M.E. Mutlu, H. Avdan, Ü. Yılmaz, “Açıköğretimde e-Ders Tasarımı", Akademik Bilişim 2007, Dumlupınar Üniversitesi, 31 Ocak-2 Şubat 2007. (İnternette yayınlandı)
1. AÇIKÖĞRETİMDE
e-DERS TASARIMI
Yard. Doç. Dr M.Emin MUTLU,
Öğr. Gör. Hülya AVDAN, Öğr. Gör. Ülkü YILMAZ
Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
2. AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ
DERS KİTAPLARI
1982 TELEVİZYON PROGRAMLARI
YÜZYÜZE AKADEMİK DANIŞMANLIK HİZMETLERİ
ÖRGÜN SINAVLAR
Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
3. AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ
DERS KİTAPLARI
TELEVİZYON PROGRAMLARI
1990’lar YÜZYÜZE AKADEMİK DANIŞMANLIK HİZMETLERİ
ÖRGÜN SINAVLAR
BİLGİSAYAR DESTEKLİ EĞİTİM
• BDE laboratuvarlarında alıştırma yazılımları (1994)
• CD-ROM’da alıştırma yazılımları (2000)
Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
4. AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ
DERS KİTAPLARI
TELEVİZYON PROGRAMLARI
YÜZYÜZE AKADEMİK DANIŞMANLIK HİZMETLERİ
2000’ler ÖRGÜN SINAVLAR
e-ÖĞRENME PORTALI
• e-Sınav
• e-Kitap
• e-Televizyon
• e-Alıştırma
• e-SesliKitap
• e-Danışmanlık
• e-Destek
• e-Ders
Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
5. AÇIKÖĞRETİMDE BDE LABORATUVARLARI VE CD-
ROM ORTAMI İÇİN EĞİTİM YAZILIMI ÜRETİMİ
(1990’LAR)
1993 tarihinde bir model önerisi olarak ileri sürülmüştür.
Geliştirilen yazılımlar kullanım açısından kesinlikle
bilgisayar bilgisi gerektirmemekte, öğrenci, yapması
gereken işlemler konusunda yazılım içinde
yönlendirilmektedir.
Derslerdeki üniteler, kitaplar ve televizyon programlarına
paralel olarak geliştirilmiştir.
1994 yılı içinde Asymetrix ToolBook yazarlık sistemiyle
İstatistik ve Genel Muhasebe ile başlamıştır. Derslerin sayısı
15 farklı derse ulaşılmıştır.
Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
6. Alıştırma yazılımlarında temel
olarak Konu, Örnek,
Alıştırmalar, Test ve Yardımcı
Araçlar’dan oluşan beş bileşen
bulunmaktadır.
Öğrenci konuyu tekrar edebilir,
örnek problemlerin çözümünü
etkileşimli olarak bulmakta,
alıştırma yapmakta ve çalıştığı
konuyla ilgili bir test
uygulayabilmektedir.
Her ünite bir dizi sorudan oluşmakta ve diğer bileşenler
bu alıştırmaların pekiştirilmesi için kullanılmaktadır.
Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
7. AÇIKÖĞRETİMDE e-ALIŞTIRMA YAZILIMLARI
İnternete Dayalı Alıştırma Yazılımları Projesi BDE birimi
tarafından 2003 yılında başlatılmıştır.
Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
8. e-Alıştırma yazılımları, laboratuvarlardaki ve CD-ROM’lardaki
alıştırma yazılımlarına paralel olarak hazırlanmıştır.
SORU bölümü,
ÖRNEK bölümü,
TEST bölümü ve
KONU bölümü
Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
10. Öğrenci ana menüden fakültesini, bölümünü ve dersini
seçtikten sonra ders ve diğer hizmetlerin bulunduğu
sayfaya ulaşır.
Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
11. AÇIKÖĞRETİMDE e-DERS YAZILIMLARI
Açıköğretim e-Ders Yazılımları projesi BDE birimi tarafından
2006 yılında başlatılmıştır.
e-Ders yapısıyla ilgili ilk çalışmalar bir üniversite – sanayi
işbirliği projesi olan “Anadolu Üniversitesi – Ford Otosan e-
Öğrenme Projesi” ’nde yapılmıştır.
2006-2007 öğretim yılında eğitim yazılımı hazırlanacak olan
derslerin tümü e-ders yapısı ile hazırlanacak şekilde
planlandı ve bu formatta 24 dersin üretimine başlandı.
Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
12. e-DERS TASARIMI
e-Ders yazılımlarının yapısına uygun şablon Adobe Flash
programının olanaklarından yararlanılarak tasarlanmıştır.
Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
13. Ekranın sol alt köşesinde sırasıyla İçindekiler, Araçlar, Test,
Galeri ve Alıştırma modüllerine ait düğmeler yer almaktadır.
Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
14. Sunucunun içeriği aktarması sırasında, konuyla ilgili animasyon,
grafik ve resimler eşzamanlı olarak ekrana gelmektedir.
Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
15. e-Ders tasarımının tarihsel gelişimi:
BDE Laboratuvarları ve CD-ROM için üretilen alıştırma
yazılımları
Metin, görüntü, etkileşim
E-Öğrenme portalında yayınlanan alıştırma yazılımları
(e-Alıştırma)
Metin, görüntü, etkileşim, seslendirme
E-Ders
Metin, görüntü, etkileşim, seslendirme,
videolu ders sunumu
Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
16. e-DERS YAPIM SÜRECİ
Konu uzmanları editör denetiminde derse ait ham içerikleri (eğitim senaryosu) hazırlar.
İçerikler BDE birimine ulaşır
Yapım sorumlusu yapım senaryosunu (storyboard) hazırlar
Yapım senaryosundaki medyaların üretimi tasarımcılara sipariş edilir.
Grafik-Fotoğraflar Canlandırma Programlama Video sunumu
Televizyon sunumu Seslendirme Seslendirme ve video kurguları
Yardımcı araçların yapımı Sayfa tasarımı ve senkronizasyon XML gerçekleştirme
Ünite Paketleme
Dersi Yayınlama Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
17. Konu uzmanları editör denetiminde derse ait ham içerikleri (eğitim senaryosu) hazırlar.
İçerikler BDE birimine ulaşır
Yapım sorumlusu yapım senaryosunu (storyboard) hazırlar
Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
18. Yapım senaryosundaki medyaların üretimi tasarımcılara sipariş edilir.
Grafik-Fotoğraflar Canlandırma Programlama Video sunumu
Televizyon sunumu Seslendirme Seslendirme ve video kurguları
Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
19. Yardımcı araçların yapımı Sayfa tasarımı ve senkronizasyon XML gerçekleştirme
Ünite Paketleme
Dersi Yayınlama
Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
20. e-DERS YAPIM SÜRECİ
Konu uzmanları editör denetiminde derse ait ham içerikleri (eğitim senaryosu) hazırlar.
İçerikler BDE birimine ulaşır
Yapım sorumlusu yapım senaryosunu (storyboard) hazırlar
Yapım senaryosundaki medyaların üretimi tasarımcılara sipariş edilir.
Grafik-Fotoğraflar Canlandırma Programlama Video sunumu
Televizyon sunumu Seslendirme Seslendirme ve video kurguları
Yardımcı araçların yapımı Sayfa tasarımı ve senkronizasyon XML gerçekleştirme
Ünite Paketleme
Dersi Yayınlama Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
21. SONUÇ
Uzaktan öğretimde giderek artan oranda öğrencinin bilgisayar
kullanıcısı olması bu aracın eğitim teknolojisinde kullanılmasını
zorunlu kılmıştır. İnternet altyapısının gelişimi, eğitim
teknolojilerinin bir adım daha ileriye gitmesini sağlamıştır. Önceki
yıllarda yapılan çalışmalarda açıköğretim sistemindeki
öğrencilerin e-öğrenme hizmetlerini kullanmalarının başarılarını
olumlu yönde etkilediği gözlenmiştir.
Video, animasyon, yüksek çözünürlüklü grafik gibi dosyaların
internet üzerinden dağıtımının hızlanması, e-Ders tasarımının
oluşturulmasını kaçınılmaz hale getirmiştir. Böylece açıköğretim
sisteminde televizyonla başlayan eğitim teknolojilerini kullanma
süreci aralıksız devam ederek günümüzde e-Ders aşamasına
gelmiştir.
Daha fazla sayıda açıköğretim öğrencisinin e-Öğrenme portalına
erişmesi ve e-ders hizmetinden daha fazla yararlanması ile
uzaktan öğretim gören öğrencilerin kendi kendine ders çalışma
süreçlerinin daha verimli ve etkili olması beklenmektedir.
Akademik Bilişim 2007
Kütahya,31 Ocak-2 Şubat 2007
Notas del editor
1982 yılında öğretime başlayan Anadolu Üniversitesi Açıköğretim sisteminin temel bileşenleri uzaktan öğretim tekniklerine göre hazırlanmış ders kitapları, televizyon programları, üniversite rektörlüklerinin bulunduğu illerde akşamları ve hafta sonları verilen yüzyüze akademik danışmanlık hizmetleri ve tüm Türkiye’de aynı anda düzenlenen örgün sınavlardan oluşmaktaydı.
90’lı yılların başında teknolojinin gelişimine paralel olarak yaygınlaşan eğitimde teknoloji kullanımı ile birlikte, Anadolu Üniversitesinde uzaktan eğitim yapan fakültelerine yönelik bilgisayar destekli öğretim modelleri tasarlanarak geliştirilmeye başlandı. Bu modellerin ilki olan bilgisayar destekli alıştırma yazılımları projesinde uzaktan eğitim gören öğrencilerin derslerini daha rahat kavramalarını sağlamak amacıyla Alıştırma Yazılımları üretilerek 15 merkezde açılan Bilgisayar Destekli Akademik Danışmanlık Laboratuvarlarında öğrencilerin hizmetine sunulmuştur. 1994 – BDE Laboratuvarları 2000 – CD-ROM’lar
2000’lerde İnternet ortamında yayınlanan Alıştırma Yazılımları e-Alıştırma adını alarak, e-Kitap, e-Sınav, e-Televizyon, e-Danışmanlık ve e-SesliKitap gibi diğer e-Öğrenme hizmetleriyle birlikte Açıköğretim e-Öğrenme Portalı altında sunulmaya başlandı. 1999 – İnternette Deneme sınavları ile e-Öğrenme Hizmetleri başladı. 2005 – e-Öğrenme Portalı oluşturuldu.
AÇIKÖĞRETİMDE BDE LABORATUVARLARI VE CD-ROM ORTAMI İÇİN EĞİTİM YAZILIMI ÜRETİMİ (1990’LAR) * 1993 tarihinde bir model önerisi olarak ileri sürülmüştür. * Geliştirilen yazılımlar kullanım açısından kesinlikle bilgisayar bilgisi gerektirmemekte, öğrenci, yapması gereken işlemler konusunda yazılım içinde yönlendirilmektedir. * Derslerdeki üniteler, kitaplar ve televizyon programlarına paralel olarak geliştirilmiştir. * 1994 yılı içinde Asymetrix ToolBook yazarlık sistemiyle İstatistik ve Genel Muhasebe ile başlamıştır. Derslerin sayısı 15 farklı derse ulaşılmıştır.
* Alıştırma yazılımlarında temel olarak Konu, Örnek, Alıştırmalar, Test ve Yardımcı Araçlar’dan oluşan beş bileşen bulunmaktadır. * Öğrenci isteğine bağlı olarak kısa özetlerle konuyu tekrar çalışabilmekte, örnek problemlerin çözümünü etkileşimli olarak bulmakta, alıştırma yapmakta ve çalıştığı konuyla ilgili bir test uygulayabilmektedir. * Her ünite bir dizi sorudan oluşmakta ve diğer bileşenler bu alıştırmaların pekiştirilmesi için kullanılmaktadır.
AÇIKÖĞRETİMDE e-ALIŞTIRMA YAZILIMLARI İnternete Dayalı Alıştırma Yazılımları Projesi BDE birimi tarafından 2003 yılında başlatılmıştır.
* e-Alıştırma yazılımları, laboratuvarlardaki ve CD-ROM’lardaki alıştırma yazılımlarına paralel olarak hazırlanmıştır. * Yazılımlarda SORU bölümü, ÖRNEK bölümü, TEST bölümü ve KONU bölümü yer almaktadır.
e-öğrenme portalı Öğrenci eogrenme.aof.edu.tr adresinden Açıköğretim e-Öğrenme portalına ulaşabilmektedir. TC kimlik numarasını girerek ana menüye ulaşmaktadır.
Öğrenci ana menüden fakültesini, bölümünü ve dersini seçtikten sonra ders ve diğer hizmetlerin bulunduğu sayfaya ulaşır. E-öğrenme portalında sunulan hizmetler: e-Kitap, e-Sınav, e-Televizyon, e-Alıştırma, e-Danışmanlık ve e-SesliKitaptır.
AÇIKÖĞRETİMDE e-DERS YAZILIMLARI * Açıköğretim e-Ders Yazılımları projesi BDE birimi tarafından 2006 yılında başlatılmıştır. * e-Ders yapısıyla ilgili ilk çalışmalar, bir üniversite – sanayi işbirliği projesi olan “Anadolu Üniversitesi – Ford Otosan e-Öğrenme Projesi” ’nde yapılmıştır. * 2006-2007 öğretim yılında eğitim yazılımı hazırlanacak olan derslerin tümü e-ders yapısı ile hazırlanacak şekilde planlandı ve bu formatta 24 dersin üretimine başlandı.
e-DERS TASARIMI e-Ders yazılımlarının yapısına uygun şablon Adobe Flash programının olanaklarından yararlanılarak tasarlanmıştır. Şablonda her sayfa ayrı bir dosya olarak hazırlanır. Tüm sayfalar temel bir Flash dosyasına bağlı olarak çalışmaktadır. Ekranın sol tarafı sunucu için ayrılmıştır. Kullanılan alanın yaklaşık ¼ ünü oluşturmaktadır ve sunucunun konuşma metni de bu bölümde yer almaktadır. Sunucu videosunu durdurmak ya da sesini kapatmak mümkündür.
Ekranın sol alt köşesinde sırasıyla İçindekiler, Araçlar, Test, Galeri ve Alıştırma modüllerine ait düğmeler yer almaktadır.
Sunucunun içeriği aktarması sırasında, konuyla ilgili animasyon, grafik ve resimler eşzamanlı olarak ekrana gelmektedir. Ayrıca konu içindeki anlatım sırasında ara sorular sorulmakta, alıştırma sorusuna yönlendirmek için ve konuyla ilgili örnek olay videolarının izlenmesi için düğmelere yönlendirme yapılmaktadır.
e-Ders tasarımının tarihsel gelişimine genel olarak tekrar bakacak olursak: - BDE Laboratuvarları ve CD-ROM için üretilen alıştırma yazılımlarında Metin, görüntü, etkileşim özelliklerini bulunmaktaydı. - E-Öğrenme portalında yayınlanan alıştırma yazılımları (e-Alıştırma) Metin, görüntü, etkileşim, yanı sıra seslendirme eklenmiştir. - E-Ders tasarımında ise Metin, görüntü, etkileşim, seslendirme, videolu ders sunumu derslere eklenmiş oldu.
e-ders yapım sürecini kısaca gözden germek gerekirse, - e-Ders yazılımlarının tasarım ve yapım süreci konu uzmanının editör denetiminde derse ait ham içerikleri hazırlaması ile başlar. - Hazırlanan içerikler BDE birimine ulaştıktan sonra yapım sorumlusu tarafından yapım senaryosu hazırlanır. -Yapım sorumlusu Yapım senaryosunu hazırlar. -BDE birimindeki gerçekleştirme sürecinde yapım senaryosunda tasarımı yapılan her medyanın üretimi eşzamanlı olarak gerçekleştirilir. Bunlar grafik yapımı, fotoğraf çekimi, canlandırma yapımı, programlama, video sunumu yapımı, televizyon sunumu yapımı, seslendirmelerin yapımı, ses ve videoların kurgularıdır. -Medyaların üretimi tamamlandıktan sonra her nesne sayfa üzerinde birleştirilerek kendi aralarındaki senkronizasyonu sağlanır. -Tamamlanan sayfalar birleştirilerek üniteler oluşturulur, üniteler bir araya getirilerek e-Dersin yapımı tamamlanır. -Yapım sürecinin her aşamasında teknik denetim, akademik denetim ve Türkçe denetimi sağlanmalıdır.
e-Ders tasarımı ve yapımı sürecinde yer alan ekip üyeleri arasında konu uzmanları, ders kitabının editörü, yapım sorumlusu, gerçekleştirmeci, grafik tasarımcısı, canlandırma tasarımcısı, programcı, seslendirmeci, video sunucusu ve ses/video kurgucusu bulunmaktadır. Ortaya çıkacak ürün hakkında belirli bir ön fikir edinilmesini sağlayan yapım senaryosu, program içerisindeki her sahnenin ve sahne üzerindeki metin, grafik, canlandırma, görüntü, ses ve video dosyalarının ne işe yaradığını ve ne amaçla kullanıldığını açıklar. Ayrıca, yapım senaryosu sayesinde,
grafik yapımı, fotoğraf çekimi, canlandırma yapımı sürecinde grafik tasarımcılar, fotoğraflardan yararlanırlar ya da çizimler üretirler. Bu fotoğraf ve çizimler aynı zamanda hareketlendirilerek animasyonlar da üretilmektedir.
Her e-Ders için o derse uygun çeşitli yardımcı araçlar üretilmektedir. Programın kullanılmasına yönelik yardım programı, ders içinde geçen kelimelerin ne anlama geldiğinin öğrenilmesine olanak sağlayan sözlük bölümü, hesaplamalarda yardımcı olacak bilimsel nitelikte bir hesap makinesi birer yardımcı araç örneğidir. Programı kullanan öğrenci ihtiyaç duyduğu anda yardımcı araçlara kolayca ulaşabilmektedir.
SONUÇ * Uzaktan öğretimde giderek artan oranda öğrencinin bilgisayar kullanıcısı olması bu aracın eğitim teknolojisinde kullanılmasını zorunlu kılmıştır. İnternet altyapısının gelişimi, eğitim teknolojilerinin bir adım daha ileriye gitmesini sağlamıştır. Önceki yıllarda yapılan çalışmalarda açıköğretim sistemindeki öğrencilerin e-öğrenme hizmetlerini kullanmalarının başarılarını olumlu yönde etkilediği gözlenmiştir. * Video, animasyon, yüksek çözünürlüklü grafik gibi dosyaların internet üzerinden dağıtımının hızlanması, e-Ders tasarımının oluşturulmasını kaçınılmaz hale getirmiştir. Böylece açıköğretim sisteminde televizyonla başlayan eğitim teknolojilerini kullanma süreci aralıksız devam ederek günümüzde e-Ders aşamasına gelmiştir. * Daha fazla sayıda açıköğretim öğrencisinin e-Öğrenme portalına erişmesi ve e-ders hizmetinden daha fazla yararlanması ile uzaktan öğretim gören öğrencilerin kendi kendine ders çalışma süreçlerinin daha verimli ve etkili olması beklenmektedir.