına bağlıdır. Maddenin temas
ettiği bölgede ödem oluşur. Yanığın şiddetine
bağlı olarak perforasyonda gelişebilir. Hastada
yutma güçlüğü vardır. Tükrüğün yutulması
dahi ağrılara yol açtığı için tükrük birikir.
Yanığın durumuna bağlı olarak şok tablosu
gelişebilir.
65

66. KOROZİV MADDE ALIMI
• Alkali alımlarında hasar daha fazladır. Solunum
yollarında ödem gelişmesine bağlı nefes darlığı
ve stridor görülebilir. Asit alımlarında metabolik
asidoz oluşabilir. Akut dönemi takiben
infeksiyon, darlık, perforasyon, mediastenit gibi
komplikasyonlar görülebilir. Darlık koagülasyon
nekrozu üzerine nedbe dokusunun gelişmesine
bağlıdır. Beslenme bozukluğu görülebilir.
66

67. KOROZİV MADDE ALIMI
• Birçok korozif kimyasal madde ciltten
absorbe olarak sistemik toksisiteye de yol
açar (periferik nöropati, hipokalsemi,
hiperkalemi, SSS depresyonu, karaciğer,
böbrek hasarı ve Methemoglobinemi gibi)
67

68. KOROZİV MADDE ALIMI
• Tanı: Anamnez önemlidir. Fizik
muayenede agız, dil, farenks hiperemik ve
ödemlidir. Erozyonlar görülebilir. Göğüs
filmleri mediastenit varlığını gösterebilir.
Endoskopi ve baryumlu grafiler tehlikeli
olabilir.
68

69. KOROZİV MADDE ALIMI
• Tedavi: Kusturma ve gastrik lavaj özofagus
rüptürü ve aspirasyon riski nedeniyle
kontrendikedir. Akut alımda kimyasal
bileşiğin hastaya su veya süt içirilerek
seyreltilmesi gerekir. Perforasyon şüphesi
varsa denenmemelidir. Şokla mücadele için
İV sıvı replasmanı yapılır.
69

70. KOROZİV MADDE ALIMI
• Ağrı için dolantinden yararlanılabilir. Ajite ise
sedatifler verilebilir. Darlık oluşmasından
endişe ediliyorsa steroidler, infeksiyon riski
varsa geniş spektrumlu antibiyotikler verilir.
Hasta stabilize oluncaya kadar (2-3 hafta)
parenteral beslenme uygulanır. Darlıkların
tedavisi için buji uygulamasına 3. haftadan
sonra başlanmalıdır.
70

71. Aniyonik/Noniyonik
Deterjanlar
Toksisite
- Aniyonik ve noniyonikler hafif irritandır (sabun,
şampuan, likit deterjanlar)
- Fetal doz bilinmiyor
- Mortalite ve morbidite nadir
71

72. Aniyonik/Noniyonik
Deterjanlar
Klinik Özellikler
• Bulantı, kusma, diyare, distansiyon
• Dehidratasyon, elektrolit anormallikleri
Tedavi
• Oral sıvı, bulantıya izin verilebilir
• İV sıvı
• Hipokalsemi olursa kalsiyum
72

73. Katyonik Deterjanlar
- Katyonikler zararlı olabilir (antiseptik, dezenfektan,
yumuşatıcılar)
- Toksisite
30mg/kg ile 400mg/kg arasındaki dozlarda ölüm
olabilir.
Klinik Özellikler
• Koroziv hasar
• Bulantı, kusma, diare, akciğer ödemi,
hipotansiyon, metabolik asidoz, SSS
depresyonu, konvülsiyonlar
73

74. Katyonik Deterjanlar
Tedavi
• Hava yolu devamlılığının sağlanması
• Dilüsyon için süt veya su verilmesi
• Aktif kömür ve laksatif
• Methemoglobinemi olursa metilen mavisi
• İnme, hipotansiyon ve akciğer ödemi tedavisi
74

75. Parasetamol
• Toksisitesi metabolitlerine bağlıdır.
• Klinik belirti olmayabilir.
• Bazen bulantı, kusma ve karın ağrısı olabilir
• Bilinç kaybı az görülür
• Esas toksisite karaciğer hasarıdır.
• Hastalar karaciğer yetmezliği ile kaybedilir.
• Tedavi: N-asetilsistein (140 mg/kg başlangıç;
70 mg/kg idame. Toplam 17 doz).
75

76. Aspirin
• Başlangıçta; kulak çınlaması, sağırlık, terleme, bulantı,
kusma
• Ağır zehirlenmelerde; deliryum, konfüzyon, koma,
konvülsiyon
• Hastalarda; dehidratasyon, hiperventilasyon,
hipoglisemi, ateş görülebilir.
• Başlangıçta resp. alkaloz; sonra metabolik asidoz olur
• Tedavi; Semptomatik tedavi+zorlu alkali diürez
• Diyaliz
76

77. Dünyada 9 milyondan fazla doğal ve sentetik madde ayırt edilmiş.
Bu maddelerin 3000 kadarı, intoksikasyonların % 95’inden fazlasına
sebep olmakta.
ZEHİR DANIŞMA MERKEZİ
114
77

78. Türkiye’deki İlaç ve Zehir Danışma
Merkezleri
Refik Saydam Hıfzısıhha İlaç ve Zehir Danışma Merkezi (0-800 314 79 00
(4 hat), 0-312 433 70 01)
Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi
(0 312 311 89 40, 0 312 310 35 45 / 2133-2134)
Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İlaç ve Zehir Danışma Merkezi
(0-232-277 73 33)
Uludağ Üniversitesi İlaç ve Zehir Danışma Merkezi (0-224-442 82 93)
78