2. É o río máis longo (87 km) e coa cunca máis ampla da provincia de
Ourense.
3. Concellos de Vilar de Barrio, Maceda, Baños de
Molgas, Xunqueira de Ambía, Allariz, A Bola, A
Merca, Cartelle, Celanova, Verea, Ramirás,
Gomesende e A Arnoia.
CUNCA
Superficie da cunca:
923 km2
12. Ambía
AMBÍA
XUNQUEIRA DE AMBÍA
Área recreativa e praia fluvial de O
Veiro en Xunqueira de Ambía.
Canón do Arnoia
en Xunqueira de Ambia.
Muíño na Ponte de Pedra
en Xunqueira de Ambia.
26. XEOLOXÍA
Desde o seu nacemento ata xuntarse co Miño salva un desnivel de
1550 m e encáixase en numerosos tramos. As rochas dominantes
son os granitos.
Antes de chegar ao
concello da Arnoia forma
un canón de 7 km de
lonxitude onde salva un
desnivel de 300 metros,
entre penedías e fragas.
27. Fervenza da Peneda. O río salva unha altura de 7-8 m nun penedo granítico para caer
nunha inmensa poza. Toda a zona atópase moi afectada pola existencia de varias
instalacións de centrais eléctricas no cauce e nas marxes do río.
29. A vexetación da zona é a típica das ribeiras. Ao ser un río de
percorrido longo atopamos áreas con características moi variadas. Ao
longo do curso do río atopamos bosques de ribeira con salgueiros,
amieiras, freixos, avelairas, loureiros, sanguiños, estripos, carballos,
cerquiños... e unha gran variedade de fentos, brións e outras plantas
de zonas húmidas (xuncos, espadainas, lirios amarelos, espigas de
auga, oucas, lentellas de auga, pe de boi...) Nas zonas máis encaixadas
mantéñense áreas de bosque autóctono.
Xuncos Salgueiros e espadanas
37. FAUNA
No río podemos atopar peixes (troitas), reptis (cobra sapeira,
cobra de colar...), anfibios (ras, limpafontes, salamántiga
galega...), insectos (gaiteiros, libeliñas, zapateiros, mosquitos,
frigáneas, barqueiros...), arañas, caracois de auga... Nas beiras
viven aves de ribeira (merlo rieiro, picapeixes, lavandeira) e de
bosque (ferreiriños, papuxas...), lesmas, sapos, insectos...
Eiruga de esfinxe
dos salgueiros
(Smerintus
ocellata).
38. Merlo rieiro (Cynclus cynclus). Rá (Rana perezi) e lentellas de auga
nunha zona remansada.
Patinadores ou zapateiros
(Gerris lacustris)
Parella de gaiteiros
(Pyrrhosoma ninphula).
40. O LIC Río Arnoia (pendiente de aprobación): abrangue a case totalidade do curso do río
Arnoia desde Calvelo (Baños de Molgas) ata a desembocadura no Miño, uns curtos
tramos nos afluentes Tioira, Meván e Gato, as Brañas de Calvelo, os montes de Requeixo
e Casnaloba, o val entre Allariz e Freixo, os cavorcos de Escudeiro e o val do río e
afluentes na Arnoia.
42. O Arnoia foi intensamente aproveitado para mover todo tipo de
mecanismos tradicionais e máis tarde para xerar enerxía
eléctrica en minicentrais.
Presa de Rubillós.
Muíño en Ponte Fechas
43. En Baños de Molgas, á beira do Arnoia abroian dous mananciais de augas termais a
Burga e a Fonte quente. Son augas untuosas ao tacto, bicarbonatadas-sódicas, con
calcio e silicatos cunha temperatura de entre 28ºC e 49,5ºC. Estas termas foron usadas
polos romanos e por aquí pasaba a Vía Nova que comunicaba Braga con Astorga.
44. Muíño do Burato, hoxe convertido en museo activo. Unha mostra da recuperación de
construcións e actividades tradicionais ligadas ao río Arnoia que fixo o concello de
Allariz.
45. Museo do Coiro, en Allariz. Este museo está integrado nunha rede de instalacións
relacionados co aproveitamento do río Arnoia recuperadas como elementos culturais.
46. Ecoespazo do Rexo en Requeixo de Valverde (Allariz).
Acolle unha intervención pictórica e escultórica do
artista Agustín Ibarrola, sobre un espazo natural
acondicionado. É un lugar de ocio que integra na
mesma contorna unha intervención artística, unha
minihidraúlica, unha explotación piloto de ovino de
leite e unha queixaría.
47. O Arnoia na área recreativa de Baños de Molgas.
48. DATOS HISTÓRICOS
As beiras do Arnoia foron poboadas desde tempos moi antigos.
Por Baños de Molgas pasaba unha vía romana.
Ao longo do curso consérvase un rico patrimonio artístico e
etnográfico: pontes, muíños, curtidurías, igrexas...
Baños de Molgas
49. Ponte romana do Freixo (entre Celanova e Cartelle). Declarada monumento histórico-
artístico. Por ela pasaba un dos ramais secundarios da Vía romana XVIII do Itinerario
Antonino.
53. TRADICIÓNS-LENDAS
Lenda da troita raíña: no pozo "Isabel" en Grixó, no río Arnoia
hai unha troita raíña.
As troitas e os salmóns eran considerados en Galiza animais máxicos, peixes
de sabedoría e sagros, pois vivian nas augas limpas, coñecían os ciclos e
percorridos dos ríos, remontando fervenzas, salvando remuiños e correntes.
54. PROBLEMAS
Contaminación por resíduos urbáns, industriais e agrícolas.
Alteración do curso e dos ecosistemas por centrais eléctricas.
Presenza de especies exóticas.
Escalas para os
peicxes nunha
central eléctrica.
