Bu sunum 7 Ekim 2011 tarihinde BAVDER'in düzenlediği (www.bavder.org) Katılımcı Anayasa Kongresi için, dernek Genel Sekreteri Deniz Ergürel tarafından hazırlanmıştır. Türkiye'de 1921 ve 1924 anayasalarından sonra ilk defa sivil irade ile yeni bir anayasa hazırlama isteği oluşmuştur; bu tarihi bir fırsattır. Yeni anayasa toplumun farklı kesimlerinin temsil edildiği millet iradesiyle ifade ve basın özgürlüğü ekseninde hazırlanmalıdır. Yeni anayasa insan hayatını ve onurunu merkeze almalı, esnek, ve çözüm odaklı olmalıdır. Basit bir dille hazırlanması gereken yeni anayasa bireye güvenen ve çeşitliliği destekleyen özelliklere sahip olmalıdır. Anayasada yapılacak değişiklikler yasalardaki iyileştirmelerle desteklenmelidir. Unutulmaması gereken en önemli konu ise şudur: yasalar en güzel şekilde yazıya dökülse bile önemli olan o yasaların nasıl uygulandığıdır. Yapılan yasalar yasa uygulayıcıları tarafından daha demokratik bir şekilde yorumlanmalıdır.

1. Basın özgürlüğü ekseninde
‘AMA’sız bir
YENİ ANAYASA

2. Bu sunum 7 Ekim 2011 tarihinde
DENİZ ERGÜREL BAVDER’in (Boğaziçi Avukatlar Derneği)
Haliç Kongre Merkezi’nde düzenlediği
Medya Derneği Genel Sekreteri Katılımcı Anayasa Kongresi’nde
paylaşılmak için hazırlanmıştır.
deniz@medyadernegi.org
Kaynak göstermek kaydıyla ticari
Twitter: @denizergurel olmayan faaliyetlerde kullanılmasında,
paylaşılmasında ve alıntılanmasında
Blog: http://medyaglob.com herhangi bir sakınca bulunmamaktadır.

3. KALİTELİ MEDYA, KALİTELİ DEMOKRASİ
DAHA DEMOKRATiK BiR TOPLUM İÇİN MEDYANIN KALİTE STANDARTLARININ
YÜKSELTİLMESİNİ TEŞVİK EDEN BİR MESLEKİ SİVİL TOPLUM KURULUŞU

4. GAZETECİLER İÇİN EĞİTİM

5. BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ

6. Evrensel metinlerde
BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ

7. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi
Madde 19
Herkesin düşünce ve anlatım özgürlüğüne hakkı vardır.
Bu hak düşüncelerinden dolayı rahatsız edilmemek,
ülke sınırları söz konusu olmaksızın, bilgi ve
düşünceleri her yoldan araştırmak, elde etmek ve
yaymak hakkını gerekli kılar.

8. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
Madde 10
Herkes görüşlerini açıklama ve anlatım özgürlüğüne
sahiptir. Bu hak, kanaat özgürlüğü ile kamu
otoritelerinin müdahalesi ve ülke sınırları söz konusu
olmaksızın haber veya fikir almak ve vermek
özgürlüğünü de içerir. Bu madde, devletlerin radyo,
televizyon ve sinema işletmelerini bir izin rejimine
bağlı tutmalarına engel değildir.

9. Anayasa metinlerinde
BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ

10. ABD Anayasası (1791)
Birinci Ek Madde
Kongre, dini bir kuruma ilişkin veya serbest ibadeti
yasaklayan; ya da ifade özgürlüğünü, basın
özgürlüğünü kısıtlayan; ya da halkın sükunet içinde
toplanma ve şikayete neden olan bir halin
düzeltilmesi için hükümetten talepte bulunma hakkını
kısıtlayan bir yasa yapmayacaktır.

11. İsveç Anayasası (1975)
Bölüm 1 - Madde 1(2)
İsveç demokrasisi ifade özgürlüğü ile evrensel ve eşit
oy kullanma hakkı üzerine kurulmuştur.
Bölüm 2 - Madde 1
Tüm vatandaşlar kamu yönetimi ile ilişkilerinde şu
haklara sahiptir: ifade, bilgi, toplanma, gösteri, STK
kurma, inanç ve kamu kayıtlarına erişim özgürlüğü

12. İzlanda Anayasası (1999)
Madde 73
Herkesin fikir ve inanç özgürlüğü vardır. Herkes
özgürce fikrini ifade edebilir ama gerektiğinde
mahkemeler karşısında sorumluluğu olabilir. İfade
özgürlüğü ancak kamu yararı, güvenlik, sağlık, ahlak,
hakların ve saygınlıkların korunmasının sözkonusu
olması durumunda demokratik geleneklere uyumlu
olarak kısıtlanabilir.

13. Finlandiya Anayasası (2000)
Bölüm 2 - Madde 12
Herkesin ifade özgürlüğü vardır. İfade özgürlüğü
bireylerin hiç kimsenin baskısı altında olmadan
fikirlerini ifade etme, yayma ve bilgi edinme hakkını
kapsar. Çocukların korunması için gereken yasalar
ayrıca düzenlenir. Zorlayıcı nedenler olmadığı sürece
yetkililerin elindeki kayıtlar halka açıktır. Herkesin bu
bilgilere erişim hakkı vardır.

14. Türkiye’de
MEVCUT DURUM

15. Türkiye’de
MEVCUT DURUM
Türkiye'de ifade ve basın özgürlüğü konusunda
bazı kanunların çatışmakta olduğu
görülmektedir. Anayasa'nın bir maddesi fikir
özgürlüğünü teşvik ederken, Anayasa'nın veya
ceza kanunun başka bir maddesi buna izin
vermemektedir.

16. 82 Anayasasında
BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
25. Madde: Düşünce ve kanaat hürriyeti
26. Madde: Düşünceyi açıklama ve yayma
28. Madde: Basın hürriyeti
29. Madde: Süreli ve süresiz yayınlar
30. Madde: Basın araçlarının korunması
31. Madde: Kamu tüzel kişilerin haberleşme hakkı
32. Madde: Düzeltme ve cevap hakkı

17. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982)
Madde 25 – Düşünce ve kanaat hürriyeti
Herkes, düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir.
Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimse, düşünce
ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; düşünce ve
kanaatleri sebebiyle kınanamaz ve suçlanamaz.

18. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982)
Madde 26 – Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti
Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya
başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama
ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet resmî
makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir
almak ya da vermek serbestliğini de kapsar. Bu fıkra
hükmü, radyo, televizyon, sinema veya benzeri
yollarla yapılan yayımların izin sistemine
bağlanmasına engel değildir.

19. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982)
Madde 26 – (Değişik: 3/10/2001-4709/9 md.)
Bu hürriyetlerin kullanılması, millî güvenlik, kamu düzeni,
kamu güvenliği, Cumhuriyetin temel nitelikleri ve Devletin
ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğünün korunması,
suçların önlenmesi, suçluların cezalandırılması, Devlet sırrı
olarak usulünce belirtilmiş bilgilerin açıklanmaması,
başkalarının şöhret veya haklarının, özel ve aile hayatlarının
yahut kanunun öngördüğü meslek sırlarının korunması veya
yargılama görevinin gereğine uygun olarak yerine getirilmesi
amaçlarıyla sınırlanabilir.

20. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982)
Madde 26 – (Mülga: 3/10/2001-4709/9 md.)
Haber ve düşünceleri yayma araçlarının kullanılmasına ilişkin
düzenleyici hükümler, bunların yayımını engellememek
kaydıyla, düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetinin
sınırlanması sayılmaz.

21. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982)
Madde 26 – (Ek fıkra: 3/10/2001-4709/9 md.)
Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetinin kullanılmasında
uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunla düzenlenir.

22. 5237 Sayılı TCK’da
BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
125. Madde: Hakaret
132. Madde: Haberleşmenin gizliliğini ihlal
133. Madde: Kişiler arasındaki konuşmaların kaydı
134. Madde: Özel hayatın gizliliğini ihlal
267. Madde: İftira
277. Madde: Yargı görevlisini etkileme
285. Madde: Gizliliğin ihlali
288. Madde: Adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs
301. Madde: Devletin Saygınlığına Karşı Suçlar
329. Madde: Devletin güvenliğine ilişkin bilgileri açıklama

23. 3713 Sayılı TMK’da
BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
6. Madde: Terör örgütüne hedef gösterme
7. Madde: Terör örgütünün propagandasını yapma
14. Madde: Muhbirlerin hüviyetlerinin açıklanması

24. Basın Kanunu’nda
BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
11. Madde: Cezai sorumluluk
13. Madde: Hukuki sorumluluk
14. Madde: Cevap ve düzeltme hakkı
19. Madde: Yargılamayı etkileme
21. Madde: Kimliğin açıklanmaması
26. Madde: Dava süreleri

25. Basın Özgürlüğü
İSTATİSTİKLERİ

26. 2007 – 2011 Arasında*
GAZETELERE AÇILAN DAVALAR**
Bakırköy Cumhuriyet Savcılığında haklarında en çok dava açılan ilk 3 gazete:
1 - Anadolu’da Vakit 2 - Star Gazetesi 3 - Zaman Gazetesi
486 443 394
Genel Toplam: 2333
Bu davaların ağırlıklı olarak Ergenekon, Balyoz, Poyrazköy vb. soruşturmalar
hakkında yapılan haberlere yönelik açıldığı görülmektedir
*Ocak 2007 ve Mart 2011 arasinda **Bakırköy Cumhuriyet Savcılığı istatistikleri, mükerrer davalar hariç tutulmuştur.

27. 2007 – 2011 Arasında*
AÇILAN DAVA TÜRLERİ*
1577 TCK 285 (Gizliliği İhlal) ve TCK 288 (Adil yargılamayı etkileme)
500 TCK 125 (Hakaret)
65 Basın Kanunu Madde 14 (Düzeltme ve Cevap)
191
*Ocak 2007 ve Mart 2011 arasinda
Diğer
**Bakırköy Cumhuriyet Savcılığı istatistikleri, mükerrer davalar hariç tutulmuştur.

28. Adalet Bakanlığı’na göre
CEZAEVİNDEKİ GAZETECİLER*
36 + 27 = 63
Dava Aşaması Soruşturma Aşaması
*25/08/2011 tarihli Adalet Bakanlığı Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği basın açıklamasına dayanarak

29. Adalet Bakanlığı’na göre
CEZAEVİNDEKİ GAZETECİLER*
İSNAT EDİLEN SUÇLAR:
Adam öldürmek / Banka soygunu / Gasp / Tehdit / Resmi belgede
sahtecilik / Sahte kimlikle dolaşmak / Güvenlik güçlerine saldırı /
Ruhsatsız silah taşımak veya bulundurmak / İzinsiz tehlikeli madde
bulundurmak / Tehdit yoluyla çek-senet tahsilatı / Anayasal düzeni
zorla değiştirmeye teşebbüs / Silahlı terör örgütü yöneticisi veya
üyesi olmak / Silahlı terör örgütüne yardım ve yataklık / Silahlı terör
örgütünün faaliyetlerine katılmak / Silahlı terör örgütü adına para
toplamak / Devletin güvenliğine ilişkin belgeleri tahrip etmek / Terör
örgütü propagandası yapmak
*25/08/2011 tarihli Adalet Bakanlığı Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği basın açıklamasına dayanarak

30. Uluslararası istatistiklerde
TÜRKİYE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
112. FREEDOM HOUSE (112 ülke arasında 54 puanla)
138. REPORTERS WITHOUT BORDERS (178 ülke arasında 49.25 puanla)

31. Yeni anayasa
(Basın özgürlüğü ekseninde)
NASIL OLMALI?

32. FARKLI KESİMLERİN
TEMSİL EDİLDİĞİ
MİLLET İRADESİYLE
Fotoğraf: Anadolu Ajansı

33. EVRENSEL DEĞERLER
VE GLOBAL BİR
VİZYONLA
Fotoğraf: http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=world-leaders-urge-action-on-climate-change

34. İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNÜ
TEMEL ALAN
Fotoğraf: http://www.flickr.com/photos/phreak20/3414830335/lightbox/

35. ESNEK, BASİT
ve
ÇÖZÜM ODAKLI
Fotoğraf: http://www.flickr.com/photos/grdloizaga/817443503/in/photostream/

36. İNSAN HAYATINI VE
ONURUNU MERKEZE
ALAN
Fotoğraf: http://www.flickr.com/photos/tanya_little/6063936811

37. BİREYE GÜVENEN
ÇEŞİTLİLİĞİ
DESTEKLEYEN
Fotoğraf: http://www.flickr.com/photos/cristina63/4226572144/

38. BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
EKSENİNDE
‘AMA’SIZ
BİR YENİ ANAYASA
Fotoğraf: http://www.flickr.com/photos/scalino/3969769022/