2. Էլեկտրակայունություն
Էլեկտրակայունությունը – դա
էներգիայի օգտակար տեսակ է: Նա
կարող է փոխակերպվել այլ ձևերի (
ջերմություն և լույսի ), և կարող է
փոխանցվել մարդուն
հեռավորության վրա:
Էլեկտրաէներգիա ապահովում է
բոլոր էեկտրական սարքերը, սկսած
ժամացույցից մինչև
համակարգիչ, անհրաժեշտ
էներգիայով: Էլեկտրաէներգիայի
շնորհիվ մեր՝
տանը, գործարանում, գրասենյակու
մ, խանութում ապահովհած է ՝

3. Էլեկտրական լիցք
Բոլոր տեսակի նյութերը կազմված են
մանր մասրից, որոնք կոչվում են՝
ատոմներ: Յուրաքանչյուր ատոմի
մեջ կա կորիզ: Նա կազմված է ՝
պրոտոնից, որոնք ունեն դրական
լիցքեր, և նեյտրոններ, որոնք չունեն
լիցքեր: Բացասական լիցքավորված
մասնիները, կոչվում են
էլեկտրոն, նրանք պտտվում են
կորիզի շուրջ Սովորաբար
էլեկտրոնների և պռոտոնների
քանակը հավասար են: Լիցքերը
հավասարակշռված են, և
էլէկտրական ատոմը չեզոք է: Լիցքի
միջազգային չափման միավորն է –
Կուլոնաչափություն ( Կուլոն ) :

4. Էլեկտրական լիցք
Ատոմը կարող է էլեկտրոններ տալ և ընդունել:
Եթե այն ստացել է էլեկտրոն, այն դառնում է
բացասական լիցք: Եթե նա կորցնում է
էլեկտրոն, այն դառնում է դրական լիցք: Նրանք
շատ մոտ են իրար, նրանք գործում են միմիյանց
հետ:Այս երևույթը կոչվում
է՝փոխգործակծության ուժ: Այն տարածությունը,
որի վրա ազդում է այդ գործողությունը կոչվում
է՝ էլեկտրական դաշտ: Մասնիկների հակառակ
լեցքերը ( դրական և բացասական ), ձգվել են
միմյանց: Երկու լիցքավորված միանման
մասնիկներ իրարից հեռանում են:

5. Կայծակ

6. Կայծակ նաև` շանթ, մթնոլորտում` ամպերի կամ
ամպի և երկրի միջև տեղի ունեցող կայծային
էլեկտրական պարպում էֈ Սովորաբար
դրսևորվում է պայծառ լույսի բռնկումով և
ուղեկցվում որոտովֈ Պարպման ժամանակ
հոսանքի ուժը հասնում է 10-100
հազար ամպերի, լարումը` տասնյակ
միլիոնավորներից մինչև միլիարդավոր վոլտի:

7. Տեսակները
Կայծակները լինում են գծային, գնդային և
օղաձևֈ Ավելի հաճախ հանդիպում է գծային
կայծակ, որի երկարությունը հասնում է մի
քանի կմ-ի, տևողությունը` 10-4 վրկի, հոսանքի ուժը` 100 կԱ-իֈ Գնդային կայծակի
բնույթը դեռևս բացահայտված չէֈ
Կայծակի ավերիչ հետևանքներից
պաշտպանվելու համար կիրառվում
են շանթարգելներ։

8. Կայծակի էլեկտրական բնույթը
Կայծակի էլեկտրական բնույթը բացահայտել
էամերիկացի ֆիզիկոս Բենջամեն
Ֆրանկլինը, որի գաղափարների հիման վրա
փորձեր են կատարել ամպրոպաբեր ամպից
էլեկտրականություն ստանալու
ուղղությամբֈ Ամպրոպաբեր ամպի տարբեր
մասերն ունենում են տարանուն լիցքերֈ
Առավել հաճախ ամպի ստորին մասը
լիցքավորված է լինում բացասական,
վերևինը` դրական լիցքովֈ Տարանուն լիցք
ունեցող մասերով միմյանց մոտենալիս,
ամպերի միջև Կայծակ է առաջանումֈ

9. Առաջացման անհրաժեշտ
պայմանները
Կայծակներն առաջանում են լիցքավորված
մասնիկների կուտակման տեղերում:
Կայծակի փոխադրած լիցքերի հավաքումը
կատարվում է վայրկյանի հազարերորդական
մասերի ընթացքում, մի քանի
կմ3 տարածությունում գտնվող իրարից լավ
մեկուսացված միլիարդավոր մասնիկներից:
Կայծակի առաջացման համար անհրաժեշտ
է, որ ամպի համեմատաբար փոքր ծավալի
մեջ ձևավորվի էլեկտրական պարպում
սկսելու համար անհրաժեշտ լարում (≈1ՄՎ/մ)
ունեցող էլեկտրական դաշտ, իսկ ամպի
նշանակալի մասում լինի սկսված պարպմանն
աջակցելու համար անհրաժեշտ միջին
լարումով (≈0.1-0.2 ՄՎ/մ) դաշտ: Կայծակի
միջոցով ամպի էլեկտրական էներգիան
վերափոխվում է ջերմային, լուսային և
ձայնային էներգիաների: Ձայնային էներգիայի
անջատումն արտահայտվում
է ամպրոպի ձևով:

10. Հավելյալ խորհուրդ եմ տալիս դիտել ՝
http://www.youtube.com/watch?v=WCZB8nmd
4oA մեկ էլ սա
http://www.youtube.com/watch?v=BEvpGOlOC
jI